प्रधानमन्त्री श्री नरेन्द्र मोदीको अध्यक्षतामा भएको केन्द्रीय मन्त्रिपरिषद्ले नेक्स्ट जेनेरेशन लन्च भिकल (एनजीएलभी) को विकासलाई अनुमोदन गरेको छ, जुन भारतीय अन्तरिक्ष स्टेशन स्थापना र सञ्चालन गर्ने सरकारको दृष्टिकोण र 2040 सम्म चन्द्रमामा भारतीय क्रूड ल्यान्डिङका लागि क्षमता विकास गर्ने दिशामा महत्वपूर्ण कदम हुनेछ। एनजीएलभी सँग एलभीएम3 को तुलनामा 1.5 गुणा लागतको साथ 3 गुणा वर्तमान पेलोड क्षमता हुनेछ, र पुन: प्रयोज्यता पनि हुनेछ जसको परिणामस्वरूप स्पेस र मोड्युलर ग्रीन प्रोपल्सन प्रणालीहरूमा कम लागतको पहुँच हुनेछ।

अमृत कालको समयमा भारतीय अन्तरिक्ष कार्यक्रमका लक्ष्यहरूलाई उच्च पेलोड क्षमता र पुन: प्रयोज्यता भएका मानव मूल्याङ्कन गरिएका प्रक्षेपण सवारीहरूको नयाँ पुस्ताको आवश्यकता छ। तसर्थ, नेक्स्ट जेनेरेसन लन्च भिकल (एनजीएलभी) को विकासलाई अगाडि बढाइएको छ जसलाई निम्न अर्थ कक्षमा अधिकतम 30 टन पेलोड क्षमता हुने गरी डिजाइन गरिएको छ, जसमा पुन: प्रयोग गर्न सकिने पहिलो चरण पनि छ। हाल, भारतले हाल सञ्चालनमा रहेको पीएसएलभी, जीएसएलभी, एलभीएम3 र एसएसएलभी प्रक्षेपण लञ्च वाहनको माध्यमद्वारा 10 टन लो अर्थ अर्बिट (एलईओ) र 4 टन भू-सिंक्रोनस ट्रान्सफर अर्बिट (जीटीओ) मा उपग्रह प्रक्षेपण गर्न अन्तरिक्ष यातायात प्रणालीमा आत्मनिर्भरता हासिल गरेको छ।

एनजीएलभी विकास परियोजनालाई भारतीय उद्योगको अधिकतम सहभागितामा कार्यान्वयन गरिनेछ, जसले उत्पादन क्षमतामा पनि शुरुमै लगानी गर्ने अपेक्षा गरिएको छ, जसले गर्दा विकासको पछिल्ला परिचालन चरणमा निर्बाध सङ्क्रमणलाई अनुमति दिनेछ। एनजीएलभीलाई तीन विकास उडानहरू (डी1, डी2 र डी3) को माध्यमद्वारा प्रदर्शन गरिनेछ जुन विकास चरण पूरा गर्न 96 महिना (8 वर्ष) को लक्ष्य छ।

विकास लागत, तीन विकास उडान, अत्यावश्यक सुविधा स्थापना, कार्यक्रम व्यवस्थापन र शुभारम्भ अभियान समावेश गरी कुल स्वीकृत कोष रु 8240.00 करोड रहेको छ।

भारतीय अन्तरिक्ष स्टेशनतर्फ छलाङ

एनजीएलभीको विकासले भारतीय अन्तरिक्ष स्टेशनमा मानव अन्तरिक्ष उडान मिशनहरू, चन्द्र/अन्तर-ग्रह अन्वेषण मिशनहरू र तल्लो पृथ्वीको कक्षमा सञ्चार र पृथ्वी अवलोकन उपग्रह नक्षत्रहरू सहित राष्ट्रिय र व्यावसायिक मिशनहरूलाई सक्षम बनाउँदछ जसले देशको सम्पूर्ण अन्तरिक्ष पारिस्थितिकी तन्त्रलाई फाइदा पुर्याउँछ। यो परियोजनाले भारतीय अन्तरिक्ष पारिस्थितिकी तन्त्रलाई क्षमता र क्षमताको हिसाबले बढावा दिनेछ।

***********