ਪਿਆਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਓ, 

ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ ਦੀਆਂ ਹਾਰਦਿਕ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ। 

ਸਾਡਾ ਭਾਰਤ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾ-ਮੁਖੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਹੈ। ਸਾਡੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਇਤਿਹਾਸ, ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ, ਗਿਆਨ, ਵਿਗਿਆਨ, ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਸ਼ਕਤ ਮਾਧਿਅਮ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀਆਂ ਉਚਾਈਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੱਖਣ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੰਢਿਆਂ ਤੱਕ, ਮਾਰੂਥਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰੁੱਖੇ ਜੰਗਲਾਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਚੌਪਾਲਾਂ ਤੱਕ, ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਹਰ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਿਤ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਰਾਹੀਂ ਇਕਜੁੱਟ ਹੋ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ। 

"ਮਿਲ ਕੇ ਚੱਲੋ, ਮਿਲ ਕੇ ਸੋਚੋ, ਅਤੇ ਮਿਲ ਕੇ ਬੋਲੋ" ਸਾਡੀ ਭਾਸ਼ਾਈ-ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। 

ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਾਕਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਰ ਵਰਗ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦਾ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਬਿਹੂ ਦੇ ਗੀਤ, ਤਮਿਲ ਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਓਵੀਆਲੂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਗੀਤ, ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਪਤੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ, ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਬਾਉਲ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਭਜਨ, ਕਜਰੀ ਗੀਤ, ਅਤੇ ਭਿਖਾਰੀ ਠਾਕੁਰ ਦੇ 'ਬਿਦੇਸੀਆ' - ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਜੀਵੰਤ ਅਤੇ ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। 

ਮੇਰਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਾਥੀ ਬਣ ਕੇ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਦੇ ਧਾਗੇ ਵਿੱਚ ਬੱਝ ਕੇ, ਇਕੱਠੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸੰਤ ਤਿਰੂਵੱਲੂਵਰ ਨੂੰ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਓਨੀ ਹੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੰਨੀ ਕਿ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਣਦੇਵਰਾਏ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਓਨੇ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਨ ਜਿੰਨੇ ਉਹ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਸੁਬਰਾਮਣੀਯਮ ਭਾਰਤੀ ਦੀਆਂ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਣ ਨੂੰ ਜਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਗੋਸਵਾਮੀ ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਦੁਆਰਾ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੰਤ ਕਬੀਰ ਦੇ ਦੋਹੇ ਤਮਿਲ, ਕੰਨੜ ਅਤੇ ਮਲਿਆਲਮ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਸੂਰਦਾਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਅੱਜ ਵੀ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀਮੰਤ ਸ਼ੰਕਰਦੇਵ ਅਤੇ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ ਮਾਧਵਦੇਵ ਹਰ ਵੈਸ਼ਣਵ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਭੂਪੇਨ ਹਜ਼ਾਰਿਕਾ ਦੇ ਗੀਤ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵੀ ਗੁਣਗੁਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। 

ਗੁਲਾਮੀ ਦੇ ਔਖੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਵੀ, ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਣੀਆਂ। ਸਾਡੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿਆਪੀ ਯਤਨ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਸਾਡੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਨੇ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ। ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਕਵੀਆਂ, ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਾਟਕਕਾਰਾਂ ਨੇ ਲੋਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ, ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕ ਨਾਟਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹਰ ਉਮਰ ਸਮੂਹ, ਵਰਗ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ। 'ਵੰਦੇ ਮਾਤਰਮ' ਅਤੇ 'ਜੈ ਹਿੰਦ' ਵਰਗੇ ਨਾਅਰੇ ਸਾਡੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਚੇਤਨਾ ਵਿੱਚੋਂ ਉੱਭਰੇ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਲਈ ਸਵਾਭੀਮਾਣ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਏ। 

ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲੀ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਵਿਆਪਕ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 14 ਸਤੰਬਰ, 1949 ਨੂੰ, ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਹਿੰਦੀ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਅਪਣਾਇਆ। ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ 351 ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਯੁਕਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਮਾਧਿਅਮ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਫੈਲਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪਦੀ ਹੈ। 

ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਜੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ, ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਲਈ ਪੁਨਰਜਾਗਰਣ ਦਾ ਇੱਕ ਸੁਨਹਿਰੀ ਯੁੱਗ ਉਭਰਿਆ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਪਲੈਟਫਾਰਮ ਹੋਵੇ, G-20 ਸੰਮੇਲਨ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ SCO ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ, ਮੋਦੀ ਜੀ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਸਵਾਭੀਮਾਣ ਵਧਾਇਆ ਹੈ। 

ਸ਼੍ਰੀ ਮੋਦੀ ਜੀ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ 'ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕਾਲ' ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ 'ਪੰਚ ਪ੍ਰਾਣ' (ਪੰਜ ਵਾਅਦੇ) ਲਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਤਾਲਮੇਲ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵਜੋਂ ਅਪਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 

ਰਾਜਭਾਸ਼ਾ ਹਿੰਦੀ ਨੇ 76 ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਕਰ ਲਏ ਹਨ। ਰਾਜਭਾਸ਼ਾ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ 50 ਸੁਨਹਿਰੀ ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹਿੰਦੀ ਨੂੰ ਜਨਤਾ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। 

2014 ਤੋਂ, ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2024 ਵਿੱਚ, ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ 'ਤੇ, ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਨਿਰਵਿਘਨ ਅਨੁਵਾਦ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਨੁਭਵ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸਾਡਾ ਟੀਚਾ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਸੰਚਾਰ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾ ਬਣਨ, ਸਗੋਂ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ, ਵਿਗਿਆਨ, ਨਿਆਂ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਧੁਰੀ ਬਣਨ। ਡਿਜੀਟਲ ਇੰਡੀਆ, ਈ-ਗਵਰਨੈਂਸ, ਆਰਟੀਫਿਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਲਰਨਿੰਗ ਦੇ ਇਸ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸਮਰੱਥ, ਢੁਕਵੇਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਤਕਨੀਕੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਕ ਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। 

ਦੋਸਤੋ, ਭਾਸ਼ਾ ਮਾਨਸੂਨ ਦੀ ਇੱਕ ਬੂੰਦ ਵਾਂਗ ਹੈ, ਜੋ ਮਨ ਦੇ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਨੂੰ ਧੋ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਜੀਵਨਸ਼ਕਤੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣ ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦਾਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲੋਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੱਕ, ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਉੱਤਰਜਿਵਿਤਾ (ਬਚਾਅ) ਅਤੇ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਮੰਤਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਮਿਥਿਲਾ ਦੇ ਕਵੀ ਵਿਧਾਪਤੀ ਜੀ ਨੇ ਠੀਕ ਹੀ ਕਿਹਾ ਹੈ: 

“ਦੇਸੀਲ ਬਿਆਣਾ ਸਭ ਜਨ ਮੀਠਾ”

ਭਾਵ, ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਧੁਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 

ਆਓ ਅਸੀਂ ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ ਦੇ ਇਸ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਹਿੰਦੀ ਸਮੇਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਇੱਕ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ, ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਵਿਕਸਿਤ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਅੱਗੇ ਵਧੀਏ।

ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ ਦੀਆਂ ਹਾਰਦਿਕ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ।

ਵੰਦੇ ਮਾਤਰਮ। 

****

ਆਰਕੇ/ਵੀਵੀ/ਆਰਆਰ/ਪੀਐਸ/ਪੀਆਰ