જ્યારે પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ 2014માં સ્વચ્છ ભારત મિશન શરૂ કર્યું હતું, ત્યારે જૂજ લોકો તેની પરિવર્તનકારી અસરની આગાહી કરી શક્યા હતા. વર્તણૂકમાં પરિવર્તનની હાકલ તરીકે જે શરૂ થયું તે આજે વૈશ્વિક સ્તરે માન્યતા પ્રાપ્ત પહેલ બની છે, જેમાં શિશુ મૃત્યુદર અને રોગોમાં ઘટાડો, કન્યાઓની શાળામાં હાજરીમાં વધારો, મહિલાઓ સામેના ગુનાઓમાં ઘટાડો અને આજીવિકામાં સુધારો થયો છે. સ્વચ્છ ભારત મિશન તેની 10મી વર્ષગાંઠને ચિહ્નિત કરે છે, આ વર્ષની સ્વચ્છતા હી સેવા (SHS) 2024 ઝુંબેશ 'સ્વભાવ સ્વચ્છતા - સંસ્કાર સ્વચ્છતા' થીમને અપનાવે છે. મુખ્ય અતિથિ, ઉપરાષ્ટ્રપતિ શ્રી જગદીપ ધનખડ, કેન્દ્રીય આવાસ અને શહેરી બાબતોના મંત્રી શ્રી એમ.એલ. ખટ્ટર, મંત્રી, સામાજિક ન્યાય અને અધિકારીતા, રાજસ્થાન, શ્રી અવિનાશ ગેહલોત અને અન્ય મહાનુભાવોની હાજરીમાં ઝુંઝુનુ, રાજસ્થાનમાં એક મેગા ઈવેન્ટમાં આ અભિયાન રાષ્ટ્રીય સ્તરે શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું.

SHS 2024ના ત્રણ સ્તંભો હેઠળ, સમગ્ર દેશમાં 11 લાખથી વધુ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. સામૂહિક સફાઈ અભિયાન માટે લગભગ 5 લાખ સ્વચ્છતા લક્ષ્યાંક એકમો- સ્વચ્છતા લક્ષિત એકમોની ઓળખ કરવામાં આવી છે. પખવાડિયા દ્વારા ‘સ્વચ્છતા મેં જન ભાગીદારી’ના કાર્યક્રમોનું પણ આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે. અત્યાર સુધીમાં 36,000 વૃક્ષારોપણ અભિયાન હેઠળ, એક પેડ મા કે નામ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. સફાઈમિત્રો દેશભરમાં 70,000થી વધુ સફાઈમિત્ર સુરક્ષા શિબિરમાં ભાગ લેશે. નાગરિકો આને SHS પોર્ટલ https://swachhatahiseva.gov.in/ પર લાઇવ ટ્રૅક કરી શકે છે.

છેલ્લા એક દાયકામાં, સ્વચ્છ ભારત મિશનએ નાગરિકો, સંગઠનો, રાજ્ય સરકારો, કેન્દ્રીય મંત્રાલયો, એનજીઓ અને ઉદ્યોગોના અવિરત સમર્પણ દ્વારા ગામડાઓ અને શહેરોની કાયાપલટ કરી છે, બધા સ્વચ્છતાના સહિયારા વિઝન દ્વારા એક થયા છે. સમગ્ર દેશમાં, લગભગ 12 કરોડ પરિવારો કે જેઓ પહેલા સલામત સ્વચ્છતાનો અભાવ ધરાવતા હતા તેમને હવે શૌચાલય આપવામાં આવ્યા છે.

રાજસ્થાનના ઝુંઝુનુમાં SHS 2024 ઝુંબેશ રોલઆઉટના ભાગ રૂપે, માનનીય ઉપરાષ્ટ્રપતિએ સમગ્ર દેશમાં સફાઈ અને પરિવર્તન માટે 5 લાખથી વધુ સ્વચ્છતા લક્ષ્યાંક એકમોની ઓળખને બિરદાવી અને વ્યાપક સહભાગિતા માટે હાકલ કરી. શ્રી જગદીપ ધનકરે મોડા પહાર ખાતે 65 ટીપીડી ક્ષમતાના આરડીએફ અને કમ્પોસ્ટ પ્લાન્ટના સંકલિત પ્રોજેક્ટનો શિલાન્યાસ કર્યો, જેની કિંમત રૂ. 13.18 કરોડ અને સ્વચ્છ ભારત મિશન - શહેરી હેઠળ ઝુંઝુનુના લોકોને સમર્પિત. બગગર રોડ ખાતે 500 KWના સોલાર પ્લાન્ટનું પણ ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું.

દિવસની શરૂઆત કેન્દ્રીય મંત્રી એમએલ ખટ્ટરની સાથે ઝુંઝુનુમાં સ્વચ્છતા લક્ષ્ય એકમ (CTU) સાઇટ પર સ્વચ્છતા અભિયાનમાં 200થી વધુ NCC કેડેટ્સ અને 100 મેરા યુવા (MY) ભારત સ્વયંસેવકો સાથે જોડાઈને થઈ હતી. આ પછી ‘એક પેડ મા કે નામ’ ઝુંબેશ હેઠળ વૃક્ષારોપણ સમારોહ અને SHS 2024 માટે રોલઆઉટ ઇવેન્ટ યોજાઈ હતી.

આ પ્રસંગે બોલતા, તેમણે જણાવ્યું હતું કે “ભારત સ્વચ્છતાના જુસ્સાનું વૈશ્વિક ઉદાહરણ, રોકાણ અને તક માટે એક હોટસ્પોટ મનપસંદ સ્થળ બની ગયું છે. સર્ક્યુલર ઈકોનોમી પર ભાર મૂકતા, તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો કે અગાઉ આપણે કચરાથી ઘેરાયેલા હતા, હવે કચરો અર્થતંત્રનો વ્યાપ સશક્ત કરી રહ્યો છે. ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના ઘાતક વૃદ્ધિમાં સ્વચ્છતાની મુખ્ય ભૂમિકા છે.” માનનીય ઉપરાષ્ટ્રપતિએ MY ભારત પહેલની પ્રશંસા કરી, જ્યાં લગભગ 1.5 કરોડ યુવાનો વિકસિત ભારતના વિઝનમાં જોડાવા આગળ આવ્યા છે, તેમણે યુવાનોને સ્વચ્છ ભારત ચળવળમાં જોડાવા પ્રોત્સાહિત કર્યા. તેમણે તમામ નાગરિકોને ખાસ કરીને સ્વચ્છતા દ્વારા વિકસિત ભારતની આ વિકાસ યાત્રામાં યોગદાન આપવા અને તેમાં જોડાવા વિનંતી કરી હતી.

 તેમના સંબોધન દરમિયાન, કેન્દ્રીય મંત્રી, આવાસ અને શહેરી બાબતોના મંત્રાલય અને ઊર્જા મંત્રાલય, શ્રી એમ.એલ. ખટ્ટરે હાઇલાઇટ કર્યું હતું કે આ વર્ષની ઝુંબેશમાં વ્યક્તિગત જવાબદારી પર ભાર મૂકતા ‘સ્વભાવ અને સંસ્કાર તરીકે સ્વચ્છતા’ની થીમ અપનાવવામાં આવી છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, એક દાયકાની સિદ્ધિઓને ચિહ્નિત કરતી આ ઝુંબેશનો ઉદ્દેશ્ય વૈશ્વિક ઉદાહરણ સ્થાપિત કરવાનો છે અને સ્વચ્છ ભારત પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતાને પુનઃપુષ્ટ કરવાનો છે. SHS ઝુંબેશના મહત્વ પર ભાર મૂકતા, તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો કે વિવિધ ભૌગોલિક સ્થાનોમાંથી લાખો નાગરિકો સ્વચ્છતા શ્રમદાનની ક્રિયામાં જોડાશે કારણ કે SBM તેના આગામી માઇલસ્ટોન પર નજર રાખશે.

રાજસ્થાનમાં SHS 2024 રોલઆઉટ ઇવેન્ટમાં, સફાઇમિત્ર, ધારાસભ્યો, મેયર, વિરોધ પક્ષના નેતાઓ અને મ્યુનિસિપલ કમિશનરોએ માનનીય ઉપરાષ્ટ્રપતિ સાથે ઑનલાઇન વાર્તાલાપમાં ભાગ લીધો હતો. SHS રોલ આઉટ ઈવેન્ટની મુખ્ય વિશેષતા એ ભારતના માનનીય ઉપરાષ્ટ્રપતિ અને રાજસ્થાનના પ્રતાપગઢના સફાઈમિત્ર તરુણ ડાવરે વચ્ચેની વાતચીત હતી જે દરમિયાન તેમણે ડાવરે પરિવારને નવી દિલ્હીમાં તેમની મુલાકાત લેવા આમંત્રણ આપ્યું હતું અને શ્રી તરુણ ડાવરેની પુત્રી અને STCની બીજા વર્ષની વિદ્યાર્થીની પૂર્વા ડાવરેને ઇન્ટર્નશિપની તક માટે એક સપ્તાહની ઓફર પણ કરી હતી. આવી જ રીતે, માનનીય ઉપરાષ્ટ્રપતિએ લાંબી આહિર ગામના સરપંચ શ્રીમતી નીરુ યાદવને પણ તેમના અતિથિ તરીકે ભારતીય સંસદની મુલાકાત લેવા આમંત્રણ આપ્યું.

આ કાર્યક્રમનું સમાપન માનનીય ઉપરાષ્ટ્રપતિ દ્વારા નમસ્તે યોજના હેઠળ સફાઈમિત્રોને સન્માનિત કરવા અને PMAY લાભો અને વ્યક્તિગત સુરક્ષા સાધનો અને કિટ્સ રજૂ કરવા સાથે થયું હતું. માનનીય વાઇસ પ્રેસિડેન્ટે એ વાત પર પણ ભાર મૂક્યો હતો કે અહીંના મિશનના દરેક વર્ષે અત્યાર સુધીના એક દાયકામાં કરવામાં આવેલા કામની સમકક્ષ કામની માત્રામાં ઘાતાંકીય ઉછાળો હોવો જોઈએ.

ઝુંઝુનુમાં નેશનલ રોલ આઉટ સાથે ટોન સેટ કરવામાં આવ્યો છે. આજે, 19 મુખ્યમંત્રીઓ, 9 રાજ્યપાલો અને 16 કેન્દ્રીય પ્રધાનો સમગ્ર દેશમાં પ્રવૃત્તિઓના કિકસ્ટાર્ટમાં જોડાયા છે.

AP/GP/JD