પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે નવી દિલ્હીમાં ભારત મંડપમ ખાતે મહાવીર જયંતીના પાવન પર્વ પર 2550માં ભગવાન મહાવીર નિર્વાણ મહોત્સવનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. શ્રી મોદીએ ભગવાન મહાવીરની મૂર્તિને ચોખા અને ફૂલોની પાંખડીઓ સાથે શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરી તથા શાળાના બાળકો દ્વારા ભગવાન મહાવીર સ્વામી પર "વર્તમાનમાંવર્ધમાન" શીર્ષક હેઠળ નૃત્યનાટિકા પ્રસ્તુતીકરણ નિહાળ્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ આ પ્રસંગે એક સ્મારક ટિકિટ અને સિક્કો પણ બહાર પાડ્યો.

અહિં જનમેદનીને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું કે, ભવ્ય ભારત મંડપમ આજે 2550માં ભગવાન મહાવીર નિર્વાણ મહોત્સવનું સાક્ષી છે. શાળાના બાળકો દ્વારા ભગવાન મહાવીર સ્વામી પર "વર્તમનમાં વર્ધમાન" શીર્ષક હેઠળ કરવામાં આવેલા નૃત્ય નાટકના પ્રેઝન્ટેશનનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, ભગવાન મહાવીરના મૂલ્યો પ્રત્યે યુવાનોનું સમર્પણ અને પ્રતિબદ્ધતા એ રાષ્ટ્રની સાચી દિશામાં આગળ વધવાની નિશાની છે. તેમણે આ પ્રસંગે સ્મારક સ્ટેમ્પ અને સિક્કો બહાર પાડવાનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો અને જૈન સમુદાયના તેમના માર્ગદર્શન અને આશીર્વાદ બદલ આભાર માન્યો. શ્રી મોદીએ જૈન સમાજના સંતોને નમન કર્યા હતા અને મહાવીર જયંતીના પાવન પર્વ પર તમામ નાગરિકોને શુભેચ્છા પાઠવી. પ્રધાનમંત્રીએ આચાર્ય શ્રી વિદ્યાસાગરજી મહારાજને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરી અને તાજેતરમાં આચાર્ય સાથેની તેમની મુલાકાતને યાદ કરી અને કહ્યું કે, તેમના આશીર્વાદ આજે પણ આપણને માર્ગદર્શન આપી રહ્યા છે.

પ્રધાનમંત્રીએ 2550માં ભગવાન મહાવીર નિર્વાણ મહોત્સવના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો અને વિવિધ સુખદ સંયોગોની નોંધ લીધી, જેમ કે અમૃત કાળનો પ્રારંભિક તબક્કો, જ્યારે દેશ આઝાદીની સોનેરી સદી તરફ કામ કરી રહ્યો હતો. તેમણે બંધારણના ૭૫મા વર્ષ અને લોકશાહીના ઉત્સવની પણ નોંધ લીધી હતી જે રાષ્ટ્રની ભાવિ દિશા નક્કી કરશે.

પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે, અમૃત કાળનો વિચાર માત્ર એક સંકલ્પ જ નથી, પરંતુ આધ્યાત્મિક પ્રેરણા છે, જે આપણને અમરત્વ અને શાશ્વતતા વચ્ચે પણ જીવવાની તક આપે છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, "આપણે 2500 વર્ષ પછી પણ ભગવાન મહાવીરના નિર્વાણ દિવસની ઉજવણી કરી રહ્યા છીએ અને મને ખાતરી છે કે આવનારા હજારો વર્ષો સુધી દેશ ભગવાન મહાવીરના મૂલ્યોની ઉજવણી કરવાનું ચાલુ રાખશે." પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું કે, સદીઓ અને સહસ્ત્રાબ્દીઓનાં સ્વપ્નો જોવાની ભારતની તાકાત અને તેનાં દૂરંદેશી દ્રષ્ટિકોણને કારણે તે પૃથ્વી પરની સૌથી લાંબી જીવંત સભ્યતા બની ગઈ છે અને અત્યારે માનવતા માટે સ્વર્ગ સમાન છે. તેમણે ઉમેર્યું  કે, "તે ભારત છે જે સ્વ માટે નહીં પરંતુ બધા માટે વિચારે છે અને દરેકમાં વિશ્વાસ રાખે છે. તે ભારત છે જે માત્ર પરંપરાઓ વિશે જ નહીં પરંતુ નીતિઓ વિશે પણ વાત કરે છે. તે ભારત છે જે શરીરમાં બ્રહ્માંડ, વિશ્વમાં બ્રહ્મા અને જીવંત પ્રાણીમાં શિવ વિશે વાત કરે છે."

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, સ્થગિતતાના વિચારો મતભેદોમાં પરિવર્તિત થઈ શકે છે, જોકે ચર્ચા ચર્ચાની પ્રકૃતિને આધારે નવી દિશાઓ અને વિનાશ તરફ દોરી જઈ શકે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે છેલ્લા ૭૫ વર્ષોનું મંથન આ અમૃત કાળમાં અમૃત તરફ દોરી જવી જોઈએ. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, "આપણાં તીર્થંકરોનાં શિક્ષણને એ સમયમાં નવી પ્રાસંગિકતા પ્રાપ્ત થઈ છે, જ્યારે વૈશ્વિક સ્તરે ઘણાં દેશો યુદ્ધોમાં સામેલ થઈ રહ્યાં છે." પીએમ મોદીએ અનેકાંતવાડા અને સ્યાદવાડા જેવી ફિલસૂફીને યાદ કરી જે આપણને તમામ પાસાઓ તરફ જોવાનું અને અન્યના મંતવ્યોને પણ સ્વીકારવાનું શીખવે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, અત્યારે સંઘર્ષનાં આ સમયમાં માનવતા ભારત પાસેથી શાંતિની અપેક્ષા રાખી રહી છે. તેમણે કહ્યું કે, આ વધતી જતી પ્રોફાઇલ તેની સાંસ્કૃતિક છબી, વધતી ક્ષમતાઓ અને વિદેશ નીતિને આભારી છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, "આજે આપણે સત્ય અને અહિંસાના સિદ્ધાંતોને વૈશ્વિક સ્તરે સંપૂર્ણ વિશ્વાસ સાથે પ્રસ્તુત કર્યા છે. અમે દુનિયાને કહીએ છીએ કે વૈશ્વિક સમસ્યાનું સમાધાન પ્રાચીન ભારતીય સંસ્કૃતિ અને પરંપરામાં જોવા મળે છે. આ જ કારણ છે કે ભારત વિભાજિત વિશ્વમાં 'વિશ્વ બંધુ' તરીકે પોતાનું સ્થાન બનાવી રહ્યું છે, એમ પીએમ મોદીએ જણાવ્યું. તેમણે જળવાયુ પરિવર્તનનો સામનો કરવા માટે મિશન લિફે જેવી ભારતીય પહેલોનો ઉલ્લેખ કર્યો તથા વન અર્થ વન ફેમિલી અને વન ફ્યુચરના વિઝનની સાથે-સાથે વન વર્લ્ડ-વન સન-વન ગ્રિડનો રોડમેપ પણ રજૂ કર્યો. તેમણે જણાવ્યું કે, અત્યારે ભારત આંતરરાષ્ટ્રીય સૌર ગઠબંધન જેવી ભવિષ્યલક્ષી વૈશ્વિક પહેલનું નેતૃત્વ કરી રહ્યું છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, "આ પહેલોએ ન માત્ર દુનિયામાં આશાનું સર્જન કર્યું છે, પણ આપણી સંસ્કૃતિ અને પરંપરા પ્રત્યેની વૈશ્વિક દ્રષ્ટિમાં પરિવર્તન આવ્યું છે."

જૈન ધર્મનાં અર્થ વિશે વાત કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, આ જિનનો માર્ગ છે કે વિજયી વ્યક્તિનો માર્ગ છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે ભારતે તેને જીતવા માટે ક્યારેય બીજા રાષ્ટ્ર પર હુમલો કર્યો નથી તેના બદલે પોતાને યોગ્ય બનાવવાની દિશામાં કામ કર્યું છે. તેમણે જણાવ્યું કે, મહાન સંતો અને ઋષિમુનિઓએ સૌથી અંધકારમય સમયમાં ભારતનું માર્ગદર્શન કર્યું, જેનાથી ઘણી મહાન સંસ્કૃતિઓ નાશ પામી હોવા છતાં દેશને પોતાનો માર્ગ શોધવાની મંજૂરી આપી હતી.

તેમણે છેલ્લાં 10 વર્ષમાં થયેલી અસંખ્ય ઉજવણીઓ પર પ્રકાશ પાડ્યો અને કહ્યું કે, જૈન આચાર્યોના આમંત્રણ પર કાર્યક્રમોમાં ભાગ લેવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, "સંસદની નવી ઇમારતમાં પ્રવેશ કરતાં અગાઉ મને મારાં મૂલ્યો યાદ કરવા માટે 'મિચ્છામી દુક્કડમ'નું પઠન કરવાનું યાદ છે." પીએમ મોદીએ દેશના વારસા, યોગ અને આયુર્વેદના બ્યુટીફિકેશનનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો. તેમણે કહ્યું હતું કે, નવી પેઢી માને છે કે ભારતની ઓળખ તેનું ગૌરવ છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે, જ્યારે સ્વમાનની ભાવના જાગે છે, ત્યારે કોઈ પણ રાષ્ટ્રને અટકાવવું અશક્ય બની જાય છે, એ વાતનો ભારત પુરાવો છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, "ભારત માટે આધુનિકતા તેનું શરીર છે, આધ્યાત્મિકતા તેનો આત્મા છે. જો આધુનિકતામાંથી આધ્યાત્મિકતા દૂર કરવામાં આવે તો અરાજકતા જન્મે છે." તેમણે ભગવાન મહાવીરના ઉપદેશોનું પાલન કરવાનું કહ્યું કારણ કે તે મૂલ્યોનું પુનરુત્થાન એ સમયની માંગ છે.

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું કે, ભારત ભ્રષ્ટાચાર અને નિરાશાનાં સમયમાંથી બહાર આવી રહ્યું છે, કારણ કે 25 કરોડથી વધારે ભારતીયો ગરીબીમાંથી બહાર આવ્યાં છે. નાગરિકોને આ ક્ષણને ઝડપી લેવાનું કહેતા પ્રધાનમંત્રીએ દરેકને 'અસ્તેય અને અહિંસા'ના માર્ગે ચાલવા જણાવ્યું તથા દેશના ભવિષ્ય માટે કામ કરવાનું ચાલુ રાખવાની પોતાની કટિબદ્ધતાનો પુનરોચ્ચાર કર્યો તથા પ્રેરણાત્મક શબ્દો માટે સંતોનો આભાર માન્યો.

આ પ્રસંગે જૈન સમુદાયના અન્ય મહાનુભવો અને સંતોની વચ્ચે કેન્દ્રીય કાયદા અને ન્યાય મંત્રી (સ્વતંત્ર હવાલો) તથા સંસદીય બાબતો અને સંસ્કૃતિ રાજ્યમંત્રી શ્રી અર્જુન રામ મેઘવાલ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પાશ્વભાગ

ભગવાન મહાવીર, 24માં તીર્થંકર, અહિંસા (અહિંસા), સત્ય (સત્યતા), અસ્તેય (અ-ચોરી), બ્રહ્મચર્ય (પવિત્રતા) અને અપરિગ્રહ (અપરિગ્રહ) જેવા જૈન સિદ્ધાંતો દ્વારા શાંતિપૂર્ણ સહ-અસ્તિત્વ અને સાર્વત્રિક બંધુત્વના માર્ગને પ્રકાશિત કર્યો હતો.

જૈન મહાવીર સ્વામીજી સહિત દરેક તીર્થંકરના પાંચ કલ્યાણક (મુખ્ય પ્રસંગો)ની ઉજવણી કરે છે: ચ્યવન/ગર્ભ (વિભાવના) કલ્યાણક; જન્મ (જન્મ) કલ્યાણક; દીક્ષા (ત્યાગ) કલ્યાણક; કેવલજનના (સર્વજ્ઞતા) કલ્યાણક અને નિર્વાણ (મુક્તિ/અંતિમ મુક્તિ) કલ્યાણક. 21 એપ્રિલ 2024 એ ભગવાન મહાવીર સ્વામીનો જન્મ કલ્યાણક છે અને સરકાર ભારત મંડપમમાં સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમનું આયોજન કરી જૈન સમાજ સાથે આ પ્રસંગને વધાવી રહી છે અને આ પ્રસંગે જૈન સમાજના સંતો ઉપસ્થિત રહીને આ પ્રસંગને વધાવી રહ્યા છે અને મંડળીને આશીર્વાદ આપી રહ્યા છે.

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com