#IFFIWood, 21 नोव्‍हेंबर 2025

इफ्फीच्या संवादात्मक कार्यशाळा सत्राने आज गोव्याच्या कला अकादमीला कौशल्य, सहयोग आणि चित्रपटीय आठवणींना एकत्र आणणाऱ्या अवकाशात रुपांतरीत केले. “तेजस्वी दिग्गज: सर्जक बंध आणि निर्भय सादरीकरणे” असे शीर्षक असलेल्या या सत्राने, गेली अनेक दशके चित्रपटांच्या जगात राहिलेल्या, तेथील जीवन जगलेल्या आणि चित्रपटक्षेत्राची जडणघडण करण्याला हातभार लावणाऱ्या सुहासिनी मणिरत्नम आणि खुशबू सुंदर या दोन मान्यवर अभिनेत्रींना अभिनयाच्या शाश्वत कलेबद्दल विचारी, गतिमान संवाद करण्यासाठी एकत्र आणले.

चित्रपट निर्माते रवी कोट्टरक्कारा यांनी केलेल्या वक्त्यांच्या हार्दिक सत्काराने या कार्यक्रमाची सुरुवात झाली आणि काही क्षणांतच ते व्यासपीठ विनोद, आठवणी आणि केवळ दोन अनुभवी सादरकर्ते निर्माण करू शकतील अशा ‘केमिस्ट्री’सह सजीव झाले, अगदी झगमगून गेले.

सुहासिनी यांनी चित्रपट सृष्टीतील त्यांच्या सुरवातीच्या दिवसांत त्या कमल हासन यांच्यातील संबंधाविषयी अनेकांनी घेतलेल्या शंकेबद्दल,  त्यांच्या नेहमीच्या मनमोकळेपणाने हसायला सुरुवात केली. कॅमेराच्या मागे आणि प्रकाशझोतात अशा दोन्हीकडे सहजतेने वावरणाऱ्या प्रशिक्षित छायाचित्रणकार असलेल्या सुहासिनी यांनी खुशबू यांना कलात्मक आणि मुख्य प्रवाहातील चित्रपट यांच्याविषयी असलेल्या त्यांच्या दृष्टिकोनाबद्दल प्रश्न विचारून संवादाच्या प्रवाहात सहज प्रवेश केला.

अत्यंत ठामपणे खुशबू उत्तरल्या की त्या असा कोणताही भेदभाव करत नाहीत.समांतर-चित्रपटांचे सुप्रसिध्द दिग्दर्शक के जी जॉर्ज यांच्यासमवेत काम करणे असो किंवा पी. वासू यांच्यासारखे व्यावसायिक चित्रपट निर्माते असो, त्या प्रत्येक चित्रपटासाठी “मऊ मातीच्या गोळ्या”सारखा, दिग्दर्शकाच्या मनातली कल्पना साकार करण्यासाठी सज्ज असतात. दिग्दर्शक आणि अभिनेता यांच्यातील विश्वासाचे उदाहरण म्हणू त्यांनी दिग्दर्शक भारती राजा यांची अथवा सांगितली. त्या म्हणाल्या की त्यांची प्रत्यक्षातील जलतरणाची आणि घोडेस्वारीची कौशल्ये समजल्यानंतर भारती राजा यांनी अशा कलांचे दर्शन घडवणारी भूमिका निर्माण केली.

दालनातील तरूण अभिनेत्यांकडे वळत सुहासिनी यांनी संभाषणाचा रोख व्यावसयिक चित्रपटांच्या बेभरवशी विश्वाकडे वळवला. त्यांनी खुशबू यांना विचारले की, त्यांना चित्रपटाची कथा ऐकताना हा चित्रपट यशस्वी होईल अशी जाणीव कधी झाली होती का.. या प्रश्नाला उत्तर देताना खुशबू यांनी त्यांच्या तुफान गाजलेल्या चिन्नाथंबी या चित्रपटाचे उदाहरण दिले. पण त्याचसोबत त्यांनी कॅप्टन मागल आणि जथी मल्ली या मनात ठसलेल्या पण अपेक्षेप्रमाणे तितकीशी चांगली कामगिरी करू न शकलेल्या चित्रपटांविषयी प्रांजळपणे माहिती दिली.त्या म्हणाल्या की प्रत्येक अभिनेत्याला चित्रपट यशस्वी व्हावा असेच वाटत असते पण बॉक्स ऑफिसचा अंदाज लावता न येण्याचा गुणधर्म प्रत्येकाला नम्र राहायला भाग पाडतो.  

भूमिकेतील भावनिक गुंतवणुकीविषयी बोलताना, प्रत्येक कलाकार अपरिहार्यपणे स्वतःमधील काही भाग त्यांच्या व्यक्तिरेखेमध्ये अनंत असतो यावर सुहासिनी यांनी भर दिला. “प्रत्येक दृश्य महत्त्वाचे असते,” असे सांगत त्या म्हणाल्या, “दरवेळी एक नवा चित्रपट सुरु करत आहात अशा पद्धतीने प्रत्येक दृश्यात अभिनयाची सुरुवात करा.” यावर खुशबू म्हणाल्या की त्यांची विचारप्रक्रिया बहुतेकदा भूमिकेचे दृश्य स्वरूप आणि शारीरभाव यांची कल्पना करण्यापासून सुरु होते. दिग्दर्शकाच्या दृष्टीकोनाची सत्यता कायम राखण्यासाठी कोणत्याही शॉटपूर्वी सर्व मेकअप धुवून यावा असे सांगण्यात आल्याचा किस्सा देखील त्यांनी सामायिक केला. प्रेक्षकांतील इच्छुक कलाकारांसाठी सुहासिनी यांनी आपापले संवाद स्वतःच्या स्थानिक भाषेत लिहून घेऊन त्यांची परत परत उजळणी करण्याचे महत्त्व ठळकपणे विषद केले. भाषा ही बहुतेकदा अभिनेत्यासाठी पहिला अडथळा ठरते आणि त्यावर त्याला मात करावी लागते असे मत त्यांनी नोंदवले.

त्यानंतर या सत्रात विविध भाषांतील चित्रपटांच्या सेटवर आलेले अनुभव आणि घडलेले किस्से यांचे समृद्ध आदानप्रदान सुरु झाले. खुशबू यांनी त्यांच्या पहिल्या तमिळ चित्रपटाच्या चित्रिकरणादरम्यान, भाषा ओळखीची नसल्यामुळे घडलेले मजेशीर किस्से आणि कधीकधी झालेल्या लाजिरवाण्या चुका यांच्या आठवणी सांगितल्या. उत्तम अभिनय व्हावा म्हणून त्या कशा प्रकारे त्यांचे स्वतःचे संवाद आणि सह-कलाकारांचे प्रतिसाद हिंदी भाषेत लिहून घेत असत हे त्यांनी स्पष्ट केले. यावर, सुहासिनी यांना कन्नड भाषेतील त्यांचा एक क्लिष्ट संवाद आठवला. या क्षेत्रातील अनुभव असूनही त्यांना या संवादासाठी तब्बल 29 रिटेक द्यावे लागले होते हे त्यांनी सर्वांना सांगितले आणि प्रेक्षकांसाठी ते दृश्य पडद्यावर दाखवले.

चित्रपटांच्या मोठमोठ्या सेट्सवर जाताना वाटलेली भीती, मम्मुट्टी या अभिनेत्यासमोर दृश्य करताना स्वतःच्या ओळी विसरणे आणि सुरुवातीच्या काळात प्रत्येक अभिनेत्याला वाटणाऱ्या भीतीचा सामना तो कशा शांतपणे करतो याविषयी दोघींनीही घडलेले काही प्रसंग सांगितले. अभिनेता चिरंजीवी आणि विष्णूवर्धन यांच्यासारख्या मार्गदर्शकांच्या अचूकतेबाबत सांगताना सुहासिनी म्हणाल्या की या दोघांच्या स्पष्ट मूल्यांकनामुळे त्यांची अभिनयकला सशक्त झाली. अभिनयकलेची मार्मिकता समजावून सांगताना, सुहासिनी यांनी अभिनेते मोहनलाल यांच्यासोबतच्या वानप्रस्थम या चित्रपटातील दृष्याद्वारे शब्दाविना कथाकथनाचे सामर्थ्य समजावून सांगितले.

त्यानंतर सुहासिनी यांनी संक्षिप्त मात्र विचारयुक्त व्यासपीठीय मास्टरक्लास घेत उपस्थितांना, धक्का बसल्याचा अभिनय, दृश्य चित्रित करताना “हिटिंग द मार्क” चे महत्व तसेच अगदी सूक्ष्म हालचाली देखील कथेच्या स्पष्टतेला आकार देतात याची तंत्रे प्रत्यक्ष अभिनयातून समजावून दिली.

सत्रातील सर्वात चित्तवेधक भागात आठवणीतील दोन दृश्यांचे पुनःसादरीकरण:

खुशबू यांनी त्यांच्या चिन्नाथंबी चित्रपटातील गाजलेले दृश्य सादर केले आणि शेवटाला त्यांच्या डोळ्यात पाणी आलेले पाहिल्यानंतर प्रेक्षकांनी टाळ्यांच्या गजरात त्यांचे कौतुक केले. सुहासिनी यांनी कन्नाकी चित्रपटातील एक दृश्य सादर केले, त्यावेळी नृत्यदिग्दर्शक कला देखील उत्स्फूर्तपणे त्यांच्या सोबत आल्या आणि त्यांनी हालचालींना मार्गदर्शन करून प्रेक्षकांना आनंदित केले.  

या सत्राचा शेवट संवादात्मक प्रश्नोत्तरांनी झाला. मार्गदर्शन, आठवणी, तंत्रे आणि भारतीय चित्रपटांच्या घडणीत अजूनही योगदान देत असलेल्या दोन कलाकारांनी मिळवलेल्या सजीव ज्ञानाचा मिलाफ असलेल्या संवादाने सत्राचा समारोप झाला.

इफ्फीविषयी

वर्ष 1952 मध्ये सुरु झालेला भारतीय आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव (इफ्फी) हा दक्षिण आशियात सर्वप्रथम सुरु झालेला आणि चित्रपटांशी संबंधित असा सर्वात मोठा उत्सव समजला जातो. राष्ट्रीय चित्रपट विकास महामंडळ (एनएफडीसी), केंद्रीय माहिती आणि प्रसारण मंत्रालय, एन्टरटेनमेंट सोसायटी ऑफ गोवा (ईएसजी) ही संस्था तसेच गोवा राज्य सरकार यांच्या संयुक्त विद्यमाने आयोजित होत असलेला हा महोत्सव आता, जेथे पुनर्संचयित अभिजात कलाकृती धाडसी प्रयोगांना सामोऱ्या जातात आणि दिग्गज कलाकार निर्भय नव-कलाकारांसोबत एकत्र येऊन काम करतात, अशा जागतिक चित्रपटीय शक्तीकेंद्राच्या रुपात उदयाला आला आहे. इफ्फीला खऱ्या अर्थाने चमकदार स्वरूप देणारे घटक म्हणजे त्यातील विजेसारख्या तळपणाऱ्या मिश्र आंतरराष्ट्रीय स्पर्धा, सांस्कृतिक सादरीकरणे, मास्टर क्लासेस,श्रद्धांजलीपर उपक्रम तसेच  कल्पना, व्यवहार आणि सहयोगी संबंधांना झेप घेऊ देणारा, चैतन्याने भारलेला वेव्हज चित्रपट बाजार. गोव्यातील जबरदस्त आकर्षक समुद्रकिनाऱ्याच्या पार्श्वभूमीवर, 20 ते 28 नोव्हेंबर दरम्यान होत असलेला महोत्सवाचा 56 वा भाग भाषा, शैली, नवोन्मेष आणि आवाजांचा झळाळता पिसारा घेऊन जागतिक मंचावर भारताच्या सर्जक प्रतिभेचा गुंगवून टाकणारा सोहळा सादर करत आहे.

For more information, click on:

IFFI Website: https://www.iffigoa.org/

PIB’s IFFI Microsite: https://www.pib.gov.in/iffi/56new/

PIB IFFIWood Broadcast Channel: https://whatsapp.com/channel/0029VaEiBaML2AU6gnzWOm3F

X Handles: @IFFIGoa, @PIB_India, @PIB_Panaji

* * *

PIB IFFI CAST AND CREW | सुवर्णा बेडेकर/संजना चिटणीस/दर्शना राणे | IFFI 56