કેન્દ્રીય કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ અને ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રી શ્રી શિવરાજસિંહ ચૌહાણે આજે લોકસભામાં પાક વીમા યોજનાને લગતા પ્રશ્નોના જવાબ આપતા જણાવ્યું હતું કે, અગાઉની પાક વીમા યોજનાઓમાં ઘણી મુશ્કેલીઓ હતી, અગાઉની સરકારોમાં ઘણી પાક વીમા યોજનાઓ હતી, અપૂરતા દાવા હતા, વીમાની રકમ ઓછી હતી,  દાવાઓની પતાવટમાં વિલંબ થયો હતો. ખેડૂતો અને ખેડૂત સંગઠનોને ઘણા વાંધા હતા. શ્રી ચૌહાણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, "મને એ કહેતાં ગર્વ થાય છે કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી નવી પ્રધાનમંત્રી ફસલ બીમા યોજના લાવ્યા." અગાઉ પાક વીમા માટે 3 કરોડ 51 લાખ અરજીઓ આવી હતી અને હવે 8 કરોડ 69 લાખ અરજીઓ આવી છે, જ્યારે ગ્રોસ વીમાની રકમ વધીને 2.71 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુ થઈ ગઈ છે. ખેડૂતોએ ૩૨ હજાર 404 કરોડ રૂપિયાનું પ્રીમિયમ ચૂકવ્યું છે અને તેના બદલામાં તેમને 1.64 લાખ કરોડ રૂપિયાનો ક્લેમ આપવામાં આવ્યો છે.

કેન્દ્રીય મંત્રી શ્રી ચૌહાણે જણાવ્યું હતું કે, કુદરતી કારણોસર પાકને નુકસાન થાય તો તે પણ સંપૂર્ણપણે ઢંકાઈ જાય છે અને ખેડૂતને તેનો લાભ મળે છે. કેન્દ્રીય મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, જૂના પાક વીમા મુજબ લોન લેનાર ખેડૂતોનો વીમો ફરજિયાતપણે લેવામાં આવતો હતો અને બેંકે પોતે જ વીમા પ્રીમિયમની રકમ કાપી લીધી હતી. સરકારે આ વિસંગતતા દૂર કરીને આ યોજનાને સ્વૈચ્છિક બનાવી છે. અત્યાર સુધીમાં તેમાં 5 લાખ 1 હજાર હેક્ટર વિસ્તારને આવરી લેવામાં આવ્યો છે, જે 2023માં વધીને 5 લાખ 98 હજાર હેક્ટરમાં પહોંચી ગયો છે, 3 કરોડ 57 લાખ ખેડૂતોને આવરી લેવામાં આવ્યા છે. યોજનાને સરળ બનાવવા માટે સરકારે અનેક પગલાં લીધાં છે, જેથી ખેડૂતોને યોજનાઓનો લાભ લેવામાં કોઈ મુશ્કેલી ન પડે.

શ્રી ચૌહાણે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી ફસલ વીમા યોજનાનાં 3 વિવિધ મોડલ છે. કેન્દ્ર સરકાર માત્ર નીતિ બનાવે છે. રાજ્ય સરકાર જે મોડેલ ઇચ્છે છે તે પસંદ કરે છે. મોડેલ પસંદ કર્યા પછી, વીમા કંપનીઓ (ખાનગી ક્ષેત્ર અને જાહેર ક્ષેત્ર) સ્પર્ધાત્મક દરે પાક વીમા યોજનાને લાગુ કરવા માટે કામ કરે છે. પાક વીમા યોજના દરેક રાજ્ય માટે જરૂરી નથી. બિહારમાં પાક વીમાના ઊંચા પ્રિમિયમના પ્રશ્ન પર શ્રી ચૌહાણે જણાવ્યું હતું કે, રાજ્ય સરકારે બિહારમાં પ્રધાનમંત્રી ફસલ વીમા યોજનાનો અમલ કર્યો નથી. બિહાર રાજ્યની પોતાની પાક વીમા યોજના છે, જે મુજબ ખેડૂતે પ્રીમિયમ ચૂકવવું પડે છે.

શ્રી ચૌહાણે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી ફસલ બીમા યોજના દેશનાં દરેક જિલ્લા માટે છે. અગાઉ યોજનાના એકમમાં વિસંગતતાઓ હતી કે બ્લોકને જ એકમ બનાવવામાં આવ્યું હતું. હવે ગ્રામ પંચાયતને એકમ બનાવી દેવાયું છે, જેથી ગ્રામ પંચાયતમાં ખેડૂતને નુકસાન થાય તો તેનું નુકસાન યોગ્ય રીતે ભરપાઈ થઈ શકે. અગાઉની યોજનાઓની ખામીઓ દૂર કરવામાં આવી છે. તેમજ દરેક ગ્રામ પંચાયતમાં ઓછામાં ઓછા 4 ક્રોપ કટીંગના પ્રયોગો કરવા ફરજીયાત કરવામાં આવ્યા છે. પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના માર્ગદર્શન હેઠળ નવીનીકરણ કરીને રિમોટ સેન્સિંગ મારફતે ઓછામાં ઓછા 30 ટકા પાકના નુકસાનનું મૂલ્યાંકન કરવાનું ફરજિયાત બનાવવામાં આવ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે આ જ કારણ છે કે દાવાઓની ચુકવણીમાં વિલંબ થાય છે. રાજ્ય સરકાર તરફથી ઉપજના ડેટાની ઉપલબ્ધતાના એક મહિનાની અંદર દાવાની ગણતરી કરવામાં આવે છે. જો કેન્દ્ર સરકાર કોઈ નીતિ બનાવે છે તો તેનો યોગ્ય અમલ કરવાની જવાબદારી રાજ્ય સરકારની છે. જો તે દાવાઓની ચૂકવણીમાં વિલંબ થશે તો વીમા કંપની જો વિલંબ કરશે તો તેના પર 12 ટકા દંડ ફટકારવામાં આવશે તેવી જોગવાઈ કરવામાં આવી છે, જે સીધા ખેડૂતના ખાતામાં જમા કરવામાં આવશે.

કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રીએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, જ્યારે અમે વીમાની ચુકવણીમાં વિલંબનાં કારણો પર નજર નાખીએ છીએ, ત્યારે 98.5 ટકા કારણો રાજ્ય સરકારો દ્વારા પ્રીમિયમની રકમ જાહેર કરવામાં વિલંબ છે. શ્રી ચૌહાણે રાજ્ય સરકારોને વિનંતી કરી હતી કે તેઓ તેમના તરફથી પ્રીમિયમની રકમ રીલિઝ કરવામાં વિલંબ ન કરે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, 99 ટકા વિલંબ એટલા માટે થાય છે કે ક્યારેક ઉપજના ડેટા મોડા મળે છે, કેટલાક કિસ્સામાં વીમા કંપનીઓ અને રાજ્ય સરકારો વચ્ચે વિવાદ થાય છે, ક્યારેક ખેડૂતોની સંખ્યા ખોટી હોય છે, આ કારણો પણ વિલંબનું કારણ બને છે. શ્રી ચૌહાણે જણાવ્યું હતું કે, અમે એવી જોગવાઈ કરી છે કે, કેન્દ્ર સરકારે રાજ્યનાં હિસ્સામાંથી આપણી જાતને અલિપ્ત કરી દીધી છે, જેથી ખેડૂતોની ચુકવણીમાં કોઈ વિલંબ ન થાય. કેન્દ્ર સરકાર તેનો હિસ્સો તાત્કાલિક જાહેર કરે છે જેથી ખેડૂતોને કેન્દ્રના હિસ્સાની ચુકવણી મળી શકે. આ ખરીફ સિઝનથી 12 ટકા દંડ ફટકારીને સીધા જ ખેડૂતના ખાતામાં પેમેન્ટનું કામ કરવામાં આવશે. જ્યાં સુધી આ યોજના અંગે એક સમિતિ રચવાના પ્રશ્નને લાગેવળગે છે ત્યાં સુધી આજે મને તેની જરૂર નથી લાગતી, સભ્યો જો કોઈ સૂચન આપવા માગતા હોય તો તેમનું સ્વાગત છે.

AP/GP/JD