প্ৰধানমন্ত্ৰী- আপোনালোক সকলোৱে এক অসাধাৰণ যাত্ৰাৰ পিছত উভতি আহিল…

শুভাংশু শুক্লা- হয় মহাশয়।

প্ৰধানমন্ত্ৰী- আপোনাৰ নিশ্চয় কিছু বেলেগ অনুভৱ হৈছিল। মই জানিব বিচাৰিছো আপোনাৰ অনুভৱ কেনেকুৱা আছিল?

শুভাংশু শুক্লা- মহাশয়, যেতিয়া আমি তালৈ যাও পৰিবেশ সম্পূৰ্ণৰূপে পৃথক। মাধ্যাকৰ্ষণ নাই।

প্ৰধানমন্ত্ৰী– গতিকে, বহাৰ ব্যৱস্থাৰ কথা ক’বলৈ গ’লে, সেয়া একেই আছিল নে?

শুভাংশু শুক্লা- হয় মহাশয়, সেয়া একেই আছিল।

প্ৰধানমন্ত্ৰী– আৰু আপুনি ২৩-২৪ ঘণ্টাৰ গোটেই সময়খিনি সেই ঠাইখিনিতে কটাব লাগিছিল?

শুভাংশু শুক্লা- হয়, মহাশয়। কিন্তু আপুনি মহাকাশত উপস্থিত হোৱাৰ পাছত আপোনাৰ আসনৰ ফিটা খুলিব পাৰে, আপোনাৰ সাজপাৰৰ ফিটা খুলিব পাৰে আৰু তাৰ পাছত আপুনি কেপচুলটোৰ ভিতৰত ওপঙি থাকিব পাৰে, ঘূৰি ফুৰিব পাৰে আৰু কাম কৰিব পাৰে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী– ভিতৰত ইমান ঠাই আছেনে?

শুভাংশু শুক্লা– বৰ বেছি নহয় মহাশয়, কিন্তু অলপ আছে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী– ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে সেয়া আপোনাৰ যুঁজাৰু বিমানখনৰ ককপিটতকৈ ভাল?

শুভাংশু শুক্লা– তাতোকৈ ভাল, মহাশয়। কিন্তু এবাৰ আমি তাত গৈ পোৱাৰ পিছত কেইবাটাও পৰিবৰ্তন ঘটে। উদাহৰণস্বৰূপে, হৃদস্পন্দন কমি যায়। এই পৰিবৰ্তনবোৰ ঘটে, কিন্তু চাৰিৰ পৰা পাঁচ দিনৰ ভিতৰত শৰীৰটোৱে ইয়াৰ সৈতে অভ্যস্ত হৈ পৰে আৰু আপুনি তাত স্বাভাৱিক হৈ পৰে। আৰু যেতিয়া আপুনি ঘূৰি আহে, তেতিয়া আকৌ একে পৰিবৰ্তনবোৰ ঘটে। আপুনি যিমানেই সুস্থ নহওক কিয়, ঘূৰি অহাৰ লগে লগে আপুনি তৎক্ষণাৎ খোজ কাঢ়িব নোৱাৰে। ব্যক্তিগতভাৱে মই অসুস্থ অনুভৱ কৰা নাছিলো, মই ভালে আছিলো, তথাপিও যেতিয়া মই মোৰ প্ৰথম খোজটো দিছিলো, মোৰ পৰি যোৱাৰ উপক্ৰম হৈছিল আৰু মানুহে মোক ধৰি ৰাখিব লগা হৈছিল। তাৰ পিছত দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় খোজ। যদিও মনটোৱে জানে যে খোজকাঢ়িব লাগিব, মগজুৱে বুজিবলৈ সময় লয় এইটো এটা নতুন পৰিবেশ বুলি।

প্ৰধানমন্ত্ৰী– গতিকে ই কেৱল শৰীৰৰ প্ৰশিক্ষণ নহয়, কিন্তু মনৰ প্ৰশিক্ষণহে অধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ, নহয় জানো?

শুভাংশু শুক্লা– হয় মহাশয়, এইটো মনৰ প্ৰশিক্ষণ। শৰীৰত শক্তি আছে, মাংসপেশীত শক্তি আছে, কিন্তু মগজুটো পুনৰ সংযোগ কৰিব লাগিব, এইটো পুনৰ বুজিব লাগিব যে এয়া এক নতুন পৰিবেশ আৰু ইয়াত খোজকাঢ়িবলৈ কষ্ট বা শক্তিৰ প্ৰয়োজন হ’ব। সেইটো পুনৰ শিকিব লাগিব, মহাশয়।

প্ৰধানমন্ত্ৰী- আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময়ৰ বাবে কোন আছিল আৰু কিমান সময়ৰ বাবে?

শুভাংশু শুক্লা- মহাশয়, বৰ্তমান কিছুসংখ্যক লোক একেৰাহে প্ৰায় আঠ মাহ ধৰি তাত আছে। এইটো অভিযানৰ জৰিয়তে এনেকুৱা আঠ মাহৰ ম্যাদ আৰম্ভ হৈছে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী– আৰু যিসকলক আপুনি তাত লগ পাইছিল...

শুভাংশু শুক্লা- হয়, তেওঁলোকৰ কিছুমানে ডিচেম্বৰত ঘূৰি আহিব।

প্ৰধানমন্ত্ৰী– আৰু মুগ আৰু মেথিৰ তাৎপৰ্য্য কি?

শুভাংশু শুক্লা– অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ, মহাশয়। মই আচৰিত হৈছিলো যে মানুহ এই বিষয়বোৰৰ বিষয়ে অৱগত নাছিল। মহাকাশ কেন্দ্ৰত খাদ্য এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান। মহাকাশ সীমিত, সামগ্ৰী ব্যয়বহুল আৰু সৰ্বনিম্ন স্থানত সৰ্বাধিক কেলৰি আৰু পুষ্টি ভৰোৱাৰ বাবে সদায় চেষ্টা চলি থাকে। সকলো ধৰণৰ পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা চলি আছে, মহাশয়। এইবোৰ বৃদ্ধি কৰাটো অতি সহজ; মহাকাশ কেন্দ্ৰত ইয়াৰ বাবে বেছি সম্পদৰ প্ৰয়োজন নহয়। মাত্ৰ এটা সৰু বাটিত অলপ পানী ৰাখক, সেইবোৰ এৰি দিয়ক আৰু আঠ দিনৰ ভিতৰত গজালি ওলাবলৈ আৰম্ভ কৰিব, মহাশয়। মই সেইবোৰ কেন্দ্ৰটোতে গজি উঠা দেখিছিলো। মই ক’ম, এইবোৰ আমাৰ দেশৰ ৰহস্য, মহাশয়। যেতিয়াই আমি মাইক্ৰ’-গ্ৰেভিটি গৱেষণা কৰাৰ সুযোগ পালো, তেতিয়াই এইবোৰো তাত উপনীত হ’ল। কোনে জানে, ই আমাৰ খাদ্য সুৰক্ষাৰ সমস্যা সমাধান কৰিব পাৰে। মহাকাশচাৰীসকলৰ বাবে ই কেন্দ্ৰত উপযোগী, কিন্তু যদি তাত সমাধান হয়, তেন্তে ই পৃথিৱীতো খাদ্য সুৰক্ষাৰ প্ৰত্যাহ্বান দূৰ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে, মহাশয়।

প্ৰধানমন্ত্ৰী- এইবাৰ যেতিয়া এজন ভাৰতীয় তাত উপস্থিত হ’ল, বিভিন্ন দেশৰ বাকীসকলে ভাৰতীয়জনক দেখি কেনে অনুভৱ কৰিছিল? তেওঁলোকে কি সুধিছিল আৰু কি কথা পাতিছিল?

শুভাংশু শুক্লা– হয়, মহাশয়। যোৱা এটা বছৰত মোৰ ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতা হৈছে যে মই য'লৈকে গৈছিলো আৰু যাকেই লগ পাইছিলো, সকলোৱে মোক লগ পাই সুখী হৈছিল, আমি কি কৰি আছো আৰু কেনেকৈ কৰি আছো- সেই বিষয়ে সুধিবলৈ অতি আগ্ৰহী আছিল। আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল, সকলোৱে মহাকাশৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ অগ্ৰগতিৰ বিষয়ে জানিছিল। বহুতেই গগনযানৰ বিষয়েও মোতকৈ অধিক উৎসাহিত আছিল, মহাশয়। তেওঁলোকে মোক সুধিছিল যে আমাৰ অভিযান কেতিয়া আৰম্ভ হ'ব। দৰাচলতে, মোৰ সহযাত্ৰীসকলে মোৰ স্বাক্ষৰৰ সৈতে এটা টোকা লৈ গৈছিল। যেতিয়াই গগনযান উৎক্ষেপণ কৰা হ'ব, মই তেওঁলোকক নিমন্ত্ৰণ কৰিব লাগিব আৰু তাৰ পিছত তেওঁলোকে আমাৰ বাহনত বহিব বিচাৰিব। মহাশয়, মই অনুভৱ কৰো যে ইয়াত অভাৱনীয় উৎসাহ আছে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী– তেওঁলোকে আপোনাক এজন প্ৰযুক্তিৰ জিনিয়াছ বুলি কৈছিল। ইয়াৰ কাৰণ কি আছিল?

শুভাংশু শুক্লা– নহয়, মহাশয়। মই ভাবো তেওঁলোকে এনেদৰে কোৱাটো অতি সদ্ভাৱৰ পৰিচায়ক আছিল। কিন্তু মহাশয়, বায়ুসেনাত মোৰ প্ৰশিক্ষণ আৰু পিছত পৰীক্ষামূলক বিমানচালক হিচাপে প্ৰশিক্ষণ অতি কঠোৰ আছিল। যেতিয়া মই বায়ুসেনাত যোগদান কৰিছিলো, মই ভাবিছিলো যে মই বেছি পঢ়িব নালাগিব, কিন্তু পিছত মই যথেষ্ট পঢ়িব লগা হৈছিল। আৰু পৰীক্ষামূলক বিমানচালক হোৱাৰ পিছত ই প্ৰায় এক অভিযান্ত্ৰিক শাখাৰ দৰে আছিল। আমাক আৰু অধিক প্ৰশিক্ষণ দিয়া হৈছিল, আমাৰ বিজ্ঞানীসকলে আমাক দুই, তিনি, আনকি চাৰি বছৰপৰ্যন্ত শিকাইছিল। সেয়েহে মহাশয়, মই ভাবো যে যেতিয়া আমি এই অভিযানৰ বাবে গৈছিলো তেতিয়া আমি যথেষ্ট ভালদৰে প্ৰস্তুত আছিলো।

প্ৰধানমন্ত্ৰী- মই আপোনাক দিয়া হোমৱৰ্কখিনি-আপুনি কিমানখিনি অগ্ৰগতি লাভ কৰিছে?

শুভাংশু শুক্লা– মহাশয়, বহুত অগ্ৰগতি হৈছে। পিছত মানুহবোৰে মোক লৈ বহুত হাঁহিছিল। সেই সভাখনৰ পিছত তেওঁলোকে মোক জোকাই কৈছিল, “তোমাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে তোমাক হোমৱৰ্ক দিলে।” মই কৈছিলো হয়, সঁচাকৈয়ে। আৰু এই কথাটো উপলব্ধি কৰাটো আমাৰ বাবে অতি প্ৰয়োজনীয় আছিল - সেইকাৰণেই মই গৈছিলো। অভিযান সফল হৈছিল, মহাশয় আৰু আমি উভতি আহিছো। কিন্তু এই অভিযান শেষ হোৱা নাই, এইটো আৰম্ভণিহে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী– সেইদিনাও মই সেইটোৱেই কৈছিলো।

শুভাংশু শুক্লা- হয় মহাশয়, আপুনি সেইদিনা কৈছিল...

প্ৰধানমন্ত্ৰী- এয়া আমাৰ প্ৰথম পদক্ষেপ।

শুভাংশু শুক্লা- সঁচাকৈ মহাশয়, প্ৰথমটো পদক্ষেপ। আৰু এই প্ৰথম পদক্ষেপটোৰ মূল উদ্দেশ্য আছিল আমি ইয়াৰ পৰা কিমান শিকিব পাৰো আৰু আমাৰ সৈতে কি ঘূৰাই আনিব পাৰো।

প্ৰধানমন্ত্ৰী– চাওক, আমাৰ সন্মুখত থকা আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কামটো হ’ল মহাকাশচাৰীৰ এটা বৃহৎ দল থকাটো। আমাৰ হাতত ৪০-৫০ গৰাকী লোক সাজু থাকিব লাগে। এইপৰ্যন্ত সম্ভৱতঃ খুব কমসংখ্যক শিশুৱে ভাবিছে যে এইটো এটা আকাংক্ষিত বস্তু। কিন্তু আপোনাৰ যাত্ৰাৰ পিছত, হয়তো বিশ্বাস আৰু অধিক শক্তিশালী হ’ব আৰু ইয়াৰ প্ৰতি আকৰ্ষণো যথেষ্ট বৃদ্ধি পাব।

শুভাংশু শুক্লা– মহাশয়, মই যেতিয়া সৰু আছিলো, ৰাকেশ শৰ্মা ডাঙৰীয়াই ১৯৮৪ চনত মহাকাশলৈ গৈছিল। কিন্তু মহাকাশচাৰী হোৱাৰ কথাটো মোৰ মনলৈ কেতিয়াও অহা নাছিল, কাৰণ আমাৰ কোনো কাৰ্যসূচী নাছিল, একোৱেই নাছিল, মহাশয়। কিন্তু এইবাৰ যেতিয়া মই কেন্দ্ৰত আছিলো, মই তিনিবাৰ শিশুৰ সৈতে কথা পাতিছিলো— এবাৰ পোনপটীয়া অনুষ্ঠানত আৰু দুবাৰ ৰেডিঅ’ৰ জৰিয়তে। আৰু মহাশয়, তিনিওটা অনুষ্ঠানতে কমেও এটি শিশুৱে সুধিছিল, “মহাশয়, মই কেনেকৈ মহাকাশচাৰী হ’ব পাৰিম?” মই অনুভৱ কৰো যে এইটোৱেই আমাৰ দেশৰ বাবে এক ডাঙৰ সফলতা, মহাশয়— আজিৰ ভাৰতত, শিশুটিয়ে কেৱল সপোন দেখা নাই, তেওঁ জানে যে এইটো সম্ভৱ, যে ইয়াত এটা বিকল্প আছে আৰু তেওঁ সঁচাকৈয়ে হ’ব পাৰে। আৰু আপুনি কোৱাৰ দৰে মহাশয়, এতিয়া এইটো মোৰ দায়িত্ব। মই অনুভৱ কৰো যে মই মোৰ দেশক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিবলৈ যথেষ্ট ভাগ্যবান হৈছো, আৰু এতিয়া যিমান পাৰি সিমান মানুহক এই স্তৰত উপনীত হ’বলৈ সহায় কৰাটো মোৰ কৰ্তব্য।

প্ৰধানমন্ত্ৰী– এতিয়া, মহাকাশ কেন্দ্ৰ আৰু গগনযান…

Shubhanshu Shukla – Sir!

শুভাংশু শুক্লা– মহাশয়!

প্ৰধানমন্ত্ৰী– এয়া হৈছে আমাৰ দুটা প্ৰধান লক্ষ্য...

শুভাংশু শুক্লা– মহাশয়!

প্ৰধানমন্ত্ৰী– আপোনাৰ অভিজ্ঞতা অতি মূল্যৱান হ'ব।

শুভাংশু শুক্লা– ময়ো তেনেকৈয়ে ভাবো, মহাশয়। বিশেষকৈ আপোনাৰ নেতৃত্বত আমাৰ চৰকাৰে মহাকাশ কাৰ্যসূচীৰ প্ৰতি দেখুওৱা দায়বদ্ধতাৰ বাবে—বিফলতা সত্ত্বেও প্ৰতি বছৰে বহনক্ষম বাজেট আবণ্টন কৰা। উদাহৰণস্বৰূপে মহাশয়, চন্দ্ৰযান-২ সফল হোৱা নাছিল, তথাপিও আমি কৈছিলো যে আমি আগবাঢ়িম আৰু চন্দ্ৰযান-৩ সফল হৈছিল। বিফলতাৰ পিছতো যদি এনে সমৰ্থন আগবাঢ়ি আহে আৰু গোটেই পৃথিৱীয়ে চাই আছে, তেন্তে নিশ্চিতভাৱে মহাশয়, এই ক্ষেত্ৰখনত নেতৃত্বৰ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিবলৈ আমাৰ সামৰ্থ্য আৰু স্থিতি দুয়োটাই আছে। ই এক অতি শক্তিশালী আহিলা হ’ব পাৰে— যদি ভাৰতৰ নেতৃত্বত এটা মহাকাশ কেন্দ্ৰ থাকে, লগতে অন্য ৰাষ্ট্ৰৰ অংশগ্ৰহণো থাকে। মহাকাশ উৎপাদনত আত্মনিৰ্ভৰশীলতাৰ বিষয়ে আপোনাৰ কথাখিনিও মই শুনিছিলো, মহাশয়। এই সকলোবোৰ কথা পৰস্পৰৰ সৈতে জড়িত। আপুনি আমাক দিয়া গগনযান, বিএএছ আৰু তাৰ পিছত চন্দ্ৰত অৱতৰণৰ দৃষ্টিভংগী— সঁচাকৈয়ে এক মহান সপোন, মহাশয়।

প্ৰধানমন্ত্ৰী– যদি আমি আত্মনিৰ্ভৰশীলতাৰে এই কাম সম্পন্ন কৰিব পাৰো, তেন্তে এয়া অতি ভাল হ'ব।

শুভাংশু শুক্লা- নিশ্চয়, মহাশয়।

শুভাংশু শুক্লা– মই মহাকাশৰ পৰা ভাৰতৰ কেইবাখনো আলোকচিত্ৰ তুলিবলৈ চেষ্টা কৰিছিলো, মহাশয়। এইখিনিতেই ভাৰত আৰম্ভ হৈছে। এই ত্ৰিভুজটো হৈছে বেংগালুৰু, মহাশয়। এইখন হৈছে হায়দৰাবাদ। আৰু এই আপুনি দেখা এই পোহৰটো হৈছে বজ্ৰপাত। এই অঞ্চলটো পৰ্বতেৰে ভৰি আছে। আৰু আমি পাৰ হৈ যোৱা এই অন্ধকাৰ অঞ্চলটো হৈছে হিমালয়। আৰু ওপৰত মহাশয়, সেইবোৰ সকলো তৰা আৰু আমি পাৰ হৈ যোৱাৰ লগে লগে সূৰ্য্যটো পিছফালৰ পৰা উদয় হৈছিল, মহাশয়।

***

MJPS/VJ/IG/HS