ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರ ಸಚಿವರಾದ ಶ್ರೀ ಅಮಿತ್ ಶಾ ಅವರು ಇಂದು ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ 'ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವೃದ್ಧಿ' ಕುರಿತು ಗೃಹ ಸಚಿವಾಲಯದ ಸಂಸದೀಯ ಸಮಾಲೋಚನಾ ಸಮಿತಿಯ ಸಭೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಗೃಹ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರಾದ ಶ್ರೀ ನಿತ್ಯಾನಂದ ರೈ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಬಂಡಿ ಸಂಜಯ್ ಕುಮಾರ್, ಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ, ಗೃಹ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ (ಎನ್‌ ಡಿ ಎಂ ಎ), ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಪತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಪಡೆ (ಎನ್‌ ಡಿ ಆರ್‌ ಎಫ್), ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು (ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ಸೇವೆಗಳು, ನಾಗರಿಕ ರಕ್ಷಣಾ ಮತ್ತು ಗೃಹರಕ್ಷಕರು) ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ಸಂಸ್ಥೆ (ಎನ್‌ ಐ ಡಿ ಎಂ)ಯ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು.

ಸಭೆಯನ್ನುದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾತನಾಡಿದ ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರ ಸಚಿವರಾದ ಶ್ರೀ ಅಮಿತ್ ಶಾ ಅವರು, 2014 ಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು, ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಪರಿಹಾರ ಕೇಂದ್ರಿತ ವಿಧಾನವಿತ್ತು, ಅದನ್ನು ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರವು ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಮೂಲಕ ರಕ್ಷಣಾ ಕೇಂದ್ರಿತ ವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸಿತು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಕಳೆದ 10 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಪ್ರಮುಖ ನೀತಿ-ಸಂಬಂಧಿತ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರದ ವಿಪತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀತಿಯು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವೃದ್ಧಿ, ವೇಗ, ದಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ನಿಖರತೆಯ ನಾಲ್ಕು ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ಇದು 1999 ರಲ್ಲಿ ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ 10,000 ಜನರನ್ನು ಬಲಿತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಸೂಪರ್ ಸೈಕ್ಲೋನ್‌ ನಿಂದ ಗುಜರಾತಿನಲ್ಲಿ 2023 ರ ಬಿಪರ್‌ಜಾಯ್ ಮತ್ತು ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ 2024 ರ ಡಾನಾ ಚಂಡಮಾರುತದವರೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಾವುನೋವುಗಳಿಲ್ಲದೆ ವಿಪತ್ತುಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಚಂಡಮಾರುತಗಳಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹಾನಿಯಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 98 ರಷ್ಟು ಕಡಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಶಾಖದ ಅಲೆಗಳ ಸಾವುನೋವುಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಇಳಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಗೃಹ ಸಚಿವರು ಹೇಳಿದರು. ಹಲವಾರು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಸಂಭವಿಸಿದ ಮೇಘಸ್ಫೋಟ ಮತ್ತು ಭೂಕುಸಿತ ಘಟನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಗೃಹ ಸಚಿವರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಮೇಘಸ್ಫೋಟ ಮತ್ತು ಭೂಕುಸಿತಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.

ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ, ಆರ್ಥಿಕ, ಸಾಂಸ್ಥಿಕ, ರಚನಾತ್ಮಕ ಬಲವರ್ಧನೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಹು ಆಯಾಮದ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಶ್ರೀ ಅಮಿತ್ ಶಾ ಹೇಳಿದರು. ವಿಪತ್ತುಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ನಷ್ಟದಿಂದ ಜನರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರ ಗಮನ ನೀಡಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿ ಅವರ 10 ಅಂಶಗಳ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, 2024 ರಲ್ಲಿ ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ (ತಿದ್ದುಪಡಿ) ಮಸೂದೆಯನ್ನು ತರಲಾಯಿತು, ಇದನ್ನು ಪಾರದರ್ಶಕತೆ, ಜವಾಬ್ದಾರಿ, ದಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯದೊಂದಿಗೆ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ಜಿಲ್ಲಾ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯತ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವಿಪತ್ತು ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುವ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಗೃಹ ಸಚಿವರು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು.

2004 - 2014 ರಲ್ಲಿ ಎಸ್‌ ಡಿ ಆರ್‌ ಎಫ್‌ ಮತ್ತು ಎನ್ ಡಿ ಆರ್‌ ಎಫ್‌ ಗೆ 66 ಸಾವಿರ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು, ಇದನ್ನು 2014 - 2024 ರವರೆಗಿನ 10 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ 2 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಸಚಿವರು ಹೇಳಿದರು. 2021-22 ರಿಂದ 2025-26 ರ ಅವಧಿಗೆ ಎಸ್‌ ಡಿ ಆರ್‌ ಎಫ್‌ ಗೆ 1,28,122 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಎನ್ ಡಿ ಆರ್‌ ಎಫ್‌ ಗೆ 54,770 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. 2021-22 ರಿಂದ 2025-26 ರ ಅವಧಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಪತ್ತು ತಗ್ಗಿಸುವಿಕೆ ನಿಧಿಗೆ (ಎನ್‌ ಡಿ ಎಂ ಎಫ್) 13,693 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ವಿಪತ್ತು ತಗ್ಗಿಸುವಿಕೆ ನಿಧಿಗೆ (ಎಸ್ ಡಿ ಎಂ ಎಫ್) 32,031 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದೆ ಎಂದು ಶ್ರೀ ಶಾ ಹೇಳಿದರು.

ವಿಪತ್ತು ಬಾಧಿತ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಅಂತರ-ಸಚಿವಾಲಯ ಕೇಂದ್ರ ತಂಡವನ್ನು (ಐಎಂಸಿಟಿ) ಕಳುಹಿಸಲು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸರಾಸರಿ ಸಮಯ 96 ದಿನಗಳಿಂದ 8 ದಿನಗಳಿಗೆ ಇಳಿದಿದೆ ಮತ್ತು ಕಳೆದ 10 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಸರಾಸರಿ 8 ದಿನಗಳಂತೆ 83 ಕೇಂದ್ರ ತಂಡಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಶ್ರೀ ಅಮಿತ್ ಶಾ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದರು. ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ನೀತಿ ನಿರೂಪಣೆಯಲ್ಲಿ ಎನ್‌ ಡಿ ಎಂ ಎ ಪ್ರಮುಖ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದೆ, ಆದರೆ ಎನ್ ಡಿ ಆರ್‌ ಎಫ್‌ ಅದನ್ನು ತಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಂಡಮಾರುತ ಅಪಾಯ ತಗ್ಗಿಸುವಿಕೆ ಯೋಜನೆ (ಎನ್‌ ಸಿ ಆರ್‌ ಎಂ ಪಿ) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಹುಪಯೋಗಿ ಚಂಡಮಾರುತ ಆಶ್ರಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು 92,995 ಸಮುದಾಯ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಚಂಡಮಾರುತ ತಗ್ಗಿಸುವಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು, ಜೊತೆಗೆ 5 ಕರಾವಳಿ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮುಂಚಿನ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾದ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳು ವಿವಿಧ ಚಂಡಮಾರುತಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜೀವಗಳನ್ನು ಉಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿವೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು.

ಆಪ್ದಾ ಮಿತ್ರ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಯುವ ಆಪ್ದಾ ಮಿತ್ರ ಯೋಜನೆಯ ಅನುಷ್ಠಾನದೊಂದಿಗೆ, ಸರ್ಕಾರವು ಸಮುದಾಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿಪತ್ತುಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಮುದಾಯದ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸರಿಯಾದ ಗಮನ ಹರಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಶ್ರೀ ಅಮಿತ್ ಶಾ ಹೇಳಿದರು. ಆಪ್ದಾ ಮಿತ್ರ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ, ವಿವಿಧ ವಿಪತ್ತುಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಕ್ಷಣದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲು 350 ವಿಪತ್ತು ಪೀಡಿತ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಸಮುದಾಯ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರಿಗೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ಸೇವೆಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ ಮತ್ತು ಆಧುನೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಸರ್ಕಾರವು 5000 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ, ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಗಳು ಹೊಸ ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು, ರಾಜ್ಯ ತರಬೇತಿ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ನೆರವು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು.

ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪರಿಹಾರ ನಿಧಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಸಚಿವರು ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದರು. ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು 2021-22 ರಿಂದ 2025-26 ರ ಅವಧಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಪತ್ತು ಪರಿಹಾರ ನಿಧಿಗೆ (ಎನ್‌ ಡಿ ಎಂ ಎಫ್) 13,693 ಕೋಟಿ ರೂ. ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ವಿಪತ್ತು ಪರಿಹಾರ ನಿಧಿಗೆ (ಎಎಸ್ ಡಿ ಎಂ ಎಫ್) 32,031 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದೆ. ಎನ್‌ ಡಿ ಎಂ ಎಫ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, 8072 ಕೋಟಿ ರೂ. ಹಂಚಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಪರಿಹಾರ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು.

ಶ್ರೀ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆ ಪ್ರಸರಣದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಗತಿ ಸಾಧಿಸಿದೆ ಎಂದು ಗೃಹ ಸಚಿವರು ಹೇಳಿದರು. ಭಾರತೀಯ ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆ (ಐಎಂಡಿ) ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಜಲ ಆಯೋಗ (ಸಿಡಬ್ಲ್ಯೂಸಿ) ಈಗ ಪ್ರವಾಹ ಮತ್ತು ಚಂಡಮಾರುತಗಳಿಗೆ 7 ದಿನಗಳ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ನಿಖರವಾದ ಮುನ್ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಜನರಿಗೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲು ಕೊನೆಯ ಮೈಲಿ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕಾಗಿ, ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಎಸ್‌ ಎಂ ಎಸ್, ಕೋಸ್ಟಲ್ ಸೈರನ್ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೂಲಕ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಏಕೀಕೃತ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (ಸಿಎಪಿ) ಆಧಾರಿತ 'ಸಾಮಾನ್ಯ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಪ್ರೋಟೋಕಾಲ್' ಅನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ. ವಿಪತ್ತುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡುವ 'SACHET ಆಪ್' ನ ಗರಿಷ್ಠ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕೆ ಒತ್ತು ನೀಡಬೇಕು ಎಂದು ಗೃಹ ಸಚಿವರು ಹೇಳಿದರು.

ಸಭೆಯಲ್ಲಿ 'ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವೃದ್ಧಿ' ಯಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಸಲಹೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಸಚಿವರು ಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಧನ್ಯವಾದ ತಿಳಿಸಿದರು. ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಪ್ರಮುಖ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಸದಸ್ಯರು ಶ್ಲಾಘಿಸಿದರು. ವಿಪತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ಆ್ಯಪ್, ಕಳೆದ 10 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿಪತ್ತು ನಿಧಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಸಂಸದರಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಗೃಹ ಸಚಿವರು ಹೇಳಿದರು.

*****