Ha ka National Youth Day, kaba rakhe ia ka lyngkhuh sngi kha jong u Swami Vivekananda, u Myntri Rangbah Duh Narendra Modi mynta ka sngi u la iashim bynta ha ka Viksit Bharat Young Leaders Dialogue 2025 ha Bharat Mandapam, New Delhi. U la iakren bad 3,000 ngut ki samla ba long nongialam na kylleng ka India. Ha ka jingai jingkren ha kane ka sngi, u la kren shaphang ka bor jong ki samla jong ka India, kaba la wanrah ia ka bor sha ka Bharat Mandapam. U la ong ba baroh kawei ka ri ka dang kynmaw bad ai jingsngewnguh ia u Swami Vivekananda uba la ngeit skhem ha ki samla jong ka ri. U la ong ba u Swami Vivekananda u la ngeit ba ki nongbud jong u kin dei kiba dang kham samla, ki ban pynbeit ia ki jingeh kum ki sing. U la ong ba u ngeit skhem ha u Swami bad ki jingngeit jong u, kum ka jingshaniah jong u ia ki samla. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba lada u Swami Vivekananda u don lang bad ngi mynta, ka jingngeit jong u ha ki samla jong ka ri kan kham kiew haba u iohi ia ka bor bad ki sienjam jong ki samla ha ki spah snem ba 21.

Ha kaba iadei bad ka kam G-20 ba la pynlong ha Bharat Mandapam, u Modi u la ong ba ki nongialam jong ka pyrthei ki la don ha kane ka jaka ban iakren shaphang ka lawei jong ka pyrthei katba mynta ka sngi, ki samla jong ka India ki dang pynkhreh ia ka kam na ka bynta ki 25 snem ban wan jong ka India. Ha ka jingiathuh shaphang ka jingkynduh ia ki nongialehkai ha ka jaka sah jong u ha kine ki bnai ba la dep, u la ong ba uwei u nongialehkai u la ong, “Ia ka pyrthei phi lah ban dei u Myntri Rangbah Duh, hynrei ia ngi, phi dei u Param Mitra." U Myntri Rangbah Duh u la ban jur halor ka jinglong paralok jong u bad ki samla jong ka India bad u la ong ba ka jingiadei kaba khlain tam ha ka jinglong paralok ka dei ka jingshaniah. U la ong ba u shaniah ia ki samla jong ka India kaba la wanrah ia ka jingsdang ia ka MY Bharat bad ka nongrim jong ka Viksit Bharat Young Leader Dialogue. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ki lad na ka bynta ki samla jong ka India shen kin sa pynkylla ia ka India sha ka ri kaba la kiew shaphrang. U la kubur ba katba ka thong ka dei kaba heh, kam dei kaba ym lah ban pynurlong. Da ka jingiatreilang jong ki million ngut ki samla kaba wanrah ia ka roi ka par, u la ong ba ka ri khlem pep kan sa poi sha kane ka thong.

“Ka histori ka ai jinghikai ia ngi bad ka ai mynsiem ia ngi,” la ong u Modi bad u la kdew sha katto katne ki nuksa ha kaba ki ri bad ki kynhun, kiba don ki thong kiba heh, ki la pynurlong ia kine. U la kdew sha ka jingkulmar ha ka ioh ka kot ha USA ha ki snem 1930 bad u la ong ba ki nong America ki la jied ia ka New Deal bad ki la lait na kane ka jingeh bad ki la pynsted ia ka roi ka par. U la kren ruh shaphang ka Singapore kaba la iakynduh ia ki jingeh ha ka jingim hynrei kaba la kylla sha ka jaka pdeng jong ka pyrthei ha ki kam ka ioh ka kot bad ka khaii pateng lyngba ka jingskhem jingmut bad ka jingiatreilang. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka India ruh ka don kine ki jait nuksa kum ka jingiakhih na ka bynta ka jinglaitluid bad ka jinglah ban ialeh pyrshah ia ka jingduna mar bam hadien ba la ioh ia ka jinglaitluid. U la ong ba ka jingbuh ia ki thong kiba heh bad ka jingpynurlong ia ki kam dei ka kam kaba ym lah ban pyndep. U la ong ba haba ym don ka thong kaba shai, ym lah ban pynurlong eiei, bad ba mynta ka India ka treikam da kane ka rukom pyrkhat.

U la kdew sha katto katne ki nuksa jong ka jingpynurlong ia ki thong lyngba ka jingskhem jingmut ha kine ki shiphew snem ba la dep, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka India ka la kut jingmut ban lait na ka jingleit shabar pathar bad hapoh 60 bnai, 60 klur ngut ki briew jong ka ri ki la pynurlong ia kane ka thong. U Myntri Rangbah Duh u la ban jur ba man ka longiing ha India mynta ki ioh bynta ha ki kam bank, bad la pynbiang 100 million tylli ki jingai gas ban pynlait ia ki longkmie na ka tdem ha ki iingshetja. Da kaba ong ba ka India ka dang pynurlong ia ki thong jong ka ha ki kam bapher bapher shuwa ka por ba la buh, u Modi u la ong ba ha ka por jong ka khlam COVID-19, haba ka pyrthei ka la shem jingjynjar ban ioh ia ki dawai tika, ki stad science jong ka India ki la shna ia ki dawai tika shuwa ka por ba la buh. U la ong ba wat hapdeng ki jingbatai ba kan shim 3-4 snem ban ai dawai tika ia baroh ki briew jong ka India, ka ri ka la pynlong ia ka kam ai dawai tika ba heh tam ha ka por kaba duna bha. U Myntri Rangbah Duh u la kren shaphang ka jingkut jingmut ka India na ka bynta ka bording ka bym pynjaboh, da kaba pyntip ba ka India ka dei ka ri kaba nyngkong ka ban kot sha ki jingiakut Paris Agreement, khyndai snem shuwa ka por ba la buh. U la kren ruh shaphang ka thong ban khleh 20% ka ethanol ha ka petrol shuwa u 2030 kaba mut ka India kan pynurlong shuwa ka por ba la buh. U la ong ba kine ki jingjop ki ai mynsiem bad ki wanrah ia kham jan ia ka India sha ka thong ban long ka ri kaba la kiew shaphrang.

“Ka jingpynurlong ia ki thong ka dei ka jingbahkhlieh jong ka Sorkar bad ka donkam ia ka jingiatreilang jong baroh ki briew jong ka ri,” la ong u Modi uba la ban jur halor ka jingkongsan jong ka jingiamir jingmut, ka lynti bad ka jingbahkhlieh ban pynurlong ia ki thong jong ka ri. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka Viksit Bharat Young Leaders Dialogue ka dei ka dak jong kane ka rukom treikam, kaba ialam lynti da ki samla kiba iashim bynta ha ki quiz, ki jingiakhun thoh essay bad kiwei kiwei ki kam. U la iaroh ia ki samla kiba la shim ia ka jingbahkhlieh ia ka thong ban kyntiew ia ka India sha ka ri kaba la kiew shaphrang, kumba la paw ha ka kot jong ki essay kaba la pyllait paidbah bad ki shiphew tylli ki jingbatai ia ki jingthmu kiba u la sakhi. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ki jingpynbeit jong ki samla ki don nongrim ha ka jingshisha bad ki jingshem jong ki, kaba pyni ia ka jingsngewthuh jong ki ia ki jingeh ba ka ri ka iakynduh. U la iaroh ia ki samla na ka bynta ka jingmut jingpyrkhat kaba iar jong ki bad ka jingiashim bynta jong ki ha ki jingiakren bad ki riewshemphang, ki Myntri bad ki nongshna polisi. U Myntri Rangbah Duh u la pynbna ba ki jingai jingmut bad ki jingsngew na ka Young Leaders Dialogue mynta kin long shi bynta ki polisi jong ka ri ki ban ialam lynti ia ka roi ka par jong ka ri. U la kitbok kitrwiang ia ki samla bad u la ban jur halor ka jingkut jingmut jong u ban wanrah shi lak ngut ki samla ha ka kam sain pyrthei da kaba pynshlur ia ki ban iashim bynta ha ka jingpyntreikam ia ki jingai jingmut jong ki.

Ha kaba iadei bad ka jingthmu jong u ban ioh ia ka India kaba la kiew shaphrang da kaba ban jur halor ka bor jong ka ha ka ioh ka kot, ki kam ba kongsan, ka imlang sahlang bad ka deiriti, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba ha ka India kaba la kiew shaphrang, ka ioh ka kot bad ka mariang kan kiew shaphrang, ka ban plié ia ki lad na ka bynta ka pule puthi kaba bha bad ka ioh ka kot. U la ong ba ka India kan don bun tam ki samla kiba la tbit ha ka kam ha ka pyrthei ka ban plié ia ki lad kiba bun ban pynurlong ia ki jingthrang jong ki. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka jingpynurlong ia kane ka thong ka donkam ba ki rai, ki sienjam bad ki polisi kiba iahap bad ka jingthmu ban ioh ia ka India kaba la kiew shaphrang. U la ban jur ba kane ka dei ka por jong ka India ba kan sakhi ia ka jingkiew shaphrang kaba heh, namar ka ri kan don ki briew kiba dang samla tam ha ki phew snem ban wan. “Ki kynhun ha kylleng ka pyrthei ki ithuh ia ka bor jong ki samla ban kyntiew ia ka GDP jong ka India,” la ong u Modi. U la ong ba ki riewshemphang kum u Maharshi Aurobindo, Gurudev Tagore, bad Homi J. Bhabha, ki ngeit ha ka bor jong ki samla da kaba bynrap ba ki samla jong ka India ki dei ki nongialam jong ki kompani ba heh jong ka pyrthei kiba pyni ia ka sap jong ki sha ka pyrthei. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba kine ki 25 snem ban wan, ka 'Amrit Kaal,' ki long kiba kongsan bha bad u la ong ba u ngeit skhem ba ki samla kin pynurlong ia ka thong ban ioh ia ka India kaba la kiew shaphrang. U la kdew sha ki jingjop jong ki samla ban kyntiew ia ka India sha ki lai kyrdan kiba halor tam ha ka kam startup jong ka pyrthei, ka jingkyntiew ia ka jingpynmih mar, ka jingkyntiew ia ka Digital India ha kylleng ka pyrthei bad ka jingle bha ha ki kam ialehkai. U la pynkut da kaba ong ba haba ki samla ki pynurlong ia ki kam kiba jynjar, ka thong ban ioh ia ka India kaba la kiew shaphrang ruh ka dei ka thong ka ban sa urlong.

Ha ka jingban jur ia ka jingkut jingmut jong ka sorkar ban pynkupbor ia ki samla, u Modi u la ong ba man ka taiew la plie kawei ka skul bah ba thymmai ha India katba man ka sngi la plie kawei ka ITI ba thymmai. Shuh shuh, u la bynrap ba man ka lai sngi, la plie ia ka Atal Tinkering Lab, bad artylli ki kolej ba thymmai la plie man ka sngi. U Myntri Rangbah duh u la ong ba ka India mynta ka don 23 tylli ki IIT, bad ha ki shiphew snem ba la leit, ka jingdon ki IIT ka la kiew na ka 9 sha ka 25, bad ka jingdon ki IIM na ka 13 sha ka 21. U la kren ruh shaphang ka jingkiew lai shah ka jingdon ki AIIMS bad jan arshah ki medical college ha ki shiphew snem ba la leit. U Myntri Rangbah duh u la ong ba ki jaka pule ha India ki pyni ia ki resol ba bha ha ka jingbun bad ka jingbha, bad ka jingdon ki jaka pule ba kham shalor ha ki QS ranking ka la kiew na ka khyndai ha u 2014 sha ka sawphew hynriew mynta. U la ban jur ba ka jingkiew ki jaka pule jong ka India kalong ka nongrim ba kongsan na ka bynta ka India kaba la kiew shaphrang.

“Ka thong jong ka India kaba la kiew shaphrang shuwa u snem 2047 ka donkam ia ki thong kiba man ka sngi bad ki sienjam kiba skhem,” la kyntu u Myntri Rangbah duh. U la pynpaw ka jingskhem ba ka India shen kan long ka ioh ka kot kaba lai ka jingheh tam ha ka pyrthei. Ha ki shiphew snem ba la leit, u Modi u la ong ba 250 million ngut ki briew ki la lait na ka jingduk, bad u ngeit ba ka ri baroh kawei shen kan sa lait na ka jingduk. U la kren shaphang ka thong jong ka India ban pynmih 500 gigawatts ka bording ba lah ban pynthymmai shuwa ban kut kane ka shiphew snem bad ban kot sha ka net-zero ka jingpyllait carbon na ki rel shuwa u snem 2030.

Haba kren shaphang ka thong ban pynlong ia ka Olympics ha ki shiphew snem ban wan bad ka jingban jur ia ka jingkut jingmut ka ri ban pynurlong ia kane, u Myntri Rangbah duh u la ong ba ka India ka jam shaphrang ban long kaba kiew ha ki kam haw haw, da ki jingthmu ban plie ia ka space station shuwa u snem 2035.  U la ong ba ka jingjop jong ka Chandrayaan bad ki jingpynkhreh ba dang iaid mynta na ka bynta ka Gaganyaan, da ka jingthmu ban pynpoi ia u briew na India sha u bnai. U la ban jur ba ka jingkot sha kum kine ki thong kan prat lynti ia ka India kaba la kiew shaphrang shuwa u snem 2047.

U Myntri Rangbah duh u la kren shaphang ka jingktah ka jingkiew ka ioh ka kot ha ka jingim kaba man ka sngi, da kaba ong katba ka ioh ka kot ka kiew, ka don ka jingkylla kaba bha ha baroh ki bynta jong ka jingim. U la kynmaw ba ha ki shiphew snem ba nyngkong jong kane ka spah snem ba mynta, ka India ka la long ka ioh ka kot kaba la kot trillion-dollar, hynrei namar ka jing kham rit ka ioh ka kot, ka mang tyngka na ka bynta ka rep ka riang kalong tang katto katne hajar klur, bad ka mang tyngka na ka bynta ki jingdon jingem ka duna ia ka shi lak klur. Ha katei ka por, u la bynrap ba bun ki shnong, ki duna ki surok kiba bha, bad ka jinglong jingman ki surok bah jong ka ri bad ki lynti rel kilong kiba dang sahdien bad ki jingdonkam ba hakhmat kum ka bording elektrik bad ka um kim don ha ki bynta ba bun jong ka ri. U Modi u la ong ba hadien ba la long ka ioh ka kot kaba ar trillion dollar, ka jingmang tyngka na ka bynta ki jingdon jingem jong ka ri ka duna ia ka ar lak klur tyngka. Hynrei, ka ri ka sakhi ia ki jingkiew ba kongsan ha ki surok, ki lynti rel, ki kad liengsuin, ki nur um, ka iing na ka bynta kiba duk, ki skul, bad ki hospital. U la ong katba ka India ka kylla sted sha ka  ioh ka kot kaba lai trillion- dollar, ka jingdon ki kad liengsuin ka la long ar shah, la wanrah ia ki rel katkum ka juk mynta kum ka Vande Bharat, bad ka jingangnud ia ka bullet train ka la sdang ban paw. U la bynrap ba ka India ka la jop ruh ha ka jingsdang kloi ia ka 5G kylleng ka pyrthei, kaba la pynioh broadband internet ia ki hajar tylli ki gram panchayat, bad ka jingshna ia ki surok ha palat 300,000 tylli ki shnong. U Myntri Rangbah duh u la ong ba la ai 23 lak klur tyngka kum ki ram Mudra kaba lait na ka sut sha ki samla, bad la plie paidbah ia ka skhim ioh jingsumar ei, ka Ayushman Bharat. Shuh shuh, u la ong la sdang ia ka skhim ban thep beit beit da ki hajar klur sha ki bank account jong ki nongrep ha ka shi snem, bad la shna saw klur tylli ki iing kiba paka na ka bynta kiba duk. U Myntri Rangbah duh u la ban jur katba ka ioh ka kot ka kiew, ki kam pynroi ruh ki sted, bad ka plie shuh shuh ki kabu kiba bun bad kyntiew ia ka bor jong ka ri ban pynlut ha man ka kam bad ka imlang sahlang.

Ha ka jingban jur ba ka India mynta ka la jan sha ka ioh ka kot kaba saw trillion- dollar, kaba la kyntiew ia ka bor ka jong ka, u Myntri Rangbah duh u la ong ba ka jingmang tyngka mynta na ka bynta ki jingdon jingem kalong palat 11 lak klur tyngka, kaba la kiew jan hynriew shah haba ianujor bad ki shiphew snem ba la leit, bad la kham pynlut bun tang ha ki kam rel marwei ban ia ka mang tyngka baroh kawei na ka bynta ki jingdon jingem ha u snem 2014. U la ong ba kane ka jingkiew ha ka mang tyngka ka pyni ia ka jingkylla jong ka India, bad ka Bharat Mandapam kalong ka nuksa kaba bha.

“Ka India ka jam shaphrang ban long ka ioh ka kot kaba san trillion-dollar, ka ban pyniar ia ka roi ka par bad ki jingshakri,” la ong  u Modi. U la pynpaw ka jingskhem bad ong shuwa ban kut ki shiphew snem ban wan, ka India kan tam ia ka shiphew trillion dollar. U la pynshlur ia ki samla shaphang ki kabu ba bun ki ban mih haba ka ioh ka kot ka kiew, da kaba ong ba ka pateng jong ki kan wanrah ia ka jingkylla kaba heh tam ha ka histori jong ka ri bad kin long ki nongioh jingmyntoi ba khraw jong ka. U Myntri Rangbah duh u la ai jingmut ia ki samla ban kiar na ka jingleh suk, mad ia ki jingeh, bad mih na ka jingleh suk, kumba la pyni ki nongiashim bynta jong ka Young Leaders Dialogue. U la bynrap ba kane ka mantra ha ka jingim kan pynpoi ia ki sha ki kyrdan ba thymmai jong ka jingjop.

Haba kren shaphang ka bynta ba kongsan jong ka Viksit Bharat Young Leaders Dialogue ha ka jingsaindur ia ka lawei jong ka India, u Modi u la iaroh ia ka bor, ka jingshitrhem, bad ka jingaiti ba ki samla ki la pdiang ia kane ka jingkut jingmut. U la ong ba ki jingthmu na ka bynta ka India kaba la kiew shaphrang kilong kiba shongdor, bad kiba bha. U la kyntu ia ki samla ban rah ia kine ki jingthmu sha man ki kyndong kynshrot jong ka ri, pyniasoh bad kiwei kiwei ki samla ha man ka distrik, ki shnong, bad ki dong da ka jingngeit ha ka India kaba la kiew shaphrang. Ha ka jingpynkut ia ka jingkren jong u, u Myntri Rangbah duh u la ban biang ia ka jingkut jingmut ban pynlong ia ka India ka ri kaba la kiew shaphrang shuwa u snem 2047 bad pynshlur ia baroh ban im bad aiti ialade na ka bynta kane. Sa shisien u la ai khublei ia baroh ki samla ha ka National Youth Day.

U Myntri sorkar pdeng ba dei khmih ia ka Tnad Kam ialehkai, Dr. Mansukh Mandaviya, Myntri Sorkar Pdeng ba dei khmih ia ka Tnad Pule Puthi, Dharmendra Pradhan, Ki Myntri Khynnah jong ka sorkar pdeng, Jayant Chaudhary bad ka Raksha Khadse ki la iadonlang ha kane ka jingialang lem bad kiwei kiwei ki kynrem ki lyndan.

Ka Nongrim

Ka Viksit Bharat Young Leaders Dialogue ka thmu ban pynkylla ia ka dustur kaba la don 25 snem ka jingpynlong ia ka National Youth Festival ha ka rukom kaba rim. Ka iahap bad ka jingkyntu u Myntri Rangbah duh ha ka sngi rakhe ioh jinglaitluid ka ri ban kynthup ia 1 lak ngut ki samla ha ka kam sain pyrthei khlem ki jingpyniasoh bad ka kam sain pyrthei bad ai ka rynsan ia ki ha ka ri ban wanrah ia ki jing thmu jong ki na ka bynta ka Viksit Bharat, sha ka jingshisha. Ha kaba iadei bad kane, ha kane ka National Youth Day, u Myntri Rangbah duh un iashim bynta ha ki prokram bapher bapher ba la saindur ban ai mynsiem, ban pynshlur, bad pynkup bor ia ki nongialam ban wan jong ka ri. Ki samla kin pyni shiphew tylli ki jingpyni lyngba ka powerpoint ia ki kam kiba pyni ia man ki shiphew tylli ki phang ba kongsan na ka bynta ka roi ka par jong ka India, ia kiba yn pyni hakhmat jong u Myntri Rangbah Duh. Kine ki jingbatai ki pyni ia ki jing thmu ba thymmai bad ki lad ki lynti ba la wanrah da ki samla ban weng ia katto katne ki jingeh jong ka ri.

U Myntri Rangbah duh u la pyllait ruh ia ka thup jong ki jingthoh essay ba biang da ki nongiashim bynta halor ki shiphew tylli ki phang. Kine ki phang pdeng ki kynthup ia ki bynta ba iar kum ka teknoloji, ka jingiaineh, ka jingpynkupbor ia ki kynthei, ka jingshna tiar bad ka kam rep.

Ha ka jinglong jingman kaba kham pher, u Myntri Rangbah duh u la iasohlang bad ki samla na ka bynta ka jingbam ja sngi, kaba plie lad ia ki ban iasam ia ki jing thmu jong ki, ki jingshem, bad ki jingangnud markhmat bad u. Kane ka jingiakren ka pyndap ia ka jaka ba suda hapdeng ka rukom synshar bad ki jingangnud jong ki samla, ka kyntiew ia ka jingsngew longtrai bad jingkitkhlieh hapdeng ki nongiashim bynta.

Ha kane ka jingiakren, kaba la sdang naduh ka 11 tarik Kyllalyngkot, ki samla ki la iashim bynta ha ki jingiakop, ki prokram bad ki jingpyni ia ka deiriti. Ka kynthup ruh ia ki jingiamir jingmut halor ki phang ba ialam da ki nonghikai bad ki riewshemphang. La sakhi ruh ia ki prokram deiriti bad ka jingpyni ia ki drone, kaba pyni ia ka jinghiar pateng ka jingsaindur jong ka India kaba pyni ruh ia ka jingkiew shaphrang katkum ka juk mynta.

La jied 3,000 ngut ki samla ban iashim bynta ha ka Viksit Bharat Young Leaders Dialogue, lyngba ka Viksit Bharat Challenge, ka jingjied katkum ka jingwan shakhmat, ka jingjied ba bun bynta ban ithuh bad pyni ia ki sur na kylleng ka ri. Ka kynthup lai tylli ki bynta bad ki nongiashim bynta kidei kiba naduh 15 – 29 snem. Ka bynta ba nyngkong, ka Viksit Bharat Quiz, kaba la pynlong ha 12 tylli ki jait ktien na ka bynta ki samlla na baroh ki jylla ban iashim bynta, bad la sakhi ka jingiashim bynta kumba 30 lak ngut ki samla. Ki nongiashim bynta ba jop ha ka quiz ki jam shaphrang sha ka bynta kaba 2, ba iadei bad ka jingthoh essay, ha kaba ki pynsngew ia ki jingthmu jong ki halor shiphew tylli ki phang ba kongsan ban pynurlong ia ka thong “Viksit Bharat”, kaba la sakhi palat 2 lak tylli ki essay ba la phah. Ha ka bynta kaba 3, ka State Round, 25 ngut ki kandidet ha man ka phang ki la ioh ban iashim bynta ha ki jingiakhun. Man ka jylla ka ithuh ia ki lai ngut ki nongiashim bynta ba wan shakhmat na man ka phang, ha kaba la wanrah ia ki kynhun na ka bynta ka prokram jong ka ri ha Delhi.

1,500 ngut ki nongiashim bynta na ka Viksit Bharat Challenge Track, ki mihkhmat ia 500 tylli ki kynhun ba wan shakhmat na ka State Championships; 1,000 ngut na ka Traditional Track, ba la jied lyngba ki youth festival ha ki jylla, ki prokram deiriti bad ki exhibition halor ki phang pdeng jong ka jingsaindur thymmai ha ka Science & Technology; bad 500 ngut ki nongprat lynti, ba la shah khot namar ki jingnohsynniang jong ki ha ki bynta bapher bapher kin iashim bynta ha kane ka jingiakren.

***