આપ સૌને નમસ્કાર,

શ્રી નારાયણ ધર્મ સંઘમ ટ્રસ્ટના પ્રમુખ સ્વામી સચ્ચિદાનંદ જી, જનરલ સેક્રેટરી સ્વામી રિતમ્ભરાનંદ જી, કેન્દ્રીય મંત્રી પરિષદમાં મારા સાથીદારો, કેરળની ધરતીના જ સંતાન શ્રી વી. મુરલીધરન જી, રાજીવ ચંદ્રશેખર જી, શ્રી નારાયણ ગુરુ ધર્મ સંઘમ ટ્રસ્ટના અન્ય તમામ અધિકારીઓ, દેશ-વિદેશના તમામ ભક્તો, બહેનો અને સજ્જનો,

તમે કલ્પના પણ ન કરી શકો તે રીતે આજે જ્યારે સંતોના ચરણ મારા ઘરમાં છે, તે મારા માટે કેટલી આનંદની ક્ષણ છે.

અલ્લા પ્રિયાપટ્ટા મલયાલી-ગલકુમ, એન્ડે, વિનીતમય નમસ્કારમ. ભરતટિંડે, આધ્યાત્મિક, ચૈતન્યમન, શ્રી નારાયણ ગુરુદેવ. અદ્દેહટિંડે, જન્મથલ, ધન્ય-મગપટ્ટા, પુણ્યભૂમિ અને કેરલમ.

સંતોની કૃપા અને શ્રી નારાયણ ગુરુના આશીર્વાદથી, મને અગાઉ તમારી વચ્ચે આવવાનો અવસર મળ્યો છે. તમારા આશીર્વાદ લેવા શિવગીરી આવવાનું મને સૌભાગ્ય મળ્યું છે. અને જ્યારે પણ હું ત્યાં આવ્યો ત્યારે મને હંમેશા એ આધ્યાત્મિક ભૂમિની ઉર્જાનો અનુભવ થયો. મને આનંદ છે કે આજે તમે બધાએ મને શિવગીરી તીર્થ ઉત્સવમાં ભાગ લેવા માટે અને બ્રહ્મ વિદ્યાલયની સુવર્ણ જયંતિના આયોજનમાં પણ સદ્ગુણી કાર્ય કરવાની તક આપી છે. મને ખબર નથી કે તમારા લોકો સાથે મારો કેવો સંબંધ છે, પરંતુ ક્યારેક મને લાગે છે અને હું તે વાત ક્યારેય ભૂલી શકતો નથી, જ્યારે કેદારનાથજીમાં એક મોટી દુર્ઘટના થઈ, ત્યારે દેશભરના યાત્રીઓ જીવન અને મૃત્યુની વચ્ચે લડી રહ્યા છે. ઉત્તરાખંડ અને કેન્દ્રમાં કોંગ્રેસની સરકાર હતી અને શ્રી એન્ટની કેરળના સંરક્ષણ મંત્રી હતા, આ બધું હોવા છતાં મને અમદાવાદમાં જ્યારે હું ગુજરાતનો મુખ્યમંત્રી હતો ત્યારે શિવગીરી મઠમાંથી ફોન આવ્યો કે આપણા બધા સંતો ફસાયેલા છે. તેમની સાથે કોઈ સંપર્ક નથી. તે ક્યાં છે, શું પરિસ્થિતિ છે, કંઈ જ ખબર નથી. મોદીજી આ કામ તમારે કરવાનું છે. હું હજુ પણ વિચારી શકતો નથી કે આટલી મોટી સરકાર હોવા છતાં મને શિવગીરી મઠમાં આ કામ કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો. અને ગુરુ મહારાજની કૃપાથી ગુજરાતમાં મારી પાસે આટલા સંસાધનો નહોતા, છતાં પણ મને આ પુણ્ય કાર્યની સેવા કરવાનો મોકો મળ્યો અને બધા સંતોને સુખરૂમ હું પાછા લઈ આવ્યો અને શિવગીરી મઠ પહોંચાડ્યા. તે ફોન કોલ જ મારા માટે ખરેખર હૃદયસ્પર્શી ઘટના હતી કે ગુરુ મહારાજના શું આ જ આશીર્વાદ હશે, તમે મને આ પવિત્ર કાર્ય માટે પસંદ કર્યો. આજે પણ એક શુભ અવસર છે, આ અવસરમાં મને તમારી સાથે જોડાવાનો મોકો મળ્યો છે. તીર્થદાનમની 90 વર્ષની સફર અને બ્રહ્મ વિદ્યાલયની સુવર્ણ જયંતિ એ માત્ર એક સંસ્થાની યાત્રા નથી. ભારતના એ વિચારની પણ આ અમર યાત્રા છે, જે અલગ-અલગ સમયમાં અલગ-અલગ માધ્યમથી આગળ વધી રહી છે. ભારતની ફિલસૂફીને જીવંત રાખવા માટે, કેરલાણકયે હંમેશા ભારતની આ આધ્યાત્મિક અને વૈજ્ઞાનિક વિકાસ યાત્રામાં નિમિત્ત બન્યું છે અને જરૂર પડ્યે આગેવાની પણ લીધી છે. વરકલાને સદીઓથી દક્ષિણની કાશી કહેવામાં આવે છે. કાશી ઉત્તરમાં હોય કે દક્ષિણમાં! વારાણસીમાં શિવનું શહેર હોય કે વરકાલાનું શિવગીરી હોય, ભારતની ઉર્જાનું દરેક કેન્દ્ર આપણા બધા ભારતીયોના જીવનમાં વિશેષ સ્થાન ધરાવે છે. આ સ્થાનો માત્ર તીર્થસ્થાનો નથી, તે માત્ર આસ્થાના કેન્દ્રો નથી, તે 'એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારત' ની ભાવનાની એક પ્રકારની જાગૃત સ્થાપના છે. આ પ્રસંગે, હું શ્રી નારાયણ ધર્મ સંઘમ ટ્રસ્ટને, સ્વામી સચ્ચિદાનંદજીને, સ્વામી ઋતમ્બરાનંદજીને અને સ્વામી ગુરુપ્રસાદજીને હૃદયપૂર્વક અભિનંદન આપું છું. તીર્થદાનમ અને બ્રહ્મ વિદ્યાલયની આ સુવર્ણ યાત્રામાં લાખો-કરોડો અનુયાયીઓનો અખૂટ વિશ્વાસ અને અથાક પ્રયાસો પણ સમાવિષ્ટ છે. હું શ્રી નારાયણ ગુરુના તમામ અનુયાયીઓ અને તમામ ભક્તોને મારી હાર્દિક શુભેચ્છાઓ પાઠવું છું. આજે જ્યારે હું તમારા બધા સંતો અને સદાચારીઓની વચ્ચે વાત કરી રહ્યો છું ત્યારે ભારતની વિશેષતા એ છે કે જ્યારે પણ સમાજની ચેતના નબળી પડવા લાગે છે, અંધકાર વધે છે, ત્યારે કોઈક મહાન આત્મા નવા પ્રકાશ સાથે સામે આવી જાય છે. જ્યારે વિશ્વના ઘણા દેશો, ઘણી સંસ્કૃતિઓ તેમના ધર્મથી ભટકી ગઈ, ત્યારે ભૌતિકવાદે આધ્યાત્મિકતાનું સ્થાન લીધું. તે ખાલી રહેતું નથી, ભૌતિકવાદે તેને ભરી દીધું છે. પરંતુ, ભારત અલગ છે. ભારતના ઋષિમુનિઓ, ભારતના સંતો, ભારતના ગુરુઓએ હંમેશા વિચારો અને વ્યવહારને સુધાર્યા છે, સંશોધિત કર્યા છે અને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. શ્રી નારાયણ ગુરુએ આધુનિકતાની વાત કરી! પરંતુ સાથે સાથે તેમણે ભારતીય સંસ્કૃતિ અને મૂલ્યોને સમૃદ્ધ કરવા માટે પણ સતત કામ કર્યું. તેમણે શિક્ષણ અને વિજ્ઞાનની વાત કરી, પરંતુ તે જ સમયે ધર્મ અને આસ્થાની હજારો વર્ષ જૂની પરંપરાને વખાણવામાં ક્યારેય ડર્યા નહીં. અહીં શિવગીરી મંદિર દ્વારા વૈજ્ઞાનિક વિચારનો એક નવો પ્રવાહ પણ બહાર આવે છે અને શારદા મઠમાં દેવી સરસ્વતીની પણ પૂજા થાય છે. નારાયણ ગુરુજીએ ધર્મને સંશોધિત કર્યો છે, સંશોધિત કર્યો છે, સમય પ્રમાણે બદલાવ્યો છે. સમય વસ્તુઓ છોડી. તેમણે રૂઢિપ્રયોગો અને દુષ્ટતાઓ સામે ઝુંબેશ ચલાવી અને ભારતને તેની વાસ્તવિકતાથી વાકેફ કર્યા. અને એ સમયગાળો સામાન્ય ન હતો, રૂઢિપ્રયોગો સામે ઊભા રહેવું એ કંઈ નાનું કામ નહોતું. આજે આપણે તેની કલ્પના કરી શકતા નથી. પણ તે નારાયણ ગુરુજીએ કર્યું. તેમણે જ્ઞાતિવાદના નામે ચાલતા ઉંચા અને નીચાના ભેદભાવ સામે તાર્કિક અને વ્યવહારુ લડાઈ લડી હતી. નારાયણ ગુરુજીની એ જ પ્રેરણાથી આજે દેશ ગરીબ, દલિત, પછાત, જે હક્કો મળવા જોઈએ, તેમને એ હક્કો આપવા એ અમારી પ્રાથમિકતા રહી છે. અને તેથી જ આજે દેશ 'સબકા સાથ, સબકા વિકાસ, સબકા વિશ્વાસ અને સબકા પ્રયાસ' ના મંત્ર સાથે આગળ વધી રહ્યો છે.

સાથીઓ,

શ્રી નારાયણ ગુરુજી માત્ર આધ્યાત્મિક ચેતનાનો જ એક ભાગ ન હતા, તેઓ આધ્યાત્મિક પ્રેરણાના દીવાદાંડી હતા, પણ એટલું જ સાચું છે કે શ્રી નારાયણ ગુરુજી એક સમાજ સુધારક, ચિંતક અને સ્વપ્નદ્રષ્ટા પણ હતા. તે સમય કરતા ઘણું આગળ વિચારતા હતા. તે ઘણાં દૂરંદેશી હતા. તેના કારણે તમે કલ્પના કરી શકો છો કે ગુરુદેવ રવીન્દ્રનાથ ટાગોર આમૂલ વિચારક તેમજ વ્યવહારિક સુધારક હતા. તે કહેતો હતો કે અમે અહીં બળજબરીથી દલીલો કરીને જીતવા નથી આવ્યા, પરંતુ અમે અહીં જાણવા, શીખવા આવ્યા છીએ. તેઓ જાણતા હતા કે વાદવિવાદમાં વ્યસ્ત રહેવાથી સમાજ સુધારી શકાતો નથી. લોકો સાથે કામ કરવાથી, તેમની લાગણીઓને સમજવી જોઈએ અને લોકોને પોતાની લાગણીઓ સમજાવવાથી સમાજ સુધરે છે. જે ક્ષણે આપણે કોઈની સાથે દલીલ કરવાનું શરૂ કરીએ છીએ, તે જ ક્ષણે, તેની સામેની વ્યક્તિ તેના પક્ષ માટે દલીલો શોધી કાઢે છે, પરંતુ જેવો જ આપણે કોઈને સમજવા લાગીએ છીએ કે સામેની વ્યક્તિ આપણને સમજવા લાગે છે. નારાયણ ગુરુજીએ પણ આ પરંપરાનું, આ મર્યાદાનું હંમેશા પાલન કર્યું. તે બીજાની લાગણીઓને સમજતો હતો અને પછી પોતાનો દૃષ્ટિકોણ સમજાવવાનો પ્રયત્ન કરતો હતો. તેઓ સમાજમાં એવું વાતાવરણ ઉભું કરતા કે સમાજ પોતે જ યોગ્ય દલીલો સાથે સ્વ-સુધારણાની પ્રક્રિયામાં સામેલ થઈ જાય. જ્યારે આપણે સમાજ સુધારણાના આ માર્ગ પર ચાલીએ છીએ ત્યારે સમાજમાં સ્વ-સુધારણાની શક્તિ પણ જાગૃત થાય છે. હવે જેમ અમારી સરકારે બેટી બચાવો-બેટી પઢાવો અભિયાન શરૂ કર્યું છે. અગાઉ પણ કાયદા હતા, પરંતુ દીકરીઓની સંખ્યામાં સુધારો તાજેતરના વર્ષોમાં જ થયો છે. આવું એટલા માટે થયું કારણ કે અમારી સરકારે સમાજને યોગ્ય કાર્ય કરવા માટે પ્રેરણા આપી, યોગ્ય વાતાવરણ બનાવ્યું. જ્યારે લોકોને પણ લાગ્યું કે સરકાર યોગ્ય કરી રહી છે, ત્યારે પરિસ્થિતિ પણ ઝડપથી સુધરવા લાગી. અને ખરા અર્થમાં દરેકની મહેનત, તેનું ફળ દેખાય છે. સમાજને સુધારવાનો આ એકમાત્ર રસ્તો છે. અને શ્રી નારાયણ ગુરુના આ માર્ગને આપણે જેટલું વધુ વાંચીએ છીએ, શીખીએ છીએ અને સમજીએ છીએ, તેટલું વધુ સ્પષ્ટ થતું જાય છે.

સાથીઓ,

શ્રી નારાયણ ગુરુએ આપણને મંત્ર આપ્યો હતો-

"ઔરુ જાથી

ઔરુ મથમ

ઔરુ દૈવ મનુષ્યાનુ”.

તેમણે એક જાતિ, એક ધર્મ, એક ભગવાન માટે આહવાન કર્યું. જો આપણે નારાયણ ગુરુજીના આ આહ્વાનને ખૂબ જ ઊંડાણથી સમજીશું, તેની અંદર છુપાયેલા સંદેશને સમજીશું, તો આપણે જાણીશું કે તેમનો આ સંદેશ પણ આત્મનિર્ભર ભારતનો માર્ગ મોકળો કરે છે. આપણા બધાની એક જ જાતિ છે- ભારતીયતા, આપણા બધાનો એક જ ધર્મ છે- સેવાધર્મ, આપણા કર્તવ્યનું પાલન. આપણા બધાનો એક જ ભગવાન છે - ભારત માતાના 130 કરોડથી વધુ બાળકો. એક જાતિ, એક ધર્મ, એક ભગવાન શ્રી નારાયણ ગુરુજીની હાકલ આપણી દેશભક્તિની ભાવનાને આધ્યાત્મિક ઊંચાઈ આપે છે. આપણી દેશભક્તિ એ શક્તિનું પ્રદર્શન નથી, પરંતુ આપણી દેશભક્તિ, માતા ભારતીની પૂજા, દેશવાસીઓની સેવા કરવાની પ્રથા છે. જો આપણે આ સમજીને આગળ વધીએ, શ્રી નારાયણ ગુરુજીના સંદેશાને અનુસરીએ, તો વિશ્વની કોઈપણ શક્તિ આપણા ભારતીયો વચ્ચે ભિન્નતા પેદા નહીં કરી શકે. અને આપણે બધા જાણીએ છીએ કે સંયુક્ત ભારતીયો માટે વિશ્વનું કોઈપણ લક્ષ્ય અશક્ય નથી.

સાથીઓ,

શ્રી નારાયણ ગુરુએ આઝાદી પહેલા તીર્થદાનમની પરંપરા શરૂ કરી હતી. દેશ આ સમયે તેની આઝાદીના 75 વર્ષનો અમૃત મહોત્સવ પણ ઉજવી રહ્યો છે. આવા સમયે આપણે એ પણ યાદ રાખવું જોઈએ કે આપણો સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ માત્ર વિરોધ અને રાજકીય વ્યૂહરચના પૂરતો સીમિત નહોતો. આ માત્ર ગુલામીની બેડીઓ તોડવાની લડાઈ નહોતી, પણ સાથે સાથે આપણે કેવા હોઈશું, આઝાદ દેશ તરીકે કેવું હોઈશું તેનો વિચાર પણ સાથે ચાલ્યો. કારણ કે, આપણે જેની સામે છીએ તે જ મહત્વનું નથી. કયા વિચારો માટે આપણે સાથે છીએ તે પણ વધુ મહત્વનું છે. તેથી જ આપણા સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામથી ઘણા મહાન વિચારોની પરંપરા શરૂ થઈ. દરેક સમયગાળામાં નવા વિચારકો મળ્યા. ભારત માટે ઘણા બધા ખ્યાલો, ઘણા સપના એક સાથે ઉભા હતા. દેશના વિવિધ ભાગોમાંથી નેતાઓ અને મહાન લોકો એકબીજાને મળતા હતા, એકબીજા પાસેથી શીખતા હતા. આજના ટેક્નોલોજીના યુગમાં આપણને આ બધું ખૂબ જ સરળ લાગશે. પણ, એ જમાનામાં આ સગવડો, એ જમાનો સોશિયલ મીડિયા અને મોબાઈલનો નહોતો. તમે જુઓ, 1922માં ગુરુદેવ રવિન્દ્રનાથ ટાગોર, દેશના પૂર્વ ભાગમાંથી, અહીં દક્ષિણમાં આવે છે અને નારાયણ ગુરુને મળે છે. પછી ગુરુને મળ્યા પછી, ગુરુદેવે કહ્યું હતું કે- "મેં આજ સુધી નારાયણ ગુરુથી મોટું આધ્યાત્મિક વ્યક્તિત્વ જોયું નથી". 1925માં, મહાત્મા ગાંધી ગુજરાતમાંથી, સાબરમતીના કિનારે, દેશના પશ્ચિમ ભાગમાંથી અહીં આવે છે, શ્રી નારાયણ ગુરુને મળે છે. તેમની સાથેની ચર્ચાએ ગાંધીજીને ઘણી હદે પ્રભાવિત કર્યા હતા. સ્વામી વિવેકાનંદ પોતે નારાયણ ગુરુને મળવા પહોંચ્યા હતા. આવી અનેક મહાન હસ્તીઓ નારાયણ ગુરુના ચરણોમાં બેસીને સત્સંગ કરતી હતી. કેટલાં વિચારમંથન થયાં? આ વિચારો સેંકડો વર્ષોની ગુલામી પછી એક રાષ્ટ્ર તરીકે ભારતના પુનઃનિર્માણના બીજ જેવા હતા. આટલા બધા સામાજિક, રાજકીય અને આધ્યાત્મિક લોકો ભેગા થયા, તેઓએ દેશમાં ચેતના જગાવી, દેશને પ્રેરણા આપી, દેશને દિશા આપવાનું કામ કર્યું. આજે આપણે જે ભારત જોઈ રહ્યા છીએ, આઝાદીના આ 75 વર્ષ દરમિયાન આપણે જે સફર જોઈ છે તે એ જ મહાપુરુષોના મંથનશીલ વિચારોનું પરિણામ છે, જેનું પરિણામ આજે આપણી સામે છે.

સાથીઓ,

આઝાદીના આપણા ઋષિમુનિઓએ બતાવેલ માર્ગ, આજે ભારત તે લક્ષ્યોની નજીક જઈ રહ્યું છે. હવે આપણે નવા લક્ષ્યો બનાવવાના છે અને નવા સંકલ્પો લેવાના છે. આજથી 25 વર્ષ પછી દેશ તેની આઝાદીના 100 વર્ષની ઉજવણી કરશે અને દસ વર્ષ પછી આપણે તીર્થદાનમની 100 વર્ષની યાત્રા પણ ઉજવીશું. આ સો વર્ષની સફરમાં આપણી સિદ્ધિઓ વૈશ્વિક હોવી જોઈએ અને તે માટે આપણું વિઝન પણ વૈશ્વિક હોવું જોઈએ.

ભાઈઓ અને બહેનો,

આજે વિશ્વ અનેક સામાન્ય પડકારો, સામાન્ય સંકટનો સામનો કરી રહ્યું છે. આપણે કોરોના રોગચાળા દરમિયાન તેની ઝલક જોઈ છે. માનવતા સમક્ષ ભવિષ્યના પ્રશ્નોના જવાબો ભારતના અનુભવો અને ભારતની સાંસ્કૃતિક ક્ષમતામાંથી જ મળી શકે છે. આમાં આપણા આધ્યાત્મિક ગુરુ, આ મહાન પરંપરાની ખૂબ મોટી ભૂમિકા છે. આપણી નવી પેઢીને તીર્થદાનમના બૌદ્ધિક પ્રવચનો અને પ્રયત્નોમાંથી ઘણું શીખવા મળે છે. મને ખાતરી છે કે શિવગીરી તીર્થદાનમની આ યાત્રા આમ જ ચાલુ રહેશે. સુખાકારી અને એકતાના પ્રતીકો અને ગતિશીલતાના પ્રતીકો, તીર્થયાત્રાઓ ભારતને તેના મુકામ સુધી લઈ જવાનું એક શક્તિશાળી માધ્યમ બનશે. આ ભાવના સાથે, હું ફરી એકવાર તમારા બધાનો અહીં આવ્યો છું, હું મારા હૃદયથી તમારો આભાર માનું છું અને હું માનું છું કે તમે જે સપનાઓ, સંકલ્પો સાથે લીધા છે, હું પણ એક સત્સંગી છું, એક ભક્ત તરીકે, મને ભાગ્ય મળશે. તમારા આ સંકલ્પો સાથે સંકળાયેલ, મને ગર્વ થશે. હું ફરી એકવાર આપ સૌનું સ્વાગત કરું છું, આપ સૌનો આભાર.

SD/GP/MR

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com