ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਸਕੂਲ ਬੰਦ ਹੋਣ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਲਈ ਅੱਜ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ। 

https://twitter.com/DrRPNishank/status/1406115769113526273?s=20

ਕੇਂਦਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਸ੍ਰੀ ਰਮੇਸ਼ ਪੋਖਰਿਯਾਲ ‘ਨਿਸ਼ੰਕ’ ਨੇ ਆਪਣੇ ਟਵੀਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੇ ਇਸ ‘ਨਿਊ ਨੌਰਮਲ’ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਦਿਆਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਪੱਧਰ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸਕੂਲ ਬੰਦ ਹੋਣ ਦੌਰਾਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ‘ਕਿਉਂ’, ‘ਕੀ’ ਅਤੇ ‘ਕਿਵੇਂ’ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਘਰ ਪਹਿਲਾ ਸਕੂਲ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਪੇ ਪਹਿਲੇ ਅਧਿਆਪਕ ਹਨ। 

ਘਰ ਅਧਾਰਤ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਾਲਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸਿਖਲਾਈ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਯਥਾਰਥਵਾਦੀ ਉਮੀਦਾਂ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਸਿਹਤ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਸਤੀ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਸਿਰਫ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ, ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰਾਂ, ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ, ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਮੈਂਬਰਾਂ, ਵੱਡੇ ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਲਈ ਵੀ ਹਨ, ਜੋ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ।

ਇਹ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਧਾਰਣ ਸੁਝਾਅ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕੌਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ (ਐਨਈਪੀ) 2020 ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਕੂਲ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹਨ। ਉਮਰ ਅਧਾਰਤ ਢੁਕਵੀਂ ਕਲਾ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ 5 + 3 + 3 + 4 ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਭਾਵ ਮੁਢਲੇ ਪੜਾਅ (ਉਮਰ 3-8 ਸਾਲ), ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਪੜਾਅ (ਉਮਰ 8-10 ਸਾਲ), ਮਿਡਲ ਪੜਾਅ (ਉਮਰ 11-14 ਸਾਲ) ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਪੜਾਅ: ਜਵਾਨੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜਵਾਨੀ ਤੱਕ (ਉਮਰ14-18)। ਇਹ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਸਧਾਰਣ ਅਤੇ ਸੁਝਾਅ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸਥਾਨਕ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਢਲ ਜਾਂ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਤਣਾਅ ਜਾਂ ਸਦਮੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਥੈਰੇਪੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਲਾਵਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਿੱਖਣ ਦੀਆਂ ਘਾਟਾਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਨ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣਾ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਅਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ।

ਇਹ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਅਤੇ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ, ਫੈਸਲਿਆਂ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਲਈ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਊਜ਼ਲੈਟਰ,  ਈ-ਮੇਲ, ਯਾਦਗਾਰੀ ਪੱਤਰ ਆਦਿ ਭੇਜਣ ਜਿਹੇ ਸਰੋਤ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਵਾਲੇ ਸਾਧਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਹੋਰ ਏਜੰਸੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਐਸਐਮਸੀ / ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ, ਸਕੂਲ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਮੰਗੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਘੱਟ-ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਜਾਂ ਅਨਪੜ੍ਹ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਅਧਿਆਇ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਕੂਲ, ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਵਲੰਟੀਅਰ ਘੱਟ ਸਾਖਰ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਸੁਝਾਅਯੋਗ ਕਦਮ ਚੁੱਕ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ

https://dsel.education.gov.in/sites/default/files/update/MoE_Home_Learning_Guidelines.pdf

*****

ਕੇਪੀ / ਏਕੇ