ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ, 

30 . ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਗਤੀ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਧਿਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। 2021-22 ਵਿੱਚ 28 ਲੱਖ ਸੈਲਫ਼ ਹੈਲਪ ਗਰੁੱਪਸ ਨੂੰ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀ ਤਰਫ਼ੋਂ 65 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਮਦਦ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਸ਼ੀ 2014-15 ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ 4 ਗੁਣਾ ਅਧਿਕ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮਹਿਲਾ ਸੈਲਫ਼ ਹੈਲਪ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸਖੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਘਰ-ਘਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

31. ਮਹਿਲਾ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਣ ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਉੱਚ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਉੱਜਵਲਾ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦੇ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਸਾਖੀ ਹਾਂ। ‘‘ਮੁਦਰਾ’’ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਮਾਤਾਵਾਂ-ਭੈਣਾਂ ਦੀ ਉੱਦਮਤਾ ਅਤੇ ਕੌਸ਼ਲ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ‘ਬੇਟੀ ਬਚਾਓ, ਬੇਟੀ ਪੜ੍ਹਾਓ’ ਪਹਿਲ ਦੇ ਅਨੇਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪਰਿਣਾਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਅਤੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੇਟੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਉਤਸ਼ਾਹਜਨਕ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬੇਟੇ-ਬੇਟੀ ਨੂੰ ਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਲਈ ਨਿਊਨਤਮ ਉਮਰ ਨੂੰ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ ਲੜਕਿਆਂ ਦੇ ਸਮਾਨ 21 ਸਾਲ ਕਰਨ ਦਾ ਬਿਲ ਵੀ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।

32. ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਤੀਹਰੇ ਤਲਾਕ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਪਰਾਧ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਕੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਇਸ ਕੁਪ੍ਰਥਾ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਮੁਸਲਿਮ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ’ਤੇ, ਕੇਵਲ ਮਹਿਰਮ ਨਾਲ ਹੀ ਹੱਜ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਜਿਹੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਹਟਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਲ 2014 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਘੱਟਗਿਣਤੀ ਵਰਗ ਦੇ ਲਗਭਗ ਤਿੰਨ ਕਰੋੜ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਜ਼ੀਫੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਦਕਿ ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਲ 2014 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਅਜਿਹੇ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਜ਼ੀਫੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਮੁਸਲਿਮ ਬਾਲੜੀਆਂ ਦੇ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਦੀ ਦਰ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਮੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਖਲੇ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

33. ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਬੇਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਦੇ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ Gender Inclusion Fund ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਾਰੇ 33 ਸੈਨਿਕ ਸਕੂਲਾਂ ਨੇ ਬਾਲੜੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰੱਖਿਆ ਅਕਾਦਮੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹਿਲਾ ਕੈਡਿਟਸ ਦੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਮਹਿਲਾ ਕੈਡਿਟਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬੈਚ ਐੱਨਡੀਏ ਵਿੱਚ ਜੂਨ 2022 ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਨੀਤੀਗਤ ਨਿਰਣੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਨਾਲ ਵਿਭਿੰਨ ਪੁਲਿਸ ਬਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਪੁਲਿਸ ਕਰਮੀਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ 2014 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੁੱਗਣੇ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

34. ਮਹਾਨ ਸੰਤ ਥਿਰੂਵੱਲੁਵਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ-

कर्क्क कसड्डर कर्पवइ कट्रपिन्,

निर्क्क अदर्क्क तग।

ਅਰਥਾਤ, ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਆਚਰਣ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਅਤੇ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣ ਲਈ ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਨਾਤਕ ਪਾਠਕ੍ਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਪਰੀਖਿਆਵਾਂ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕਰਨ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ 10 ਰਾਜਾਂ ਦੇ 19 ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ 6 ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।

35. ਸਕਿੱਲ ਇੰਡੀਆ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਆਈ.ਟੀ.ਆਈ., ਜਨ ਸਿਕਸ਼ਣ ਸੰਸਥਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕੌਸ਼ਲ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਵਾ ਦੋ ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਕੌਸ਼ਲ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਕਿੱਲ ਨੂੰ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਯੂ.ਜੀ.ਸੀ. ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਦਲਾਅ ਵੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

36. ਕੋਰੋਨਾ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲੜਾਈ ਲਈ ਸਕਿੱਲ ਇੰਡੀਆ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਹੈਲਥ ਕੇਅਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ 6 ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹੈਲਥ ਕੇਅਰ ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਮਦਦ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ।

37. ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਜਨਜਾਤੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਹਰ ਆਦਿਵਾਸੀ ਬਹੁਲ ਬਲਾਕ ਤੱਕ ਏਕਲਵਯ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਮਾਡਲ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਲਗਭਗ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਜਨਜਾਤੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾਉਣਗੇ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

38. ਟੋਕੀਓ ਓਲੰਪਿਕਸ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਅਸੀਂ ਸਭ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀਆਂ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਬਿਹਤਰੀਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸੱਤ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤੇ। ਟੋਕੀਓ ਪੈਰਾ-ਓਲੰਪਿਕਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਪੈਰਾ-ਅਥਲੀਟਾਂ ਨੇ 19 ਮੈਡਲ ਜਿੱਤ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ। ਓਲੰਪਿਕ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ, ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਖੇਲੋ ਇੰਡੀਆ ਕੇਂਦਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੈਰਾ ਸਪੋਰਟਸ ਵਿੱਚ ਦਿੱਵਯਾਂਗ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦੇਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ Centre for Disability Sports ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

39. ਦਿੱਵਯਾਂਗਜਨਾਂ ਲਈ ਸੁਗਮਤਾ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨਪੂਰਨ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਵਸਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਸਮਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਸਮੂਹਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਆਜ ‘ਸੁਗਮ ਭਾਰਤ ਅਭਿਆਨ’ ਸਾਡੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦਾ ਪਰੀਚੈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਿੱਵਯਾਂਗ ਜਨਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬਦਲਣ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੁਫ਼ਤ ਸਹਾਇਕ ਉਪਕਰਣਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕੋਕਲਿਯਰ ਇੰਪਲਾਂਟ ਸਰਜਰੀ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰ ਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਤਹਿਤ ਹੁਣ ਤੱਕ 25 ਲੱਖ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਿੱਵਯਾਂਗ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਉਪਕਰਣ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਕਰੀਬ 4 ਹਜ਼ਾਰ ਸਫ਼ਲ ਕੋਕਲਿਯਰ ਇੰਪਲਾਂਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ National Institute of Mental Health Rehabilitation ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਦਿੱਵਯਾਂਗ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਇੰਡੀਅਨ ਸਾਈਨ ਲੈਂਗੂਏਜ ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ ਵੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

40. ਸਾਡਾ ਸਟਾਰਟ-ਅੱਪ ਈਕੋ-ਸਿਸਟਮ, ਸਾਡੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅਕਾਰ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਅਨੰਤ ਨਵੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਸਾਲ 2016 ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 56 ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਸੈਕਟਰਾਂ ਵਿੱਚ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਨਵੇਂ ਸਟਾਰਟ-ਅੱਪਸ ਬਣੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਟਾਰਟ- ਅੱਪਸ ਜ਼ਰੀਏ ਛੇ ਲੱਖ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੋਜ਼ਗਾਰਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਹੋਈ  ਹੈ। ਸਾਲ 2021 ਵਿੱਚ ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 40 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਯੂਨੀਕੌਰਨ ਸਟਾਰਟ-ਅੱਪਸ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਦਾ ਮੁੱਲ 7,400 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਂਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

41. ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੀ ਕੀਮਤ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਰਟ ਫੋਨ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਲਾਭ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ 5G ਮੋਬਾਈਲ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ’ਤੇ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਨੇਕ ਨਵੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਦੁਆਰ ਖੁੱਲ੍ਹਣਗੇ। ਸੈਮੀ ਕੰਡਕਟਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਲਾਭ ਸਾਡੇ ਸਟਾਰਟ-ਅੱਪ ਈਕੋ-ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲਦੀ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦਾ ਲਾਭ ਮਿਲੇ, ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਨੇਕ ਨੀਤੀਗਤ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲਏ ਹਨ, ਕਈ ਨਵੇਂ ਸੈਕਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੇ ਦੁਆਰ ਖੋਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ Start-ups Intellectual Property Protection Program ਜ਼ਰੀਏ ਪੇਟੈਂਟ ਅਤੇ ਟਰੇਡਮਾਰਕ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਗਤੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸੀ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਤੀ ਵਰ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪੇਟੈਂਟ ਲਈ ਲਗਭਗ 6 ਹਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਟਰੇਡਮਾਰਕ ਲਈ 20 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

42. ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਪ੍ਰਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ GST ਕਲੈਕਸ਼ਨ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਨਿਰੰਤਰ, ਇੱਕ ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਤੀ ਵਰ੍ਹੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੱਤ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ 48 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਆਉਣਾ, ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬਹੁਤ ਆਸ਼ਾਵਾਨ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਵੀ ਇਸ ਸਮੇਂ 630 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਨਿਰਯਾਤ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਰਿਕਾਰਡ ਟੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ। 2021 ਵਿੱਚ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦਾ Goods ਨਿਰਯਾਤ ਲਗਭਗ 300 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਯਾਨੀ 22 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ 2020 ਦੀ ਇਸੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਡੇਢ ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।

43. ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ manufacturing sector ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਅਵਸਰ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਲੱਖ ਸੱਤਾਨਵੇਂ ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਨਾਲ 14 ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ PLI ਸਕੀਮਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ PLI ਸਕੀਮਾਂ ਨਾ ਕੇਵਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗਲੋਬਲ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਹੱਬ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਗੀਆਂ ਬਲਕਿ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ 60 ਲੱਖ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਵਸਰ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਉਣਗੀਆਂ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੋਬਾਈਲ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ, ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ  ਵੱਡਾ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਨਿਰਮਾਤਾ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।

44. ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨਿਕ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗੋਲਬਲ ਲੀਡਰ ਬਣੇ, ਇਸ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ silicon ਅਤੇ compound semi-conductor fabrication, display FAB, chip design ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ventures ਲਈ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ 76,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਪੈਕੇਜ ਵੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

45. ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨਵੇਂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਸੈਂਕੜੇ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੈ। ਇਸੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੱਪੜਾ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕਰੀਬ 4500 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਨਾਲ 7 ਮੈਗਾ ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟੇਡ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਰੀਜਨ ਅਤੇ ਏਪਰਲ ਪਾਰਕ ਬਣਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ integrated textile value chain ਤਿਆਰ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਮੈਗਾ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਪਾਰਕਾਂ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨਗੀਆਂ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਨਵੇਂ ਅਵਸਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨਗੀਆਂ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

46. ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮ੍ਰਿੱਧੀ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨਾਲ ਸੂਖਮ ਅਤੇ ਲਘੂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਸਾਡੇ MSMEs ਸਾਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ ਵਿੱਚ MSMEs ਨੂੰ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 3 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ Collateral Free Loans ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਸਾਢੇ 13 ਲੱਖ MSME ਯੂਨਿਟਸ ਨੂੰ ਜੀਵਨਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਡੇਢ ਕਰੋੜ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਜੂਨ 2021 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ, 3 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਰੰਟੀ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।

47. MSME ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਵਿਸਤਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਸੈਕਟਰ ਲਈ ਅਵਸਰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਨੀਤੀਗਤ ਫ਼ੈਸਲੇ ਵੀ ਲਏ ਗਏ ਹਨ। MSMEs ਦੀ ਨਵੀਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਛੋਟੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਥੋਕ ਅਤੇ ਖੁਦਰਾ ਵਪਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਟਰੀਟ ਵੈਂਡਰਾਂ ਨੂੰ ਉੱਦਮ ਪੋਰਟਲ ’ਤੇ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਵੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ Priority Sector Lending ਦਾ ਲਾਭ ਮਿਲ ਸਕੇ।

48. ਮੈਂ ਖਾਦੀ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦਾ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਾਂਗਾ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਬਾਪੂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਰਹੀ ਖਾਦੀ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਛੋਟੇ ਉੱਦਮੀਆਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ 2014 ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਖਾਦੀ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਵਧੀ ਹੈ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

49. ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਅਧਾਰ ਉੱਥੋਂ ਦਾ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਿੱਚ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸੇਤੂ ਵੀ ਹੈ। ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ’ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਨਾਲ ਨਾ ਕੇਵਲ ਲੱਖਾਂ ਨਵੇਂ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਗੁਣਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਕਰਨਾ ਸੌਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਗਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

50. ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ-ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਗਤੀਸ਼ਕਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਸਟਰ ਪਲਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਜੋੜਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਪਲਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਲਟੀ-ਮਾਡਲ-ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਯੁਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇਜ਼, ਹਾਈਵੇਜ਼ ਅਤੇ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਅਤੇ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ infrastructure ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਇਕਜੁੱਟ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ।

51. ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੜਕਾਂ, ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਡਾਣ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਅਣਦੇਖੀਆਂ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਗ੍ਰਾਮ ਸੜਕ ਯੋਜਨਾ ਦੀਆਂ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਮਾਣ ਕਰਨਯੋਗ ਹਨ। ਸਾਲ 2020-21 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ 100 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ 36 ਹਜ਼ਾਰ 500 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੜਕਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ all weather road connectivity ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

52. ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਜ਼ ਵੀ-ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਤੋਂ ਦੱਖਣ-ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਜੋੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਾਰਚ 2014 ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਲੰਬਾਈ 90 ਹਜ਼ਾਰ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਵਧ ਕੇ ਇੱਕ ਲੱਖ ਚਾਲੀ ਹਜ਼ਾਰ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਭਾਰਤਮਾਲਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਤਹਿਤ ਲਗਭਗ 6 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ 20,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੰਬਾਈ ਦੇ ਰਾਜਮਾਰਗਾਂ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 23 ਗ੍ਰੀਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ-ਵੇਜ਼ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨ-ਫੀਲਡ ਕੌਰੀਡੋਰਸ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

53. ਦਿੱਲੀ-ਮੁੰਬਈ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ-ਵੇ ਵੀ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ-ਵੇ ਹੋਵੇਗਾ। ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪੰਢਰਪੁਰ ਤੀਰਥ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੇ ਸੰਤ ਗਿਆਨੇਸ਼ਵਰ ਮਾਰਗ ਅਤੇ ਸੰਤ ਤੁਕਾਰਾਮ ਪਾਲਕੀ ਮਾਰਗ ਨੂੰ ਚੋੜਾਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।

54. ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਅੱਜ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਵੇਂ ਰਸਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਇਸ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਨਵੀਂ ਤਾਕਤ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ। Border Roads Organisation-BRO  ਨੇ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਉਮਲਿੰਗ ਲਾ ਦੱਰਾ ’ਤੇ 19 ਹਜ਼ਾਰ ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਆਵਜਾਈਯੋਗ ਸੜਕ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਦੇਮਚੋਕ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਜੋਲਿੰਗ ਕੋਂਗ ਅਤੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੁਰੀ ਜਿਹੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਧੁਨਿਕ ਸੜਕਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

55. ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ, ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦਾ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਨਾਲ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਣ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਨਵੀਆਂ ਵੰਦੇ ਮਾਤਰਮ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਵਿਸਟਾਡੋਮ ਕੋਚ, ਭਾਰਤੀ ਰੇਲ ਦੀ ਆਭਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਬੀਤੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 24 ਹਜ਼ਾਰ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਰੇਲਵੇ ਰੂਟ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਣ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨਵੀਆਂ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨਸ ਵਿਛਾਉਣ ਅਤੇ ਦੋਹਰੀਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਗਾਂਧੀਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਣੀ ਕਮਲਾਪਤੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅੱਜ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਵੀਂ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਚਿਨਾਬ ਨਦੀ ’ਤੇ ਨਿਰਮਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਰੇਲਵੇ ਆਰਚ ਬ੍ਰਿਜ ਆਕਰਸ਼ਣ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ।

56. ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਗ਼ਰੀਬ ਅਤੇ ਮੱਧ ਵਰਗ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਸਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪਬਲਿਕ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਸਾਧਾਰਣ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 11 ਨਵੀਆਂ ਮੈਟਰੋ ਲਾਈਨਜ਼ ’ਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲਾਭ 8 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਦਿਨ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅੱਜ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਚਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਡਰਾਈਵਰ-ਲੈੱਸ ਟ੍ਰੇਨ ਨੈੱਟਵਰਕ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ Indigenous Automatic Train System ਵੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਵਧਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੀਨਫੀਲਡ ਏਅਰਪੋਰਟਸ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਵੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਏਅਰਪੋਰਟ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ।

57. ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਸਾਗਰਮਾਲਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤਹਿਤ 80 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ’ਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ 24 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ 5 ਮੌਜੂਦ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਲਮਾਰਗਾਂ ਅਤੇ 106 ਨਵੇਂ ਜਲਮਾਰਗਾਂ ਸਮੇਤ ਕੁੱਲ 111 ਜਲਮਾਰਗਾਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਲਮਾਰਗ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 23 ਜਲਮਾਰਗਾਂ ਜ਼ਰੀਏ ਮਾਲ-ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟੇਸ਼ਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕੇਗਾ। ਆਧੁਨਿਕ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਕਾ 27 ਹਜ਼ਾਰ ਸਰਕਿਟ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਲਾਈਨਾਂ ਵੀ ਵਿਛਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

58. ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਠੋਸ ਅਕਾਰ ਲੈਂਦੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ Reforms ਦੀ ਊਰਜਾ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਲੇਬਰ ਰਿਫਾਰਮ ਅਤੇ Insolvency and Bankruptcy Code ਤੱਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦਾ ਇੱਹ ਕ੍ਰਮ ਬਿਨਾ ਰੁਕੇ, ਨਿਰੰਤਰ ਚੱਲ ਜਿਹਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਵਿਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ 26 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ compliances ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਪੇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੈਕਟਰ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੰਤ ਅਕਾਸ਼ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪੁਲਾੜ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ IN-SPACE ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਦਮ ਹੈ।

59. ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਰਹੀ ਡ੍ਰੋਨ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਸੁਚੇਤ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ Simplified Drone Rules 2021 ਨੂੰ ਅਧਿਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਡ੍ਰੋਨ ਅਤੇ ਡ੍ਰੋਨ-ਕਲਪੁਰਜਿਆਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ PLI ਯੋਜਨਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਇਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

60. ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਸੰਕਲਪਿਤ ਹੋ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਡਿਫੈਂਸ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਰੱਖਿਆ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਤਮਨਿਰਭਰਤਾ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ।

61. ਸਾਲ 2020-21 ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਟਰੀ ਬਲਾਂ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਣ ਦੇ ਲਈ ਜੋ ਵੀ ਸਵੀਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ,  ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 87 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।  ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ 2020-21 ਵਿੱਚ 98 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਉਪਕਰਣਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅਨੁਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਸੈਨਾਵਾਂ ਨੇ 209 ਅਜਿਹੇ ਸਾਜੋ-ਸਮਾਨ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਖਰੀਦਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।  ਰੱਖਿਆ ਉਪਕ੍ਰਮਾਂ ਦੁਆਰਾ 2800 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਜਿਹੇ ਉਪਕਰਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

62. ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਏਅਰੋਨੌਟਿਕਸ ਲਿਮਿਟਿਡ ਦੇ ਨਾਲ 83 ਐੱਲਸੀਏ ਤੇਜਸ ਫਾਇਟਰ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਅਨੁਬੰਧ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਰਡਨੈਂਸ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਨੂੰ 7 Defence PSUs ਦਾ ਰੂਪ ਦੇਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ  ਉਠਾਏ ਹਨ।  ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੈਕਟਰ ਅਤੇ ਸਟਾਰਟ-ਅੱਪਸ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਲਈ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧ ਹੈ।  ਸਾਡਾ ਲਕਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦਾ ਸਮਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਿਰਮਿਤ ਹੋਵੇ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

63. ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉਭਰਦੇ ਆਲਮੀ ਪਰਿਵੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਗਸਤ,  2021 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕੀਤੀ,  ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਅਭੂਤਪੂਰਵ ਨਿਰਣੇ ਲਏ ਗਏ।  ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਏਜੰਡਾ ਆਈਟਮ  ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ।  ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਨੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇੱਕ Presidential Statement ਨੂੰ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ adopt  ਵੀ ਕੀਤਾ।

64. ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰਿਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਾਨਵਤਾ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ‘ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਦੇਵੀ ਸ਼ਕਤੀ’ ਨੂੰ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤਾ। ਅਸੀਂ ਅਨੇਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ,  ਸਾਡੇ ਕਈ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ–ਹਿੰਦੂ-ਸਿੱਖ-ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਬੁਲ ਤੋਂ ਸਫ਼ਲਤਾਪੂਰਵਕ ਏਅਰਲਿਫਟ ਕੀਤਾ।  ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਠਿਨ ਹਾਲਾਤ  ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ  ਦੇ ਦੋ ਸਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭਾਰਤ ਲੈ ਕੇ ਆਏ।  ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਭਾਰਤ,  ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਮੈਡੀਕਲ ਸਪਲਾਈ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

65. ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵ  ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ।  ਭਾਰਤ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰ ਆਲਮੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਣਕੇ ਉੱਭਰਿਆ ਹੈ।  CoP-26 ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ 2030 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਕਾਰਬਨ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਿਲੀਅਨ ਟਨ ਤੋਂ ਘਟਾ ਦੇਵੇਗਾ।  ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਾਲ 2070 ਤੱਕ ਨੈੱਟ ਜ਼ੀਰੋ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਲਕਸ਼ ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਹੈ।  ਭਾਰਤ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ-ਸਮੁਦਾਇ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ “ਗ੍ਰੀਨ ਗ੍ਰਿੱਡ ਇਨੀਸ਼ਿਏਟਿਵ : ਵੰਨ ਸਨ- ਵੰਨ ਵਰਲਡ-ਵੰਨ ਗ੍ਰਿੱਡ” ਦੀ ਪਹਿਲ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।  ਇਹ ਗਲੋਬਲ ਇੰਟਰਕਨੈਕਟਡ ਸੋਲਰ ਪਾਵਰ ਗ੍ਰਿੱਡ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੈੱਟਵਰਕ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ।  ਵਾਤਾਵਰਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਾਡੇ ਬੜੇ ਲਕਸ਼ਅਤੇ ਸਾਹਸਿਕ ਸੰਕਲਪ,  ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ  ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਡੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

66. ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ, ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਅਤੇ ਸਸ਼ਕਤ ਕਰਨਾ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਮਝਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਗੌਰਵ ਦੀ ਬਾਤ ਹੈ ਕਿ ਧੌਲਾਵੀਰਾ ਦੀ ਹੜੱਪਾ ਸਾਈਟ ਅਤੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਸਥਿਤ 13ਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਕਾਕਤੀਯ ਰੁਦਰੇਸ਼ਵਰ ਰਾਮੱਪਾ ਮੰਦਿਰ ਨੂੰ ਯੂਨੈਸਕੋ ਵਿਸ਼ਵ ਧਰੋਹਰ ਸਥਲ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੇ ਬਾਅਦ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ ਅਮੂਰਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਠਤ ਦੁਰਗਾ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

67. ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇਹ ਵੀ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਅਮੁੱਲ ਧਰੋਹਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਵੇ। ਸੌ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਚੋਰੀ ਹੋਈ ਮਾਂ ਅੰਨਪੂਰਣਾ ਦੇਵੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲਿਆਕੇ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਐਸੀਆਂ ਹੀ ਕਈ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਧਰੋਹਰਾਂ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

68. ਅਸੀਂ ਸਭ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਦਾ ਇੱਕ-ਦੂਸਰੇ ਨਾਲ ਗਹਿਰਾ ਨਾਤਾ ਹੈ।  ਇਸੇ ਲਈ, ਅੱਜ ਇੱਕ ਤਰਫ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਜੀਵੰਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਅਤੇ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਵੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।  ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਸਵਦੇਸ਼ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਦ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

69. ਗੋਆ ਦੇ 60ਵੇਂ ਮੁਕਤੀ ਦਿਵਸ ਦੇ ਅਵਸਰ ‘ਤੇ ਫੋਰਟ ਅਗੁਆਡਾ ਜੇਲ੍ਹ ਪਰਿਸਰ ਵਿੱਚ ਸਮਾਰਕ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦਾ ਉਦ‌ਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਗੋਆ ਮੁਕਤੀ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਸੈਨਾਨੀਆਂ  ਦੇ ਆਭੁੱਲਣ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਮਾਰਕ ਹੈ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

70. ਆਜ਼ਾਦੀ ਕੇ ਅਮ੍ਰਿੰਤ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ‘ਏਕ ਭਾਰਤ, ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਭਾਰਤ’ ਦੇ ਸਾਡੇ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਅੱਜ ਲੋਕਤਾਂਤਰਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਵੇਂ ਅਧਿਆਇ ਲਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੋ ਰਾਜ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਅਣਗੌਲੇ ਛੁਟ ਗਏ ਸਨ, ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਯਤਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

71. ਜੰਮੂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਲੱਦਾਖ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਵੇਂ ਯੁਗ ਦਾ ਆਰੰਭ ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਬੜੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਲਈ ਲਗਭਗ 28 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਨਵੀਂ ਸੈਂਟਰਲ ਸੈਕਟਰ ਸਕੀਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਕਾਜੀਗੁੰਡ-ਬਨਿਹਾਲ ਸੁਰੰਗ ਨੂੰ ਵੀ ਯਾਤਾਯਾਤ ਦੇ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਤੋਂ ਸ਼ਾਰਜਾਹ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉਡਾਣਾਂ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ।

72. ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਬਿਹਤਰ ਅਵਸਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਅਨੇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਉਠਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਉੱਥੇ ਸੱਤ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜਾਂ  ਦੇ ਇਲਾਵਾ,  ਦੋ ਏਮਸ ਦਾ ਕਾਰਜ ਪ੍ਰਗਤੀ ਉੱਤੇ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਏਮਸ ਜੰਮੂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਹੈ।  ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ. ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਆਈ.ਆਈ. ਐੱਮ. ਜੰਮੂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਜ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

73. ਲੱਦਾਖ ਸੰਘ ਰਾਜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਸਿੰਧੂ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।  ਲੱਦਾਖ ਦੀ ਇਸ ਵਿਕਾਸਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਉਪਲਬਧੀ ਸਿੰਧੂ ਸੈਂਟਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ  ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜੁੜ ਰਹੀ ਹੈ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

74. ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ – ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਅਸਾਮ, ਮਣੀਪੁਰ,  ਮੇਘਾਲਿਆ,  ਮਿਜ਼ੋਰਮ,  ਨਾਗਾਲੈਂਡ,  ਸਿੱਕਿਮ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ  ਦੇ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਲਈ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧ ਹੈ।  ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਅਵਸਰਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।  ਰੇਲ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਜਿਹੀਆਂ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ  ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਲਈ ਹੁਣ ਸਾਕਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।  ਇਹ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਗਰਵ (ਮਾਣ) ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਯਤਨ ਨਾਲ ਹੁਣ ਰੇਲਵੇ  ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

75. ਈਟਾਨਗਰ ਦੇ ਹੋਲੋਂਗੀ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਏਅਰਪੋਰਟ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।  ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਰਾਜ  ਦੇ ‘ਮਹਾਰਾਜਾ ਬੀਰ ਬਿਕਰਮ ਏਅਰਪੋਰਟ’ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਟਰਮੀਨਲ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਦਾ ਇਹ ਵਿਕਾਸ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਇੱਕ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅਧਿਆਇ ਸਿੱਧ ਹੋਵੇਗਾ।  ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 21 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਮੇਘਾਲਿਆ,  ਮਣੀਪੁਰ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ  ਦੇ 50 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਹੋਏ ਹਨ।  ਆਜ਼ਾਦੀ  ਦੇ 75 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਹੋਣ  ਦੇ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਵਿਕਾਸ  ਦੇ ਨਵੇਂ ਸੰਕਲਪਾਂ ਦੇ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।

76. ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਲਈ ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸਫ਼ਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਹੁਣੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਾਰਬੀ-ਆਂਗਲੋਂਗ ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪੁਰਾਣੇ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ, ਅਸਾਮ ਦੀ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਕਾਰਬੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਕਸਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਵੀ 126 ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 70 ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ।

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ,

77. ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ, ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਰਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕ ਤੋਂ ਅਧਿਕ ਜਵਾਬਦੇਹ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ-ਸੰਕਲਪ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਲਈ ਅਤੇ ਸਵੱਛਤਾ ਦੇ ਲਈ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਹਰੇਕ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਭਿਯਾਨ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।  ‘ਮਿਸ਼ਨ ਕਰਮਯੋਗੀ’  ਦੇ ਤਹਿਤ,  ਸਿਵਲ ਸਰਵੈਂਟਸ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ Capacity Building Commission ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।  ‘ਮਿਸ਼ਨ ਕਰਮਯੋਗੀ’,  ਸਿਵਲ ਸਰਵੈਂਟਸ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਹਾਇਕ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀਆਂ ਦੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਵੀ ਕਰੇਗਾ। 

78. ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨੂੰ ਸਰਲ ਅਤੇ ਸੁਗਮ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਉਠਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਟੈਲੀ-ਲਾਅ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ, ਮੁਕੱਦਮਿਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਲਾਹ ਦੇਣ ਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਪਲੈਟਫਾਰਮ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਿਵਾਦਾਂ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਵਿੱਚ ਗਤੀ ਲਿਆਉਣ ਦੇ ਲਈ ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ‘ਆਰਬੀਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਬਿਲ’ 2021’ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। 

ਮਾਣਯੋਗ ਮੈਂਬਰ ਸਾਹਿਬਾਨ, 

79. ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਅਤੇ ਸਫ਼ਲਤਾਵਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੀ, ਅਸੀਮ ਹਨ। ਇਹ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾਨ ਦੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹਨ,  ਬਲਕਿ ਦੇਸ਼  ਦੇ ਕੋਟਿ-ਕੋਟਿ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਹਨ।  ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੋੜਾਂ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਪਸੀਨਾ ਲਗਿਆ ਹੈ।  ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਸਾਡੇ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਲਕਸ਼ਾਂ ਦੀ ਲੰਬੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮੀਲ ਦਾ ਪੱਥਰ ਹਨ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲਈ ਸਾਡੀਆਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾਵਾਂ ਵੀ ਹਨ। 

80. ਸਾਲ 2047 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਪੂਰੀ ਕਰੇਗਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ, ਆਧੁਨਿਕ ਅਤੇ ਵਿਕਸਿਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਅੱਜ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਨੂੰ ਪਰਾਕਾਸ਼ਠਾ (ਸਿਖਰ) ਤੱਕ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਫਿਰ ਇਸ ਦੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਪਰਿਣਾਮ ਨਿਕਲਣ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਸਭ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਹੈ,  ਅਤੇ ਸਮਾਨ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਹੈ। 

81. ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਆਪ ਸਭ ਸਾਂਸਦਾਂ ਨੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜਿੰਮੇਦਾਰੀਆਂ ਦਾ ਨਿਰਬਾਹ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਸਭ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੋਨੋਂ ਸਦਨ ਸੰਚਾਲਿਤ ਹੋਏ ਹਨ, ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਲਈ ਆਪ ਸਭ ਦੀ ਸਰਾਹਨਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਆਪ ਸਭ ਸਾਂਸਦ-ਗਣ,  ਕਰੋੜਾਂ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਦੀਆਂ ਆਸ਼ਾਵਾਂ-ਆਕਾਂਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸਾਰਥੀ ਹੋ।  ਇਸੇ ਭਾਵਨਾ  ਦੇ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ। 

82. ਮੈਨੂੰ ਪੂਰਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਸਭ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮਹਾਨ ਭਾਰਤ ਵਰਸ਼ ਨੂੰ ਗੌਰਵ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੱਕ ਲੈ ਕੇ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਇਸੇ ਭਾਵਨਾ  ਦੇ ਨਾਲ,  ਆਪ ਸਭ ਦਾ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਅਭਿਨੰਦਨ।  ਆਪ ਸਭ ਦਾ ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ!   

ਜੈ ਹਿੰਦ! 

 *****

ਡੀਐੱਸ/ਬੀਐੱਮ