2024-25માં ભારતનો વાસ્તવિક જીડીપી 6.5-7 ટકાની વચ્ચે વધવાનું અનુમાન છે. ભારતીય અર્થવ્યવસ્થા રોગચાળામાંથી ઝડપથી બહાર આવી, નાણાકીય વર્ષ 2024માં તેનો વાસ્તવિક જીડીપી પૂર્વ-કોવિડ, નાણાકીય વર્ષ 2020ના સ્તર કરતા 20 ટકા વધારે છે. કેન્દ્રીય નાણાં અને કોર્પોરેટ બાબતોના પ્રધાન શ્રીમતી નિર્મલા સીતારામને આજે સંસદમાં રજૂ કરેલા આર્થિક સર્વેક્ષણ 2023-24 દ્વારા આ વાત કહેવામાં આવી છે.

સર્વેક્ષણ નિર્દેશ કરે છે કે વૈશ્વિક આર્થિક કામગીરી અનિશ્ચિત હોવા છતાં સ્થાનિક વિકાસના ડ્રાઇવરોએ નાણાકીય વર્ષ 24માં આર્થિક વિકાસને ટેકો આપ્યો છે. તેમાં એમ પણ ઉમેરવામાં આવ્યું છે કે નાણાકીય વર્ષ 2020માં પૂરા થયેલા દાયકા દરમિયાન, ભારતે સરેરાશ વાર્ષિક 6.6 ટકાના દરે વૃદ્ધિ કરી હતી, જે વત્તેઓછે અંશે અર્થતંત્રની લાંબા ગાળાની વૃદ્ધિની સંભાવનાઓને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

જો કે, સર્વેક્ષણમાં ચેતવણી આપવામાં આવી છે કે 2024માં ભૌગોલિક રાજકીય સંઘર્ષોમાં કોઈ પણ વધારો પુરવઠાની અવ્યવસ્થા, કોમોડિટીના ઊંચા ભાવો, ફુગાવાના દબાણને પુનર્જીવિત કરવા અને મૂડી પ્રવાહ માટે સંભવિત પ્રત્યાઘાતો સાથે નાણાકીય નીતિને સ્થગિત કરવા તરફ દોરી શકે છે. આ આરબીઆઈની નાણાકીય નીતિના વલણને પણ અસર કરી શકે છે. 2024 માટે વૈશ્વિક વેપાર દૃષ્ટિકોણ સકારાત્મક છે, 2023માં વોલ્યુમમાં સંકોચન નોંધાવ્યા પછી મર્ચેન્ડાઇઝ વેપારમાં વધારો થવાની ધારણા છે.

સર્વેક્ષણ એ બાબત પર પ્રકાશ પાડે છે કે સરકાર દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલી પહેલોનો લાભ ઉઠાવવો અને ઉભરતા બજારોમાં વણખેડાયેલી સંભવિતતાને કબજે કરવી; બિઝનેસ, કન્સલ્ટન્સી અને આઇટી-સક્ષમ સેવાઓની નિકાસમાં વધારો થઈ શકે છે. મુખ્ય ફુગાવાનો દર 3 ટકાની આસપાસ હોવા છતાં, આરબીઆઈએ એક નજર રહેઠાણના ઉપાડ પર અને બીજી નજર યુએસ ફેડ પર રાખીને, છેલ્લા ઘણા સમયથી વ્યાજના દરો યથાવત રાખ્યા છે, અને અપેક્ષિત સરળતામાં વિલંબ થયો છે.

આર્થિક સર્વેક્ષણમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ભારતના અર્થતંત્રએ વૈશ્વિક અને બાહ્ય પડકારોનો સામનો કરવા માટે સ્થિતિસ્થાપકતા દર્શાવી હતી કારણ કે નાણાકીય વર્ષ 24 માં વાસ્તવિક જીડીપીમાં 8.2 ટકાનો વધારો થયો હતો, જે નાણાકીય વર્ષ 24ના ચાર ક્વાર્ટરમાં 8 ટકાના આંકને વટાવી ગયો હતો, જે વપરાશની સ્થિર માંગ અને રોકાણની માંગમાં સતત સુધારો દ્વારા પ્રેરિત છે.

સર્વેમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે નાણાકીય વર્ષ 2024માં વર્તમાન ભાવે એકંદર જીવીએમાં કૃષિ, ઉદ્યોગ અને સેવા ક્ષેત્રોનો હિસ્સો અનુક્રમે 17.7 ટકા, 27.6 ટકા અને 54.7 ટકા હતો. કૃષિ ક્ષેત્રમાં જીવીએનો વિકાસ ચાલુ રહ્યો, જોકે ધીમી ગતિએ, કારણ કે વર્ષ દરમિયાન અનિયમિત હવામાનની પેટર્ન અને 2023માં ચોમાસાના અસમાન અવકાશી વિતરણે એકંદર ઉત્પાદનને અસર કરી હતી.

ઔદ્યોગિક ક્ષેત્રની અંદર, મેન્યુફેક્ચરિંગ જીવીએએ નાણાકીય વર્ષ 23માં નિરાશાજનક વલણ અપનાવ્યું હતું અને નાણાકીય વર્ષ 24મા 9.9 ટકાના દરે વૃદ્ધિ પામી હતી, કારણ કે સ્થિર સ્થાનિક માંગને પહોંચી વળવા સાથે ઉત્પાદન પ્રવૃત્તિઓને ઇનપુટ કિંમતોમાં ઘટાડો થવાથી ફાયદો થયો હતો. એ જ રીતે, બાંધકામ પ્રવૃત્તિઓમાં વધારો જોવા મળ્યો હતો અને નાણાકીય વર્ષ 2024માં ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર બિલ્ડ આઉટ અને વાણિજ્યિક અને રહેણાંક સ્થાવર મિલકતની માંગને કારણે 9.9 ટકાની વૃદ્ધિ નોંધાઈ હતી.

વિવિધ હાઇ-ફ્રિક્વન્સી સૂચકાંકો સેવા ક્ષેત્રની વૃદ્ધિને પ્રતિબિંબિત કરે છે. ગુડ્સ એન્ડ સર્વિસ ટેક્સ (જીએસટી) કલેક્શન અને જથ્થાબંધ અને રિટેલ વેપારને પ્રતિબિંબિત કરતા ઇ-વે બિલ ઇશ્યૂ કરવા બંનેએ નાણાકીય વર્ષ 24માં બે આંકડાની વૃદ્ધિ દર્શાવી હતી. સર્વેમાં ઉમેરવામાં આવ્યું છે કે, રોગચાળા પછી નાણાકીય અને વ્યાવસાયિક સેવાઓ વૃદ્ધિનું મુખ્ય ચાલકબળ રહી છે.

ગ્રોસ ફિક્સ્ડ કેપિટલ ફોર્મેશન (જીએફસીએફ) વૃદ્ધિના મહત્વના ચાલકબળ તરીકે ઉભરી રહ્યું છે. નાણાકીય વર્ષ 23 માં ખાનગી નોન-ફાઇનાન્સિયલ કોર્પોરેશનો દ્વારા જીએફસીએફમાં 19.8 ટકાનો વધારો થયો છે. ખાનગી મૂડીની રચનામાં ગતિ નાણાકીય વર્ષ 24માં જળવાઈ રહી હોવાના પ્રારંભિક સંકેતો છે. એક્સિસ બેંક રિસર્ચ દ્વારા પૂરા પાડવામાં આવેલા ડેટા અનુસાર, નાણાકીય વર્ષ 2024 માં 3,200થી વધુ સૂચિબદ્ધ અને અન-લિસ્ટેડ નોન-ફાઇનાન્સિયલ કંપનીઓના સતત સેટમાં ખાનગી રોકાણમાં 19.8 ટકાનો વધારો થયો છે.

ખાનગી નિગમો ઉપરાંત, ઘરો પણ મૂડી નિર્માણની પ્રક્રિયામાં મોખરે રહ્યા છે. 2023માં, ભારતમાં રહેણાંક રીઅલ એસ્ટેટનું વેચાણ 2013 પછીનું સૌથી વધુ હતું, જેમાં 33 ટકાની યોવાય વૃદ્ધિ જોવા મળી હતી, જેમાં ટોચના આઠ શહેરોમાં કુલ 4.1 લાખ યુનિટનું વેચાણ થયું હતું.

સ્વચ્છ બેલેન્સશીટ્સ અને પર્યાપ્ત મૂડી બફર્સ સાથે, બેન્કિંગ અને નાણાકીય ક્ષેત્ર રોકાણની માંગની વધતી જતી નાણાકીય જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે સારી સ્થિતિમાં છે. અનુસૂચિત વાણિજ્યિક બેંકો (એસસીબી) દ્વારા ઔદ્યોગિક સૂક્ષ્મ, લઘુ અને મધ્યમ ઉદ્યોગો (એમએસએમઈ)ને ધિરાણ વિતરણ અને સેવાઓનો ઊંચો આધાર હોવા છતાં બે આંકડામાં વૃદ્ધિ થઈ રહી છે. એ જ રીતે, હાઉસિંગ માટેની પર્સનલ લોનમાં પણ વધારો થયો છે, જે હાઉસિંગની માગમાં થયેલા વધારાને અનુરૂપ છે.

સર્વેમાં જણાવાયું છે કે વૈશ્વિક સપ્લાય ચેઇનમાં વિક્ષેપો અને પ્રતિકૂળ હવામાનની સ્થિતિ હોવા છતાં, નાણાકીય વર્ષ 24 માં ઘરેલું ફુગાવાના દબાણમાં ઘટાડો થયો છે. નાણાકીય વર્ષ 23માં સરેરાશ 6.7 ટકા રહ્યા બાદ, રિટેલ ફુગાવો નાણાકીય વર્ષ 24માં ઘટીને 5.4 ટકા થયો છે. આ સરકાર અને આરબીઆઈ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા પગલાંના સંયોજનને કારણે થયું છે. કેન્દ્ર સરકારે ખુલ્લા બજારના વેચાણ, નિર્દિષ્ટ આઉટલેટ્સમાં રિટેલિંગ, સમયસર આયાત, લિક્વિફાઇડ પેટ્રોલિયમ ગેસ (એલપીજી) સિલિન્ડરના ભાવમાં ઘટાડો અને પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં ઘટાડા જેવા તાત્કાલિક પગલાં લીધાં હતાં. આરબીઆઈએ મે 2022થી ફેબ્રુઆરી 2023ની વચ્ચે નીતિગત દરોમાં સંચિત 250 બીપીએસનો વધારો કર્યો છે.

સર્વેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, રાજકોષીય ખાધમાં વધારો અને દેવાના ભારણમાં વધારો કરવાના વૈશ્વિક વલણ સામે ભારત રાજકોષીય મજબૂતીના માર્ગે અગ્રેસર રહ્યું છે. ઓફિસ ઓફ કન્ટ્રોલર જનરલ ઓફ એકાઉન્ટ્સ (સીજીએ) દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલા કામચલાઉ વાસ્તવિક (પીએ) ડેટા અનુસાર, કેન્દ્ર સરકારની રાજકોષીય ખાધ નાણાકીય વર્ષ 23માં જીડીપીના 6.4 ટકાથી ઘટાડીને નાણાકીય વર્ષ 2024માં જીડીપીના 5.6 ટકા કરવામાં આવી છે.

નાણાકીય વર્ષ 2024માં ગ્રોસ ટેક્સ રેવન્યુ (જીટીઆર)માં વૃદ્ધિ 13.4 ટકા રહેવાનો અંદાજ હતો, જે કરવેરાની આવકમાં 1.4 ટકાની તેજીમાં પરિવર્તિત થયો હતો. નાણાકીય વર્ષ 23માં પ્રત્યક્ષ કરમાં 15.8 ટકાની વૃદ્ધિ અને પરોક્ષ કરમાં 10.6 ટકાના વધારા દ્વારા આ વૃદ્ધિની આગેવાની લેવામાં આવી હતી.

સર્વેમાં ઉમેરવામાં આવ્યું છે કે, વ્યાપકપણે, જીટીઆરનો 55 ટકા હિસ્સો પ્રત્યક્ષ કરવેરામાંથી અને બાકીનો 45 ટકા હિસ્સો પરોક્ષ કરવેરામાંથી મેળવ્યો છે. નાણાકીય વર્ષ 24માં પરોક્ષ વેરામાં વધારો મુખ્યત્વે જીએસટી સંગ્રહમાં 12.7 ટકાની વૃદ્ધિ દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો. જીએસટી કલેક્શન અને ઇ-વે બિલ જનરેશનમાં વધારો સમય જતાં વધેલા અનુપાલનને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

નાણાકીય વર્ષ 2024 માટે મૂડી ખર્ચ ₹9.5 લાખ કરોડ રહ્યો હતો, જે યોવાય ધોરણે 28.2 ટકાનો વધારો દર્શાવે છે અને નાણાકીય વર્ષ 2020ના સ્તર કરતાં 2.8 ગણો હતો. અનિશ્ચિત અને પડકારજનક વૈશ્વિક વાતાવરણ વચ્ચે કેપેક્સ પર સરકારનો ભાર આર્થિક વિકાસનું નિર્ણાયક ચાલકબળ રહ્યું છે. માર્ગ પરિવહન અને ધોરીમાર્ગો, રેલવે, સંરક્ષણ સેવાઓ અને દૂરસંચાર જેવા ક્ષેત્રોમાં ખર્ચ લોજિસ્ટિક અવરોધોને દૂર કરીને અને ઉત્પાદક ક્ષમતાઓનું વિસ્તરણ કરીને વૃદ્ધિને વધુ અને લાંબા સમય સુધી પ્રોત્સાહન આપે છે.

સર્વેક્ષણનું કહેવું છે કે, ખાનગી ક્ષેત્રની પણ જવાબદારી છે કે તે પોતાની રીતે અને સરકારની ભાગીદારીમાં મૂડી નિર્માણની ગતિને આગળ ધપાવે. મશીનરી અને ઉપકરણોની દ્રષ્ટિએ મૂડી સ્ટોક ઉપરાંત તેમનો હિસ્સો નાણાકીય વર્ષ 22થી જ મજબૂત રીતે વધવા લાગ્યો છે, આ એક એવું વલણ છે જે ઉચ્ચ ગુણવત્તાની નોકરીઓનું સર્જન કરવા માટે તેમની સુધરેલી બોટમ-લાઇન અને બેલેન્સશીટની તાકાત પર ટકાવી રાખવાની જરૂર છે.

સર્વેક્ષણ નિર્દેશ કરે છે કે રાજ્ય સરકારોએ નાણાકીય વર્ષ 24માં તેમની નાણાકીય સ્થિતિમાં સુધારો કરવાનું ચાલુ રાખ્યું છે. ભારતના નિયંત્રક અને મહાલેખા પરીક્ષક દ્વારા પ્રકાશિત કરવામાં આવેલા 23 રાજ્યોના સમૂહના નાણાકીય વ્યવહારોના પ્રાથમિક અનઓડિટેડ અંદાજો સૂચવે છે કે આ 23 રાજ્યોની કુલ રાજકોષીય ખાધ રૂ. 9.1 લાખ કરોડના અંદાજપત્રીય આંકડા કરતાં 8.6 ટકા ઓછી હતી. આનો અર્થ એ થયો કે આ રાજ્યોના જીડીપીના ટકા તરીકે રાજકોષીય ખાધ 2.8 ટકાના દરે આવી છે, જ્યારે બજેટ 3.1 ટકા છે. રાજ્ય સરકારો દ્વારા કરવામાં આવતા ખર્ચની ગુણવત્તામાં પણ સુધારો થયો હતો, રાજ્ય સરકારોએ કેપેક્સ પર પણ ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું હતું.

કેન્દ્ર સરકારની રાજ્યોને તબદીલી અત્યંત પ્રગતિશીલ છે, જેમાં માથાદીઠ નીચા ગ્રોસ સ્ટેટ ડોમેસ્ટિક પ્રોડક્ટ (જીએસડીપી) ધરાવતા રાજ્યોને તેમના જીએસડીપીની સરખામણીએ ઊંચી તબદીલીઓ મળે છે.

સર્વેક્ષણમાં એ બાબત પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે કે બેન્કિંગ અને નાણાકીય વ્યવસ્થા પર આરબીઆઈની સતર્કતા અને તેના ત્વરિત નિયમનકારી પગલાઓ એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે સિસ્ટમ કોઈપણ મેક્રોઇકોનોમિક અથવા પ્રણાલીગત આંચકાનો સામનો કરી શકે છે. આરબીઆઈના જૂન 2024 ના નાણાકીય સ્થિરતા અહેવાલના ડેટા દર્શાવે છે કે અનુસૂચિત વાણિજ્યિક બેંકોની એસેટ ક્વોલિટીમાં સુધારો થયો છે, માર્ચ 2024માં ગ્રોસ નોન-પરફોર્મિંગ એસેટ્સ (જીએનપીએ) રેશિયો ઘટીને 2.8 ટકા થઈ ગયો છે, જે 12 વર્ષનો નીચો સ્તર છે.

એસસીબીની નફાકારકતા સ્થિર રહી હતી, જેમાં ઇક્વિટી પર વળતર અને રિટર્ન ઓન એસેટ્સ રેશિયો અનુક્રમે 13.8 ટકા અને 1.3 ટકા હતો, જે માર્ચ 2024 સુધીમાં હતો. મેક્રો સ્ટ્રેસ પરીક્ષણો એ પણ જાહેર કરે છે કે એસસીબી ગંભીર તાણના દૃશ્યો હેઠળ પણ ન્યૂનતમ મૂડી આવશ્યકતાઓનું પાલન કરવામાં સમર્થ હશે. બેંકિંગ વ્યવસ્થાની મજબૂતાઈથી ઉત્પાદક તકોને ધિરાણની સુવિધા મળશે અને નાણાકીય ચક્ર વધશે, જે બંને આર્થિક વિકાસને ટકાવી રાખવા માટે જરૂરી છે.

સર્વેક્ષણમાં એ બાબત પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે કે બાહ્ય મોરચે નાણાકીય વર્ષ 2024 દરમિયાન ચીજવસ્તુઓની નિકાસમાં ઘટાડો ચાલુ રહ્યો હતો, જેનું મુખ્ય કારણ નબળી વૈશ્વિક માગ અને સતત ભૂરાજકીય તણાવ હતો. તેમ છતાં ભારતની સેવા નિકાસ મજબૂત રહી છે, જે નાણાકીય વર્ષ 2024માં 341.1 અબજ ડોલરની નવી ઉંચી સપાટીએ પહોંચી છે. નાણાકીય વર્ષ 2024 માં નિકાસ (મર્ચેન્ડાઇઝ અને સર્વિસીસ)માં 0.15 ટકાનો વધારો થયો છે, જ્યારે કુલ આયાતમાં 4.9 ટકાનો ઘટાડો થયો છે, એમ સર્વેમાં જણાવાયું છે.

ચોખ્ખી ખાનગી તબદીલી, જેમાં મોટાભાગે વિદેશમાંથી નાણાં મોકલવાનો સમાવેશ થાય છે, તે નાણાકીય વર્ષ 2024માં વધીને 106.6 અબજ ડોલર થયું છે. પરિણામે ચાલુ ખાતાની ખાધ (સીએડી) વર્ષ દરમિયાન જીડીપીના 0.7 ટકા રહી હતી, જે નાણાકીય વર્ષ 2023માં જીડીપીના 2.0 ટકાની ખાધથી સુધરી છે. અગાઉના બે વર્ષમાં ચોખ્ખા આઉટફ્લો સામે નાણાકીય વર્ષ ૨૪ દરમિયાન ચોખ્ખો એફપીઆઈ પ્રવાહ 44.1 અબજ ડોલર રહ્યો હતો.

એકંદરે, ભારતના બાહ્ય ક્ષેત્રનું સંચાલન અનુકૂળ વિદેશી હૂંડિયામણના ભંડારો અને સ્થિર વિનિમય દર દ્વારા કુશળતાપૂર્વક કરવામાં આવી રહ્યું છે. માર્ચ 2024ના અંત સુધીમાં ફોરેક્સ અનામત અંદાજિત આયાતના 11 મહિનાને આવરી લેવા માટે પૂરતા હતા.

સર્વેક્ષણ એ બાબત પર ભાર મૂકે છે કે નાણાકીય વર્ષ 24માં ભારતીય રૂપિયો પણ તેના ઉભરતા બજારના સાથીદારોમાં સૌથી ઓછા અસ્થિર ચલણોમાંનું એક રહ્યું છે. ભારતના બાહ્ય દેવાની નબળાઈ સૂચકાંકો પણ સૌમ્ય રહેવાનું ચાલુ રાખ્યું હતું. જીડીપીના ગુણોત્તર તરીકે બાહ્ય દેવું માર્ચ 2024ના અંત સુધીમાં 18.7 ટકાના નીચલા સ્તરે હતું. આર્થિક સર્વે 2023-24 મુજબ માર્ચ 2024 સુધીમાં વિદેશી મુદ્રા ભંડાર અને કુલ દેવાનો ગુણોત્તર 97.4 ટકા હતો.

સર્વેક્ષણ દર્શાવે છે કે ભારતના સામાજિક કલ્યાણના અભિગમમાં ઇનપુટ-આધારિત અભિગમમાંથી પરિણામ-આધારિત સશક્તિકરણ તરફ પરિવર્તન આવ્યું છે. પ્રધાનમંત્રી ઉજ્જવલા યોજના હેઠળ નિઃશુલ્ક ગેસ કનેક્શન પ્રદાન કરવા, સ્વચ્છ ભારત મિશન અંતર્ગત શૌચાલયોનું નિર્માણ, જન ધન યોજના હેઠળ બેંક ખાતા ખોલવા, પીએમ-આવાસ યોજના હેઠળ પાકા મકાનો બનાવવા જેવી સરકારી પહેલોએ ક્ષમતાઓમાં સુધારો કર્યો છે અને વંચિત વર્ગો માટે તકોમાં વધારો કર્યો છે. આ અભિગમમાં "કોઈ પણ વ્યક્તિ પાછળ ન રહી જાય" ના સિદ્ધાંતને સાચા અર્થમાં સાકાર કરવા માટે છેલ્લી-માઇલ સેવા પૂરી પાડવા માટે સુધારાઓના લક્ષિત અમલીકરણનો પણ સમાવેશ થાય છે, એમ સર્વેએ ઉમેર્યું હતું.

ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર (ડીબીટી) યોજના અને જન ધન યોજના-આધાર-મોબાઇલ ટ્રિનિટી રાજકોષીય કાર્યક્ષમતાને વેગ આપવા અને લિકેજને લઘુતમ કરવા માટે પ્રોત્સાહક છે, જેમાં 2013માં તેની શરૂઆતથી અત્યાર સુધીમાં રૂ. 36.9 લાખ કરોડ ડીબીટી મારફતે ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા છે.

સર્વેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, અખિલ ભારતીય વાર્ષિક બેરોજગારી દર (સામાન્ય સ્થિતિ મુજબ 15 વર્ષ કે તેથી વધુ વયના લોકો) રોગચાળા પછી ઘટી રહ્યો છે અને તેની સાથે મજૂર બળની ભાગીદારી દર અને કામદાર-થી-વસ્તીના ગુણોત્તરમાં વધારો થયો છે. લિંગના પરિપ્રેક્ષ્યમાં જોઈએ તો મહિલા શ્રમ બળની ભાગીદારીનો દર છ વર્ષથી વધી રહ્યો છે, એટલે કે, વર્ષ 2017-18માં 23.3 ટકાથી વધીને 2022-23માં 37 ટકા થયો છે, જે મુખ્યત્વે ગ્રામીણ મહિલાઓની વધતી જતી ભાગીદારીથી પ્રેરિત છે.

વૈશ્વિક આર્થિક પરિદૃશ્ય અંગે સર્વે કહે છે કે વૈશ્વિક અનિશ્ચિતતાઓ અને અસ્થિરતા દ્વારા ચિહ્નિત એક વર્ષ પછી, અર્થતંત્રએ 2023 માં વધુ સ્થિરતા પ્રાપ્ત કરી. જ્યારે પ્રતિકૂળ ભૂ-રાજકીય વિકાસને કારણે ઊભી થયેલી અનિશ્ચિતતામાં વધારો થયો હતો, ત્યારે વૈશ્વિક આર્થિક વિકાસ આશ્ચર્યજનક રીતે મજબૂત રહ્યો હતો.

સર્વેમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે આંતરરાષ્ટ્રીય મુદ્રા કોષ (આઈએમએફ)ના વર્લ્ડ ઈકોનોમિક આઉટલુક (ડબ્લ્યુઈઓ), એપ્રિલ 2024 મુજબ, વૈશ્વિક અર્થવ્યવસ્થામાં 2023માં 3.2 ટકાની વૃદ્ધિ નોંધાઈ છે.

CB/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com