કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહની અધ્યક્ષતામાં એક ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિએ વિવિધ રાજ્યો માટે અનેક આપત્તિ નિવારણ અને ક્ષમતા નિર્માણ પરિયોજનાઓને મંજૂરી આપી દીધી છે. નાણાં મંત્રી, કૃષિ મંત્રી અને નીતિ આયોગનાં ઉપાધ્યક્ષને સભ્ય સ્વરૂપે સામેલ એચએલસીની બેઠક આજે નવી દિલ્હીમાં યોજાઈ હતી. ઉચ્ચ-સ્તરીય સમિતિએ છ શહેરોમાં શહેરી પૂરનો સામનો કરવા, 4 પર્વતીય રાજ્યોમાં ગ્લેશિયલ લેક આઉટબર્સ્ટ ફ્લડ (જીએલઓએફ)નું શમન કરવા અને 3 રાજ્યોમાં ફાયર સર્વિસીસને મજબૂત કરવા માટે નેશનલ ડિઝાસ્ટર મિટિગેશન ફંડ (એનડીએમએફ) અને નેશનલ ડિઝાસ્ટર રિસ્પોન્સ ફંડ (એનડીઆરએફ)માંથી કુલ નવ દરખાસ્તો પર વિચાર કર્યો હતો. સમિતિએ તમામ 28 રાજ્યોમાં યુવા આપદા મિત્ર યોજના લાગુ કરવાના પ્રસ્તાવ પર પણ વિચારણા કરી હતી.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના આપત્તિને અનુકૂળ ભારતનાં વિઝનને સાકાર કરવા ગૃહ મંત્રી શ્રી અમિત શાહનાં માર્ગદર્શન હેઠળ ગૃહ મંત્રાલયે દેશમાં આપત્તિઓનું અસરકારક વ્યવસ્થાપન સુનિશ્ચિત કરવા માટે કેટલીક પહેલો હાથ ધરી છે. ભારતમાં આપત્તિ જોખમ ઘટાડવાની પ્રણાલીને મજબૂત બનાવીને આપત્તિઓ દરમિયાન જાનમાલને વ્યાપક નુકસાન થતું અટકાવવા માટે અનેક પગલાં લેવામાં આવ્યા છે.

ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિએ આજની બેઠકમાં તેલંગાણા, ગુજરાત, કર્ણાટક, પશ્ચિમ બંગાળ અને મહારાષ્ટ્રનાં રાજ્યોમાં છ મહાનગરોમાં શહેરી પૂર વ્યવસ્થાપન માટે રૂ. 2514.36 કરોડનાં કુલ ખર્ચ સાથે છ પ્રોજેક્ટ દરખાસ્તોને મંજૂરી આપી હતી, જેમાં મુંબઈ, કોલકાતા, બેંગાલુરુ, હૈદરાબાદ, અમદાવાદ અને પૂણેનો સમાવેશ થાય છે. અગાઉ, એચએલસીએ 27 મી નવેમ્બર, 2023 ના રોજ, રૂ. 561.29 કરોડના ખર્ચે ચેન્નાઈ શહેરમાં તમિલનાડુ રાજ્ય માટે પૂર વ્યવસ્થાપન માટે સંકલિત ઉકેલો માટેના પ્રોજેક્ટ દરખાસ્તને મંજૂરી આપી હતી.

એચએલસીએ આસામ, કર્ણાટક અને તમિલનાડુ માટે "રાજ્યોમાં ફાયર સર્વિસીસના વિસ્તરણ અને આધુનિકીકરણ" માટેની યોજના હેઠળ ત્રણ પ્રોજેક્ટ દરખાસ્તોને પણ મંજૂરી આપી હતી, જેમાં કુલ રૂ. 810.64 કરોડનો ખર્ચ થશે. કેન્દ્ર સરકારે આ યોજના માટે નેશનલ ડિઝાસ્ટર રિસ્પોન્સ ફંડ (એનડીઆરએફ) હેઠળ કુલ રૂ. 5000 કરોડની રકમ ફાળવી છે અને રૂ. 1691.43 કરોડના કુલ ખર્ચ સાથે 11 રાજ્યોની દરખાસ્તોને મંજૂરી આપી દીધી છે.

આ ઉપરાંત ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિએ હિમાચલ પ્રદેશ, ઉત્તરાખંડ, સિક્કિમ અને અરુણાચલ પ્રદેશ રાજ્યો માટે જીએલઓએફ જોખમ ઘટાડવા માટેના પ્રોજેક્ટની દરખાસ્તને પણ મંજૂરી આપી હતી, જેનો કુલ ખર્ચ રૂ. 150 કરોડ છે. જીએલઓએફ રિસ્ક મિટિગેશનપ્રોજેક્ટ આ ચાર રાજ્યોને જીએલઓએફ જોખમોને પહોંચી વળવા જરૂરી શમન પગલાં લેવામાં જરૂરી પ્રોત્સાહન પ્રદાન કરશે.

એચએલસીએ એનડીઆરએફ પાસેથી રૂ. 470.50 કરોડનાં ખર્ચે યુવાઆપદામિત્ર યોજના (યમએસ)ની દરખાસ્તને પણ મંજૂરી આપી હતી, જેનો અમલ દેશનાં 315 સૌથી વધુ આપત્તિગ્રસ્ત જિલ્લાઓમાં 1300 પ્રશિક્ષિત આપદા મિત્ર સ્વયંસેવકોને માસ્ટર ટ્રેનર્સ તરીકે તથા એનસીસી, એનએસએસ, એનવાયકેએસ અને બીએસએન્ડજી (ભારત સ્કાઉટ્સ એન્ડ ગાઇડ્સ)નાં 2.37 લાખ સ્વયંસેવકોને આપત્તિની સજ્જતા અને પ્રતિક્રિયામાં તાલીમ આપવા માટે થશે. આ પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના કોઈ પણ આપત્તિ દરમિયાન પ્રથમ પ્રતિભાવ આપનાર તરીકે સમુદાયને તૈયાર કરવાના વિઝનને અનુરૂપ છે. અગાઉ, સરકારે "આપદા મિત્ર" યોજના અમલમાં મૂકી છે, જે અંતર્ગત દેશના 350 સૌથી વધુ આપત્તિગ્રસ્ત જિલ્લાઓમાં આશરે 1 લાખ સામુદાયિક સ્વયંસેવકોને આપત્તિના નિવારણ માટે તાલીમ આપવામાં આવી છે. આ કુશળ અને પ્રશિક્ષિત 'અપડા મિત્રા' અને 'અપદા સખીઓ' કોઈપણ આપત્તિનો સામનો કરવામાં સ્થાનિક વહીવટીતંત્રને મદદ કરવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહ્યા છે.

ચાલુ નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન કેન્દ્ર સરકારે સ્ટેટ ડિઝાસ્ટર રિસ્પોન્સ ફંડ (એસડીઆરએફ) હેઠળ 14 રાજ્યોને રૂ. 6348 કરોડ અને સ્ટેટ ડિઝાસ્ટર મિટિગેશન ફંડ (એસડીએમએફ) હેઠળ 06 રાજ્યોને રૂ. 672 કરોડ આપ્યાં છે. આ ઉપરાંત નેશનલ ડિઝાસ્ટર રિસ્પોન્સ ફંડ (એનડીઆરએફ) હેઠળ 10 રાજ્યોને 4265 કરોડ રૂપિયાની રકમ આપવામાં આવી છે.

CB/GP/JD