বিত্ত মন্ত্ৰালয়
উচ্চ শিক্ষাৰ মুঠ নামভৰ্তি বিত্তীয় বৰ্ষ ২২-ত প্ৰায় ৪.৩৩ কোটিলৈ বৃদ্ধি হৈছে, যি বিত্তীয় বৰ্ষ ১৫-ৰ ৩.৪২ কোটিতকৈ ২৬.৫% অধিক
উচ্চ শিক্ষাত মহিলাৰ নামভৰ্তি বিত্তীয় বৰ্ষ ২২-ত ২.০৭ কোটিলৈ বৃদ্ধি হৈছে, যি বিত্তীয় বৰ্ষ ১৫-ৰ ১.৫৭ কোটিতকৈ ৩১.৬ শতাংশ অধিক
Posted On:
22 JUL 2024 2:38PM by PIB Guwahati
বিশ্ববিদ্যালয় আৰু অন্যান্য প্ৰতিষ্ঠানসমূহত বিদ্যালয়-উত্তৰ আৰু বিদ্যালয়ৰ পিছৰ শিক্ষাৰে গঠিত উচ্চ শিক্ষা খণ্ডত যোৱা আঠ বছৰত ‘নামভৰ্তি’ বৃদ্ধিৰ লগতে মুঠ নামভৰ্তিৰ ক্ষেত্ৰত ত্বৰান্বিত হৈছে। ২০২১-২২ বৰ্ষত উচ্চ শিক্ষাৰ ওপৰত সৰ্বভাৰতীয় জৰীপ (এআইএছএইচই) অনুসৰি, উচ্চ শিক্ষাৰ মুঠ নামভৰ্তি ২২ বিত্তীয় বৰ্ষত ৪.১৪ কোটি আৰু বিত্তীয় বৰ্ষ ১৫-ত ৩.৪২ কোটিৰ পৰা প্ৰায় ৪.৩৩ কোটিলৈ বৃদ্ধি পাইছে (বিত্তীয় বৰ্ষ ১৫ৰ পৰা ২৬.৫ শতাংশ বৃদ্ধি), কেন্দ্ৰীয় কৰ্পোৰেট মন্ত্ৰী আৰু বিত্ত মন্ত্ৰী শ্ৰীমতী নিৰ্মলা সীতাৰমণে আজি সংসদত উত্থাপন কৰা অৰ্থনৈতিক সমীক্ষা ২০২৩-২৪-ত কোৱা হৈছে।
উচ্চ শিক্ষাত বৰ্ধিত সমতা
সমীক্ষাটোত উল্লেখ কৰা হৈছে যে উচ্চ শিক্ষাত নামভৰ্তি বৃদ্ধি অনুসূচীত জাতি, অনুসূচীত জনজাতি আৰু অ'বিচিৰ দৰে সুবিধা বঞ্চিত শ্ৰেণীৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হৈছে, যাৰ ফলত বিভিন্ন শাখাত মহিলাৰ নামভৰ্তি দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাইছে। উচ্চ শিক্ষাত মহিলাৰ নামভৰ্তি বিত্তীয় বৰ্ষ ২২-ত ২.০৭ কোটিলৈ বৃদ্ধি হৈছে, যি বিত্তীয় বৰ্ষ ১৫-ত ১.৫৭ কোটি আছিল, অৰ্থাৎ ৩১.৬ শতাংশ বৃদ্ধি। উচ্চ শিক্ষাৰ বৰ্ধিত সমতাই এতিয়ালৈকে পিছপৰা শাখাবোৰৰ বাবে উন্নত নিযুক্তিৰ সুযোগ বুজায়।
ডিজিটেল প্ৰিজমৰ জৰিয়তে জীৱনজোৰা শিক্ষাৰ পুনৰ কল্পনা
সমীক্ষাটোত উল্লেখ কৰা হৈছে যে ভাৰতত বিদ্যালয়ত ২৬.৫২ কোটি, উচ্চ শিক্ষাত ৪.৩৩ কোটি আৰু দক্ষতা প্ৰতিষ্ঠানত ১১ কোটিতকৈও অধিক শিক্ষাৰ্থী আছে। শৈক্ষিক দৃশ্যপটৰ বিশাল বিস্তাৰত আছে ১৪.৮৯ লাখ বিদ্যালয়, ১.৫০ লাখ উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়, ১.৪২ লাখ উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়, ১,১৬৮ খন বিশ্ববিদ্যালয়, ৪৫,৪৭৩ খন মহাবিদ্যালয়, ১২,০০২ খন স্বতন্ত্ৰ প্ৰতিষ্ঠান, ৯৪.৮ লাখ শিক্ষক বিদ্যালয় শিক্ষাত আৰু ১৫.৯৮ লাখ শিক্ষক উচ্চ শিক্ষাত।
এপ্ৰিল ২০২৩-ত ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি 2020-ৰ অধীনত ঘোষণা কৰা নেচনেল ক্ৰেডিট ফ্ৰেমৱৰ্ক (এনচিআৰএফ)য়ে জীৱনজোৰা শিক্ষাৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি নিয়ামক স্থাপত্যৰ প্ৰাচীৰ গঠন কৰে। নিয়ন্ত্ৰক স্থাপত্যক শক্তিশালী কৰা হৈছে ডিজিটেল সমাধানৰ এক বিস্তৃত বিন্যাস, যেনে ডিজিটেল ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনি (ডিপিআই), যি বল গুণক হিচাপে কাম কৰে। ভাৰতৰ শৈক্ষিক ডিপিআইবোৰৰ ভিতৰত মুখ্য হৈছে এপিএএআৰ, অৰ্থাৎ স্বয়ংক্ৰিয় স্থায়ী একাউণ্ট একাউণ্ট ৰেজিষ্ট্ৰী, যি শিক্ষাৰ স্থানত প্ৰতিজন অংশীদাৰৰ বাবে একক পৰিচয় আৰু আজীৱন শৈক্ষিক প্ৰমাণপত্ৰ সৃষ্টি কৰি প্ৰতিষ্ঠান, শিক্ষাৰ্থী আৰু শিক্ষকসকলৰ বাবে এক ইলেক্ট্ৰনিক পঞ্জী হিচাপে কাম কৰে। এপিএএআৰ-ক একাডেমিক বেঙ্ক অফ ক্ৰেডিট (এবিচি)ৰ দ্বাৰা পৰিপূৰক কৰা হয়, যি হৈছে একাডেমিক ক্ৰেডিটৰ এক অনলাইন ভঁৰাল যি ঋণ চিনাক্তকৰণ, সংগ্ৰহ, স্থানান্তৰ আৰু ৰিডেম্পচনৰ এক আনুষ্ঠানিক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে উচ্চ শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানবোৰত শিক্ষাৰ্থীসকলৰ গতিশীলতা সহজ কৰে। এপিএএআৰ আইডি এটা সৃষ্টি হোৱাৰ পিছত, এইচইআই-য়ে এজন শিক্ষাৰ্থীয়ে তেওঁলোকৰ আইডি-লৈ উপাৰ্জন কৰা ক্ৰেডিটবোৰ মেপ কৰে, এনে সকলো ক্ৰেডিট ডেমেট ৰূপত এবিচি-ত সঞ্চিত কৰা হয়।
এপিএএআৰ আৰু এবিচিৰ দ্বৈত সমাধানে, পৰিচয় আৰু শৈক্ষিক প্ৰমাণপত্ৰৰ বাস্তৱ-সময়প্ৰমাণীকৰণৰ অনুমতি দি, কেইবাটাও আকৰ্ষণীয় ব্যৱহাৰৰ ক্ষেত্ৰত পথ প্ৰশস্ত কৰে। ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত আছে শিক্ষাৰ্থীসকলে এক নিৰ্দিষ্ট অৰ্হতাৰ বাবে বিভিন্ন প্ৰতিষ্ঠানৰ পৰা ক্ৰেডিট পাঠ্যক্ৰম অনুসৰণ কৰাৰ সম্ভাৱনা (এতিয়া বাস্তৱ) বা শৈক্ষিক প্ৰ'ফাইল ব্যৱহাৰ কৰি বৃত্তি/ ইণ্টাৰ্নশ্বিপ/ শিক্ষাগত ঋণলক্ষ্য কৰা। জুলাই ২০২৪, ২০৩৭ লৈকে এইচইআই-য়ে এবিচি-ত উঠিছে, আৰু উচ্চ শিক্ষা, বিদ্যালয় শিক্ষা আৰু দক্ষতা প্ৰতিষ্ঠানৰ শিক্ষাৰ্থীসকলৰ বাবে ৩০.১৩ কোটি এপিএএআৰ আইডি সৃষ্টি কৰা হৈছে।
শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত আগবাঢ়ি যোৱাৰ পথ
সমীক্ষাটোত উল্লেখ কৰা হৈছে যে যিহেতু শিক্ষা হৈছে ভাৰতৰ বিকাশৰ বাবে আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ ক্ষেত্ৰ, শিক্ষাৰ মানদণ্ড উন্নত কৰাৰ বাবে সু-পৰিকল্পিত আৰু সু-উদ্দেশ্যপূৰ্ণ কাৰ্যসূচীৰ ব্যয়-কাৰ্যকৰী ৰূপায়ণ, বিশেষকৈ প্ৰাথমিক শিক্ষা, যাৰ অবিহনে পৰৱৰ্তী বছৰৰ শিক্ষাই সঠিক মূল্য যোগ নকৰে। একেটা উপলব্ধি কৰিবলৈ, কেন্দ্ৰ, ৰাজ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰসমূহত উদ্দেশ্যৰ একতা আৰু প্ৰচেষ্টাৰ একতা আহ্বান কৰা হয়, কিয়নো ‘ৰাজহুৱা শিক্ষা’ হৈছে এক সমকালীন তালিকাৰ বিষয়।
শিক্ষাৰ ওপৰত ৰাজহুৱা ব্যয়ৰ ব্যয়-কাৰ্যকৰীতা বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে শিক্ষা আৰু শাসনৰ ওপৰত ব্যয় কৰা প্ৰয়োজন। ইয়াত অন্তৰ্ভুক্ত থাকিব পাৰে শিক্ষাদানৰ মানদণ্ড নিৰীক্ষণ কৰাৰ বাবে পৰ্যৱেক্ষক পদ পূৰণ কৰা, ভাল আৰু বেয়া শিক্ষকৰ প্ৰদৰ্শনৰ স্বীকৃতি, আৰু ‘সঠিক স্তৰত শিক্ষাদান’ নিশ্চিত কৰিবলৈ স্থানীয় স্বেচ্ছাসেৱক নিয়োগ কৰা কিয়নো পাঠ্যপুথি সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ কোনো অৰ্থ নাই যদিহে শিশুসকল পাঠ্যক্ৰমৰ মানদণ্ডতকৈ যথেষ্ট পিছ পৰি থাকে।
ভাৰতে আৰ এণ্ড ডিত আগবাঢ়িছে
সমীক্ষাটোত উল্লেখ কৰা হৈছে যে ভাৰতে আৰ এণ্ড ডিত দ্ৰুত গতিত অগ্ৰগতি লাভ কৰিছে, বিত্তীয় বৰ্ষ ২০-ত ২৫,০০০ তকৈও কম পেটেন্ট অনুদানৰ বিপৰীতে, বিত্তীয় বৰ্ষ ২৪-ত প্ৰায় ১,০০,০০০ পেটেণ্ট প্ৰদান কৰা হৈছে।
ডব্লিউআইপিও-ৰ মতে, ভাৰতে ২০২২ চনত পেটেন্ট ফাইলিংত সৰ্বাধিক বৃদ্ধি (৩১.৬%) দেখিছিল। জিআইআই (২০২৩) অনুসৰি ভাৰতে গ্লোবেল ইনোভেচন ইণ্ডেক্সত (জিআইআই) নিৰন্তৰভাৱে ইয়াৰ স্থান ২০১৫ চনত ৮১ তম স্থানৰ পৰা ২০২৩ চনত ৪০ তম স্থানলৈ উন্নীত কৰিছে।
মানৱ সম্পদৰ দিশত, ভাৰতত মুঠ পিএইচডি নামভৰ্তি বিত্তীয় বৰ্ষ ১৫ (১.১৭ লাখ)ৰ পৰা বিত্তীয় বৰ্ষ ২২ত ৮১.২ শতাংশলৈ বৃদ্ধি হৈছে (২.১৩ লাখ)। দেশখনত গৱেষণা আৰু গৱেষণাৰ ওপৰত মুঠ ব্যয় বিগত বছৰবোৰত ধাৰাবাহিকভাৱে বৃদ্ধি হৈ আহিছে আৰু বিত্তীয় বৰ্ষ ১১-ত ৬০,১৯৬.৮ কোটি টকাৰ পৰা দুগুণতকৈ ওপৰলৈ বৃদ্ধি হৈ বিত্তীয় বৰ্ষ ২১-ত ১২৭,৩৮১ কোটি টকালৈ বৃদ্ধি হৈছে, উচ্চ মানদণ্ডৰ গৱেষণাত ভাৰতৰ আৰোহণৰ চিহ্ন হিচাপে, দেশখনে নেচাৰৰ সূচক ২০২৩ত অষ্ট্ৰেলিয়া আৰু চুইজাৰলেণ্ডতকৈ আগত ৯ম স্থানলৈ উত্তীৰ্ণ হৈছে। যোৱা চাৰি বছৰত ভাৰতৰ উচ্চ মানদণ্ডৰ গৱেষণা প্ৰবন্ধৰ অংশ (পৰম সংখ্যাৰ হিচাপত জোখা হয় আৰু শতাংশ নহয়) ৪৪ শতাংশ বৃদ্ধি পাইছে, অৰ্থাৎ ২০১৯ চনত ১০৩৯.৭ ৰ পৰা ২০২৩ চনত ১৪৯৪.৭ লৈ।
চৰকাৰে শেহতীয়াকৈ পিএইচডি আৰু পোষ্ট-ডক্টৰেল গৱেষণা কৰা শিক্ষাৰ্থীসকলৰ বাবে বৃত্তি বৃদ্ধি কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছে। লগতে, ভাৰতে বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি বিভাগৰ দ্বাৰা কাৰ্যকৰী কৰা 'অনুসান্ধন' নামৰ নিজা ৰাষ্ট্ৰীয় গৱেষণা ফাউণ্ডেচন মুকলি কৰিছে (অনুসান্ধন ৰাষ্ট্ৰীয় গৱেষণা ফাউণ্ডেচন আইন, ২০২৩ আইনৰ অধীনত)। এই ফাউণ্ডেচনে এক শীৰ্ষ সংস্থা হিচাপে কাম কৰিব যাৰ উদ্দেশ্য হৈছে আৰ এণ্ড ডি পৰিস্থিতিতন্ত্ৰ শক্তিশালী আৰু প্ৰচাৰ কৰা। বিত্তীয় বৰ্ষ ২৫-ৰ অন্তৱৰ্তীকালীন বাজেটত চৰকাৰে “জয় জোৱান, জয় কিষাণ, জয় বিজ্ঞান, জয় অনুসন্ধান” শ্লোগান গ্ৰহণ কৰি দেশত গৱেষণা আৰু উদ্ভাৱনৰ বাবে ১ লাখ কোটি টকাৰ পুঁজি ঘোষণা কৰে।
*****
NB/ MV/AK/AA
(Release ID: 2035122)
Visitor Counter : 102