ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଆଜି ଭିଡିଓ କନଫରେନ୍ସିଂ ଜରିଆରେ ଇଣ୍ଡିଆ ଖେଳନା ମେଳା 2021 ର ଉଦଘାଟନ କରିଛନ୍ତି । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ କେନ୍ଦ୍ର ସଡ଼କ ପରିବହନ ଏବଂ ରାଜପଥ ଏବଂ ଅଣୁ, କ୍ଷୁଦ୍ର ଏବଂ ମଧ୍ୟମ ଉଦ୍ୟୋଗ ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ନିତିନ ଗଡକରୀ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ର ବୟନ ଶିଳ୍ପ ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀମତୀ ସ୍ମୃତି ଇରାନୀ ମଧ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ଖେଳନା ମେଳା 27 ଫେବୃଆରୀରୁ 2 ମାର୍ଚ୍ଚ 2021 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ । ଏହି ମେଳାରେ 1000 ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରଦର୍ଶକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କର୍ଣ୍ଣାଟକର ଚନ୍ନାପାଟନା, ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ବାରଣାସୀ ଏବଂ ରାଜସ୍ଥାନର ଜୟପୁରରୁ ଆସିଥିବା ଖେଳନା ର୍ନିମାତାମାନଙ୍କ ସହ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିଥିଲେ । ଏହି ଖେଳନା ମେଳା ମାଧ୍ୟମରେ ସରକାର ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ଖେଳନା ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଉତ୍ସ ଭାବେ ଭାରତକୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ହବ୍‍ କରାଯାଇ ନିବେଶକାରୀମାନଙ୍କୁ କିଭଳି ଆକର୍ଷିତ କରାଯାଇ ପାରିବ ସେ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବେ ।

ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାରତରେ ଖେଳନା ଶିଳ୍ପର ଲୁକ୍କାୟିତ ସମ୍ଭାବନାକୁ ପଦାକୁ ଆଣିବା ଏବଂ ଆତ୍ମନିର୍ଭର ଭାରତ ପାଇଁ ଅଭିଯାନର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶ ଭାବରେ ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ପ୍ରଥମ ଖେଳନା ମେଳା କେବଳ ବ୍ୟବସାୟ କିମ୍ବା ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ନୁହେଁ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଦେଶର କ୍ରୀଡ଼ା ଏବଂ ଉତ୍ସାହର ପୁରୁଣା ସଂସ୍କୃତିକୁ ମଜବୁତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ସଂଯୋଗ ଅଟେ । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଖେଳନା ମେଳା ହେଉଛି ଏପରି ଏକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଯେଉଁଠାରେ ଖେଳନା ଡିଜାଇନ୍‌, ନବସୃଜନ, ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା, ମାର୍କେଟିଂ ଏବଂ ପ୍ୟାକେଜିଂ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇପାରିବ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଅଭିଜ୍ଞତା ମଧ୍ୟ ବାଣ୍ଟିପାରିବେ । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସିନ୍ଧୁ ଉପତ୍ୟାକା ସଭ୍ୟତା, ମହେଞ୍ଜେ-ଦାରୋ ଏବଂ ହରପ୍ପା ଯୁଗରୁ ଖେଳନା ଉପରେ ବିଶ୍ୱ ଗବେଷଣା କରିଛି ।

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମନେ ପକାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ଯେତେବେଳେ ବିଶ୍ୱର ଯାତ୍ରୀମାନେ ଭାରତକୁ ଆସୁଥିଲେ, ସେମାନେ ଭାରତରେ କ୍ରୀଡା ଶିଖୁଥିଲେ ଏବଂ ଏହାକୁ ସାଙ୍ଗରେ ନେଉଥିଲେ । ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଆଜି ଚେସ୍‍ ହେଉଛି ବିଶ୍ୱରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ଖେଳ, ପୂର୍ବରୁ ଭାରତରେ ଏହା ‘ଚତୁରୁଙ୍ଗ କିମ୍ବା ଚାଡୁରଙ୍ଗ' ଭାବରେ ଖେଳାଯାଉଥିଲା । ଆଧୁନିକ ଲୁଡୋ ସେତେବେଳେ ‘ପାଚିସି' ଭାବରେ ଖେଳାଯାଉଥିଲା । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଅମ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ବଳରାମଙ୍କର ଅନେକ ଖେଳନା ଅଛି ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଗୋକୁଲରେ ଗୋପାଳ କୃଷ୍ଣ ନିଜ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କ ସହିତ ଘର ବାହାରେ ଏକ ବେଲୁନରେ ଖେଳୁଥିଲେ । ଖେଳ, ଖେଳନା ଏବଂ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ମଧ୍ୟ ଆମର ପ୍ରାଚୀନ ମନ୍ଦିରରେ ଖୋଦିତ ହୋଇଛି ।

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏଠାରେ ତିଆରି ଖେଳଣା ପିଲାମାନଙ୍କର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶରେ ସହାୟକ ହୋଇଛି । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବାରମ୍ବାର ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର ଭାରତୀୟ ଜୀବନ ଶୈଳୀର ଏକ ଅଂଶ, ଏହା ଆମ ଖେଳନାରେ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ । ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ଖେଳନା ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ସାମଗ୍ରୀରୁ ତିଆରି, ସେଥିରେ ବ୍ୟବହୃତ ରଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାକୃତିକ ଏବଂ ନିରାପଦ ଅଟେ । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଖେଳନାଗୁଡ଼ିକ ଆମ ଇତିହାସ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତି ସହିତ ମନକୁ ଯୋଡିଥାଏ ଏବଂ ସାମାଜିକ ମାନସିକ ବିକାଶ ତଥା ଭାରତୀୟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଚାଷରେ ମଧ୍ୟ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ସେ ଖେଳନା ତିଆରି କରିବାକୁ ଦେଶର ଖେଳନା ର୍ନିମାତାମାନଙ୍କୁ ନିବେଦନ କରିଥିଲେ ଯାହା ଉଭୟ ପରିବେଶ ଏବଂ ମନୋବିଜ୍ଞାନ ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ଅଟେ! ଖେଳନାରେ କମ୍ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ, ଏପରି ଜିନିଷ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ସେ କହିଥିଲେ ଯାହା ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର ହୋଇପାରିବ ।

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ଆଜି ସାରା ବିଶ୍ୱରେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତୀୟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଚିନ୍ତାଧାରା ଉପରେ ଆଲୋଚନା ହେଉଛି । ସେ ଏହା ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ଭାରତୀୟ କ୍ରୀଡା ଏବଂ ଖେଳନାଗୁଡିକର ଏକ ବିଶେଷତା ରହିଛି ଯେଉଁଥିରେ ଜ୍ଞାନ, ବିଜ୍ଞାନ, ମନୋରଞ୍ଜନ ଏବଂ ମନୋବିଜ୍ଞାନ ଅଛି । ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେତେବେଳେ ପିଲାମାନେ ନଟୁ ସହିତ ଖେଳିବାକୁ ଶିଖନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ନଟୁ ଖେଳିବାରେ ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଏବଂ ସନ୍ତୁଳନ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଏ । ଅନୁରୂପ ଭାବରେ, ଏକ ବାଟୁଳିଖଡା ସହିତ ଖେଳୁଥିବା ପିଲା, ଅଜାଣତରେ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଏବଂ ଗତିଜ ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ ବିଷୟରେ ମୌଳିକ ଳିକ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କରେ । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ପଜଲ୍ ଖେଳନା ରଣନୀତିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିଥାଏ । ସେହିଭଳି ନବଜାତ ଶିଶୁମାନେ ମଧ୍ୟ ବାହୁକୁ ମୋଡ଼ିବା ଏବଂ ଘୂର୍ଣ୍ଣନ କରି ବୃତ୍ତାକାର ଗତି ଅନୁଭବ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି ।

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସୃଜନାତ୍ମକ ଖେଳନା ପିଲାମାନଙ୍କ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗୁଡିକୁ ବିକଶିତ କରେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ କଳ୍ପନାରେ ଡେଣା ଲଗାଇଥାଏ । ସେମାନଙ୍କର କଳ୍ପନା ପାଇଁ କୌଣସି ସୀମା ନାହିଁ । ସେମାନଙ୍କୁ କେବଳ ଟିକିଏ ଖେଳନା ଦରକାର ଯାହାକି ସେମାନଙ୍କର କୌତୁହଳକୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସୃଜନଶୀଳତାକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବ । ପିତାମାତାମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କ ସହିତ ଖେଳିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ କାରଣ ପିଲାମାନଙ୍କର ଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଖେଳନା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଅଭିଭାବକମାନେ ଖେଳନା ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ପିଲାମାନଙ୍କର ବିକାଶରେ ସେମାନଙ୍କର ଭୂମିକାକୁ ବୁଝିବା ଉଚିତ୍‍ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି ଏବଂ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକରେ ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ଏହି ଦିଗରେ ସରକାର ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି ଏବଂ ନୂତନ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ମାଧ୍ୟମରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଛନ୍ତି ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି ।

ନୂତନ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ବିଷୟରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ବହୁ ପରିମାଣରେ କ୍ରୀଡା ଭିତ୍ତିକ ତଥା କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରେ । ଏହା ହେଉଛି ଏକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯେଉଁଥିରେ ପିଲାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଏବଂ ସୃଜନଶୀଳ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିକାଶ ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଛି । ଖେଳନା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତରେ ପରମ୍ପରା ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଅଛି, ଭାରତରେ ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ରହିଛି ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି । ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ଖେଳନା ଆଡକୁ ଅମେ ବିଶ୍ୱକୁ ଫେରାଇ ନେଇପାରିବା, ଆମର ସଫ୍ଟୱେର୍ ଯନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ଖେଳ ଭାରତର କାହାଣୀକୁ ବିଶ୍ୱକୁ ବିସ୍ତାର କରିପାରିବ । କିନ୍ତୁ ଏସବୁ ସତ୍ୱେ ଆଜି 100 ବିଲିୟନ ଡଲାରର ବିଶ୍ୱ ଖେଳନା ବଜାରରେ ଭାରତର ଅଂଶ ବହୁତ କମ୍ ଅଟେ । ଦେଶର 85% ଖେଳନା ବିଦେଶରୁ ଆମଦାନୀ କରାଯାଏ । ଏହି ଧାରାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ ।

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଦେଶ ବର୍ତ୍ତମାନ ଖେଳନା ଶିଳ୍ପକୁ 24 ଟି ପ୍ରମୁଖ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛି । ଜାତୀୟ ଖେଳନା କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି । ଏହି ଶିଳ୍ପଗୁଡିକୁ ପ୍ରତିଯୋଗିତାଭିତ୍ତିକ କରିବା ପାଇଁ, ଦେଶଗୁଡିକ ଖେଳନାରେ ଆତ୍ମର୍ନିଭରଶୀଳ ହେବା ପାଇଁ ଏବଂ ଭାରତର ଖେଳନା ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱକୁ ଯିବାପାଇଁ 15 ଟି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏବଂ ବିଭାଗକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଏହି ଅଭିଯାନରେ, ଖେଳନା କ୍ଲଷ୍ଟରର ବିକାଶରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ସମାନ ଅଂଶୀଦାର କରାଯାଇଛି । ଖେଳନା ପର୍ଯ୍ୟଟନର ସମ୍ଭାବନାକୁ ମଜବୁତ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ପ୍ରୟାସ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି । ଭାରତୀୟ କ୍ରୀଡା ଭିତ୍ତିକ ଖେଳନାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଟୟାଥନ୍ -2021 ମଧ୍ୟ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ 7000 ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରେରଣା ମିଳିଥିଲା ।

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି ଯଦି ବର୍ତ୍ତମାନ ମେଡ୍ ଇନ୍ ଇଣ୍ଡିଆର ଚାହିଦା ଅଛି, ତେବେ ଭାରତରେ ହାତ ତିଆରି ସାମଗ୍ରୀର ଚାହିଦା ମଧ୍ୟ ସମାନ ଭାବରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଲୋକମାନେ କେବଳ ଉତ୍ପାଦ ଭାବରେ ଖେଳନା କିଣନ୍ତି ନାହିଁ ବରଂ ସେହି ଖେଳନା ସହିତ ଜଡିତ ଅଭିଜ୍ଞତା ସହିତ ଯୋଡିହେବାକୁ ଚାହାନ୍ତି । ତେଣୁ ଆମକୁ ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ହାତ ତିଆରି ସାମଗ୍ରୀକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ପଡିବ ।

***

HS