কৃষি আৰু কৃষক কল্যাণ মন্ত্ৰী শ্ৰী শিৱৰাজ সিং চৌহান, আন্তৰ্জাতিক কৃষি অৰ্থনীতি পৰিষদৰ অধ্যক্ষ ড° মতীন কাইম, নিটি আয়োগৰ সদস্য শ্ৰী ৰমেশ জী, ভাৰত আৰু অন্যান্য দেশৰ কৃষি বিজ্ঞানী, গৱেষক, কৃষি খণ্ডৰ সৈতে জড়িত বিভিন্ন বিশ্ববিদ্যালয়ৰ আমাৰ সতীৰ্থসকল , বিশেষজ্ঞ আৰু অংশীদাৰসকল, ভদ্ৰমহিলাসকল,
মই অত্যন্ত সুখী যে ৬৫ বছৰৰ পাছত ভাৰতত পুনৰ এই আইচিএই সন্মিলন অনুষ্ঠিত হৈছে। আপোনালোক পৃথিৱীৰ বিভিন্ন দেশৰ পৰা ভাৰতলৈ আহিছে। ভাৰতৰ ১২ কোটি কৃষকৰ হৈ স্বাগতম জনাইছো। ভাৰতৰ ৩ কোটিৰো অধিক মহিলা কৃষকৰ হৈ স্বাগতম জনাইছো। দেশৰ ৩ কোটি মাছমৰীয়াৰ হৈ স্বাগতম জনাইছো। দেশৰ ৮ কোটিৰো অধিক গৰু পালকৰ হৈ আপোনালোকক আদৰণি জনাইছো। আপোনালোক এনে এখন দেশত আছে য'ত ৫৫ কোটি জীৱ-জন্তু আছে। কৃষিপ্ৰধান দেশ ভাৰতলৈ পশুপ্ৰেমী সদৌটিকে স্বাগতম, অভিনন্দন।

বন্ধুসকল,
ভাৰত যিমান প্ৰাচীন, কৃষি আৰু খাদ্যৰ লগত জড়িত আমাৰ বিশ্বাস আৰু অভিজ্ঞতাও সিমানেই প্ৰাচীন। আৰু ভাৰতীয় কৃষি পৰম্পৰাত বিজ্ঞান আৰু যুক্তিক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হৈছে। আজি পৃথিৱীত খাদ্য আৰু পুষ্টিৰ প্ৰতি বহুত চিন্তা। কিন্তু হাজাৰ হাজাৰ বছৰৰ আগতে আমাৰ শাস্ত্ৰত কোৱা হৈছে – অন্নম হি ভূতনাম জ্যেষ্ঠম, তসমত সৰ্বষধম উচতে। অৰ্থাৎ খাদ্য সকলো পদাৰ্থৰ ভিতৰত শ্ৰেষ্ঠ, সেইবাবেই খাদ্যক সকলো ঔষধৰ ৰূপ আৰু উৎপত্তি বুলি কোৱা হৈছে। আমাৰ খাদ্য ঔষধি প্ৰভাৱৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰাটো সম্পূৰ্ণ আয়ুৰ্বেদিক বিজ্ঞান। এই পৰম্পৰাগত জ্ঞান ব্যৱস্থা ভাৰতৰ সামাজিক জীৱনৰ এক অংগ।
বন্ধুসকল,
জীৱন আৰু খাদ্য সম্পৰ্কে এয়া হাজাৰ হাজাৰ বছৰৰ আগৰ ভাৰতীয় প্ৰজ্ঞা। এই জ্ঞানৰ আধাৰত ভাৰতত কৃষিৰ বিকাশ হৈছে। প্ৰায় ২ হাজাৰ বছৰ পূৰ্বে ভাৰতত ৰচিত কৃষি পৰাশৰ নামৰ এখন গ্ৰন্থ সমগ্ৰ মানৱ ইতিহাসৰ উত্তৰাধিকাৰ। এইখন বৈজ্ঞানিক কৃষিৰ এক বিস্তৃত নথি, যাৰ অনুবাদিত সংস্কৰণো এতিয়া উপলব্ধ। এই গ্ৰন্থখনত কৃষিৰ ওপৰত গ্ৰহ আৰু নক্ষত্ৰমণ্ডলৰ প্ৰভাৱ...ডাৱৰৰ প্ৰকাৰ...বৰষুণ জুখিব পৰা পদ্ধতি আৰু পূৰ্বাভাস,বৰষুণৰ পানী সংগ্ৰহ...জৈৱিক সাৰ...জীৱ-জন্তুৰ যত্ন, বীজ কেনেকৈ সুৰক্ষিত কৰিব লাগে, কেনেকৈ কৰিব লাগে... সংৰক্ষণ যাওক... এনে বহু বিষয় এই গ্ৰন্থত বিতংভাৱে ব্যাখ্যা কৰা হৈছে। এই উত্তৰাধিকাৰক আগুৱাই লৈ গৈ ভাৰতত কৃষি সম্পৰ্কীয় শিক্ষা আৰু গৱেষণাৰ এক শক্তিশালী পৰিৱেশ তন্ত্ৰ আছে। ভাৰতীয় কৃষি গৱেষণা পৰিষদৰ নিজেই এশৰো অধিক গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠান আছে। ভাৰতত কৃষি আৰু আনুষংগিক বিষয়ৰ অধ্যয়নৰ বাবে ৫০০ৰো অধিক মহাবিদ্যালয় আছে। ভাৰতত ৭০০ৰো অধিক কৃষি বিজ্ঞান কেন্দ্ৰ আছে, যিয়ে কৃষকসকলক নতুন প্ৰযুক্তি প্ৰদান কৰাত সহায় কৰে।
বন্ধুসকল,
ভাৰতীয় কৃষিৰ আন এটা বৈশিষ্ট্য হ’ল... আজিও ভাৰতত আমি ছয় ঋতুৰ কথা মনত ৰাখি সকলো পৰিকল্পনা কৰোঁ। ইয়াত পোন্ধৰটা কৃষি জলবায়ু মণ্ডলৰ নিজস্ব বিশেষত্ব আছে। ভাৰতত কেইশ কিলোমিটাৰ যাত্ৰা কৰিলে কৃষিৰ পৰিৱৰ্তন ঘটে। ভৈয়ামত খেতি বেলেগ...হিমালয়ত খেতি বেলেগ...মৰুভূমিত খেতি বেলেগ...শুকা মৰুভূমি বেলেগ...য'ত পানী কম তাত খেতি বেলেগ...আৰু উপকূলীয় এলেকাৰ খেতি বেলেগ। বেলেগ এই বৈচিত্ৰ্যই ভাৰতক বিশ্বৰ খাদ্য সুৰক্ষাৰ আশাৰ ৰেঙণি হিচাপে গঢ়ি তুলিছে।
বন্ধুসকল,
শেষবাৰৰ বাবে ইয়াত আইচিএই সন্মিলন অনুষ্ঠিত হৈছিল, ভাৰতে নতুনকৈ স্বাধীনতা লাভ কৰিছিল। ভাৰতৰ খাদ্য সুৰক্ষা আৰু ভাৰতৰ কৃষিৰ সন্দৰ্ভত প্ৰত্যাহ্বানমূলক সময় আছিল। আজি ভাৰত এখন খাদ্য উদ্বৃত্ত দেশ। আজি ভাৰতত গাখীৰ, দালি আৰু মছলাৰ উৎপাদন সৰ্বাধিক। খাদ্য শস্য, ফলমূল, শাক-পাচলি, কপাহ, চেনি, চাহ, খেতি কৰা মাছ... ভাৰতৰ খাদ্য সুৰক্ষা বিশ্ববাসীৰ বাবে চিন্তাৰ বিষয় হৈ পৰা এটা সময় আছিল। আজি ভাৰতবৰ্ষ বিশ্ব খাদ্য সুৰক্ষা, বিশ্ব পুষ্টি সুৰক্ষাৰ সমাধান প্ৰদানত ব্যস্ত। গতিকে ‘খাদ্য ব্যৱস্থাৰ ৰূপান্তৰ’ৰ দৰে বিষয় এটাৰ আলোচনাত ভাৰতৰ অভিজ্ঞতা মূল্যৱান। বিশেষকৈ গ্ল’বেল চাউথৰ বাবে ই অতি উপকাৰী হোৱাটো নিশ্চিত।
বন্ধুসকল,
বিশ্ববন্ধু হিচাপে ভাৰতে মানৱতাৰ কল্যাণক সৰ্বোচ্চ বুলি ভাবে। জি-২০ৰ সময়ত ভাৰতে ‘এক পৃথিৱী, এক পৰিয়াল আৰু এক ভৱিষ্যত’ৰ দৃষ্টিভংগী দাঙি ধৰিছিল। ভাৰতে পৰিৱেশ ৰক্ষা কৰা জীৱনশৈলী অৰ্থাৎ মিছন জীৱনৰ মন্ত্ৰও দিলে। ভাৰতে ‘এক পৃথিৱী-এক স্বাস্থ্য’ পদক্ষেপো আৰম্ভ কৰে। মানুহ, প্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ স্বাস্থ্য আমি পৃথকে পৃথকে চাব নোৱাৰো। আজি বহনক্ষম কৃষি আৰু খাদ্য ব্যৱস্থাৰ সন্মুখীন হোৱা সকলো প্ৰত্যাহ্বান...‘এক পৃথিৱী, এক পৰিয়াল আৰু এক ভৱিষ্যত’ৰ সামগ্ৰিক দৃষ্টিভংগীৰেহে মোকাবিলা কৰিব পাৰি।
বন্ধুসকল,
আমাৰ অৰ্থনৈতিক নীতিৰ মূলতে কৃষি। ইয়াৰ প্ৰায় নব্বৈ শতাংশ ঘৰৰ মাটি অতি কম। এই ক্ষুদ্ৰ কৃষকসকল ভাৰতৰ খাদ্য সুৰক্ষাৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ শক্তি। এছিয়াৰ বহু উন্নয়নশীল দেশত এনেকুৱাই হৈছে। গতিকে, ভাৰতৰ আৰ্হি বহু দেশৰ বাবে উপযোগী হ’ব পাৰে। ইয়াৰ উদাহৰণ হ’ল বহনক্ষম কৃষি। ভাৰতবৰ্ষত আমি ৰাসায়নিক মুক্ত প্ৰাকৃতিক কৃষিৰ প্ৰসাৰক ডাঙৰ ৰূপত আগবঢ়াইছো। অতি ভাল ফলাফল পোৱা গৈছে। এইবাৰৰ বাজেটত বহনক্ষম কৃষি আৰু জলবায়ু স্থিতিস্থাপক কৃষিৰ ওপৰতো গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে। আমি আমাৰ কৃষকসকলক সহায় কৰিবলৈ এক সম্পূৰ্ণ পৰিৱেশ তন্ত্ৰ গঢ়ি তুলিছো। জলবায়ু স্থিতিস্থাপক শস্যৰ সৈতে জড়িত গৱেষণা আৰু উন্নয়নৰ ওপৰত ভাৰতৰ গুৰুত্ব। যোৱা ১০ বছৰত আমি আমাৰ কৃষকসকলৰ মাজত প্ৰায় ১৯০০ নতুন জলবায়ু স্থিতিস্থাপক জাতৰ পৰিচয় দিছো। ভাৰতীয় কৃষকসকলো ইয়াৰ দ্বাৰা উপকৃত হৈছে। আমাৰ ওচৰত কিছুমান জাতৰ ধানো আছে যিবোৰত পৰম্পৰাগত জাততকৈ পঁচিশ শতাংশ কম পানীৰ প্ৰয়োজন হয়। শেহতীয়া বছৰবোৰত আমাৰ দেশত ক’লা চাউল ছুপাৰফুড হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে। ইয়াত মণিপুৰ, অসম আৰু মেঘালয়ৰ ক’লা চাউল ঔষধি মূল্যৰ বাবে পছন্দ কৰা হয়, ভাৰতেও বিশ্ব সমাজৰ সৈতে নিজৰ অভিজ্ঞতা ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ সমানেই আগ্ৰহী।
বন্ধুসকল,
পানীৰ অভাৱ আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ সমান্তৰালকৈ আজি পুষ্টিও এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান। তাৰ বাবে ভাৰততো এটা সমাধান আছে। বিশ্বৰ ভিতৰতে সৰ্বাধিক বাজৰাৰ উৎপাদনকাৰী দেশ ভাৰত। পৃথিৱীয়ে যিটোক ছুপাৰফুড বুলি কয় আৰু আমি ইয়াক মিষ্টাৰ অন্নৰ পৰিচয় দিছো। নূন্যতম পানী, সৰ্বোচ্চ উৎপাদনৰ নীতিৰে কাম কৰে। ভাৰতৰ বিভিন্ন ছুপাৰফুডে বিশ্বব্যাপী পুষ্টিৰ সমস্যা সমাধানৰ ক্ষেত্ৰত মুখ্য ভূমিকা ল’ব পাৰে। ভাৰতে নিজৰ ছুপাৰফুডৰ টোপোলাটো বিশ্বৰ সৈতে ভাগ কৰিব বিচাৰিছে। লগতে ভাৰতৰ উদ্যোগত সমগ্ৰ বিশ্বই যোৱা বছৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাজৰা বছৰ উদযাপন কৰিছিল।
বন্ধুসকল,
যোৱা দশকত আমি কৃষিক আধুনিক প্ৰযুক্তিৰ সৈতে একত্ৰিত কৰাৰ বহু প্ৰচেষ্টা চলাইছো। আজি মাটিৰ স্বাস্থ্য কাৰ্ডৰ দ্বাৰা কৃষকসকলে কি খেতি কৰিব লাগে সেই বিষয়ে জানিবলৈ সহায় কৰে। তেওঁ সৌৰশক্তিৰ সহায়ত এটা পাম্প চলায় আৰু ৱেষ্টলেণ্ডত সৌৰ কৃষিৰ পৰাও উপাৰ্জন কৰে। তেওঁ নিজৰ উৎপাদিত সামগ্ৰী e-NAM অৰ্থাৎ ডিজিটেল এগ্ৰিকালচাৰ মাৰ্কেট অৱ ইণ্ডিয়াৰ জৰিয়তে বিক্ৰী কৰিব পাৰে, তেওঁ কিষাণ ক্ৰেডিট কাৰ্ড ব্যৱহাৰ কৰে। ই প্ৰধানমন্ত্ৰী শস্য বীমা আঁচনিৰ জৰিয়তে নিজৰ শস্যৰ সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰে। কৃষকৰ পৰা কৃষিটেক ষ্টাৰ্টআপলৈকে, প্ৰাকৃতিক কৃষিৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ফাৰ্ম ষ্টে আৰু ফাৰ্মৰ পৰা টেবুললৈকে ব্যৱস্থা, কৃষি আৰু সংশ্লিষ্ট খণ্ডসমূহ ভাৰতত অহৰহ আনুষ্ঠানিক হৈ আছে। কেৱল যোৱা দহ বছৰত আমি নব্বৈ লাখ হেক্টৰ কৃষি ক্ষুদ্ৰ জলসিঞ্চনৰ সৈতে সংযোগ কৰিছো। আমাৰ ইথানল মিশ্ৰণ কাৰ্যসূচীয়ে কৃষি আৰু পৰিৱেশ দুয়োটাকে উপকৃত কৰিছে। পেট্ৰ’লত ২০ শতাংশ ইথানল মিশ্ৰণৰ লক্ষ্যৰ দিশে আমি দ্ৰুতগতিত আগবাঢ়িছো।
বন্ধুসকল,
ভাৰতত আমি কৃষি খণ্ডত ডিজিটেল প্ৰযুক্তিৰ সম্পূৰ্ণ ব্যৱহাৰ কৰি আছো। প্ৰধানমন্ত্ৰী কিষাণ সন্মান নিধিৰ জৰিয়তে এক ক্লিকতে ৩০ ছেকেণ্ডত ১০ কোটি কৃষকৰ বেংক একাউণ্টলৈ ধন ট্ৰেন্সফাৰ কৰা হয়। ডিজিটেল শস্য জৰীপৰ বাবে আমি ডিজিটেল ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনি নিৰ্মাণ কৰি আছো। আমাৰ কৃষকসকলে বাস্তৱ সময়ৰ তথ্য লাভ কৰিব আৰু তথ্য-চালিত সিদ্ধান্ত ল’ব পাৰিব। আমাৰ এই পদক্ষেপে কোটি কোটি কৃষকক উপকৃত কৰিব আৰু তেওঁলোকৰ অৰ্থনৈতিক অৱস্থা আৰু অধিক উন্নত কৰিব। ভূমি ডিজিটেলাইজেচনৰ বাবেও চৰকাৰে এক বৃহৎ অভিযান চলাইছে। কৃষকসকলক তেওঁলোকৰ মাটিৰ ডিজিটেল চিনাক্তকৰণ নম্বৰো দিয়া হ’ব। আমিও কৃষিক্ষেত্ৰত ড্ৰোনৰ ব্যৱহাৰক দ্ৰুতগতিত প্ৰচাৰ কৰিছো। ড্ৰোন খেতি মহিলাক দিয়া হৈছে, আমাৰ ড্ৰোন দিদিছ। এই পদক্ষেপ যিয়েই নহওক কিয়, ইয়াৰ দ্বাৰা ভাৰতৰ কৃষকসকল উপকৃত হোৱাই নহয়, বিশ্বৰ খাদ্য সুৰক্ষাও শক্তিশালী হ’ব।
বন্ধুসকল,
আগন্তুক ৫ দিনত আপোনালোক সকলোৱে ইয়াত মুকলিকৈ আলোচনা কৰিবলৈ ওলাইছে। ইয়াত বৃহৎ সংখ্যক মহিলা আৰু যুৱক-যুৱতীৰ অংশগ্ৰহণ দেখি মই অধিক আনন্দিত হৈছো। সকলোৱে আপোনাৰ চিন্তাবোৰ চাই থাকিব। মই আশা কৰোঁ যে এই সন্মিলনৰ জৰিয়তে আমি বিশ্বক বহনক্ষম কৃষি খাদ্য ব্যৱস্থাৰ সৈতে সংযোগ কৰাৰ উপায় বিচাৰি উলিয়াব পাৰিম। আমি ইজনে সিজনৰ পৰা শিকিম... আৰু ইজনে সিজনকো শিকাম।
বন্ধুসকল,
যদি আপুনি কৃষি জগতৰ লগত জড়িত মানুহ, তেন্তে আৰু এটা তথ্য আপোনালোকৰ আগত উপস্থাপন কৰিবলৈ মন গৈছে। পৃথিৱীৰ ক'তো কোনো খেতিয়কৰ মূৰ্তি আছে নে নাই নাজানো। ষ্টেচু অৱ লিবাৰ্টি বিশ্বৰ আটাইতকৈ ওখ মূৰ্তি বুলি আমি আলোচনা শুনিছো। কিন্তু ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনত কৃষক শক্তিক জাগ্ৰত কৰি কৃষকক স্বাধীনতা আন্দোলনৰ মূলসুঁতিলৈ অনা মহান ব্যক্তি চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেলৰ বিশ্বৰ সৰ্বোচ্চ প্ৰতিমূৰ্তি ভাৰতত আছে বুলি জানি মোৰ সকলো কৃষিজীৱী মানুহে আনন্দিত হ’ব। ই ষ্টেট অৱ লিবাৰ্টিৰ দুগুণ উচ্চতা। আৰু ই এজন কৃষক নেতাৰ।
আৰু আন এটা বৈশিষ্ট্য হ’ল এই প্ৰতিমূৰ্তিটো নিৰ্মাণ কৰাৰ সময়ত ভাৰতৰ ছয় লাখ, ছয় লাখ গাঁৱৰ খেতিয়কক আপুনি পথাৰত ব্যৱহাৰ কৰা লোহাৰ সঁজুলিবোৰৰ টুকুৰা, আপোনালোকে আপোনাৰ পথাৰত নিৰ্মাণ কৰা সঁজুলিবোৰৰ টুকুৰা আমাক দিবলৈ কোৱা হৈছিল। পথাৰত ব্যৱহাৰ কৰা লোহাৰ সঁজুলি ছয় লাখ গাঁৱৰ পৰা আনি গলি গলি, বিশ্বৰ আটাইতকৈ ওখ কৃষক নেতাৰ প্ৰতিমূৰ্তিৰ ভিতৰত ব্যৱহাৰ কৰা গলিত লোহা। মোৰ নিশ্চয় বিশ্বাস যে এই দেশৰ কৃষক পুত্ৰই ইমান ডাঙৰ সন্মান লাভ কৰা নাই, হয়তো পৃথিৱীৰ আন ক’তো পোৱা নাই। আজি যদি আপুনি ইয়ালৈ আহিছে তেন্তে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ওখ প্ৰতিমূৰ্তি Statue of Unity চাবলৈ নিশ্চয় আকৰ্ষিত হ'ব। আকৌ এবাৰ আপোনালোকক আন্তৰিক শুভেচ্ছা জনাইছো!

ধন্যবাদ!

***

DS/VJ/DK/AK