ਤੀਸਰਾ ‘ਰਾਸ਼ਟਰੀਯ ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹ’ ਸਤੰਬਰ 2020 ਦੌਰਾਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ‘ਪੋਸ਼ਣ ਅਭਿਯਾਨ’ (ਸਮੂਹਕ ਪੋਸ਼ਣ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਅਤਿ–ਅਹਿਮ ਯੋਜਨਾ) ਦੇ ਤਹਿਤ ‘ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹ’ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਯੋਜਨਾ 2018 ’ਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ‘ਪੋਸ਼ਣ ਅਭਿਯਾਨ’ ਦਾ ਨੋਡਲ ਮੰਤਰਾਲਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਮਹਿਲਾ ਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲਾ ਨੋਡਲ ਮੰਤਰਾਲਾ ਆਪਣੇ ਭਾਈਵਾਲ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਤੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੀ ਕੇਂਦਰਮੁਖਤਾ ਨਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ, ਰਾਜਾਂ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ‘ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹ’ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ‘ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹ’ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਨਿੱਕੇ ਬੱਚਿਆਂ, ਅਤੇ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਹੱਲ ਹਿਤ ਇੱਕ ‘ਜਨ ਅੰਦੋਲਨ’ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ‘ਜਨ ਭਾਗੀਦਾਰੀ’ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਹਰੇਕ ਲਈ ਸਿਹਤ ਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਯਕੀਨੀ ਹੋ ਸਕੇ।

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਆਪਣੇ ਹਰਮਨਪਿਆਰੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ‘ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ’ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਐਡੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ 30 ਅਗਸਤ, 2020 ਨੁੰ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਾਭ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਭਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ‘ਪੋਸ਼ਣ ਸਪਤਾਹ’ ਅਤੇ ‘ਪੋਸ਼ਣ ਮਹੀਨਾ’ (ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹ) ਦੌਰਾਨ ਜਨਤਕ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਰਾਹੀਂ ‘ਪੋਸ਼ਣ ਜਾਗਰੂਕਤਾ’ ਇੱਕ ‘ਲੋਕ ਲਹਿਰ’ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਕੇਂਦਰੀ ਮਹਿਲਾ ਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਟੈਕਸਟਾਈਲਸ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਸਮ੍ਰਿਤੀ ਜ਼ੁਬੀਨ ਇਰਾਨੀ ਨੇ 27 ਅਗਸਤ, 2020 ਨੂੰ ਅੰਤਰ–ਮੰਤਰਾਲਾ ਬੈਠਕ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਮਿਸ਼ਰਾ, ਸਕੱਤਰ, ਮਹਿਲਾ ਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲਾ ਨੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਕੇ ‘ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹ’ ਦੌਰਾਨ ਕੇਂਦਰਮੁਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। ‘ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹ’ ਦੌਰਾਨ ‘ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੰਭੀਰ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੁਪੋਸ਼ਿਤ’ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਵਾਟਿਕਾਵਾਂ ਲਈ ਰੁੱਖ– ਨਿਊਟ੍ਰੀ ਬਾਗ਼ ਲਾਉਣ ਜਿਹੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਛੇਤੀ ਚੁੰਘਾਉਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਜੀਵਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ 1,000 ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਚੰਗਾ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਮਿਲਣ ਨਾਲ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਖ਼ੂਨ ਦੀ ਘਾਟ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਸਾਰੇ ਸਬੰਧਿਤ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਨੇ ‘ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹ’ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ ਤੇ ਆਪੋ–ਆਪਣੇ ਕਾਰਜ–ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੋਸ਼ਣ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਉਲੀਕੀਆਂ ਹਨ। ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ, ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲਾ ਨੇ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਪੋਸ਼ਣ ਬਾਰੇ ਈ–ਕੁਇਜ਼ ਤੇ ਮੀਮ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰਾਲਾ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਹਰੇਕ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਮੇਟੀ ਬੈਠਕਾਂ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਉਲੀਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨ+ਗਾ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ‘ਨਿਊਟ੍ਰੀ–ਬਾਗ਼ਾਂ’ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਯੋਗਾ ਤੇ ਸਮੂਹਕ ਪੋਸ਼ਣ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਇੱਕ ਤੰਦਰੁਸਤ ਜੀਵਨ–ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਵੀ ਸਾਰੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸੰਭਵ ਬਿਹਤਰੀਨ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਣ ਲਈ ਵੀ ਕਿਹਾ ਹੈ।

ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੋਵਿਡ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਮਹਿਲਾ ਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲਾ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬੰਧਿਤ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ‘ਪੋਸ਼ਣ ਮਾਹ’ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਹਿਤ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੈਟਫ਼ਾਰਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਜੀਵਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਗਿਆਨ ਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਪਾਸਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ, ਔਨਲਾਈਨ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ, ਪੌਡਕਾਸਟਸ ਤੇ ਈ–ਸੰਵਾਦ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਮੰਤਰਾਲਾ ਇੱਕ ਵੈਬੀਨਾਰ ਲੜੀ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਵੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਾਗਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਤੇ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਦੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਮਹਿਲਾਂ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸਿਹਤ ਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਣਗੇ।

******

ਏਪੀਐੱਸ/ਐੱਸਜੀ