U Myntri Rangbah Duh, Narendra Modi u la ai jingkren ha ka NDTV World Summit 2024 ha New Delhi mynta ka sngi. Ha ka jingai jingkren, u Myntri Rangbah Duh u la pdiang burom ia ki kynrem ki lyndan bad u la ong ba ki jingiakren shaphang ki kam bapher bapher kin don ha kane ka Summit. U la pdiang ruh ia ka jingwan iashim bynta ki nongialam ka pyrthei ha ki kam bapher bapher ki ban ai jingmut ha kine ki jingiakren.

Ha ka jingkren shaphang kine ki 4-5 snem ba la dep, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba ki jingiakren shaphang ki jingkhuslai shaphang ka lawei ki dei kiba jia man ka por. U la ong ba ki jingeh ba dang shen kiba iadei bad ka khlam Covid, ki jingeh ha ka ioh ka kot hadien ka khlam, ka jingkiewdor bad ka jing bym ioh kam, ki jingkylla ka suinbneng, ki thma ba dang iaid shakhmat, ki jingeh ha ka jingpynbiang mar, ka jingiap ki briew ba lui lui, ki jingiathut hapdeng ki ri ki dei ki phang ba ju iakren ha man ki Summit jong ka pyrthei. Da kaba pyniasyriem bad ki jingiakren ha India mynta, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka India ka dang pyrkhat shaphang ki shi spah snem jong ka. “Ka India ka la long ka nuksa jong ka jingkyrmen ha kane ka juk jong ki jingkulmar ha ka pyrthei. Haba ka pyrthei ka don ha ka jingkhuslai, ka India ka dang pynsaphriang ia ka jingkyrmen,” la ong u Myntri Rangbah Duh. U la ong ba watla ka India ka shah ktah da ki jingjia ha ka pyrthei bad ki jingeh ba ka iakynduh, ka don ka jingkyrmen ba ki briew ki lah ban sngewthuh.

“Mynta ka India ka trei ha baroh ki kam da ka jingsted ka bym pat ju iohi,” la ong u Myntri Rangbah Duh. Da kaba kdew sha ka jingdap 125 sngi jong ka samoi kaba lai jong ka sorkar, u Modi u la kren shaphang ki kam ba la pyndep ha ka ri. U la kren shaphang ka jingai jingmynjur ka Sorkar ia 3 klur ki iing ba bha na ka bynta kiba duk ba suk, ka jingsdang ia ki projek ki jingdon jingem kiba kot sha ka T 9 lak klur, ka jingpyllait paidbah ia 15 tylli ki rel Vande Bharat ba thymmai, ka jingbuh maw nongrim na ka bynta 8 tylli ki kad liengsuin ba thymmai, ka song tyngka 2 lak klur na ka bynta ki samla, ka jingphah T 21,000 klur sha ki bank account jong ki nongrep, ka skhim ai jingsumar ei ia ki nongshong shnong kiba la palat 70 snem ka rta, ka jingpyndait ia ki kor pynmih bording solar ha ki tnum jong kumba 5 lak tylli ki iing, ka jingthung ia 90 klur ki tynrai dieng hapoh ka Ek Ped Maa ke Naam campaign, ka jingai jingmynjur ia 12 tylli ki industrial node ba thymmai, ka jingkiew ka SENSEX bad NIFTY da kumba 5-7%, ka jingkiew ka forex jong ka India sha USD 700 billion dollar ha ryngkat kiwei kiwei. U Myntri Rangbah Duh u la kren ruh shaphang ki prokram kiba heh ba la long ha India ha kine ki 125 sngi ba la dep kum ka International SMU, Global Fintech Festival, ka jingiakren shaphang ka Global Semiconductor Ecosystem, International Conference for Renewable Energy and Civil Aviation. “Kane kam dei tang ka thup jong ki prokram hynrei ka dei ka thup jong ki jingkyrmen kiba iasoh bad ka India kiba pyni ia ka jingiaid lynti ka ri bad ki jingkyrmen jong ka pyrthei,” la ong u Myntri Rangbah Duh da kaba ong ba kine ki dei ki kam ki ban tei ia ka lawei jong ka pyrthei bad la iakren shaphang kine ha India.

U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ha ka samoi kaba lai, ka jingkiew shaphrang jong ka India ka la sted haduh katta katta ba ki kynhun kiba ai kyrdan ki la kyntiew ia ki jingbatai lypa shaphang ka jingkiew shaphrang jong ka India. U la kdew ruh sha ka jingshitrhem jong ki riewshemphang kum u Mark Mobius, uba la ai jingmut ia ki global fund ba kin bei kumno kumno 50% jong ki fund jong ki ha ka iew share jong ka India. “Haba kum kine ki riewshemphang ki batai ban bei tyngka ha India, kane ka ai ka khubor kaba khlain shaphang ki lad ba ngi don,” u la bynrap.

“Ka India mynta ka dei ka ri kaba dang kiew shaphrang bad kaba dang kham kiew ka bor,” la ong u Myntri Rangbah Duh da kaba ban jur ba ka India ka sngewthuh ia ki jingeh jong ka jingduk bad ka nang kumno ban tei ia ka lynti na ka bynta ka jingkiew shaphrang. U la kren shaphang ka jingsted ka Sorkar ban wanrah ia ki polisi, ban shim ia ki rai bad ban wanrah ia ki jingpynkylla ba thymmai. Ha kaba iadei bad ka jingkhein sting, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba kane ka rukom pyrkhat kam tei ia ka ri. U la ong ba 25 klur ngut ki briew ki la lait na ka jingduk tasam ha kine ki 10 snem ba la dep bad ba la dep shna 12 klur tylli ki painkhana bad la ai 16 klur tylli ki gas connection, hynrei kane kam pat biang.

U Myntri Rangbah duh u la iathuh shuh shuh ba ha ki 10 snem ba la leit, ka India ka la shna palat 350 tylli ki medical college bad palat 15 tylli ki AIIMS, ka la ithuh palat 1.5 lak tylli ki startup bad aiti ia ki ram Mudra sha 8 klur ngut ki samla. “Kane kam pat biang”, la ban jur u Myntri Rangbah duh, da kaba bynrap ia ka jingdonkam ka jingkiew shaphrang ki samla jong ka India. U la kdew ba ka India ka dei kawei na ki ri ba dang thymmai tam ha ka pyrthei kaba don ki lad ban poi sha ki kliar kiba khraw, bad ngi dang bun ki kam ba hap pynurlong kham kloi bad ha ka rukom ba kham seisoh.

Haba kren shaphang ka jingkylla ka ri ha ka rukom pyrkhat, u Myntri Rangbah duh u la ong ba ki sorkar bunsien ki ianujor ia ki jingjop jong ki bad ki bor pyniaid barim, da kaba pyrkhat ba ka jingtam ia ki kalong ka jingjop haba phai sha ki 10-15 snem ba la leit. U la ban jur ba ka India ka la pynkylla ia kane ka rukom pyrkhat bad ia ka jingjop ym shym la thew da ki jingjop hynrei da ka lynti ba iaid shakhmat. U Myntri Rangbah duh u la ong ba ka India ka dang jam shaphrang da ka jingpyrkhat kaba phai sha ka lawei. “Ka thong jong ngi na ka bynta ka Viksit Bharat hashuwa u snem 2047 kam dei tang ka jing thmu jong ka sorkar hynrei ka pyni ia ki jingangnud jong 140 klur ngut ki briew jong ka ri. Kam dei shuh tang ka campaign na ka bynta ka jingiashim bynta paidbah, hynrei ka jingiakhih jong ka jingsngew shngain ka ri”, la ong u Modi. U la ong ba da ki lak ngut ki nongshong shnong ka ri ki la phah ia ki jingai jingmut jong ki haba ka sorkar ka la sdang ban trei halor ka jingthmu na ka bynta ka Viksit Bharat. U la pyntip ba la pynlong ia ki jingiatai nia bad ki jingiamir jingmut ha ki skul, ki kolej, ki skul bah bad ki kynhun bapher bapher bad ka sorkar ka la buh thong ha ki 25 snem ban wan katkum kine ki jingtip. “Mynta, ki jingiamir jingmut halor ka Viksit Bharat kilong shi bynta ka jingsngewthuh ha ka ri jong ngi bad ka la long ka nuksa jong ka jingkylla ka bor jong ki paidbah sha ka bor jong ka ri”, u la bynrap.

Haba kren shaphang ka AI, u Myntri Rangbah duh u la ong ba kane kadei ka juk jong ka AI bad ka mynta bad lashai jong ka pyrthei ka iasoh bad ka AI. U la ong ba ka India ka don ka jingmyntoi jong artylli ki bor AI, ka AI kaba nyngkong kadei ka Artificial Intelligence bad ka AI kaba ar kadei ka Aspirational India. U Modi u la ong haba pyniasohlang ia ka bor jong ka Aspirational India bad Artificial Intelligence kumta ka roi ka par ruh kan kham sted. U Modi u la kdew ba ka artificial intelligence kam dei tang ka teknoloji ia ka India, hynrei ka khyrdop sha ki kabu ba thymmai ia ki samla jong ka India. U la kren shaphang ka jingsdang ia ka India AI Mission mynta u snem bad u la ban jur ban kyntiew ka jingpyndonkam ia ka AI ha ki kam bapher bapher kum ki kam ai jingsumar, ka pule puthi bad ki startup. “Ka India ka kut jingmut ban wanrah ki jingpynbeit lyngba k AI, bad lyngba ki rynsan kum ka Quad, ngi la shim ia ki sienjam ba kongsan ban rah ia kane shakhmat,” u la ong. Haba phaikhmat sha ka Aspirational India, u Myntri Rangbah duh u la ong ba ki longiing kiba pdeng ka ioh ka kot, ki riewpaidbah, ka jingkyntiew ia ka jingim kaba bha, ka jingpynkupbor ia ki kam khaii pateng barit baria, ki MSME, ki samla bad ki longkmie ka don ha ka bynta ba kongsan jong ka rukom shna polisi jong ka sorkar. U Myntri Rangbah duh u la kdew sha ka jingkiew shaphrang ba kongsan jong ka India ha ka jingpyniasoh kum ka nuksa ba hakhmat ban pynurlong ia ki jingangnud jong ka ri bad ong ba ka sorkar ka phaikhmat sha ka jingpyniasoh kaba sted, kaba pdiang lang ia baroh kaba long kaba kongsan na ka bynta ka imlang sahlang kaba dang kiew shaphrang, khamtam ha ka ri kaba iar kum ka India. Namar kane, u Myntri Rangbah duh u la ong ba la phaikhmat kyrpang ha ka lad ka leit ka wan lyngba ki liengsuin. Haba kynmaw ia ka jing thmu jong u ban don ka leit ka wan lyngba ka liengsuin kaba duna dor, u la ong ba kito kiba phong  'hawai chappal' kidei ban ioh ban leit ban wan da ka liengsuin bad u la kren shaphang ka skhim UDAN kaba la dap 8 snem ka jingtreikam jong ka. U la pyntip ba ki kad liengsuin ba thymmai ha ki nongbah Tier-2 bad Tier-3 ki la pynduna dor ia ka leit ka wan lyngba ki liengsuin na ka bynta ki paidbah. Haba kren shaphang ka jingjop jong ka skhim UDAN, u Myntri Rangbah duh u la ong kumba 3 lak tylli ki liengsuin ki la treikam hapoh ka UDAN, bad ki la kit 1.5 klur ki nongleit nongwan haduh mynta. U la bynrap shuh shuh ba ki don palat 600 tylli ki lynti pynher liengsuin hapoh kane ka sienjam kaba pyniasoh ia bun ki sorbah kiba rit. U la kdew ba ka jingdon ki kad liengsuin ha India ka la kiew sha palat 150 tylli haba ianujor bad kumba 70 tylli ki kad liengsuin ha u 2014.

U Myntri Rangbah duh u la ban jur ia ka jingkut jingmut jong ka sorkar ban pynkup bor ia ki samla jong ka ri ban long ka bor na ka bynta ka jingkiew shaphrang jong ka pyrthei bad u la kren shaphang ka jingphaikhmat ka sorkar ha ka pule puthi, ka jingkyntiew ia ki sap treikam, ka jingwad bniah bad ka lad ioh kam ioh jam. U la ong ba ka jingjop jong kine ki sienjam ha ki 10 snem ba la leit ka la paw mynta bad u la kren shaphang ka jingkiew kyrdan ka India ha kaba iadei bad ka jingbha jong ki jingwad bniah kumba la paw ha ka Times Higher Education ranking ba dang shen. U la ong ba ka jingiashim bynta ki skul bah jong ka India ha ki international ranking ki la kiew na ka 30 sha palat 100 ha ki 8-9 snem ba la leit. U Myntri Rangbah duh u la kdew ba ka jingdon ka India ha ka QS World University Rankings ka la kiew da palat 300% ha ki shiphew snem ba la leit katba ka jingdon ki patent bad ki trademark kiba la pan ki long kiba bun tam. U la ong ba ka India ka la kylla sted ban long ka jaka pdeng na ka bynta ka jingwad bniah bad ka jingpynbha shuh shuh ha kaba palat 2,500 tylli ki kompani kylleng ka pyrthei mynta ki don ia ki jaka wad bniah ha India, bad ka jinglong jingman ki startup jong ka ri ka dang kiew.

Haba kren shaphang ka jingkiew nam jong ka India ha ka pyrthei kum ka paralok ba lah ban shaniah, u Modi u la ong ba ka India ka lamkhmat ban ai ka lynti sha ka lawei jong ka pyrthei ha ki kam bapher bapher. Haba kren shaphang ka khlam Covid-19, u Modi u la ong ba ka India ka la dei ban iohnong da ki million dollar na ka jingdon jong ka ia ki dawai bad ki tika ba kongsan. “Ka India ka la dei ban iohnong na kata hynrei ka jingiatip lem para briew kan duh noh. Kine kilong ki jingngeit jong ngi. Ngi pynpoi ia ki dawai bad ki dawai tika sha ki spah tylli ki ri ha kine ki por jong ka jingeh,” u la ong, da kaba bynrap, “Nga sngewhun ba ka India ka la lah ban iarap ia ka pyrthei ha ki por jong ka jingeh.” Ha ka jingpynthikna ia ka jingkut jingmut jong ka India ban tei ia ki jingiadei ba khlain bad ki ri, u Myntri Rangbah duh u la ong ba ka nongrim jong ki jingiadei jong ka India kalong ka jingshaniah, kam ngeit ha ka jingkhein sting ia ki jingiadei bad ka pyrthei ruh ka sngewthuh ia kane. Haba kren shaphang ki jingiadei jong ka India bad ka pyrthei baroh kawei, u Modi u la ong, “Ka India kadei ka ri kaba don ka jingkiew shaphrang ka bym wanrah ia ka jingpihuin ne jingbishni na kiwei kiwei. “Ka pyrthei ka kmen ia ki jingkiew shaphrang jong ngi namar baroh kawei ka pyrthei ka myntoi na ka.” Haba kren shaphang ka jingnohsynniang jong ka India sha ka pyrthei, U Modi u la ong ba ha ki por ba la leit ka Bharat ka la don ka bynta kaba khraw ban kyntiew ia ka jingkiew shaphrang jong ka pyrthei, da kaba bynrap ba ki jing thmu, ki jingsaindur thymmai bad ki tiar ki la don ka jingktah ia ka pyrthei da ki spah snem. U Myntri Rangbah duh u la ong ba ka Bharat kam lah ban shim kabu ia ka industrial revolution namar ka jingshah synshar da ki phareng. “Kane kalong ka juk jong ka Industry 4.0, ka India kam dei shuh ka mraw. La don 75 snem naduh ba ngi la ioh ka jinglaitluid, bad kumta, mynta ngi la long kiba la khreh,” la bynrap u Modi.

U Myntri Rangbah duh u la ong ba ka India ka dang trei sted halor ki jingtbit bad ki jingdon jingem ba donkam na ka bynta ka Industry 4.0. U la ong ba ha ki shiphew snem ba la leit, u la iashim bynta ha ki rynsan bapher bapher kylleng ka pyrthei, kynthup ki G20 bad G-7 summit ha kaba la don ka jingiamir jingmut ba kongsan shaphang ki jingdon jingem digital na ka bynta ki paidbah ka la don. “Mynta, ka pyrthei baroh kawei ka peit sha ka DPI jong ka India,” u la ong, da kaba kdew ia ki jingiamir jingmut jong u bad u Paul Romer, uba la iaroh ia ki jingsaindur thymmai jong ka India kum ka Aadhaar bad DigiLocker. “Ka India kam la dei kaba sdang treikam nyngkong ha ka por jong ka internet,” la ong u Modi, da kaba kdew ba ki rynsan shimet ki la long kiba sdang treikam nyngkong ha ki ri kiba la sdang treikam nyngkong. U la ong ba ka India ka la wanrah ia ka rukom ba thymmai sha ka pyrthei lyngba ka jingai bynta ia baroh ha ka teknoloji bad u la kren shaphang ka Jam trinity – Jan Dhan, Aadhaar bad Mobile kaba pynbiang ia ka jinglong jingman kaba khlain na ka bynta ka jingai ki jingshakri kiba sted bad kiba lait na ka jingsepei. U la kren shaphang ki lad UPI kiba plie lad ia palat 500 million ki jingsiew jingdiah digital ha ka shi sngi bad u la ong ba ka bor hadien kane kim dei ki kompani hynrei ki dei ki trai dukan rit bad ki nongdie jingdie ha surok. U la kren ruh shaphang ka rynsan PM Gati Shakti ba la wanrah ban pynduh ia ki jingtrei marwei ha ki kam shna ia ki jingdon jingem kaba iarap mynta ban pynkylla ia ka jinglong ki kam logistic. Kumjuh ruh, ka rynsan ONDC ka pyni ba kalong ka jingsaindur thymmai kaba plie lad ia baroh bad kyntiew ia ka jinglong shai ha ka kam die jingdie online. U Modi u la kdew ba ka India ka la pyni ba ka jingsaindur thymmai ha ki kam digital ki lah ban iaid lang bad ki nongrim jong ka synshar paidbah  bad u la ban jur ba ka teknoloji ka dei ka atiar ban ai bynta lang ia baroh, ban don ka jingshai bad ban pynkup bor, bad kam dei ka atiar na ka bynta ka jingpyniaid bad ka jingpyniaphiah.

U Modi u la ong ba ka spah snem ba 21 kalong ka samoi kaba kongsan tam ha ka histori jong ki jaitbynriew, da kaba ban jur ia ki jingdonkam kyrkieh jong kane ka juk ba mynta : Ka jingskhem, Ka jingiaineh, bad ki Jingjop. U la ong ba kine ki bynta kilong kiba kongsan na ka bynta ka lawei kaba bha ia ki briew, ha kaba ka India ka trei borbah ban pynbeit ia ki. U la kren shaphang ka jingiai kyrshan jong ki briew jong ka ri bad u la ong ba ki briew ki la jied ia ka Sorkar na ka bynta ka samoi kaba lai, da kaba phah ia ka khubor kaba khlain jong ka jingskhem ha ka sien ba nyngkong ha ki hynriew phew snem haba kren shaphang ki elekshon ba dang shu kut shen ha Haryana ha kaba ki paidbah ki la pynskhem shuh shuh ia kane.

U Myntri Rangbah duh u la kren shaphang ka jingeh kylleng ka pyrthei ba iadei bad ka jingkylla ka suin bneng, bad u la ong ba kane kadei ka jingeh kaba baroh ki briew ki mad. Hapdeng ka jingnohsynniang ba khyndiat eh jong ka India ha kaba iadei bad kane ka jingeh kylleng ka pyrthei, ka ri ka la lamkhmat ban weng ia kane, u la ong. U Modi u la batai ba ka sorkar ka la pynlong ka jingkylla sha ki kam kiba kham khuid kan long kaba wanrah ia ka roi ka par da kaba bynrap ba ka jinglah iaineh ka long ka bynta kaba kongsan ha ka jingpynkhreh kam ka India na ka bynta ka roi ka par. U la ai ki nuksa na ka bynta kane ka jingkut jingmut bad u la kren shaphang ka skhim PM Suryagarh Free Electricity  bad ki skhim solar pump na ka bynta ki kam rep, ki jingkylla sha ki kam EV, ka prokram khleh Ethanol, ki jaka pynmih bording na ka bor jong ka lyer, ka kam kaba iadei bad ki LED light, ki kad liengsuin kiba ioh bording na ki tyllong solar bad ki jaka pynmih biogas. U la bynrap ruh ba man ka prokram ka pyni ia ka jingkut jingmut kaba khlain sha ka lawei kaba khuid bad ki kam kiba khuid.

U Myntri Rangbah duh u la kren shaphang ka Jingskhem bad ka Jingiaineh, ka India ka phaikhmat ruh ban wanrah ia ki lad ban weng ia ki jingeh kylleng ka pyrthei. U la ong ba ha kine ki shiphew snem, ka India ka la trei halor ki sienjam ba bun ba kongsan ban weng ia kine ki jingeh, kynthup ka International Solar Alliance, ka Coalition for Disaster Resilient Infrastructure, ka India-Middle East Economic Corridor, ka Global Biofuel Alliance, kumjuh ruh ki sienjam ha ka Yoga, Ayurveda, Mission Life, bad Mission Millets. “Baroh kine ki sienjam ki pyni ia ka jingkut jingmut jong ka India ban wad ia ki jingpynbeit ia ki jingeh jong ka pyrthei,” u la ong.

Haba pynpaw ka jingsngewsarong ia ka jingkiew shaphrang ka India, u Myntri Rangbah duh u la ong, “Katba ka India ka kiew shaphrang, ka pyrthei kan nang myntoi shuh shuh.” U la khmih lynti ia ka lawei ha kaba ki shi spah snem jong ka India ki long ka jingjop ia baroh ki briew ha ka pyrthei. U la ong ba ki shi spah snem jong ka India ka don nongrim ha ki sap jong baroh bad ka kham bha shuh shuh namar ki jingsaindur thymmai. U Modi u la ban jur ia ka jingkongsan ki sienjam jong ka India ban kyntiew ia ka jingskhem bad ka shongsuk shongsain kylleng ka pyrthei. “Kane kadei ka spah snem ha kaba ki sienjam jong ka India ki nohsynniang sha ka pyrthei kaba kham skhem bad kyntiew ia ka shongsuk shongsain kylleng ka pyrthei,” la pynkut u Modi.