Ka Tnat Kam Pohiing jong ka Sorkar Pdeng
Ai jingkren u Myntri kam pohiing ka sorkar pdeng uba dei ruh u Myntri ka tnad iatreilang u Amit Shah ha ka All India Forensic Science Summit 2025 kaba la pynlong da ka NFSU ha New Delhi
Ka thong jong u Myntri Rangbah duh Modi ka la pynkylla ïa ka jinglong jong ka rukom bishar ïa ki nongleh kam sniew ha ka ri
Ka jingpyndonkam ia ka forensic science ka long kaba donkam ban pynsangeh ia ki kam runar khlem pud
Ha ki phew snem ban wan, ka India kan don ïa ka jingshah rai pynrem kaba bun tam ha ka pyrthei
Ka long kaba donkam ban pynlong ia ka forensic science kum ka bynta jong ka rukom bishar hok ia ki nongleh kam sniew khnang ba kan ym don kano kano ka jingleh shiliang ia uba shah kynnoh bad ia u nongmudui
La shna 7 tylli ki campus jong ka National Forensic Sciences University ha kylleng ka ri, yn sa tei sa 9 tylli ki campus hadien 6 bnai
Ka sorkar ka pyrshang ban pynlong ia ka imlang sahlang kaba lait na ki kam runar da kaba wad ki lad ki lynti ban weng ia baroh ki jingeh da kaba pyndonkam ia ka forensic science
Ka NFSU ka kyntiew ia ki briew ba la pyntbit, ka jingwad bniah bad ka jingstad tynrai
Posted On:
14 APR 2025 6:00PM by PIB Shillong
U Myntri kam pohing ka sorkar pdeng uba dei ruh u Myntri ka tnad treilang u Amit Shah u la ai jingkren ha ka All India Forensic Science Summit 2025 kaba la pynlong da ka National Forensic Sciences University (NFSU) ha New Delhi mynta ka sngi kum u Kongsan. Ka phang pdeng jong kane ka jingialang ka long ‘Role of Forensic Science in Effective Implementation of New Criminal Laws and Combating Terrorism'. Ha kane ka jingialang la wan ban iashim bynta da kiba bun ki riew pawkhmat kiba kynthup ia u Justice V Ramasubramanian, Chairperson ka National Human Rights Commission (NHRC), u Attorney General R Venkataramani, u MP ka Rajya Sabha bad u Chairman ka Bar Council of India u Manan Kumar Mishra, Union Home Secretary u Govind Mohan bad Vice Chancellor, NFSU Dr. J. M. Vyas.

Haba ai burom ia u nongjop Bharat Ratna Babasaheb Dr Bhimrao Ambedkar ha ka lyngkhuh sngi kha jong u, u Myntri kam poh iing ka sorkar pdeng u Amit Shah u la ong ba u Babasaheb u la trei ban pyndep ia ka riti synshar jong ka ri India. Ka la long ka kam kaba eh ban pyndep ia ka Riti Synshar hadien da ki hajar kynta ka jingiakren kaba jur halor kawei pa kawei ka sobjek, hynrei u Babasaheb u la thaw ia ka Riti Synshar da kaba pynrung ia ki liang baroh da kaba buh ha ka jingmut ia ki jingdonkam jong ka ri bad da ka jingmut ban pynneh ia ka jinglong kaba iadei jong ka Riti Synshar haduh bun snem. U Shah u la ong ba ka Riti Synshar jong ngi kam dei tang ka kot. Ka don ka rukom ban iada ia ka met, ki jingdon jingem bad ka burom jong uwei pa uwei u nongshong shnong bad ka forensic science mynta ka don ka bynta kaba myntoi shibun ban pynkhlain ia ka rukom bishar hok kaba iadei bad ka jingiada ia kine ki lai tylli.
U Amit Shah u la ong ba hapoh ka jingialam jong u Myntri Rangbah duh Narendra Modi, ngi ialeh ban pynlong ia ka rukom bishar kaba pynshong nongrim ha ki briew bad kaba iadei bad ka science. La shim ia ki sienjam ban pynthikna ba kito kiba wad ia ka hok kin ioh ia ka hok ha ka por kaba biang bad ruh kin ioh ia ka jingsngewhun ban ioh ia ka hok. Lyngba kane, ka jingthmu jong ngi ka long ban thaw ia ka India kaba shngain, kaba lah bad kaba tbit. U Myntri kam pohiing ka sorkar pdeng u la ong ban pynkhlain ia ka rukom bishar hok ia ki kam runar, ka sorkar India ka la wanrah lai tylli ki ain pynshitom kiba thymmai ha ka dur jong ka Bharatiya Nyaya Sanhita (BNS), Bharatiya Nagarik Suraksha Sanhita (BNSS) bad ka Bharatiya Sakshya Adhiniyam (BSA).
U Myntri kam pohiing ka sorkar pdeng u la ong ba ka forensic kam dei ka jingmut kaba thymmai ha ka ri jong ngi. Ia ka jingbatai bniah shaphang jong ka la shem ha ka Charak Samhita, Sushruta Samhita bad ka Arthashashtra jong u Kautilya. U Acharya Kautilya u la pyni bniah ïa ka pyrthei halor ki phang kum ka toxicology (jingstad ïa ki bih), ka jingithuh ïa ka bih, ka jinglong leh mynleh jong ki nongshah suba, bad ka jingithuh ïa ki nongshah kynnoh katkum ka jingkren.

U Amit Shah u la ong ba khlem ka forensic science, ym lah ban ai ia ka hok ha ka por kaba biang bad ban kyntiew ia ka jingshah rai pynrem. U la ong ba ka jinglong jingman baroh kawei jong ki kam runar ka la kylla mynta ka sngi. Mynta ki nongleh kam sniew ki pyndonkam da ki lad ki lynti bapher bapher jong ka teknoloji, ka jingtip bad ka jingpyniadei, namar kata ka kam runar mynta ka la kylla long kaba khlem pud. Kham mynshwa ki kam runar ki ju jia tang ha ka bynta kaba rit jong kano kano ka district, ka jylla ne ka ri, hynrei mynta ki kam runar ki la kylla long khlem pud. Ki kam runar jong ka juk mynta ki la palat ia ki pud jong ki nongbah, ki jylla, ka ri bad wat ki pud jong kiwei kiwei ki ri ka pyrthei. Ha kum kane ka jinglong jingman, ka jingdonkam jong ka science forensic ka la nang kiew. U Shah u la ong ba ha ka por ba u Myntri Rangbah duh Modi u dang long u Myntri Rangbah ka Gujarat bad u long u Myntri kam pohiing, u symbai jong ka Gujarat Forensic Sciences University, ba la thung da u Narendra Modi ha u snem 2009, mynta u la san sha u dieng jri ha ka dur jong ka National Forensic Sciences University — ka skulbah ba nyngkong eh ha ka pyrthei kaba kum kane. U la ong ba ka long ka kam kaba kmen ïa u ba ha ka por ba la seng ïa ka National Forensic Sciences University ha ka 1 tarik u Risaw 2020, u Narendra Modi u dei u Myntri Rangbah duh bad ma u, u dei u Myntri kam pohïing jong ka ri.
U Myntri kam pohiing ka sorkar pdeng u la ong ba ka jingialam ba iohi jngai jong u Myntri Rangbah duh Modi ka la wanrah ia ka jingkylla kaba khraw ha ka rukom bishar ia ki nongleh kam sniew ha ka ri. U la ban jur ba la wanrah ia ka rukom treikam ha kaba ym shym la pynshitom bein ia u nongshah kynnoh ne ia u nongmudui. Ban pynthikna ia kane ka jinglong kaba iadei, ka jingpyniasoh ia ka forensic science ha ka rukom bishar hok ia ki nongleh kam sniew ka long kaba donkam bha. U Shah u la pynpaw ba ki sienjam ba la shim ha u snem 2009 bad 2020 ban seng ïa ka Forensic Science University ym tang ba ka pynmih ïa ki riew shemphang kiba tbit hynrei ki plie lynti ruh ïa ka jingwad bniah ha ki bynta bapher bapher. U la ong ba ka skulbah ka la kylla long ka jaka kaba lah ban shaniah na ka bynta ban peit bniah ïa ki kam ba iadei bad ka forensic kiba kham eh bad ka la nang kylla ruh sha ka jaka ban pynbiang ïa ki forensic laboratory jong ka ri lyngba ka teknoloji katkum ka juk mynta. Shuh shuh u la bynrap ba ka skulbah ka ai bun jait ki prokram, kynthup ïa ki jingpule degree, diploma, PhD, bad ki jingpule ba iadei bad ka jingwad bniah. Nalor kata, ka la shna bad shim ia ki teknoloji kiba shna hi hapoh ka ri bad ka la thaw ia ki tiar ban pynbiang ia kine ki jingsaindur thymmai sha ki bor pulit ha kylleng ka ri.
U Amit Shah u la ban jur ba hadien ka jingbthah jong u Myntri Rangbah duh Narendra Modi ban pynduh noh ïa ka ri na ki aiñ jong ka por synshar ki phareng, la pynlong ïa ka jingtrei ban wanrah ia ki ain na thymmai ba iadei bad ki kam runar hapdeng u snem 2019 bad 2024. U la ong ba ki jingiamur jingmut ba jur ha katei ka samoi ki pynpaw ba kine ki ain barim ki buh jingma ia ka rukom bishar hok ka India ha kaba iadei bad ki kam runar. U la ban jur ba lada ym pynthymmai ia ki ain katkum ka jingkylla jong ka por, ki kylla long kiba la rim bad ki bym don jingmut shuh. U la bynrap ba ka jingthmu jong ki ain pynshitom barim kam dei ban pynpoi ia ka hok sha ki nongshong shnong jong ka ri India hynrei ban pynneh ia ka jingsynshar jong ki phareng. Katba ka jingïapher kalong ba ki lai tylli ki aiñ thymmai kiba la wanrah hapoh ka jingïalam jong u Myntri Rangbah duh Modi la saindur da ki briew jong ka ri, na ka bynta ka jingïada bad ka hok jong ki nongshong shnong jong ka ri India. U Shah u la ong ba kane ka pyni ia ka jingpynkylla kaba kongsan ha kaba iadei bad ka ain jong ka spah snem kaba 21. U la batai shuh shuh ba ki aiñ ba thymmai ki ai ïa ka nongrim katkum ka aiñ na ka bynta ban pyndonkam ïa ka teknoloji katkum ka juk mynta bad la saindur da ka rukom kaba peit shakhmat — da kaba pynrung ym tang ïa ki teknoloji kiba mynta hynrei da kaba khmih lynti ruh ïa ki jingkylla ha ka liang ka teknoloji na ka bynta ki 100 snem ban wan.

U Myntri kam pohiing ka sorkar pdeng u la ong ba ki ain thymmai ki la batai shai ia ki e-document bad ki e-summon. U la batai ba ka rukom pyndonkam da ka teknoloji kam don jingmut katba ka ain ka dang ithuh ia ki e-document, bad kumjuh ruh, shisien ba ki briew ki la pdiang ia ki e-summon, ka rukom pyndep kam don jingmut shuh. U la ban jur ba la pynïasoh lang ïa ka teknoloji ha man la ki kyrdan jong ka rukom bishar ia ki kam runar — naduh ka jaka ba jia ka kam runar haduh ka jingtohkit, bad lyngba haduh ka jingbishar. La pynlong ia ka jingtohkit forensic kaba donkam na ka bynta baroh ki kam runar kiba lah ban pynshitom palat ia ka hynniew snem. U la pynpaw ka jingshaniah ba kine ki jingkylla kin pynlong ïa ka India ban ïoh ïa ka jingshah rai pynrem kaba heh tam ha ka pyrthei ha kine ki phew snem ban wan.
U Amit Shah u la ong ba ka jingshah rai pynrem ha ka ri mynta ka long 54 percent. U la ong ba ia ka kam lehnoh la batai ha ki ain kiba thymmai. La ai jaka ruh ia ki Voice Logs bad ki Digital Voice Mail. La don ruh ka jingpynbeit ha ka BNSS ban ai nongrim katkum ka ain ia ki audio, ki video recording, videography na ka bynta ki sakhi sabut bad ki jingbuh jingtip digital ha ka jingtohkit. La pynbeit ban pynthikna ia ka jingbishar hok hapoh ka por ba la buh da kaba buh por ia ki pulit, ka jingtian bishar bad ka rukom bishar. Ha ki katto katne ki jingjia, la pynrem ia u nongleh beijot hapoh 23 sngi bad hapoh 100 sngi la pyndep ia ka jingthkit halor ka jingshah pyniap ki lai ngut ki briew bad la pynshitom ia u briew ba donkti. U Myntri kam pohiing ka sorkar pdeng u la ong ba kane ka long kaba lah namar ba la ithuh ia ki sakhi ha ka jingbishar. U la ong ruh ba la pyrshang ruh ban pynlong digital ia ka rukom treikam ha baroh kawei ka ri.
U Myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng uba dei ruh u Myntri ka tnad treilang u la ong ba mynta ka sngi 100 percent ki thanat pulit ha ka ri la pyntreikam da ki kor kompiwtor lyngba ka Crime and Criminal Tracking Network and System (CCTNS). Kumba 14 klur 19 lak tylli ki FIR bad ki kot ki sla ba iadei bad kine kidei kiba lah ban ioh online ryngkat bad ki jingtip barim. 22 hajar tylli ki iingbishar la pynbiang ia ki jingdonkam jong ka e-court. Lah ban ioh ia ka data kaba 2 klur 19 lak lyngba ka e-prison. Ka jingtip ba iadei bad ka jingtian bishar ia 1 klur 93 lak tylli ki mukotduma ka long kaba lah ban ioh lyngba ka e-prosecution. 39 lak tylli ki sakhi forensic lah ban ioh online lyngba ka e-forensics. U la ong ba la pynmih haduh 16 lak tylli ki jingmaham na kane. Ki dak kti jong ki 1 klur 53 lak ngut ki nongshah kynnoh ki don ha ka National Automated Fingerprint Identification System (NAFIS). Ia kine ki dak kti la iasam ha man la ki thanat pulit. Ka don ruh ka National Database of Human Trafficking Offender. U Shah u la bynrap ruh ba kane ka jingtip ka dei kaba la buh kyrpang, hynrei ha ki khyndiat snem ban wan, ka tnad kam pohiing kan sa aiti ia kane ka jingtip sha ki kynhun tohkit da kaba pyndonkam ia ka Artificial Intelligence. U la ong ba nangta kan sa long kaba suk bha ban wanrah ia ka buit treikam ban iada na ki kam sniew bad kan long ruh kaba myntoi shibun ban tehlakam ia ki kam sniew.
U Myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng u la ong ba namar ka jingiohi jngai jong u Myntri Rangbah duh Modi, ngi la seng ia ka National Forensic Sciences University ha u snem 2020 hi, katba lai tylli ki ain ba thymmai ba iadei bad ki kam runar ki la treikam ha u snem 2024. U la ong ba la seng hynniew tylli ki jaka pule jong ka National Forensic Sciences University ha ki jylla bapher bapher jong ka ri. 9 tylli ki campus yn sa shna ha kine ki 6 bnai ban wan. Lait na kine, la tyrwa ban seng sa 10 tylli ki jaka pule. U Shah da ong u yn ym don ki jylla ha ka ri ha kaba kin nym don ia ka Campus jong ka National Forensic Sciences University. Ngin trei ban pynlong ia kawei pa kawei ka campus kum ka unit kaba bha tam ha ka pyrthei da kaba ai ia kawei ka sobjek. Yn iarap ia ki samla pule jong ka skulbah ha ka jingwad bniah bad jingkyntiew khnang ba kin ioh jingjop ha ka jingwad bniah bad ban pynlong ia ka jaka pule kaba bha tam ha ka sobjek ba la ai. U Myntri kam poh iing u la ong ba hadien ba la pyndep ia ka, man la u snem 36 hajar ngut ki samla kiba don diploma bad degree kin pass out na kine ki jaka pule bad pynkhlain ia ka rukom bishar jong ngi ia ki kam runar.
U Amit Shah u la ong ba donkam haduh 30 hajar ngut ki riew shemphang kiba la shah pyntbit ban leit jngoh ia man ki jaka ba jia ki kam sniew ha kaba ka jingpynshitom ka long palat ia ka hynniew snem. U la ong ba man la u snem, kumba 36,000 ngut ki samla pule kin pyndep ia ka jingpule na ka National Forensic Sciences University, kiba bun na ki kin leit ban trei ha ki Forensic Laboratory jong ki riew shimet ruh kumjuh. U la ong shuh shuh ba ka tnad kam pohiing (MHA) ka dang trei halor ka jingiateh hapdeng ki Forensic Science Laboratory (FSL) jong ki riew shimet bad ka sorkar, kaba ailad ia ki katto katne ki nongmuna ba la ioh da ki FSL jong ka sorkar ban shah bishar bniah ruh da ki Lab jong ki riew shimet. U la bynrap ba ka NFSU ka dang kiew sha ki katto katne ki bynta kiba dang mih, kynthup ïa ki drone forensics, smart city forensics, marine forensics, bad corporate forensics. U Shah u la pynpaw ruh ïa ka jingkiew ka jingdon jong ka NFSU ha ka pyrthei, da kaba pynpaw ba kumba 240 ngut ki samla pule nabar ri ki dang pule mynta, bad ba ka skulbah kan dang ïai bteng ban kiew ha ka pyrthei ha ki snem ban wan.
U Myntri kam pohiing ka sorkar pdeng u la ban jur ia ka jingdonkam ban phiah ia ki nongleh kam sniew kum ki nongleh kam sniew kiba ju mlien, kito kiba la pynlong ia ki ban leh kam sniew da ki jingjia, bad kito kiba leh kam sniew namar ka jingdonkam. U la ban jur ia ka jingdonkam ban ai jingiasyllok ha ka liang ka bor pyrkhat ia kum kine ki briew hapoh ki phatok, da ka thong ban pynshlur ia ki ban long ki nongshong shnong kiba don ka jingkitkhlieh. U la pynpaw ka jingshaniah ba, hapoh ka jingïalam jong u Myntri Rangbah duh Modi, ka India kan lah ban thaw ïa ka rukom treikam kaba khlaiñ kaba pynshong nongrim ha ka Forensic Science na ka bynta ban pynbha ïa ki koidi hapoh ki ar snem ban wan. U Shah u la ong ruh ba la thaw ïa ka Modus Operandi Bureau, ka ban don ka bynta kaba kongsan bha ban tehlakam ïa ki kam sniew da kaba bishar bniah ïa ki jinglong jong ki nongleh kam sniew.

U Amit Shah u la pdiang ba ka ri ka ïakynduh shibun ki jingeh, kiba bun na ki lah ban weng lyngba ka jingpyndonkam hok ïa ka forensic science. U la kyntu ia ka jingiatreilang kaba jan hapdeng ka tnad kam pohiing bad ka Forensic Sciences University ban trei ban tei ia ka imlang sahlang kaba lait na ki kam runar lyngba ki lad katkum ka jingstad science. U Myntri kam pohiing ka sorkar pdeng u la ong ba, ha kane ka jingialang, la ithuh ia ki samla namar ka jingtbit jong ki ha ka hackathon bad ki sienjam jong ki ban kyntiew ia ka jingpyndonkam ia ka ktien Hindi.
*******
(Release ID: 2121647)
Visitor Counter : 23