સરકારે 01.07.2025ના રોજ રોજગાર સર્જનને ટેકો આપવા, રોજગારક્ષમતા વધારવા અને તમામ ક્ષેત્રોમાં સામાજિક સુરક્ષા વધારવા માટે, ઉત્પાદન ક્ષેત્ર પર ખાસ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને, રોજગાર સાથે જોડાયેલ પ્રોત્સાહન (ELI) યોજનાને પ્રધાનમંત્રી વિકસિત ભારત રોજગાર યોજના તરીકે મંજૂરી આપી છે.

શ્રમ-સઘન મંત્રાલયો, ટ્રેડ યુનિયનો, ઉદ્યોગ સંગઠનો અને નિષ્ણાતો સહિત તમામ હિસ્સેદારો સાથે વ્યાપક પરામર્શ પછી આ યોજના ઘડવામાં આવી છે. શ્રમ-સઘન મંત્રાલયો/વિભાગોના પ્રતિનિધિઓનો સમાવેશ કરતી એક સ્ટીયરિંગ કમિટીની રચના કરવામાં આવી છે. વધુમાં, યોજનાના અસરકારક અમલીકરણ, નજીકથી દેખરેખ અને નિયમિત દેખરેખ સુનિશ્ચિત કરવા માટે એક કારોબારી સમિતિની પણ રચના કરવામાં આવી છે.

આ યોજનાનો નોંધણી સમયગાળો 01.08.2025થી 31.07.2027 સુધી બે વર્ષનો છે અને નાણાકીય વર્ષ 2025-26થી નાણાકીય વર્ષ 2031-32ના સમયગાળા માટે ₹ 99446 કરોડનો અંદાજપત્રીય ખર્ચ છે. આ યોજનામાં બે ભાગોનો સમાવેશ થાય છે, એટલે કે ભાગ A અને ભાગ B, અને કર્મચારીઓ અને નોકરીદાતાઓ બંનેને પ્રોત્સાહન દ્વારા સહાય પૂરી પાડવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આ યોજના ભાગ A હેઠળ 1.92 કરોડ નવા પાત્ર કર્મચારીઓ માટે પ્રોત્સાહનોની જોગવાઈ કરે છે. યોજનાના ભાગ B હેઠળ નોકરીદાતાઓને આશરે 2.59 કરોડ વધારાની નોકરીઓ બનાવવા માટે પ્રોત્સાહન આપવામાં આવ્યું છે.

અસંગઠિત કામદારોને વિવિધ સામાજિક સુરક્ષા યોજનાઓનો લાભ મળે તે માટે ઈ-શ્રમને વન-સ્ટોપ-સોલ્યુશન તરીકે વિકસાવવાના બજેટ જાહેરાત 2024-25ના વિઝનને ધ્યાનમાં રાખીને, શ્રમ અને રોજગાર મંત્રાલયે 21 ઓક્ટોબર 2024ના રોજ ઈ-શ્રમ - "વન-સ્ટોપ-સોલ્યુશન" શરૂ કર્યું. ઈ-શ્રમ - "વન-સ્ટોપ-સોલ્યુશન"માં એક જ પોર્ટલ પર વિવિધ સામાજિક સુરક્ષા/કલ્યાણ યોજનાઓનું એકીકરણ સામેલ છે. આનાથી ઈ-શ્રમ પર નોંધાયેલા અસંગઠિત કામદારો ઈ-શ્રમ દ્વારા સામાજિક સુરક્ષા યોજનાઓનો ઉપયોગ કરી શકે છે અને અત્યાર સુધી તેમના દ્વારા મેળવેલા લાભો જોઈ શકે છે.

અત્યાર સુધીમાં, વિવિધ કેન્દ્રીય મંત્રાલયો/વિભાગોની ચૌદ (14) યોજનાઓ પહેલાથી જ ઇ-શ્રમ સાથે સંકલિત/મેપ કરવામાં આવી છે. જેથી પ્રધાનમંત્રી શેરી વિક્રેતાઓ આત્મનિર્ભર નિધિ (PMSVANidhi), પ્રધાન મંત્રી સુરક્ષા મંત્રી (JYPMV), બીમા યોજના (PMJJBY), રાષ્ટ્રીય કુટુંબ લાભ યોજના (NFBS), મહાત્મા ગાંધી રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ રોજગાર ગેરંટી યોજના (MGNREGS), પ્રધાન મંત્રી આવાસ યોજના – ગ્રામીણ (PMAY-G), આયુષ્માન ભારત – પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના (AB-PMJAY), ઉર્જા યોજના (એબી-પીએમજેબીવાય), પ્રશાસન યોજના પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના (PMMSY), પ્રધાનમંત્રી કિસાન માન ધન યોજના (PM-KMY), વન નેશન વન રેશન કાર્ડ (ONORC) અને પ્રધાનમંત્રી માતૃ વંદના યોજના (PMMVY) યોજનાઓ સહિત ઇ-શ્રમ કાર્ડધારકોને સામાજિક સુરક્ષા, વીમા અથવા કૌશલ્ય વિકાસ કાર્યક્રમોના લાભો અને ઍક્સેસનો વિસ્તાર કરવામાં આવે.

ઉપરોક્ત યોજનાઓ ઉપરાંત, ઈ-શ્રમ પ્રધાનમંત્રી શ્રમયોગી માન-ધન (PM-SYM), નેશનલ કેરિયર સર્વિસ (NCS), સ્કીલ ઈન્ડિયા ડિજિટલ હબ (SIDH), યુનિફાઇડ મોબાઇલ એપ્લિકેશન ફોર ન્યૂ-એજ ગવર્નન્સ (UMANG), ડિજિટલ લોકર (DigiLocker), માયસ્કીમ અને ઓપન ગવર્નમેન્ટ ડેટા પ્લેટફોર્મ (OGD) સાથે પણ સંકલિત છે.

અસંગઠિત કામદારો માટે ઈ-શ્રમ અને તેની સંલગ્ન સેવાઓની ઉપલબ્ધતા અને સુલભતાને વધુ વધારવા માટે, શ્રમ અને રોજગાર મંત્રાલયે 24 ફેબ્રુઆરી 2025ના રોજ સત્તાવાર રીતે ઈ-શ્રમ મોબાઇલ એપ્લિકેશન શરૂ કરી. આ એપ્લિકેશન ઈ-શ્રમ પ્લેટફોર્મ સાથે સંકલિત કલ્યાણકારી યોજનાઓની રીઅલ-ટાઇમ ઍક્સેસની સુવિધા આપે છે, જેનાથી સુલભતા અને વપરાશકર્તા સુવિધા બંને નોંધપાત્ર રીતે મજબૂત બને છે.

સરકારે નાણાકીય વર્ષ 2025-26 માટે તેની બજેટ જાહેરાતમાં, ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ (પ્લેટફોર્મ વર્કર્સ)ના ગિગ વર્કર્સના કલ્યાણ માટે ઘણા મુખ્ય પગલાંની જાહેરાત કરી છે, જેમ કે, ઈ-શ્રમ પોર્ટલ પર તેમની નોંધણી, ઓળખ કાર્ડ જારી કરવા અને આયુષ્માન ભારત-પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના (AB-PMJAY) હેઠળ આરોગ્ય સંભાળ લાભોનો વિસ્તાર.

શ્રમ અને રોજગાર રાજ્યમંત્રી સુશ્રી શોભા કરંદલાજેએ આજે ​​રાજ્યસભામાં એક પ્રશ્નના લેખિત જવાબમાં આ માહિતી આપી હતી.

SM/IJ/GP/JD