પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ​​નવી દિલ્હીના ભારત મંડપમ ખાતે વર્લ્ડ ફૂડ ઈન્ડિયા 2025 દરમિયાન એક સભાને સંબોધિત કરી હતી. આ પ્રસંગે, પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે ખેડૂતો, ઉદ્યોગસાહસિકો, રોકાણકારો, નવીનતાઓ અને ગ્રાહકો બધા આ કાર્યક્રમમાં એકસાથે ઉપસ્થિત હતા, જે વર્લ્ડ ફૂડ ઈન્ડિયાને નવા સંપર્ક, નવા જોડાણ અને સર્જનાત્મકતાનું પ્લેટફોર્મ બનાવે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે તેમણે હમણાં જ પ્રદર્શનોની મુલાકાત લીધી હતી અને ખુશી વ્યક્ત કરી હતી કે પ્રાથમિક ધ્યાન પોષણ, તેલનો વપરાશ ઘટાડવા અને પેકેજ્ડ ઉત્પાદનોની આરોગ્યપ્રદતા વધારવા પર હતું. પ્રધાનમંત્રીએ કાર્યક્રમમાં ભાગ લેનારા તમામ સહભાગીઓને અભિનંદન અને શુભેચ્છાઓ પાઠવી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે દરેક રોકાણકાર રોકાણ કરતા પહેલા સ્થાનની કુદરતી શક્તિઓનું મૂલ્યાંકન કરે છે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે આજે, વૈશ્વિક રોકાણકારો - ખાસ કરીને ખાદ્ય ક્ષેત્રના રોકાણકારો - ભારત તરફ ખૂબ જ આશાવાદથી જોઈ રહ્યા છે. "ભારતમાં વિવિધતા, માંગ અને સ્કેલની ત્રિવિધ શક્તિ છે", શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો, અને કહ્યું હતું કે ભારત દરેક પ્રકારના અનાજ, ફળ અને શાકભાજીનું ઉત્પાદન કરે છે, અને આ વિવિધતા દેશને વૈશ્વિક પરિદૃશ્યમાં વિશિષ્ટ સ્થાન આપે છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે દર સો કિલોમીટરે, ભોજન અને તેના સ્વાદ બદલાય છે, જે ભારતની સમૃદ્ધ રાંધણ વિવિધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે આ મજબૂત સ્થાનિક માંગ ભારતને સ્પર્ધાત્મક ધાર આપે છે અને તેને રોકાણકારો માટે પસંદગીનું સ્થળ બનાવે છે.

"ભારત અભૂતપૂર્વ અને અસાધારણ સ્તરે કાર્યરત છે. છેલ્લા દસ વર્ષમાં, 25 કરોડ લોકોએ ગરીબી દૂર કરી છે અને હવે તેઓ ભારતના સૌથી ઉર્જાવાન અને મહત્વાકાંક્ષી વર્ગ - નવ-મધ્યમ વર્ગનો ભાગ છે", એમ કહીને પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી, અને કહ્યું હતું કે આ વર્ગની આકાંક્ષાઓ ખાદ્ય વલણોને આકાર આપી રહી છે અને માંગને આગળ ધપાવી રહી છે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે ભારતના પ્રતિભાશાળી યુવાનો વિવિધ ક્ષેત્રોમાં નવીનતા લાવી રહ્યા છે, અને ખાદ્ય ક્ષેત્ર પણ તેનો અપવાદ નથી. "ભારત હવે વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું સ્ટાર્ટ-અપ ઇકોસિસ્ટમ છે, જેમાં ઘણા સ્ટાર્ટ-અપ્સ ખોરાક અને કૃષિમાં કામ કરી રહ્યા છે", શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે AI, ઈ-કોમર્સ, ડ્રોન અને એપ્લિકેશન્સ જેવી ટેકનોલોજીઓને ક્ષેત્રમાં એકીકૃત કરવામાં આવી રહી છે, જે સપ્લાય ચેઇન, રિટેલ અને પ્રોસેસિંગ પદ્ધતિઓમાં પરિવર્તન લાવી રહી છે. તેમણે ખાતરી આપી હતી કે ભારત વિવિધતા, માંગ અને નવીનતા પ્રદાન કરે છે - આ બધા મુખ્ય પરિબળો છે જે તેને રોકાણ માટે સૌથી આકર્ષક સ્થળ બનાવે છે. લાલ કિલ્લા પરથી પોતાના સંદેશને પુનરાવર્તિત કરતા, પ્રધાનમંત્રીએ જાહેર કર્યું હતું કે ભારતમાં રોકાણ અને વિસ્તરણ કરવાનો આ યોગ્ય સમય છે.

એકવીસમી સદીના પડકારો બધા જાણે છે અને જ્યારે પણ વૈશ્વિક પડકારો ઉભા થયા છે ત્યારે ભારત સતત સકારાત્મક ભૂમિકા ભજવવા માટે આગળ આવ્યું છે તે સ્વીકારતા, શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે ભારત વૈશ્વિક ખાદ્ય સુરક્ષામાં સક્રિયપણે યોગદાન આપવાનું ચાલુ રાખે છે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે ખેડૂતો, પશુપાલકો અને માછીમારોની સખત મહેનતને કારણે ભારતના કૃષિ ક્ષેત્રની શક્તિમાં વધારો થયો છે, જેને સરકારી નીતિઓ દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવ્યું છે. તેમણે નોંધ્યું કે છેલ્લા દાયકામાં ખાદ્ય અનાજના ઉત્પાદનમાં નોંધપાત્ર વૃદ્ધિ જોવા મળી છે. પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે ભારત દૂધનો સૌથી મોટો ઉત્પાદક છે, જે વૈશ્વિક દૂધ પુરવઠામાં 25% ફાળો આપે છે, અને બાજરીનો અગ્રણી ઉત્પાદક પણ છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે ભારત ચોખા અને ઘઉંના ઉત્પાદનમાં વૈશ્વિક સ્તરે બીજા ક્રમે છે અને ફળો, શાકભાજી અને માછીમારીમાં નોંધપાત્ર યોગદાન ધરાવે છે. પ્રધાનમંત્રીએ ખાતરી આપી હતી કે જ્યારે પણ વૈશ્વિક પાક સંકટ અથવા પુરવઠા શૃંખલામાં વિક્ષેપ આવે છે, ત્યારે ભારત મક્કમ રહે છે અને તેની જવાબદારી નિભાવે છે.

વૈશ્વિક હિતમાં ભારત તેની ક્ષમતા અને યોગદાન વધારવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે તેના પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે સરકાર દરેક હિસ્સેદારને સામેલ કરીને સમગ્ર ખાદ્ય અને પોષણ ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત બનાવી રહી છે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે ફૂડ પ્રોસેસિંગ ક્ષેત્રને સક્રિયપણે પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે, જેમાં હવે 100% FDI ને મંજૂરી આપવામાં આવી છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે આ ક્ષેત્રને PLI યોજના અને મેગા ફૂડ પાર્કના વિસ્તરણથી પણ ફાયદો થયો છે. શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે ભારત હાલમાં વિશ્વની સૌથી મોટી સ્ટોરેજ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર યોજના ચલાવી રહ્યું છે. તેમણે ખાતરી આપી હતી કે આ સરકારી પ્રયાસો પરિણામો આપી રહ્યા છે, છેલ્લા દસ વર્ષમાં ભારતની પ્રોસેસિંગ ક્ષમતામાં વીસ ગણો વધારો થયો છે અને પ્રોસેસ્ડ ફૂડની નિકાસ બમણી થઈ ગઈ છે.

ભારતના ખાદ્ય પુરવઠા અને મૂલ્ય શૃંખલામાં ખેડૂતો, પશુપાલકો, માછીમારો અને નાના પ્રોસેસિંગ એકમોની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડતા, શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે છેલ્લા દાયકામાં, સરકારે આ બધા હિસ્સેદારોને મજબૂત બનાવ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે ભારતમાં 85% થી વધુ ખેડૂતો નાના અથવા સીમાંત છે, અને તેથી, તેમને સશક્ત બનાવવા માટે નીતિઓ અને સહાયક પ્રણાલીઓ વિકસાવવામાં આવી છે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે આજે, આ નાના ખેડૂતો બજારમાં એક મુખ્ય શક્તિ તરીકે ઉભરી રહ્યા છે.

સૂક્ષ્મ ખાદ્ય પ્રક્રિયા એકમો સ્વ-સહાય જૂથો દ્વારા સંચાલિત થઈ રહ્યા છે, જેમાં સમગ્ર ભારતમાં કરોડો ગ્રામજનોનો સમાવેશ થાય છે તે દર્શાવતા, શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે સરકાર ક્રેડિટ-લિંક્ડ સબસિડી દ્વારા આ જૂથોને ટેકો આપી રહી છે, અને ₹800 કરોડ પહેલાથી જ લાભાર્થીઓને ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા છે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે સરકાર ખેડૂત ઉત્પાદક સંગઠનો (FPO) નો પણ વિસ્તાર કરી રહી છે, જેમાં 2014 થી 10,000 FPO સ્થાપિત થયા છે, જે લાખો નાના ખેડૂતોને જોડે છે. તેમણે નોંધ્યું કે આ FPO ખેડૂતોને તેમના ઉત્પાદનને મોટા પાયે બજારમાં લાવવામાં મદદ કરે છે અને બ્રાન્ડેડ ઉત્પાદનો વિકસાવીને ફૂડ પ્રોસેસિંગ ક્ષેત્રમાં પણ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી રહ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે ભારતના FPOs ની તાકાત આશ્ચર્યજનક છે, 15,000 થી વધુ ઉત્પાદનો હવે ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ પર ઉપલબ્ધ છે. તેમણે કાશ્મીરમાંથી બાસમતી ચોખા, કેસર અને અખરોટ; હિમાચલમાંથી જામ અને સફરજનનો રસ; રાજસ્થાનમાંથી બાજરી કૂકીઝ; મધ્યપ્રદેશમાંથી સોયા નગેટ્સ; બિહારમાંથી સુપરફૂડ મખાના; મહારાષ્ટ્રમાંથી મગફળીનું તેલ અને ગોળ; અને કેરળમાંથી કેળાના ચિપ્સ અને નાળિયેર તેલ જેવા ઉદાહરણો આપ્યા. તેમણે ખાતરી આપી હતી કે કાશ્મીરથી કન્યાકુમારી સુધી, FPOs ભારતની કૃષિ વિવિધતાને દરેક ઘર સુધી પહોંચાડી રહ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ શેર કર્યું કે 1,100 થી વધુ FPOs કરોડપતિ બન્યા છે, જેમનું વાર્ષિક ટર્નઓવર ₹1 કરોડથી વધુ છે, અને ખેડૂતોની આવક વધારવામાં અને યુવાનો માટે રોજગારીનું સર્જન કરવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહ્યા છે.

શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે FPOs ની સાથે, સહકારી સંસ્થાઓ ભારતમાં અપાર શક્તિ ધરાવે છે. તેમણે નોંધ્યું કે આ વર્ષ સહકારી મંડળીઓનું આંતરરાષ્ટ્રીય વર્ષ છે, અને ભારતમાં, સહકારી મંડળીઓ ડેરી ક્ષેત્ર અને ગ્રામીણ અર્થતંત્રને સશક્ત બનાવી રહી છે. તેમના મહત્વને ઓળખીને, પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે સહકારી સંસ્થાઓની ચોક્કસ જરૂરિયાતો અનુસાર નીતિઓ બનાવવા માટે એક સમર્પિત મંત્રાલયની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે આ ક્ષેત્ર માટે કર અને પારદર્શિતા સુધારાઓ પણ લાગુ કરવામાં આવ્યા છે. આ નીતિ-સ્તરના ફેરફારોના પરિણામે, સહકારી ક્ષેત્રને નવી શક્તિ મળી છે.

દરિયાઈ અને મત્સ્યઉદ્યોગ ક્ષેત્રમાં ભારતના પ્રભાવશાળી વિકાસ પર પ્રકાશ પાડતા, શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા દાયકામાં, સરકારે મત્સ્યઉદ્યોગ સંબંધિત માળખાગત સુવિધાઓનો વિસ્તાર કર્યો છે અને માછીમારોને ભંડોળ સહાય પૂરી પાડી છે, જેમાં ઊંડા સમુદ્રમાં માછીમારી કરતી બોટ માટે સહાયનો સમાવેશ થાય છે. પરિણામે, દરિયાઈ ઉત્પાદન અને નિકાસ બંનેમાં વધારો થયો છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે આ ક્ષેત્ર હવે લગભગ ત્રણ કરોડ લોકોને રોજગારી પૂરી પાડે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આધુનિક પ્રોસેસિંગ પ્લાન્ટ્સ, કોલ્ડ ચેઇન ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને સ્માર્ટ બંદરોમાં રોકાણ સાથે દરિયાઈ ઉત્પાદન પ્રક્રિયાને વિસ્તૃત કરવાના પ્રયાસો ચાલી રહ્યા છે.

સરકાર પાકને સુરક્ષિત રાખવા માટે આધુનિક ટેકનોલોજીમાં રોકાણ કરી રહી છે તે વાત પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે ખેડૂતોને ખાદ્ય ઇરેડિયેશન તકનીકો સાથે જોડવામાં આવી રહ્યા છે, જેણે કૃષિ ઉત્પાદનોની શેલ્ફ લાઇફ વધારી છે અને ખાદ્ય સુરક્ષાને મજબૂત બનાવી છે. તેમણે ખાતરી આપી હતી કે આ કાર્યમાં રોકાયેલા એકમોને સરકાર તરફથી વ્યાપક સમર્થન મળી રહ્યું છે.

"ભારત નવીનતા અને સુધારાઓના નવા માર્ગ પર આગળ વધી રહ્યું છે, જેમાં નેક્સ્ટ જનરેશન જીએસટી સુધારાઓની વ્યાપક ચર્ચા થઈ રહી છે", પ્રધાનમંત્રીએ ઉદગાર કાઢ્યો, અને ભાર મૂક્યો હતો કે આ સુધારા ખેડૂતો માટે ઓછા ખર્ચ અને ઉચ્ચ વળતરનું વચન આપે છે. તેમણે નોંધ્યું કે માખણ અને ઘી હવે ફક્ત 5% જીએસટી આકર્ષે છે, જે નોંધપાત્ર રાહત આપે છે, જ્યારે દૂધના ડબ્બા પર પણ ફક્ત 5% કર લાદવામાં આવે છે, જે ખેડૂતો અને ઉત્પાદકો માટે સારી કિંમતો સુનિશ્ચિત કરે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગ માટે ઓછા ભાવે વધુ પોષણની ખાતરી આપશે. શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે ખાદ્ય પ્રક્રિયા ક્ષેત્રને આ સુધારાઓથી નોંધપાત્ર ફાયદો થશે, વપરાશ માટે તૈયાર અને સાચવેલા ફળો, શાકભાજી અને બદામ હવે 5% જીએસટી સ્લેબ હેઠળ છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે 90% થી વધુ પ્રોસેસ્ડ ફૂડ ઉત્પાદનો શૂન્ય અથવા 5% કર શ્રેણી હેઠળ આવે છે. પ્રધાનમંત્રીએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે બાયો-પેસ્ટીસાઇડ અને સૂક્ષ્મ પોષકતત્ત્વો પર જીએસટી ઘટાડવામાં આવ્યો છે, જેનાથી બાયો-ઇનપુટ વધુ સસ્તું બને છે અને નાના ઓર્ગેનિક ખેડૂતો અને FPO ને સીધો ફાયદો થાય છે.

બાયોડિગ્રેડેબલ પેકેજિંગ એ સમયની માંગ છે તેના પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે ઉત્પાદનોને તાજા અને ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા રાખવા જરૂરી છે, પરંતુ પ્રકૃતિ પ્રત્યેની આપણી જવાબદારી નિભાવવી પણ એટલી જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ ભાવનામાં, સરકારે બાયોડિગ્રેડેબલ પેકેજિંગ પર GST 18% થી ઘટાડીને 5% કર્યો છે. પ્રધાનમંત્રીએ તમામ ઉદ્યોગ હિસ્સેદારોને બાયોડિગ્રેડેબલ પેકેજિંગ સંબંધિત નવીનતાઓમાં રોકાણ કરવા વિનંતી કરી. તેમણે ખાતરી આપી હતી કે ભારતે ખુલ્લા મનથી વિશ્વ માટે તેના દરવાજા ખોલ્યા છે અને ખાદ્ય શૃંખલામાં રોકાણકારો માટે સંપૂર્ણ રીતે ગ્રહણશીલ છે. તેમણે સહયોગ માટે ભારતની તૈયારીનો પુનરોચ્ચાર કરીને સમાપન કર્યું અને ફરી એકવાર કાર્યક્રમના તમામ સહભાગીઓને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા.

રશિયાના નાયબ પ્રધાનમંત્રી મહામહિમ શ્રી દિમિત્રી પાત્રુશેવ, કેન્દ્રીય મંત્રીઓ શ્રી ચિરાગ પાસવાન, શ્રી રવનીત સિંહ, શ્રી પ્રતાપરાવ જાધવ સહિત અન્ય મહાનુભાવો આ કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પૃષ્ઠભૂમિ

વર્લ્ડ ફૂડ ઇન્ડિયાનું 2025 સંસ્કરણ 25 થી 28 સપ્ટેમ્બર દરમિયાન નવી દિલ્હીના ભારત મંડપમમાં યોજાઈ રહ્યું છે. તે ફૂડ પ્રોસેસિંગ ક્ષેત્ર, ખાદ્ય ટકાઉપણું અને પૌષ્ટિક અને ઓર્ગેનિક ખોરાકના ઉત્પાદનમાં ભારતની શક્તિઓનું પ્રદર્શન કરશે.

વર્લ્ડ ફૂડ ઇન્ડિયા ખાતે, પ્રધાનમંત્રી ફોર્મેલાઇઝેશન ઓફ માઇક્રો ફૂડ પ્રોસેસિંગ એન્ટરપ્રાઇઝ (PMFME) યોજના હેઠળ 2,510 કરોડ રૂપિયાથી વધુના ફૂડ પ્રોસેસિંગ ક્ષેત્રના સૂક્ષ્મ પ્રોજેક્ટ્સ માટે લગભગ 26,000 લાભાર્થીઓને 770 કરોડ રૂપિયાથી વધુની ક્રેડિટ લિંક્ડ સપોર્ટ આપવામાં આવશે.

વર્લ્ડ ફૂડ ઇન્ડિયામાં CEO રાઉન્ડ ટેબલ, ટેકનિકલ સત્રો, પ્રદર્શનો અને B2B (બિઝનેસ-ટુ-બિઝનેસ), B2G (બિઝનેસ-ટુ-ગવર્નમેન્ટ) અને G2G (સરકાર-ટુ-ગવર્નમેન્ટ) મીટિંગ્સ સહિત બહુવિધ વ્યવસાયિક ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓનો સમાવેશ થશે. તે ફ્રાન્સ, જર્મની, ઈરાન, ઓસ્ટ્રેલિયા, દક્ષિણ કોરિયા, ડેનમાર્ક, ઇટાલી, થાઇલેન્ડ, ઇન્ડોનેશિયા, તાઇવાન, બેલ્જિયમ, તાંઝાનિયા, એરિટ્રિયા, સાયપ્રસ, અફઘાનિસ્તાન, ચીન અને યુએસએ સહિત 21 પ્રદર્શનકારી દેશોનું પણ પ્રદર્શન કરશે, જેમાં 150 આંતરરાષ્ટ્રીય સહભાગીઓનો સમાવેશ થશે.

વર્લ્ડ ફૂડ ઇન્ડિયામાં અનેક વિષયોના સત્રો પણ યોજાશે જેમાં ભારત એક વૈશ્વિક ફૂડ પ્રોસેસિંગ હબ તરીકે, ફૂડ પ્રોસેસિંગમાં ટકાઉપણું અને નેટ ઝીરો, ફૂડ પ્રોસેસિંગમાં ફ્રન્ટીઅર્સ, ભારતનો પાલતુ ખોરાક ઉદ્યોગ, પોષણ અને આરોગ્ય માટે પ્રોસેસ્ડ ફૂડ્સ, છોડ આધારિત ખોરાક, ન્યુટ્રાસ્યુટિકલ્સ, સ્પેશિયાલિટી ફૂડ્સ સહિત વિવિધ વિષયોને આવરી લેવામાં આવશે. તેમાં 14 પેવેલિયન હશે, દરેક ચોક્કસ થીમ્સને સમર્પિત હશે અને લગભગ 100,000 મુલાકાતીઓને આકર્ષશે.

SM/NP/GP/JD