ਭਾਰਤ-ਰੂਸ: ਸਥਾਈ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰਤ ਭਾਈਵਾਲੀ

1. ਭਾਰਤ ਗਣਰਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ 22ਵੇਂ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਾਲਾਨਾ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਲਈ ਰੂਸੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮਹਾਮਹਿਮ ਮਿਸਟਰ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਦੇ ਸੱਦੇ 'ਤੇ 8-9 ਜੁਲਾਈ, 2024 ਨੂੰ ਰੂਸੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ।

2. ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਮਹਾਮਹਿਮ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦਰਮਿਆਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਦੋਸਤਾਨਾ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਰੂਸ ਦੇ ਸਰਵਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ “ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਸੇਂਟ ਐਂਡਰਿਊ ਦ ਅਪੋਸਲ” ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।

ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਬੰਧ

3. ਦੋਵਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦਰਮਿਆਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਡੂੰਘਾ ਕਰਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ।

4. ਦੋਵਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਮਾਂ-ਪ੍ਰੀਖਣ ਵਾਲੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਆਪਸੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸੁਮੇਲ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। 2023 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਐੱਸਸੀਓ ਅਤੇ ਜੀ20 ਦੀ ਚੇਅਰਸ਼ਿਪ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ 2024 ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਕਸ ਦੀ ਰੂਸ ਦੀ ਚੇਅਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਸਾਰੇ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ ਨਿਯਮਤ ਦੁਵੱਲੇ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਨੇ ਵਧ ਰਹੀ ਦੁਵੱਲੀ ਭਾਈਵਾਲੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।

5. ਦੋਵਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਪਰਸਪਰ ਲਾਭਕਾਰੀ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਸਿਆਸੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ, ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼, ਊਰਜਾ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ, ਪਰਮਾਣੂ, ਪੁਲਾੜ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਸਹਿਯੋਗ ਸਮੇਤ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸੰਭਵ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਤਸੱਲੀ ਨਾਲ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

6. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਬੰਧ ਮੌਜੂਦਾ ਗੁੰਝਲਦਾਰ, ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਅਤੇ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸਮਕਾਲੀ, ਸੰਤੁਲਿਤ, ਆਪਸੀ ਲਾਭਕਾਰੀ, ਟਿਕਾਊ ਅਤੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਭਾਈਵਾਲੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਸਹਿਯੋਗੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਸਪੈਕਟ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਇੱਕ ਸਾਂਝੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਦੀ ਤਰਜੀਹ ਹੈ। ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਯਤਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ।

ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਦੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਹਿਯੋਗ

7. ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਰਹੇ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਤੋਂ ਦੁਵੱਲੀ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੇ ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਦਲਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਢਾਲਣ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਦਰਮਿਆਨ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲਗਾਤਾਰ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਅਤੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਨਿਯਮਤ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਨੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਹਿੱਤਾਂ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸਥਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ।

8. ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦਸੰਬਰ 2023 ਵਿੱਚ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਗਏ 2024-28 ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਦਫਤਰ ਦੇ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੁਵੱਲੇ, ਆਲਮੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਵੱਲੇ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ, ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ, ਕੌਂਸਲਰ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਪਸੀ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਆਲਮੀ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਦਫਤਰ ਦੇ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਆਯੋਜਨ ਨੂੰ ਤਸੱਲੀ ਨਾਲ ਨੋਟ ਕੀਤਾ।

ਸੰਸਦੀ ਸਹਿਯੋਗ

9. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਅੰਤਰ-ਸੰਸਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਅੰਤਰ-ਸੰਸਦੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਸਦਨਾਂ ਦੇ ਸੰਸਦੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀਆਂ ਨਿਯਮਤ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 9ਵੇਂ ਜੀ-20 ਸੰਸਦੀ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੇ ਸੰਮੇਲਨ ਲਈ ਅਕਤੂਬਰ 2023 ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਸਪੀਕਰ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਫੇਰੀ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ।

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੌਂਸਲਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਸਹਿਯੋਗ

10. ਦੋਵਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਦੁਵੱਲੇ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦਾਂ ਦੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੰਵਾਦ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦੁਵੱਲੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇਗਾ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਮਝ ਅਤੇ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਭਾਈਵਾਲੀ

11. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ 2023 ਵਿੱਚ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਤਸੱਲੀ ਨਾਲ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਜੋ ਕਿ 2025 ਲਈ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਨਿਰਧਾਰਿਤ 30 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਟੀਚੇ ਦਾ ਲਗਭਗ ਦੋ ਗੁਣਾ ਹੈ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਦੋਵੇਂ ਨੇਤਾ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ, ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਭਾਈਵਾਲੀ ਬਣਾਉਣ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉੱਨਤ ਉੱਚ-ਤਕਨੀਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਨਵੇਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਅਤੇ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਕੇ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਨਿਰਯਾਤ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

12. ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ, ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ 2030 ਤੱਕ 100 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਦਾ ਟੀਚਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ।

13. ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਵਪਾਰ, ਆਰਥਿਕ, ਵਿਗਿਆਨਕ, ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਹਿਯੋਗ (ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ-ਟੀਈਸੀ) ਅਤੇ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਵਪਾਰ ਫੋਰਮ 'ਤੇ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ 24ਵੇਂ ਇਜਲਾਸ ਅਤੇ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ, ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਰੇਲਵੇ 'ਤੇ ਵਰਕਿੰਗ-ਗਰੁੱਪ ਅਤੇ ਸਬ-ਵਰਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪ 'ਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਵੱਲੇ ਆਰਥਿਕ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਵਿਸਥਾਰ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਰੂਸ ਵਿੱਚ 2024 ਦੇ ਦੂਜੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ-ਟੀਈਸੀ ਦਾ ਅਗਲਾ ਸੈਸ਼ਨ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ।

14. ਦੋਵਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਹੁਲਾਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਰਾਜਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੂੰ 2030 ਤੱਕ ਰੂਸੀ-ਭਾਰਤੀ ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਆਸਵੰਦ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ (ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ-2030) ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ-2030 ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ, ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ, ਉਪਾਵਾਂ ਅਤੇ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਇਸਦੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮੁੱਚਾ ਤਾਲਮੇਲ ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ-ਟੀਈਸੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਜ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਉਪ-ਵਰਕਿੰਗ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ-2030 ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ, ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਤੇ ਸਮਰਥਨ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।

15. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਰੰਸੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੁਵੱਲੀ ਨਿਪਟਾਰਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿੱਤੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਅੰਤਰ-ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਲਈ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਬੀਮਾ ਅਤੇ ਪੁਨਰ-ਬੀਮਾ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਲਈ ਆਪਸੀ ਸਵੀਕਾਰਯੋਗ ਹੱਲ ਲੱਭਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ।

16. ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਸਮੇਤ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਟੈਰਿਫ/ਟੈਰਿਫ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ, ਦੋਵਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਆਰਥਿਕ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿਚਕਾਰ ਵਸਤਾਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਮੁਕਤ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਲਈ ਪੂਰੀ ਗੱਲਬਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਮਾਰਚ 2024 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਬੰਧਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਵੱਲੇ ਮੁਕਤ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗੱਲਬਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ।

17. ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਮਹਾਨ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਧਾਤੂ ਵਿਗਿਆਨ, ਰਸਾਇਣਕ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਹਿੱਤ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਸੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਤਰਜੀਹੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਹਾਲਾਤ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ। ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਪਰਸਪਰ ਵਪਾਰਕ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

18. ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਮੁੜ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਰੂਸ ਦੀ ਸੰਘੀ ਕਸਟਮ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਅਸਿੱਧੇ ਟੈਕਸਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਸਟਮ ਬੋਰਡ ਵਿਚਕਾਰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਆਰਥਿਕ ਸੰਚਾਲਕ ਦੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਮਾਨਤਾ ਬਾਰੇ ਸਮਝੌਤਾ, ਜੋ ਮਈ 2024 ਵਿੱਚ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਅਤੇ ਰੂਸ-ਭਾਰਤ ਵਪਾਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਪਲਾਈ ਲੜੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ।

19. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰੂਸੀ ਸੰਘ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਗਣਰਾਜ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚਕਾਰ ਮਾਈਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਮੋਬਿਲਿਟੀ ਪਾਰਟਨਰਸ਼ਿਪ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ।

20. ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਖਾਦਾਂ 'ਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੰਪਨੀ-ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਟਿਕਾਊ ਸਪਲਾਈ 'ਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ।

21. ਦੋਵਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 ਵਿੱਚ ਮਾਸਕੋ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਨਿਵੇਸ਼ ਫੋਰਮ ਅਤੇ ਤਰਜੀਹੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਬਾਰੇ ਕਾਰਜ ਸਮੂਹ ਦੀ 7ਵੀਂ ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ "ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ" ਅਤੇ "ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ" ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦੇਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ। ਭਾਰਤੀ ਪੱਖ ਨੇ ਰੂਸੀ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਕੋਰੀਡੋਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਗ੍ਰੀਨਫੀਲਡ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।

22. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਦੂਰਸੰਚਾਰ, ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸੰਚਾਰ, ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ, ਮੋਬਾਈਲ ਸੰਚਾਰ, ਸੂਚਨਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਆਦਿ ਸਮੇਤ ਸੰਚਾਰ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।

ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ

23. ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਕੋਰੀਡੋਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਢਾਂਚਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪਹੁੰਚ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਯੂਰੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਲੜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵੱਲ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗ੍ਰੇਟਰ ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਸਪੇਕਚਰ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਚੇਨਈ-ਵਲਾਦੀਵੋਸਤੋਕ ਈਸਟਰਨ ਮੈਰੀਟਾਈਮ ਕੋਰੀਡੋਰ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉੱਤਰ-ਦੱਖਣੀ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਕੋਰੀਡੋਰ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉੱਤਰੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਰੂਟ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। 

24. ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਕਾਰਗੋ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਈਐੱਨਐੱਸਟੀਸੀ ਰੂਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਂਝੇ ਯਤਨ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਗੀਆਂ। ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਅਤੇ ਲੌਜਿਸਟਿਕਸ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ, ਵਿਆਪਕ ਭਾਗੀਦਾਰੀ, ਸਥਾਨਕ ਤਰਜੀਹਾਂ, ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਅਖੰਡਤਾ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋਵੇਗਾ।

25. ਦੋਵੇਂ ਪੱਖ ਉੱਤਰੀ ਸਾਗਰ ਰੂਟ ਰਾਹੀਂ ਰੂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਸ਼ਿਪਿੰਗ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਸਾਗਰ ਰੂਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ - ਟੀਈਸੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਸੰਯੁਕਤ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦਿਖਾਇਆ।

26. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਮਾਸਕੋ ਵਿੱਚ ਸਿਵਲ ਏਵੀਏਸ਼ਨ (ਫਰਵਰੀ, 2023) ਬਾਰੇ ਸਬ-ਵਰਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਤਸੱਲੀ ਨਾਲ ਨੋਟ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਨਾਗਰਿਕ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ।

ਊਰਜਾ ਭਾਈਵਾਲੀ

27. ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਥੰਮ੍ਹ ਵਜੋਂ ਊਰਜਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ।

28. ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਕੋਲਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕੋਕਿੰਗ ਕੋਲੇ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰੂਸ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਐਂਥਰਾਸਾਈਟ ਕੋਲੇ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ।

ਦੂਰ ਪੂਰਬ ਰੂਸ ਅਤੇ ਆਰਕਟਿਕ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ

29. ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਦੂਰ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਸੰਘ ਦੇ ਆਰਕਟਿਕ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਧਿਰਾਂ ਨੇ 2024-2029 ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਦੂਰ ਪੂਰਬ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰੂਸੀ ਸੰਘ ਦੇ ਆਰਕਟਿਕ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਸਹਿਯੋਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਦੂਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਊਰਜਾ, ਖਣਨ, ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਕਤੀ, ਹੀਰੇ, ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਆਵਾਜਾਈ ਆਦਿ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦਾ ਢਾਂਚਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ।

30. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਦੂਰ ਪੂਰਬ ਦੇ ਰੂਸੀ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰ-ਖੇਤਰੀ ਸੰਵਾਦ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ ਅਤੇ ਵਪਾਰ, ਵਪਾਰ, ਵਿਦਿਅਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜੁੜਵੇਂ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ।

31. ਰੂਸੀ ਧਿਰ ਨੇ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਰੂਸੀ ਦੂਰ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਉੱਨਤ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉੱਚ-ਤਕਨੀਕੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਧਿਰ ਨੇ ਜਨਵਰੀ 2024 ਵਿੱਚ ਵਾਈਬ੍ਰੈਂਟ ਗੁਜਰਾਤ ਗਲੋਬਲ ਸਮਿਟ ਵਿੱਚ ਦੂਰ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਆਰਕਟਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਰੂਸੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਵਫ਼ਦ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਰੂਸੀ ਪੱਖ ਨੇ ਸੇਂਟ ਪੀਟਰਸਬਰਗ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਰਥਿਕ ਫੋਰਮ (ਜੂਨ 2023) ਅਤੇ ਈਸਟਰਨ ਇਕਨਾਮਿਕ ਫੋਰਮ (ਸਤੰਬਰ 2023) ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਵਫ਼ਦ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਰਥਿਕ ਮੰਚਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਯੋਜਿਤ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਵਪਾਰਕ ਸੰਵਾਦ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ।

32. ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਆਰਥਿਕ ਫੋਰਮ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਮੇਤ ਏਸ਼ੀਆ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਚਿੰਨ੍ਹਤ ਕੀਤਾ।

ਨਾਗਰਿਕ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸਹਿਯੋਗ, ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ

33. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ। ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਕੁਡਨਕੁਲਮ ਵਿਖੇ ਬਾਕੀ ਰਹਿੰਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਪਲਾਂਟ ਯੂਨਿਟਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਦੀ ਡਿਲੀਵਰੀ ਲਈ ਸਮਾਂ-ਸੀਮਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਅਨੁਸੂਚੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਸਾਈਟ 'ਤੇ ਹੋਰ ਚਰਚਾ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ। ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਰੂਸੀ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦੇ ਵੀਵੀਈਆਰ 1200, ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੇ ਸਥਾਨੀਕਰਨ ਅਤੇ ਐੱਨਪੀਪੀ ਕੰਪੋਨੈਂਟਸ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤੀਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ 'ਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਚਰਚਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ। ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਇਰਾਦੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਈਂਧਨ ਚੱਕਰ, ਕੇਕੇਐੱਨਪੀਪੀ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਜੀਵਨ ਚੱਕਰ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਊਰਜਾ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

34. ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਪੁਲਾੜ ਉਡਾਣ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ, ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸਮੇਤ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਸਟੇਟ ਸਪੇਸ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ "ਰੋਸਕੋਸਮੌਸ" ਵਿਚਕਾਰ ਵਧੀ ਹੋਈ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਰੂਸੀ ਪੱਖ ਨੇ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੀ ਸਫਲ ਲੈਂਡਿੰਗ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਦਿੱਤੀ, ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਆਪਸੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਰਾਕੇਟ ਇੰਜਣ ਦੇ ਵਿਕਾਸ, ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ।

ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ

35. ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਫੌਜੀ-ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦਾ ਥੰਮ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਯਤਨਾਂ ਅਤੇ ਫਲਦਾਇਕ ਸਹਿਯੋਗ ਦੁਆਰਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਤੋਂ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਿਲਟਰੀ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ (ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ-ਐੱਮ&ਐੱਮਟੀਸੀ) ਅਤੇ ਮਿਲਟਰੀ ਬਾਰੇ ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਨਿਯਮਤ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਸੰਪਰਕਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਤਸੱਲੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਐੱਸਸੀਓ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੇ ਮੌਕੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਉਹ 2024 ਦੇ ਦੂਜੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਮਾਸਕੋ ਵਿੱਚ ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ-ਐੱਮ&ਐੱਮਟੀਸੀ ਦੇ 21ਵੇਂ ਦੌਰ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ। ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਖੋਜ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਈਵਾਲੀ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਸਹਿ-ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਉੱਨਤ ਰੱਖਿਆ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਸੰਯੁਕਤ ਉਤਪਾਦਨ ਵੱਲ ਮੁੜ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਫੌਜੀ ਸਹਿਯੋਗ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਮੰਡਲਾਂ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।

36. ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਰੂਸੀ ਮੂਲ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਲਈ ਸਪੇਅਰ ਪਾਰਟਸ, ਕੰਪੋਨੈਂਟਸ, ਐਗਰੀਗੇਟਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮੇਕ-ਇਨ-ਇੰਡੀਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਰੱਖਿਆ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਂਝੇ ਉੱਦਮਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਾਲ ਆਪਸੀ ਦੋਸਤਾਨੇ ਵਾਲੇ ਤੀਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ-ਐੱਮ&ਐੱਮਟੀਸੀ ਦੀ ਅਗਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਕਾਰਜ ਸਮੂਹ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ।

ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ

37. ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਵਿੱਚ ਦੁਵੱਲੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ, ਵਿਦਿਅਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਕਾਦਮਿਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਫਾਰਮਾਂ, ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੂਸੀ ਵਿਦਿਅਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

38. ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰੂਸ-ਭਾਰਤ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਸਮੇਤ, ਰੂਸੀ ਸੰਘ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਗਣਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਵਿਭਾਗ, 2021 ਵਿਚਕਾਰ ਰੋਡਮੈਪ ਦੇ ਸਫਲ ਅਮਲ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ। 

39. ਵਿਗਿਆਨ, ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਖੋਜ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਨਵੀਨਤਾ-ਸੰਬੰਧੀ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਲਈ 2021 ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ, ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਰੋਡਮੈਪ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਫੋਕਸ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਪਾਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਪੂਰੇ-ਚੱਕਰ ਦੇ ਸਮਰਥਨ 'ਤੇ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ। ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਭਾਈਵਾਲੀ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਉੱਦਮਤਾ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਕਲੱਸਟਰ ਪਰਸਪਰ ਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ।

40. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ, ਜਹਾਜ਼ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਮੁਰੰਮਤ, ਨੀਲੀ ਆਰਥਿਕਤਾ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸਰੋਤ, ਰਸਾਇਣਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ, ਊਰਜਾ, ਪਾਣੀ, ਜਲਵਾਯੂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ, ਜੀਵਨ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਬਾਇਓ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ, ਅਪ੍ਲਾਈਡ ਗਣਿਤ ਅਤੇ ਡੇਟਾ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ, ਪਦਾਰਥ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ, ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਖਗੋਲ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਧਰੁਵੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਨੈਨੋ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਸੰਭਾਵੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ।

41. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਸੰਘ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਪਸੀ ਹਿੱਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਵਿਗਿਆਨ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਸਾਂਝੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਸਫਲ ਅਮਲ ਨੂੰ ਵੀ ਨੋਟ ਕੀਤਾ। 

42. ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ-ਟੀਈਸੀ ਦੇ ਫਰੇਮਵਰਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਰਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਇਰਾਦੇ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਤਾਲਮੇਲ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਸੰਬੰਧੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਦੋ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ।

43. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਡਿਗਰੀਆਂ ਦੀ ਆਪਸੀ ਮਾਨਤਾ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ।

44. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਦੁਵੱਲੇ ਵਿਦਿਅਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਰੂਸ-ਭਾਰਤ ਗੋਲਮੇਜ਼ਾਂ, ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ, ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਲਈ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ।

45. ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦਰਮਿਆਨ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਯਤਨ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ ਅਤੇ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 60 ਰੂਸੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਮੇਲਨ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ। 

ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਹਿਯੋਗ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ

46. ​​ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਕਿ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰਸਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰੂਸ-ਭਾਰਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਥੀਏਟਰਾਂ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ, ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ, ਸਿਰਜਣਾਤਮਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿੱਧੇ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

47. ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ 2021-2024 ਲਈ ਰੂਸੀ ਸੰਘ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਗਣਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦਰਮਿਆਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਸਫਲ ਅਮਲ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਮੇਲਿਆਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਅਭਿਆਸ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਬਣੀ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਵਿਸਤਾਰ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕ ਕਲਾ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਸਤੰਬਰ 2023 ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੇ ਅੱਠ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਅਤੇ 2024 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਸਫਲ ਆਯੋਜਨ ਨੂੰ ਤਸੱਲੀ ਨਾਲ ਨੋਟ ਕੀਤਾ। 

48. ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਮਾਰਚ 2024 ਵਿੱਚ ਸੋਚੀ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁਵਕ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਉੱਦਮੀਆਂ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਵਫ਼ਦ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਖਿਡਾਰੀ ਅਤੇ ਐਥਲੀਟ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਮਾਰਚ ਅਤੇ ਜੂਨ 2024 ਵਿੱਚ ਕਜ਼ਾਨ ਵਿੱਚ "ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ" ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਕਸ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਰਾਹੀਂ ਵਧੇ ਹੋਏ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਅਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਨੂੰ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਨਾਲ ਨੋਟ ਕੀਤਾ।

49. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਸਮਕਾਲੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ, ਗ੍ਰੀਨ ਊਰਜਾ, ਪੁਲਾੜ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਅਤੇ ਅਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੋਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ, ਵਿਦਿਅਕ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਮਾਜਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕਜੁੱਟ ਕਰਨ ਲਈ "ਕ੍ਰਾਸ/ਮਲਟੀ-ਸੈਕਟੋਰਲ ਈਅਰਜ਼ ਆਫ਼ ਐਕਸਚੇਂਜ" ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਬਣੀ।

50. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਾਂਝੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਬੰਧਤ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਪਰਕ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

51. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ, ਥਿੰਕ-ਟੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਧੇ ਹੋਏ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਅਤੇ ਸੰਪਰਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਇਸ ਟਰੈਕ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਰਣਨੀਤਕ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਰਕਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਸੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।

52. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰੂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧੇ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਦੋਵਾਂ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਦੋਵੇਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਮਾਸਕੋ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਐਂਡ ਟ੍ਰੈਵਲ ਐਕਸਪੋ 2023 ਅਤੇ 2024 ਅਤੇ ਓਟੀਡੀਵਾਈਕੇਐਚ-2023 ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰੂਸੀ ਟੂਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਟੂਰ ਆਪਰੇਟਰਾਂ, ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ। 

53. ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਵੀਜ਼ਾ ਰਸਮਾਂ ਨੂੰ ਸਰਲ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਈ-ਵੀਜ਼ਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਉਹ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵੀਜ਼ਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਰਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ।

ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਮੰਚਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ

54. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਦੋ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਸਿਆਸੀ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੁਆਰਾ ਨਿਭਾਈ ਗਈ ਕੇਂਦਰੀ ਤਾਲਮੇਲ ਵਾਲੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੇ ਨਾਲ ਬਹੁ-ਪੱਖੀਵਾਦ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਚਾਰਟਰ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਖਲ ਨਾ ਦੇਣ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

55. ਰੂਸ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਗੈਰ-ਸਥਾਈ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ 2021-22 ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤੇ ਬਹੁ-ਪੱਖੀਵਾਦ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਯੂਐੱਨਐੱਸਸੀ ਤਰਜੀਹਾਂ ਅਤੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਤਾਲਮੇਲ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।

56. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸਮਕਾਲੀ ਆਲਮੀ ਹਕੀਕਤਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ, ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਰੂਸ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦੀ ਸੁਧਾਰੀ ਅਤੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਥਾਈ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਲਈ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿੜ ਸਮਰਥਨ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ।

57. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਜੀ-20 ਫਾਰਮੈਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਫਲਦਾਇਕ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ 2023 ਵਿੱਚ ਜੀ-20 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ "ਵਸੁਧੈਵ ਕੁਟੁੰਬਕਮ" ਜਾਂ "ਇੱਕ ਧਰਤੀ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਇੱਕ ਭਵਿੱਖ" ਥੀਮ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ (ਲਾਈਫ) ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮਹਾਮਹਿਮ ਸ਼੍ਰੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਜੀ-20 ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਨੋਵੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ,  ਸਭ ਲਈ ਨਿਆਂਪੂਰਨ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਵਿਕਾਸ, ਮਨੁੱਖੀ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਪਹੁੰਚ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਪਬਲਿਕ ਇਨਫਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ (ਡੀਪੀਆਈ) ਨੂੰ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਰਥਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਹੁ-ਪੱਖੀਵਾਦ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਪੱਖ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਫਲ ਜੀ 20 ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਲਈ ਰੂਸ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ।

58. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜੀ-20 ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਹਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਮੁੱਖ ਫੋਰਮ ਦੇ ਏਜੰਡੇ ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਸਾਊਥ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਤਰਜੀਹਾਂ ਦਾ ਏਕੀਕਰਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਫਰੀਕਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਫੋਰਮ ਦੇ ਪੂਰਨ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ 2023 ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਸਾਊਥ ਵਰਚੁਅਲ ਸੰਮੇਲਨ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਦਾ ਵੀ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਬਹੁਧਰੁਵੀ ਆਲਮੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਕੇਤ ਭੇਜਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਜੀ-20 ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਗ੍ਰੀਨ ਵਿਕਾਸ ਸੰਧੀ ਵਿੱਚ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਲਮੀ ਆਰਥਿਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਹੱਲ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ, ਜਲਵਾਯੂ ਵਿੱਤ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਜੀ-20 ਦੇ ਅੰਦਰ ਤਾਲਮੇਲ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਰਥਿਕ ਸ਼ਾਸਨ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਢੁਕਵੇਂ ਸੁਧਾਰ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ।

59. ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਿਕਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੀ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਅਤੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਤਾਲਮੇਲ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਜੋਹਾਨਸਬਰਗ ਵਿੱਚ 15ਵੇਂ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਲਏ ਗਏ ਬ੍ਰਿਕਸ ਦੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਸੀ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸਮਝ, ਸਮਾਨਤਾ, ਏਕਤਾ, ਖੁੱਲੇਪਣ, ਸਮਾਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵਾਲੀ ਬ੍ਰਿਕਸ ਭਾਵਨਾ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਰੂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਬ੍ਰਿਕਸ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ, ਬ੍ਰਿਕਸ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਸਹਿਜ ਏਕੀਕਰਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਕਸ ਪਾਰਟਨਰ ਕੰਟਰੀ ਮੌਡਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਰੂਪ-ਰੇਖਾ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ। ਰੂਸੀ ਪੱਖ ਨੇ 2024 ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੀ ਚੇਅਰਸ਼ਿਪ ਦੀਆਂ ਤਰਜੀਹਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ। 

60. ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਬ੍ਰਿਕਸ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਮੈਂਬਰ ਰਾਜਾਂ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ। ਭਾਰਤ ਨੇ "ਸਿਰਫ਼ ਗਲੋਬਲ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਬਹੁਪੱਖੀਵਾਦ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨਾ" ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਤਹਿਤ 2024 ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੀ ਬ੍ਰਿਕਸ ਚੇਅਰਸ਼ਿਪ ਲਈ ਆਪਣਾ ਪੂਰਾ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਵਿੱਚ ਕਜ਼ਾਨ ਵਿੱਚ 16ਵੇਂ ਬ੍ਰਿਕਸ ਸੰਮੇਲਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ।

61. ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਰੂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦਰਮਿਆਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੰਘਾਈ ਸਹਿਯੋਗ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਾਂਝੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਦੀਆਂ ਹਨ।

62. ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਆਤੰਕਵਾਦ, ਕੱਟੜਵਾਦ, ਵੱਖਵਾਦ, ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ, ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਸੰਗਠਿਤ ਅਪਰਾਧ, ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਖਤਰਿਆਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਜਿਹੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ 'ਤੇ ਐੱਸਸੀਓ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਫਲਦਾਇਕ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਨਾਲ ਨੋਟ ਕੀਤਾ। ਰੂਸ ਨੇ 2022-23 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਐੱਸਸੀਓ ਚੇਅਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਐੱਸਸੀਓ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਗਤੀ ਜੋੜੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਟਿਕਾਊ ਅਤੇ ਬਹੁਧਰੁਵੀ ਗਲੋਬਲ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਗਠਨ ਵਿੱਚ ਐੱਸਸੀਓ ਦੀ ਵਧੀ ਹੋਈ ਭੂਮਿਕਾ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਐੱਸਸੀਓ ਦੇ ਨਵੇਂ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਬੇਲਾਰੂਸ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਦੋਵੇਂ ਪੱਖ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਐੱਸਸੀਓ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਰ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨਾਂ ਨਾਲ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਸੰਪਰਕਾਂ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਆਤੰਕਵਾਦ ਦਾ ਵਿਰੋਧ

63. ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਆਤੰਕਵਾਦ ਅਤੇ ਹਿੰਸਕ ਕੱਟੜਪੰਥ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਵਿੱਚ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਲਈ ਸਹਾਇਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦਾਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਮੁਹਿੰਮ, ਅਤੇ ਆਤੰਕਵਾਦ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਨੈਟਵਰਕ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਪਨਾਹਗਾਹ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 8 ਜੁਲਾਈ 2024 ਨੂੰ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਕਠੂਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੌਜ ਦੇ ਕਾਫਲੇ 'ਤੇ, 23 ਜੂਨ ਨੂੰ ਦਾਗਿਸਤਾਨ ਅਤੇ 22 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਮਾਸਕੋ ਦੇ ਕ੍ਰੋਕਸ ਸਿਟੀ ਹਾਲ 'ਤੇ ਹੋਏ ਘਿਨੌਣੇ ਆਤੰਕਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦੀ ਸਖਤ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਆਤੰਕਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਆਤੰਕਵਾਦ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਚਾਰਟਰ ਦੇ ਠੋਸ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਲੁਕਵੇਂ ਏਜੰਡਿਆਂ ਅਤੇ ਦੋਹਰੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਤੰਕਵਾਦ ਅਤੇ ਕੱਟੜਪੰਥ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਰਹਿਤ ਲੜਾਈ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਹਾਸਭਾ ਦੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮਤਿਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਗਲੋਬਲ ਆਤੰਕਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਰਣਨੀਤੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

64. ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਆਤੰਕਵਾਦ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਅਥਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਆਤੰਕਵਾਦੀ ਖਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗਲੋਬਲ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਤੰਕਵਾਦ ਲਈ ਜ਼ੀਰੋ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਵਿਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਤੰਕਵਾਦ 'ਤੇ ਵਿਆਪਕ ਸੰਧੀ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦੇਣ ਅਤੇ ਅਪਣਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਤੰਕਵਾਦ ਅਤੇ ਹਿੰਸਕ ਕੱਟੜਪੰਥ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਹਾਸਭਾ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।

65. ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਦੁਹਰਾਇਆ ਕਿ ਆਤੰਕਵਾਦ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਧਰਮ, ਕੌਮੀਅਤ, ਸਭਿਅਤਾ ਜਾਂ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜੋੜਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਆਤੰਕਵਾਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੂੰ ਜਵਾਬਦੇਹ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਆਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

66. ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਅਕਤੂਬਰ 2022 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੀਟੀਸੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਹੋਈ ਯੂਐੱਨਐੱਸਸੀ ਕਾਊਂਟਰ ਟੈਰੋਰਿਜ਼ਮ ਕਮੇਟੀ (ਸੀਟੀਸੀ) ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਤੰਕਵਾਦੀ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਨਵੀਂ ਅਤੇ ਉੱਭਰ ਰਹੀ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਅਪਣਾਏ ਗਏ ਦਿੱਲੀ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਘੋਸ਼ਣਾ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੇ ਆਤੰਕਵਾਦੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭੁਗਤਾਨ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਅਤੇ ਫੰਡ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾਨਵ ਰਹਿਤ ਹਵਾਈ ਵਾਹਨਾਂ (ਯੂਏਵੀ, ਜਾਂ ਡ੍ਰੋਨ) ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ।

67. ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗਠਿਤ ਅਪਰਾਧ, ਮਨੀ ਲਾਂਡਰਿੰਗ, ਆਤੰਕਵਾਦੀ ਵਿੱਤ ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।

68. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ 15 ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਨੂੰ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੂਚਨਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਆਈਸੀਟੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਤਿਆਰੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਸਮਾਨਤਾ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਖਲ ਨਾ ਦੇਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਲਈ, ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਵਿਆਪਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਯੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਈਸੀਟੀ ਅਪਰਾਧ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਆਪਕ ਸੰਮੇਲਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

69. ਪੱਖਾਂ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਸਮੇਤ, ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਵਰਤੋਂ (ਯੂਐੱਨ ਸੀਓਪੀਯੂਓਐੱਸ ) 'ਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨਾ ਹੈ।

70. ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਵਿਆਪਕ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਗੈਰ-ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਗਲੋਬਲ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਰੂਸ ਨੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸਪਲਾਇਰ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਲਈ ਆਪਣਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਹੈ। ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਸੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਕੀਤੀ।

71. ਭਾਰਤੀ ਪੱਖ ਨੇ ਰੂਸ ਦੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸੋਲਰ ਅਲਾਇੰਸ (ਆਈਐੱਸਏ), ਕੁਲੀਸ਼ਨ ਫਾਰ ਡਿਜ਼ਾਸਟਰ ਰੈਸਿਲਿਏਂਟ ਇਨਫਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ (ਸੀਡੀਆਰਆਈ) ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਬਿਗ ਕੈਟ ਅਲਾਇੰਸ (ਆਈਬੀਸੀਏ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ।

72. ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦਰਮਿਆਨ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿਧੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਮੌਜੂਦਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਤੀ, ਆਤੰਕਵਾਦ, ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਅਤੇ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਆਤੰਕਵਾਦ, ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ, ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਵਰਗਾਂ ਸਮੇਤ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ, ਸੰਯੁਕਤ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਰਾਜ ਵਜੋਂ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਫਗਾਨ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਲਈ ਮਾਸਕੋ ਫਾਰਮੈਟ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

73. ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਤੰਕਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਈਐੱਸਆਈਐੱਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਤੰਕਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਉਪਾਵਾਂ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਕਿ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਆਤੰਕਵਾਦ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੜਾਈ ਵਿਆਪਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮੰਗਾਂ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਅਤੇ ਨਿਰਵਿਘਨ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

74. ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤੀ ਜ਼ਰੀਏ ਯੂਕ੍ਰੇਨ ਦੇ ਇਰਦ-ਗਿਰਦ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਹੱਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਚਾਰਟਰ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਇਸਦੀ ਪੂਰੀ ਅਤੇ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਹੱਲ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਵਿਚੋਲਗੀ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪ੍ਰਸਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ।

75. ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੇ ਕੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਡੂੰਘੀ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੰਘ ਦੇ ਸੰਕਲਪਾਂ ਅਤੇ ਯੂਐੱਨਐੱਸਸੀ ਦੇ ਮਤੇ 2720 ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਫਲਸਤੀਨੀ ਨਾਗਰਿਕ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਤੁਰੰਤ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਨਿਰਵਿਘਨ ਡਿਲੀਵਰੀ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਥਾਈ ਟਿਕਾਊ ਜੰਗਬੰਦੀ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਮਤੇ 2728 ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਬੰਧਕਾਂ ਦੀ ਤੁਰੰਤ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਰਤ ਰਿਹਾਈ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਡਾਕਟਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਪਹੁੰਚ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਫਲਸਤੀਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਅਧਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦੋ-ਰਾਜੀ ਹੱਲ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਅਟੱਲ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ।

76. ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਬਰਾਬਰ ਅਤੇ ਅਵਿਭਾਗੀ ਖੇਤਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਸਾਂਝੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਅਤੇ ਗ੍ਰੇਟਰ ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਸਪੇਸ ਅਤੇ ਹਿੰਦ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਮਹਾਸਾਗਰਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਏਕੀਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪੂਰਕਤਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ।

77. ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਸੰਮੇਲਨ, ਆਸੀਆਨ ਖੇਤਰੀ ਫੋਰਮ ਔਨ ਸਕਿਓਰਿਟੀ (ਏਆਰਐੱਫ), ਆਸੀਆਨ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਪਲੱਸ (ਏਡੀਐੱਮਐੱਮ-ਪਲੱਸ) ਸਮੇਤ ਖੇਤਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰੀ ਮੰਚਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ।

78. ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਫਰੇਮਵਰਕ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ ਔਨ ਕਲਾਈਮੇਟ ਚੇਂਜ (ਯੂਐੱਨਐੱਫਸੀਸੀਸੀ) ਅਤੇ ਪੈਰਿਸ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸ ਨਿਕਾਸੀ ਕੋਟਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ, ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੇ ਰੂਸੀ-ਭਾਰਤੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਸਮੇਤ ਤਜ਼ਰਬੇ ਦਾ ਅਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਘੱਟ-ਕਾਰਬਨ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਟਿਕਾਊ ਅਤੇ "ਗ੍ਰੀਨ" ਵਿੱਤ ਪੋਸ਼ਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

79. ਦੋਹਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨਾਂ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਲਚੀਲੇਪਣ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ, ਸੁਤੰਤਰ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਵਪਾਰ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਜਿਹੇ ਮੁੱਖ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਜੀ20, ਬ੍ਰਿਕਸ, ਐੱਸਸੀਓ ਦੇ ਅੰਦਰ ਗੱਲਬਾਤ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 2024 ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਕਸ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਚੇਅਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਅਧੀਨ ਵਾਤਾਵਰਣ ਕਾਰਜ ਸਮੂਹ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ ਬਾਰੇ ਬ੍ਰਿਕਸ ਸੰਪਰਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ।

80. ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੇ ਲਚੀਲੇਪਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਦੀਆਂ ਤਰਜੀਹਾਂ ਦੇ ਇਕਸਾਰਤਾ ਅਤੇ ਪੂਰਕ ਪਹੁੰਚ 'ਤੇ ਤਸੱਲੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ, ਵੱਡੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਵਜੋਂ, ਬਹੁਧਰੁਵੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਗੇ।

81. ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਮਾਸਕੋ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਫ਼ਦ ਦੀ ਨਿੱਘੀ ਪਰਾਹੁਣਚਾਰੀ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮਹਾਮਹਿਮ ਸ਼੍ਰੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 23ਵੇਂ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਾਲਾਨਾ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਲਈ 2025 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਆਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।

 ******

ਡੀਐੱਸ/ਐੱਸਟੀ