પ્રધાનમંત્રીનું વક્તવ્ય બેઠકમાં ઉપસ્થિત રહેલા ઇએએમ ડૉ. જયશંકરે રજૂ કર્યુ હતું

વિશ્વ હાલમાં ભૂ-રાજકીય તણાવ, ભૂ-આર્થિક પરિબળો અને ભૌગોલિક-તકનીકી પ્રગતિઓ દ્વારા પ્રેરિત ગહન પરિવર્તનોનો અનુભવ કરી રહ્યું છે. તે બધાની વ્યાપક અસરો છે. જેમ જેમ આપણે આગળ જોઈએ છીએ, તેમ તેમ તેમાંથી તાત્કાલિક અને પ્રણાલીગત બંને પ્રકારના પડકારો અને તકો ઊભી થાય છે. આપણે તેમને સંબોધિત કરીએ છીએ ત્યારે પણ, ચાલો આપણે સ્પષ્ટ કરીએ કે વિશ્વ અયોગ્ય રીતે વાસ્તવિક બહુધ્રુવીયતા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં, એસસીઓ ફક્ત વધુ મહત્વપૂર્ણ બનશે. પરંતુ તેનું સાચું મૂલ્ય એ વાત પર નિર્ભર કરશે કે આપણે બધા આપણી વચ્ચે કેટલી સારી રીતે સહકાર આપીએ છીએ. અમે એસસીઓમાં પહેલેથી જ તે ચર્ચા કરી છે. આ જ વિસ્તૃત કુટુંબમાં પણ વિસ્તૃત છે.

પડકારોની વાત કરીએ તો, આપણામાંના ઘણા લોકો માટે આતંકવાદ ચોક્કસપણે અગ્રણી સ્થાન મેળવશે. સત્ય એ છે કે તેનો ઉપયોગ રાષ્ટ્રો દ્વારા અસ્થિરતાના સાધન તરીકે કરવામાં આવે છે. સરહદ પારના આતંકવાદ સાથે અમને અમારા પોતાના અનુભવો થયા છે. ચાલો આપણે સ્પષ્ટ કરીએ કે કોઈ પણ સ્વરૂપ અથવા અભિવ્યક્તિમાં આતંકવાદને ન્યાયી ઠેરવી શકાતો નથી અથવા તેને માફ કરી શકાતો નથી. આતંકવાદીઓને આશ્રય આપવાની કડક નિંદા થવી જ જોઇએ. સરહદ પારના આતંકવાદને નિર્ણાયક પ્રતિસાદની જરૂર હોય છે અને આતંકવાદને ધિરાણ અને ભરતીને અસરકારક રીતે ગણતરીમાં લેવી આવશ્યક છે. એસસીઓએ તેની પ્રતિબદ્ધતામાં ક્યારેય ડગવું જોઈએ નહીં. આ બાબતમાં આપણી પાસે બેવડાં ધોરણો ન હોઈ શકે.

જ્યારે ભૂ-અર્થશાસ્ત્રની વાત આવે છે, ત્યારે સમયની જરૂરિયાત બહુવિધ, વિશ્વસનીય અને સ્થિતિસ્થાપક સપ્લાય ચેઇન બનાવવાની છે. કોવિડના અનુભવથી આ એક મહત્વપૂર્ણ ટેક દૂર છે. 'મેક ઇન ઇન્ડિયા' વૈશ્વિક વૃદ્ધિના એન્જિનમાં ઉમેરો કરી શકે છે અને વૈશ્વિક અર્થતંત્રનું લોકશાહીકરણ કરવામાં મદદ કરી શકે છે. ભારત ક્ષમતા નિર્માણમાં અન્ય દેશો, ખાસ કરીને ગ્લોબલ સાઉથના રાષ્ટ્રો સાથે ભાગીદારી કરવા માટે તૈયાર છે.

તકનીકી આપણા સમયમાં માત્ર મહાન વચન જ નથી આપતી, પરંતુ વિકાસ અને સુરક્ષા બંને પર વધુને વધુ એક ગેમ ચેન્જર છે. ડિજિટલ યુગમાં વધુ વિશ્વાસ અને પારદર્શિતાની જરૂર છે. એઆઈ અને સાયબર સુરક્ષા તેમના પોતાના નિર્ણાયક મુદ્દાઓ ઉભા કરે છે. તે જ સમયે, ભારતે બતાવ્યું છે કે ડિજિટલ જાહેર માળખાગત સુવિધા અને ડિજિટલ નાણાકીય સમાવેશન આટલો મોટો તફાવત લાવી શકે છે. અમારા એસસીઓ પ્રેસિડેન્સી દરમિયાન બંનેની ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. તેમણે એસસીઓનાં સભ્યો અને ભાગીદારોને સામેલ કરીને આંતરરાષ્ટ્રીય સહકાર માટે અવકાશ પણ વધાર્યો છે.

જ્યારે પડકારો પર અડગ રહેવું, ત્યારે સક્રિયપણે અને સહયોગથી પ્રગતિના માર્ગોનું અન્વેષણ કરવું પણ એટલું જ મહત્વપૂર્ણ છે. વર્તમાન વૈશ્વિક ચર્ચા નવા કનેક્ટિવિટી જોડાણોને ઉત્પન્ન કરવા પર કેન્દ્રિત છે જે ફરીથી સંતુલિત વિશ્વને વધુ સારી રીતે સેવા આપશે. જો આને ગંભીર વેગ પકડવો હોય, તો તે માટે ઘણા લોકોના સંયુક્ત પ્રયત્નોની જરૂર પડે છે. તે સાર્વભૌમત્વ અને રાજ્યોની પ્રાદેશિક અખંડિતતાનો પણ આદર કરે છે અને બિન-ભેદભાવપૂર્ણ વેપાર અને પડોશીઓને પરિવહન અધિકારોના પાયા પર બાંધવામાં આવવું જોઈએ. એસસીઓના વિસ્તૃત પરિવાર માટે અમે ભારત અને ઈરાન વચ્ચે લાંબા ગાળાના કરાર મારફતે તાજેતરમાં ચાબહાર બંદર પર થયેલી પ્રગતિને આવકારીએ છીએ. આ બાબત મધ્ય એશિયાના જમીનથી ઘેરાયેલા રાજ્યો માટે તો ઘણું મૂલ્ય ધરાવે જ છે, પણ સાથે સાથે ભારત અને યુરેશિયા વચ્ચેના વાણિજ્યને પણ જોખમમાં મૂકે છે.

આ ક્ષેત્ર પર હોય ત્યારે, મને અફઘાનિસ્તાન વિશે પણ વાત કરવા દો. આપણે આપણા લોકો વચ્ચે ઐતિહાસિક સંબંધ ધરાવીએ છીએ, જે આપણા સંબંધોનો પાયો છે. અમારા સહકારમાં વિકાસલક્ષી પ્રોજેક્ટ્સ, માનવતાવાદી સહાય, ક્ષમતા નિર્માણ અને રમતગમતને આવરી લેવામાં આવ્યા છે. ભારત અફઘાન લોકોની જરૂરિયાતો અને આકાંક્ષાઓ પ્રત્યે સંવેદનશીલ રહે છે.

એસસીઓ વિસ્તૃત કુટુંબ વર્તમાન આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવસ્થામાં સુધારો કરવાની પ્રતિબદ્ધતા વહેંચે છે. આ ત્યારે જ શક્ય છે જ્યારે તે પ્રયત્નો સંયુક્ત રાષ્ટ્ર અને તેની સુરક્ષા પરિષદ સુધી વિસ્તૃત થાય. અમને આશા છે કે, નજીકના ભવિષ્યમાં આપણે આગળ વધવાના માર્ગ પર મજબૂત સર્વસંમતિ વિકસાવી શકીશું.

ભારતે એસસીઓના આર્થિક એજન્ડાને વધારવામાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું છે. અમે એસસીઓ સ્ટાર્ટઅપ ફોરમ અને સ્ટાર્ટઅપ અને ઇનોવેશન પર વિશેષ કાર્યકારી જૂથ જેવી સંસ્થાગત વ્યવસ્થા ઊભી કરી છે. ભારતમાં 1,30,000 સ્ટાર્ટઅપ્સ છે, જેમાં 100 યુનિકોર્ન સામેલ છે, અમારો અનુભવ અન્ય લોકો માટે ઉપયોગી થઈ શકે છે.

મેડિકલ અને વેલનેસ ટૂરિઝમની વાત કરવામાં આવે તો તમને ખબર જ હશે કે WHOએ ગુજરાતમાં ગ્લોબલ સેન્ટર ફોર ટ્રેડિશનલ મેડિસિનની સ્થાપના કરી છે. એસસીઓમાં ભારતે પરંપરાગત ઔષધિઓ પર નવા એસસીઓ કાર્યકારી જૂથ માટે પહેલ કરી છે.

શિક્ષણ, તાલીમ અને ક્ષમતા નિર્માણમાં વધારો કરવો એ ભારતના આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગના મુખ્ય આધારસ્તંભ છે. અમે તેમના પર વધુ નિર્માણ કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છીએ, પછી તે સી5 ભાગીદારો સાથે હોય, 'પડોશી પ્રથમ' અથવા વિસ્તૃત પડોશી સાથે હોય.

જેમ જેમ વધુ દેશો એસસીઓ સાથે નિરીક્ષકો અથવા સંવાદના ભાગીદારો તરીકે જોડાણ ઇચ્છે છે, તેમ તેમ આપણે વધુ સારી રીતે વાતચીત કરવા અને આપણી સર્વસંમતિને ગાઢ બનાવવા માટે પ્રયત્નશીલ રહેવું જોઈએ. અંગ્રેજીને ત્રીજી સત્તાવાર ભાષાનો દરજ્જો આપવો નિર્ણાયક રહેશે.

અમે સફળ શિખર સંમેલનનું આયોજન કરવા બદલ કઝાખ પક્ષને અભિનંદન આપીએ છીએ. વિશ્વ બંધુ અથવા વિશ્વના મિત્ર તરીકે, ભારત તેના તમામ ભાગીદારો સાથે સહકારને વધુ ગાઢ બનાવવા માટે હંમેશા પ્રયત્નશીલ રહેશે. અમે એસસીઓના આગામી ચાઇનીઝ રાષ્ટ્રપતિ પદની સફળતા માટે પણ શુભેચ્છાઓ પાઠવીએ છીએ.

AP/GP/JD