17వ లోక్ సభ కాలపరిమితి 2024 జూన్ 16 తో ముగియనుంది.  భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 324 భారత ఎన్నికల సంఘానికి (ఇకపై ఇసిఐ ) సంబంధిత అధికారాలు, బాధ్యతలు విధులను ఇవ్వగా, భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 83(2), ప్రజాప్రాతినిధ్య చట్టం-1951లోని సెక్షన్ 14 ప్రస్తుత పదవీకాలం ముగియకముందే కొత్త లోక్ సభను ఏర్పాటు చేయడానికి ఎన్నికలు నిర్వహించే బాధ్యతను అప్పగించింది. ఈ రాజ్యాంగ, చట్టపరమైన నిబంధనల దృష్ట్యా 18వ లోక్ సభ ఎన్నికలను స్వేచ్ఛగా, నిష్పాక్షికంగా, భాగస్వామ్యంతో, అందుబాటులో, సమ్మిళితంగా, పారదర్శకంగా, శాంతియుతంగా నిర్వహించేందుకు భారత ఎన్నికల సంఘం సమగ్ర ఏర్పాట్లు చేసింది.

భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 172(1), 1951 ప్రజాప్రాతినిధ్య చట్టంలోని సెక్షన్ 15తో పాటు ఆర్టికల్ 324 కింద లభించిన అధికారాలను ఉపయోగించి ఆంధ్రప్రదేశ్, అరుణాచల్ ప్రదేశ్, ఒడిశా, సిక్కిం శాసనసభలకు కూడా పదవీకాలం ముగియక ముందే ఎన్నికలను ఇసిఐ నిర్వహించనుంది.  

ఆంధ్రప్రదేశ్, అరుణాచల్ ప్రదేశ్, ఒడిషా సిక్కిం శాసనసభ నియోజకవర్గాలలో షెడ్యూల్డ్ కులాలు , షెడ్యూల్డ్ తెగలకు రిజర్వ్ చేసిన చేయబడిన స్థానాలతో పాటు పదవీకాలం, నియోజక వర్గాల ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి.

ఎస్ టి రిజర్వ్ డ్

ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ప్రజాస్వామ్య దేశానికి ఎన్నికలు లాజిస్టిక్స్ , పురుషుడు/ స్త్రీ , మెటీరియల్ మేనేజ్ మెంట్ కు సంబంధించి అపారమైన సవాళ్లు ఎదురవుతాయి. ఈ దిశలో కమిషన్ ప్రయత్నం అన్ని భాగస్వాములను సంప్రదించడం, అన్ని సంబంధిత విభాగాలు / సంస్థల నుండి అభిప్రాయాలను ఆహ్వానించడం , మరో రౌండ్ సార్వత్రిక ఎన్నికలను సజావుగా నిర్వహించడానికి సమన్వయ ఫ్రేమ్ వర్క్ ను రూపొందించడంతో ముడిపడి ఉంటుంది. 

543 పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలకు (పిసిలు),  4 రాష్ట్రాలలో అసెంబ్లీ ఎన్నికలను నిర్వహించడానికి సంబంధించిన వివిధ కోణాలను అంచనా వేసే క్రమంలో, ముఖ్యంగా, వాటి షెడ్యూల్ , దశలవారీ నిర్వహణ కోసం పరిగణనలోకి తీసుకోవలసిన పారామీటర్లను అంచనా వేసే క్రమంలో, ఈ ఎన్నికలు స్వేచ్ఛగా జరిగేలా  చూడటానికి భారత ఎన్నికల సంఘం నిష్పాక్షిక, భాగస్వామ్య, అందుబాటు, శాంతియుత,  సమ్మిళిత పద్ధతి లో ఎన్నికల నిర్వహణకు సంబంధించిన ప్రతి అంశానికి చాలా ముందుగానే ఖచ్చితమైన ప్రణాళికను రూపొందించింది. 

లోక్ సభ-2024 సార్వత్రిక ఎన్నికలు, 4 రాష్ట్రాల అసెంబ్లీ ఎన్నికల నేపథ్యంలో కమిషన్ 2024 జనవరి 11, 12 తేదీల్లో అన్ని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల ప్రధాన ఎన్నికల అధికారుల(సిఇఒ) సదస్సును న్యూఢిల్లీలో నిర్వహించింది. ప్రతి రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతానికి ఎన్నికల సన్నద్ధతకు సంబంధించిన అన్ని అంశాలను సమీక్షించి, ఎన్నికలను సమర్థవంతంగా నిర్వహించేలా సిఇఒ లకు సంబంధిత ఆదేశాలు జారీ చేశారు.

ఎన్నికల సన్నద్ధతను సమీక్షించడానికి, ఏవైనా అంతరాలు ఉంటే వాటిని భర్తీ చేసే మార్గాలను కనుగొనడానికి కమిషన్ చండీగఢ్, చెన్నై, గౌహతి, అహ్మదాబాద్ , లక్నోలలో ఐదు ప్రాంతీయ సమావేశాలను నిర్వహించింది. ఈ ప్రాంతీయ సదస్సులకు కమిషన్ సీనియర్ అధికారులు నేతృత్వం వహించారు.  ప్రధాన ఎన్నికల అధికారులు , రాష్ట్ర పోలీసు నోడల్ అధికారులు పాల్గొన్నారు.

ఎన్నికల సన్నద్ధతను సమీక్షించడానికి కమిషన్ అనేక రాష్ట్రాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలను సందర్శించింది.  ఈ పర్యటనలో, కమిషన్ రాజకీయ పార్టీలు, ఎన్ఫోర్స్మెంట్ ఏజెన్సీలు, అన్ని జిల్లాల అధికారులు, ఎస్ ఎస్ పి లు / ఎస్పీలు, డివిజనల్ కమిషనర్లు, రేంజ్ ఐజిలు, సిఎస్ / డిజిపిలు , రాష్ట్రాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు చెందిన ఇతర సీనియర్ అధికారులతో సంభాషించింది.

శాంతిభద్రతల పరిస్థితిని సమీక్షించడానికి, రాష్ట్ర / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల నిర్దిష్ట సమస్యాత్మక అంశాలను నిర్ధారించడానికి, ప్రతి రాష్ట్రం / కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో అవసరమైన కేంద్ర సాయుధ పోలీసు దళాల (సిఎపిఎఫ్) పరిమాణాన్ని చర్చించడానికి,  ఎన్నికల యంత్రాంగం మొత్తం సన్నద్ధతను సమీక్షించడానికి కమిషన్ సీనియర్ అధికారుల బృందం వివిధ రాష్ట్రాలను సందర్శించింది. కమిషన్ మొత్తం పర్యవేక్షణ, దిశ, నియంత్రణ కింద దేశవ్యాప్తంగా స్వేచ్ఛాయుత, నిష్పాక్షిక, శాంతియుత ఎన్నికలను నిర్వహించడానికి అధికారులందరి సహకారాన్ని కోరారు.

మణిపూర్ లోని క్షేత్రస్థాయి పరిస్థితులను సమీక్షించిన కమిషన్ మణిపూర్ లోని వివిధ నియోజకవర్గాల్లో నమోదైన ఓటర్లలో పెద్ద సంఖ్యలో ఇటీవలి ఘర్షణల సమయంలో వారి స్వస్థలాలకు వెళ్లిపోయారని గుర్తించింది. ప్రస్తుతం వీరు మణిపూర్ లోని వివిధ జిల్లాల్లోని రిలీఫ్ క్యాంపుల్లో ఉంటున్నారు. వివిధ భాగస్వాములతో తగిన సంప్రదింపుల తరువాత, అటువంటి సౌకర్యాన్ని ఎంచుకున్న ఓటర్లు తమ ఓటును ఈవీఎంలలో నమోదు చేయడానికి వీలుగా శిబిరాల వద్ద / సమీపంలో ప్రత్యేక పోలింగ్ కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేయాలని ఎన్నికల సంఘం నిర్ణయించింది. ఈ మేరకు మణిపూర్ లోని అంతర్గతంగా నిర్వాసితులు పునరావాస శిబిరాల్లో ఓటు వేసేందుకు 2024 ఫిబ్రవరి 29న ఎన్నికల సంఘం ఒక సవివరమైన పథకాన్ని జారీ చేసింది.

1980వ దశకం చివరిలో, 1990వ దశకం ప్రారంభంలో భారత సరిహద్దుల నుంచి  మద్దతు ఉన్న తీవ్రవాదుల ఉగ్రవాద కార్యకలాపాల కారణంగా పూర్వపు జమ్మూ కాశ్మీర్ రాష్ట్రంలో, ముఖ్యంగా కాశ్మీర్ లోని అనేక ప్రాంతాల్లో నమోదైన కశ్మీరీ వలస ఓటర్లు తమ స్వస్థలాలను విడిచిపెట్టవలసి వచ్చింది. ఈ నేపథ్యంలో కేంద్ర ప్రభుత్వం, రాష్ట్ర ప్రభుత్వంతో సంప్రదింపులు జరిపిన తర్వాత వలస ఓటర్లు 1996 నుంచి దేశంలో ఎక్కడి నుంచైనా పోస్టల్ బ్యాలెట్ల ద్వారా, 2002 నుంచి ఢిల్లీ, ఉధం పూర్, జమ్ము లో  ఏర్పాటు చేసిన ప్రత్యేక పోలింగ్ కేంద్రాల్లో వ్యక్తిగతంగా ఓటు వేసేందుకు వీలుగా ఎన్నికల సంఘం ఒక పథకాన్ని రూపొందించింది.  భారత ప్రభుత్వం 2019 ఆగస్టు 9 న భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 370ని రద్దు చేసి, జమ్మూ కాశ్మీర్ పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 2019 ను ప్రకటించింది.   జమ్మూ కాశ్మీర్ కేంద్రపాలిత ప్రాంతం ఆవిర్భవించిన తరువాత మొదటిసారి ఎన్నికలకు వెడుతోంది. ఈ నేపథ్యంలో జమ్ముకశ్మీర్ కేంద్ర పాలిత ప్రాంతానికి చెందిన కశ్మీరీ వలస ఓటర్లకు గతంలో ఉన్న పథకాన్ని యథాతథంగా పొడిగించాలని కమిషన్ నిర్ణయించింది.

సాధారణ పోలింగ్ కేంద్రాల్లో మాదిరిగానే ఈ ప్రత్యేక పోలింగ్ కేంద్రాల్లో ఓటింగ్ జరుగుతుంది.  తగిన లాజిస్టిక్స్, సరైన భద్రత కల్పించాలని సీఈవోలు, డీఈవోలను ఆదేశించారు.  ఇలాంటి పోలింగ్ కేంద్రాల్లో పోలింగ్ నిర్వహించేందుకు ఇప్పటికే ప్రత్యేక శిక్షణ ఇచ్చారు.

మొత్తం దేశంలో సార్వత్రిక ఎన్నికల నిర్వహణకు ఓటర్ల నిర్భయ భాగస్వామ్యంతో శాంతియుత, స్వేచ్ఛాయుత ,నిష్పాక్షిక ఎన్నికలను నిర్వహించడానికి కేంద్ర ,రాష్ట్ర పోలీసు బలగాలను గణనీయంగా ముఖ్యంగా సున్నితమైన ప్రాంతాలు / సమస్యాత్మక ప్రాంతాలలో.మోహరించాల్సిన అవసరం ఉంది, ఈ దళాల సమీకరణ, మోహరింపు,  ఉపసంహరణ, కనీస కదలికలు , సరైన వినియోగంతో సంక్లిష్టమైన ప్రణాళిక , వివరణాత్మక విశ్లేషణను కలిగి ఉంది, ఇది రాష్ట్రాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల హోం మంత్రిత్వ శాఖ / సిఎపిఎఫ్ / పోలీసు నోడల్ అధికారులతో అనేక రౌండ్ల సంప్రదింపుల ద్వారా దీనిని నిర్వహించారు. ఈ బలగాలను సమర్థవంతంగా మోహరించేందుకు సమన్వయం కోసం కేంద్ర హోంశాఖ కార్యదర్శితో ఎన్నికల కమిషన్ చర్చలు జరిపింది.

ఎన్నికల సమయంలో సిఎపిఎఫ్ కంపెనీలు,  ఇతర పోలీసు బలగాలను రాష్ట్రాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు సజావుగా సకాలంలో తరలించడానికి ఇతర లాజిస్టిక్స్ తో సహా ప్రత్యేక రైళ్ల నిర్దిష్ట అవసరాలకు సంబంధించి రైల్వే బోర్డు చైర్మన్,  రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ ఇతర సీనియర్ అధికారులతో కూడా సమావేశం జరిపింది. తగిన సౌకర్యాలతో కూడిన రోలింగ్ స్టాక్స్ ను సమీకరించాలని, సకాలంలో కదలిక ఉండేలా చూడాలని, పరిశుభ్రత పాటించేలా చూడాలని, దళాలకు నాణ్యమైన ఆహారాన్ని ఏర్పాటు చేయాలని భారతీయ రైల్వేను ఆదేశించింది.

విద్యార్థుల ప్రయోజనాలను దృష్టిలో ఉంచుకుని, పోలింగ్ కేంద్రాలు ఎక్కువగా పాఠశాల భవనాల్లో ఉండటం, ఉపాధ్యాయులు పోలింగ్ సిబ్బందిగా నియమితులవుతుండటం వంటి అంశాలను దృష్టిలో ఉంచుకుని ఎన్నికల తేదీలను ఖరారు చేసే ప్రక్రియలో సెంట్రల్ బోర్డ్ ఆఫ్ సెకండరీ ఎడ్యుకేషన్, ఇండియన్ సర్టిఫికేట్ ఆఫ్ సెకండరీ ఎడ్యుకేషన్ పరీక్షల షెడ్యూళ్లను కమిషన్ పరిగణనలోకి తీసుకుంది. వీటితో పాటు మార్చి, ఏప్రిల్, మే నెలల్లో వచ్చే వివిధ సెలవులు, పండుగలు, దేశంలోని కొన్ని ప్రాంతాల్లో పంట కాలం, వాతావరణ పరిస్థితులపై భారత వాతావరణ శాఖ నుంచి సమాచారం వంటి ఇతర సంబంధిత అంశాలను కూడా పరిగణనలోకి తీసుకున్నారు. అందువల్ల, ప్రతి రాష్ట్రం/ కేంద్రపాలిత ప్రాంతానికి పోలింగ్ తేదీలను నిర్ణయించేటప్పుడు, ఒక నిర్దిష్ట పోలింగ్ రోజున పోలింగ్ జరిగే పిసిల కూర్పును నిర్ణయించేటప్పుడు, కమిషన్ సాధ్యమైనంత వరకు, దానికి సంబంధించిన అన్ని సంబంధిత అంశాలను , సమాచారాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకుంది.

కమిషన్ మాన్యువల్ / హ్యాండ్ బుక్ / చెక్ లిస్ట్ / సంకలనం / సూచనలు / మార్గదర్శకాల ద్వారా జారీ చేసిన తన పత్రాలను నవీకరించింది / క్రోడీకరించింది. కమిషన్ వెబ్ సైట్ https://eci.gov.in  లో అప్ లోడ్ చేసింది. ఈ తాజా పత్రాలను రాబోయే ఎన్నికల నిర్వహణలో ఉపయోగించనున్నారు.

ఎ. పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాల పునర్విభజన:

18వ లోక్ సభను ఏర్పాటు చేయడానికి హౌస్ ఆఫ్ పీపుల్స్-2024కు సార్వత్రిక ఎన్నికలు,  జమ్ముకశ్మీర్ కేంద్రపాలిత ప్రాంతం, అస్సాం రాష్ట్రం మినహా "పార్లమెంటరీ, అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాల పునర్విభజన ఉత్తర్వు-2008"లో పొందుపరిచిన పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాల పరిధి ఆధారంగా జరుగుతాయి. జమ్ముకశ్మీర్ కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో 2022 మే 5 నాటి నోటిఫికేషన్ ద్వారా డీలిమిటేషన్ కమిషన్ ఆర్డర్ నెం.2లో పొందుపరిచిన పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాల పరిధి ఆధారంగా హౌస్ ఆఫ్ పీపుల్ -2024కు సార్వత్రిక ఎన్నికలు జరుగుతాయి. అస్సాం రాష్ట్రంలో, "2023 ఆగస్టు 11 నాటి నోటిఫికేషన్ ద్వారా ఎన్నికల కమిషన్ ఆర్డర్ నంబర్ 2 , 2023 నవంబర్ 1 న కోరినమ్" లో పేర్కొన్న పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాల పరిధి ఆధారంగా హౌస్ ఆఫ్ పీపుల్స్-2024 కు సాధారణ ఎన్నికలు జరుగుతాయి. అందువల్ల, లోక్ సభ-2009 సార్వత్రిక ఎన్నికల తరువాత జమ్మూ కాశ్మీర్ కేంద్ర పాలిత ప్రాంతం , అస్సాం రాష్ట్రం మినహా రాష్ట్రాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో ఏ పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గం పరిధి,  హోదాలో ఎటువంటి మార్పు లేదు.

జమ్ముకశ్మీర్ కేంద్ర పాలిత ప్రాంతం మినహా ఎస్సీ, ఎస్టీ స్థానాలతో సహా వివిధ రాష్ట్రాలు/ కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు కేటాయించిన మొత్తం పార్లమెంటు నియోజకవర్గాల సంఖ్య కూడా అలాగే కొనసాగింది.  జమ్ముకశ్మీర్ పునర్విభజన చట్టం-2019 ప్రకారం జమ్మూకశ్మీర్ కేంద్రపాలిత ప్రాంతానికి మొత్తం 5 (5) పార్లమెంట్ స్థానాలు, లడఖ్ కేంద్రపాలిత ప్రాంతానికి 1(1) పార్లమెంట్ సీటు కేటాయించారు.

"2019 డిసెంబర్ 9 నాటి దాద్రా నగర్ హవేలీ, డామన్ అండ్ డయ్యూ (కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల విలీనం) చట్టం-2019" లోని సెక్షన్ 6 ప్రకారం , "నిర్ణీత రోజున , ఆ తరువాత, ప్రజా ప్రాతినిధ్య చట్టం మొదటి షెడ్యూల్ లో కేంద్రపాలిత ప్రాంతమైన దాద్రా నగర్ హవేలీ, డామన్, డయ్యూలకు రెండు సీట్లు కేటాయించబడతాయి.  తదనుగుణంగా 1950ని సవరించినట్లు భావించాలి". అందువల్ల కేంద్రపాలిత ప్రాంతమైన దాద్రా నగర్ హవేలీ, డామన్ డయ్యూలకు 'పార్లమెంటరీ, అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాల పునర్విభజన ఉత్తర్వులు-2008'లో పొందుపరిచిన పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాల పరిధి ఆధారంగానే లోక్ సభ-2024కు సాధారణ ఎన్నికలు జరుగుతాయి.

బి. అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాల పునర్విభజన:

i) ఆంధ్రప్రదేశ్, అరుణాచల్ ప్రదేశ్, ఒడిశా, సిక్కిం శాసనసభలకు సాధారణ ఎన్నికలు డీలిమిటేషన్ ఆర్డర్-2008లో పొందుపరిచిన అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాల పరిధి ఆధారంగా జరుగుతాయి.  ఎస్సీ, ఎస్టీ సీట్లతో సహా ఈ రాష్ట్రాలకు కేటాయించిన మొత్తం అసెంబ్లీ నియోజక వర్గాల  సంఖ్య కూడా అలాగే కొనసాగుతుంది.

(ii)  2014 మార్చి 1వ తేదీ నాటి "ఆంధ్రప్రదేశ్ పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం-2014 (2014 నెం.6)",  2015 ఏప్రిల్ 23 నాటి "ఆంధ్రప్రదేశ్ పునర్వ్యవస్థీకరణ (ఇబ్బందుల తొలగింపు) ఉత్తర్వు-2015" , తరువాత కమిషన్ 2018 సెప్టెంబర్ 22 నోటిఫికేషన్ నెంబరు 282/AP/2018 (డిఇఎల్) ప్రకారం,  ఆంధ్రప్రదేశ్,  తెలంగాణ  పార్లమెంటరీ, అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాల  సంఖ్య:  -

ఎన్నికల అధికారులకు శిక్షణ:

 I.   భారతదేశంలో లోక్ సభకు జరిగే సార్వత్రిక ఎన్నికలను ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద మ్యాన్ మేనేజ్ మెంట్ ప్రక్రియగా పరిగణిస్తారు. ఇందుకోసం 12 మిలియన్లకు పైగా అధికారుల ఎన్నికల యంత్రాంగాన్ని సమీకరించడం బృహత్తర కర్తవ్యం.

 ii. అందువల్ల ఎన్నికల నిర్వహణకు ఈ అధికారులకు శిక్షణ తప్పనిసరి అవుతుంది. ఇంత పెద్ద మొత్తంలో శిక్షణను త్వరితగతిన పూర్తి చేయవచ్చు, దీని ద్వారా మాస్టర్ ట్రైనర్లను సిద్ధం చేస్తారు , వారు పాల్గొనేవారికి శిక్షణ ఇస్తారు. ఇండియా ఇంటర్నేషనల్ ఇన్ స్టిట్యూట్ ఆఫ్ డెమోక్రసీ అండ్ ఎలక్షన్ మేనేజ్ మెంట్ (ఐఐఐడీఈఎం)ను 2011 జూన్ లో భారత ఎన్నికల సంఘం ఏర్పాటు చేసింది. అప్పటి నుంచి ఐఐఐడీఈఎం తన లక్ష్యాల సాధనకు కృషి చేస్తోంది.

 iii. లోక్ సభకు సార్వత్రిక ఎన్నికలు, 4 రాష్ట్రాల్లో ఏకకాలంలో అసెంబ్లీ ఎన్నికల కోసం ఐఐడీఈఎం 237 మంది జాతీయ స్థాయి మాస్టర్ ట్రైనర్లు (ఎన్ ఎల్ ఎంటీలు), 1804 మంది రాష్ట్ర స్థాయి మాస్టర్ ట్రైనర్లకు (ఎస్ ఎల్ ఎంటీ) శిక్షణ ఇచ్చింది. వారు అసెంబ్లీ స్థాయి ట్రైనర్లు (ఏఎల్టీలు), జిల్లా స్థాయి మాస్టర్ ట్రైనర్లు (డీఎల్ఎంటీలు), ఎన్నికల యంత్రాంగానికి చెందిన ఇతర అధికారులకు శిక్షణ ఇస్తున్నారు.

iv. ముఖ్యమైన ఎన్నికల కార్యకర్తలకు శిక్షణ ఇవ్వడానికి ఐ ఐ ఐ డి ఇ ఎం  ఈ క్రింది కార్యక్రమాలను నిర్వహించింది:

ఎ. 2024 లోక్ సభ సాధారణ ఎన్నికలకు జిల్లా ఎన్నికల అధికారులు (డిఇఒ), రిటర్నింగ్ అధికారుల (ఆర్ ఒ ) కు  సర్టిఫికేషన్ ప్రోగ్రామ్: ఐఐఐడిఇఎం లో అన్ని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు చెందిన జిల్లా ఎన్నికల అధికారులు (డీఈవోలు), రిటర్నింగ్ అధికారులకు ఒక్కో బ్యాచ్ కు 2 రోజుల చొప్పున విస్తృత శిక్షణ కార్యక్రమాన్ని నిర్వహించారు. 2023 డిసెంబర్ 5 నుంచి 29 వరకు అన్ని రాష్ట్రాలు/ కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల డీఈవోలు/ ఆర్వోలతో కూడిన 16 బ్యాచ్ లను నిర్వహించగా, 837 మంది అధికారులకు ఎన్నికలకు సంబంధించిన అన్ని అంశాల్లో శిక్షణ ఇచ్చారు.

బి. స్టేట్ ఎటిఐలలో అన్ని రాష్ట్రాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల అసిస్టెంట్ రిటర్నింగ్ ఆఫీసర్లకు (పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలకు) సర్టిఫికేషన్ ప్రోగ్రామ్: ఐఐఐడిఇఎం అన్ని రాష్ట్రాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల ఎఆర్ఓలకు (పిసి) రాష్ట్ర ఎటిఐలలో 5 రోజుల సర్టిఫికేషన్ కార్యక్రమాన్ని నిర్వహించింది, ఇందులో సుమారు 5000 మంది ఎఆర్ఓలు (సుమారు 130 బ్యాచ్ లలో) 2023 నవంబర్ 27 నుండి 2024 మార్చి 2 వరకు అన్ని రాష్ట్రాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో శిక్షణ పొందారు.

సి. 4 రాష్ట్రాల రిటర్నింగ్ ఆఫీసర్లు/అసిస్టెంట్ రిటర్నింగ్ ఆఫీసర్లకు సర్టిఫికేషన్ ప్రోగ్రామ్: అరుణాచల్ ప్రదేశ్, సిక్కిం, ఒడిశా, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాల్లో ఒకేసారి ఎన్నికలు జరిగే 1100 మంది ఆర్వోలు/ఏఆర్వోలకు (ఏసీ) 5 రోజుల సర్టిఫికేషన్ కార్యక్రమాన్ని ఐఐఐడీఈఎం నిర్వహించింది.

డి. ఐఐఐడిఇఎం /స్టేట్ ఎటిఐలో ఇఆర్ఒ వలకు శిక్షణ: 2023 అక్టోబర్-నవంబర్ నెలల్లో అన్ని రాష్ట్రాలు/కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల ఇఆర్ఒలకు 12 బ్యాచ్ లుగా ఒక రోజు ఆన్ లైన్ శిక్షణను ఐఐఐడిఇఎం  నిర్వహించింది. శిక్షణ కార్యక్రమంలో మొత్తం 3100 మంది ఇఆర్ఒ లు పాల్గొన్నారు.

సిస్టమాటిక్ ఓటర్స్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ ఎలక్టోరల్ పార్టిసిపేషన్ (స్వీప్)-

స్వీప్ (సిస్టమాటిక్ ఓటర్స్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ ఎలక్టోరల్ పార్టిసిపేషన్) అనేది ఓటరు విద్యను బలోపేతం చేయడానికి , భారతదేశ ప్రజాస్వామ్య ప్రక్రియలో చురుకైన భాగస్వామ్యాన్ని ప్రోత్సహించడానికి ఉద్దేశించిన ఒక సమగ్ర కార్యక్రమం. ప్రజాస్వామ్య ఈ మహత్తరమైన వేడుకలో ప్రతి ఓటరు పాల్గొనేలా చూడటానికి భారత ఎన్నికల సంఘం అచంచలమైన నిబద్ధత నుండి స్వీప్ అవసరం ఉద్భవించింది.

స్వీప్ సాధారణ , లక్ష్య జోక్యాల కలయికను ఉపయోగిస్తుంది, ఇది ప్రతి రాష్ట్ర సామాజిక ఆర్థిక, సాంస్కృతిక , జనాభా లక్షణాలకు అనుగుణంగా జాగ్రత్తగా రూపొందించబడింది. స్వీప్ కేవలం రిజిస్ట్రేషన్ అంతరాలను మాత్రమే కాకుండా ఓటర్ల ఉదాసీనత, ప్రవర్తనా విధానాలు, వివిధ ఎన్నికలలో ఇటువంటి ఉదాసీనత వెనుక ఉన్న కారణాలు వంటి మరింత స్పష్టమైన సమస్యలను కూడా పరిష్కరిస్తుంది.

ఎన్నికల భాగస్వామ్యాన్ని పెంపొందించడానికి, ఈ క్రింది చర్యలు తీసుకోవాలని ఎన్నికల సంఘం ఆదేశించింది:

ఎ. తక్కువ ఓటింగ్ శాతం (ఎల్ వి టి)  విశ్లేషణ: తక్కువ ఓటింగ్ శాతం ఉన్న పి ఎస్ లు/ఏసీలు/పీసీలను గుర్తించి నిర్దిష్ట అంతరాలను పరిష్కరించేందుకు లక్ష్యిత చర్యలు చేపట్టాలని సీఈవోలు, డీఈవోలను ఆదేశించారు. 

బి.  పిఎస్ జిల్లా నిర్దిష్ట థీమ్ లను గుర్తించడం: పి ఎస్ ఎన్నికల యంత్రాంగానికి ప్రాథమిక యూనిట్ కాబట్టి, మహిళలు, పీడబ్ల్యూడీ, ట్రాన్స్జెండర్లు, పీవీటీజీలు వంటి వివిధ వర్గాలను చేరవేసేందుకు జిల్లాల వారీగా పి ఎస్ లపై దృష్టి సారించాలని, ఎన్ వి డి థీమ్ ను దృష్టిలో ఉంచుకుని మోడల్ పోలింగ్ కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేయాలని ఆదేశించారు.

సి. ఓటింగ్ ఇంప్లిమెంటేషన్ ప్లాన్ (టిఐపి): ఓటర్ల భాగస్వామ్యం , నిమగ్నతను పెంచడంపై వ్యూహాత్మక దృష్టితో, తక్కువ ఓటింగ్ ను పరిష్కరించడానికి, రాబోయే ఎన్నికలలో మొత్తం భాగస్వామ్యాన్ని పెంచడానికి టిఐపి అసెంబ్లీ నియోజకవర్గ స్థాయిలో వ్యూహాలను వివరిస్తుంది. క్షేత్రస్థాయిలో లక్ష్య విధానాన్ని అవలంబించడం ద్వారా, ప్రజాస్వామ్య భాగస్వామ్యాన్ని పెంపొందించడం, అర్హులైన ప్రతి ఓటరు తమ ఓటు హక్కును వినియోగించుకునేలా చూడటం టిఐపి లక్ష్యం.

డి.  పట్టణ, యువత ఉదాసీనతపై దృష్టి: ఎన్నికల్లో ప్రధాన మైన పట్టణ, యువత ఉదాసీనత సమస్యను ఈసీఐ పరిష్కరిస్తోంది. 2019 లోక్ సభ సాధారణ ఎన్నికలలో ఓటింగ్ శాతం 67.4%, దీని కోసం ఎన్నికల సంఘం " ఏ  ఓటరును వదిలిపెట్టకూడదు" అనే మిషన్ మాదిరిగానే మెరుగుపరచడానికి ఒక సవాలుగా తీసుకుంది.

ఇ. 'చునవ్ కా పర్వ్, దేశ్ కా గర్వ్' (ఎన్నికలు: అతిపెద్ద పండుగ, జాతి గర్వం) అనే గొడుగు కింద ఎన్నికల వేడుకలను ఎన్నికల సంఘం చిత్రీకరించింది. ఈ ప్రచారం ప్రధాన ఇతివృత్తం ఎన్నికలను ప్రజాస్వామ్య అతిపెద్ద పండుగగా, ఒక వ్యక్తి , దేశానికి గర్వకారణంగా వర్ణిస్తుంది.

ఎఫ్. మొదటిసారి ఓటర్లు ఎన్నికల ప్రక్రియలో పాల్గొనేలా ప్రోత్సహించడానికి #MeraPhelaVoteDeshkeLiye వంటి లక్ష్య ప్రచారాన్ని కూడా ప్రారంభించారు.

జి.  ఓటరు అవగాహనను వ్యాప్తి చేయడంలో సెలబ్రిటీలు, ఇన్ఫ్లూయెన్సర్ల పరిధిని స్వీప్ ఉపయోగించుకుంటోంది, అలాంటి మరో ప్రయత్నం " నా ఓటు, నా బాధ్యత " అనే లఘు చిత్రాన్ని నిర్మించడం.

హెచ్. భాగస్వామ్యం, సహకారం: విద్యా మంత్రిత్వ శాఖ, రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ, పెట్రోలియం, సహజవాయువు మంత్రిత్వ శాఖ, తపాలా శాఖ, ఇండియన్ బ్యాంకింగ్ అసోసియేషన్ మొదలైన వాటితో ఈసీఐ భాగస్వామ్యం కుదుర్చుకుంది. ఈ సంస్థల ద్వారా యువతలో ఎన్నికల అక్షరాస్యతను పెంపొందించడం, దేశవ్యాప్తంగా ఓటరు నిమగ్నతను పెంచడం స్వీప్ లక్ష్యం.

ఐ. పౌరులు, ముఖ్యంగా యువత, పట్టణ ప్రజల మధ్య అంతరాన్ని పూడ్చడానికి భారతరత్న సచిన్ టెండూల్కర్, నటుడు రాజ్ కుమార్ రావులను 'నేషనల్ ఐకాన్స్'గా ఇ సి ఐ నియమించింది. రాబోయే 2024 సార్వత్రిక ఎన్నికలలో ఓటర్ల భాగస్వామ్యాన్ని పెంచడానికి వారి ప్రభావాన్ని, ప్రజాదరణను ఉపయోగించుకునే దిశగా ఈ సహకారం ఒక ముఖ్యమైన అడుగును సూచిస్తుంది.

జె. స్థానిక ప్రముఖుల భాగస్వామ్యం, వినియోగం: స్థానిక పలుకుబడి కలిగిన వ్యక్తులను గుర్తించి ఎన్నికల ఐకాన్లుగా నియమించాలని రాష్ట్రాలను ఆదేశించింది. ఇది ఓటర్ల అవగాహన సందేశానికి విలువను జోడించడమే కాకుండా నిర్దిష్ట ప్రాంతంలో సాధారణ వ్యాప్తిని పెంచుతుంది.

కె. ఓటింగ్ శాతాన్ని పెంచడానికి, ఎన్నికల ప్రక్రియను మరింత సమ్మిళితంగా, అందుబాటులోకి తీసుకురావడానికి ,పౌరులకు తమ ఎన్నికల హక్కుల గురించి అవగాహన కల్పించడానికి,  ఆన్లైన్ ఎన్నికల సేవలను సులభతరం చేయడానికి ఆన్లైన్ పోర్టల్స్ , మొబైల్ అనువర్తనాలను ప్రోత్సహించ డానికి స్వీప్ సోషల్ మీడియా వంటి సాధనాలను ఉపయోగిస్తోంది. 

ఓటర్ల అవగాహన, భాగస్వామ్యాన్ని ప్రోత్సహించడంలో స్వీప్ కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది, బలమైన, మరింత సమ్మిళిత సమాజాన్ని నిర్మించడంలో ప్రజాస్వామ్య నిమగ్నత ప్రాముఖ్యతను నొక్కి చెబుతుంది. 2024 సార్వత్రిక ఎన్నికలకు ఎన్నికల సంఘం సన్నద్ధమవుతున్న తరుణంలో స్వీప్ కార్యక్రమాల ద్వారా పౌరుల సాధికారతకు, ప్రజాస్వామ్యాన్ని బలోపేతం చేయడానికి కట్టుబడి ఉంది.

జిల్లా, ఎసి స్థాయి, బూత్ స్థాయి ఎన్నికల నిర్వహణ ప్రణాళిక:

ఎన్నికల నిర్వహణకు రూట్ ప్లాన్, కమ్యూనికేషన్ ప్లాన్ తో సహా ఎస్పీలు/ ఎస్పీలు, సెక్టార్ అధికారులతో సంప్రదించి సమగ్ర జిల్లా ఎన్నికల నిర్వహణ ప్రణాళికను రూపొందించాలని జిల్లా ఎన్నికల అధికారులను ఆదేశించారు. భారత ఎన్నికల సంఘం ప్రస్తుత ఆదేశాలకు అనుగుణంగా వల్నరబిలిటీ మ్యాపింగ్ ను, కీలకమైన పోలింగ్ కేంద్రాల మ్యాపింగ్ ను పరిగణనలోకి తీసుకుని పరిశీలకులు వీటిని సరి చేస్తారు. 

కమ్యూనికేషన్ ప్లాన్:

ఎన్నికలను సజావుగా నిర్వహించడానికి,  పోలింగ్ రోజున ఏకకాలంలో జోక్యం , మధ్యంతర దిద్దుబాటుకు వీలు కల్పించడానికి జిల్లా / నియోజకవర్గ స్థాయిలో ఖచ్చితమైన కమ్యూనికేషన్ ప్రణాళికను రూపొందించడం,  అమలు చేయడానికి కమిషన్ చాలా ప్రాముఖ్యత ఇస్తుంది. ఇందుకోసం రాష్ట్రంలో నెట్ వర్క్ స్థితిగతులను అంచనా వేసి కమ్యూనికేషన్ షాడో ప్రాంతాలను గుర్తించేందుకు వీలుగా రాష్ట్ర ప్రధాన కార్యాలయంలోని టెలికమ్యూనికేషన్ విభాగం అధికారులు, బీఎస్ ఎన్ ఎల్ అధికారులు, రాష్ట్రంలోని ఇతర ప్రముఖ టెలికాం సర్వీస్ ప్రొవైడర్ల ప్రతినిధులతో సమన్వయం చేసుకోవాలని అన్ని రాష్ట్రాలు/ కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల ప్రధాన ఎన్నికల అధికారులను కమిషన్ ఆదేశించింది. శాటిలైట్ ఫోన్లు, వైర్ లెస్ సెట్లు, స్పెషల్ రన్నర్స్ తదితరాలను అందించడం ద్వారా తమ రాష్ట్రాల్లో అత్యుత్తమ కమ్యూనికేషన్ ప్రణాళికను రూపొందించాలని, కమ్యూనికేషన్ షాడో ప్రాంతాల్లో తగిన ప్రత్యామ్నాయ ఏర్పాట్లు చేయాలని కూడా సిఇఒలను ఆదేశించారు.

పోలింగ్ పార్టీలు, భద్రతా దళాలు, ఓటర్లు, ఇతర ఎన్నికల వాహనాల  రాకపోకలు సజావుగా సాగేందుకు కనెక్టింగ్ రోడ్ల పరిస్థితిని మెరుగుపరచాలని ఎన్నికల సంఘం ఆదేశించింది.  నీటి మార్గాల విషయంలో, ఎన్నికల సమయంలో పడవలు / లాంచీలు మొదలైన వాటి సరైన ఏర్పాట్లు ఉండేలా చూసుకోవాలని సూచించింది. 

వివిధ స్థాయిల్లో ఇంటిగ్రేటెడ్ కంట్రోల్ రూమ్ లు:

ఎన్నికలు సజావుగా, నిష్పక్షపాతంగా జరిగేందుకు,  ఎన్నికల సంబంధిత కార్యకలాపాలను పర్యవేక్షించడానికి, ఎన్నికల సమయంలో వివిధ ఏజెన్సీల మధ్య సమన్వయం కోసం రాష్ట్ర, జిల్లా స్థాయిలో ఇంటిగ్రేటెడ్ కంట్రోల్ రూమ్ లను ఏర్పాటు చేయాలని ఎన్నికల సంఘం ఆదేశించింది. ఎన్నికలకు సంబంధించిన వివిధ కార్యకలాపాలను పర్యవేక్షించడానికి, కమ్యూనికేట్ చేయడానికి , నిర్వహించడానికి బాధ్యతాయుతమైన అధికారుల ఆధ్వర్యంలో అవసరమైన అన్ని సాంకేతిక మద్దతును ఈ కంట్రోల్ రూమ్ కలిగి ఉంటుంది. ఈ కంట్రోల్ రూమ్ లలో సమర్థవంతమైన కమ్యూనికేషన్ పరికరాలు, కార్యకలాపాలను సమన్వయం చేయడానికి , సంఘటనలకు ప్రతిస్పందించడానికి అన్ని ఎన్నికల సంబంధిత కార్యాలయాలు / అధికారుల కాంటాక్ట్ నంబర్లు ఉన్నాయి.  ఈ ఇంటిగ్రేటెడ్ కంట్రోల్ రూమ్ వివిధ ఎన్నికల కార్యకలాపాలను సమర్థవంతంగా పర్యవేక్షించడానికి, నియంత్రించడానికి,  నిర్వహించడానికి నాడీ కేంద్రంగా పనిచేస్తుంది, ఎన్నికల అధికారులకు సహాయపడుతుంది.

సమ్మిళిత ఎన్నికలపై జాతీయ సలహా కమిటీ (ఎన్ఏసిఐఇ):

ప్రజాస్వామ్య విలువలు, సూత్రాలను నిలబెట్టే లక్ష్యంతో సమానత్వాన్ని ప్రోత్సహించడం, ఎన్నికల వ్యవస్థ ప్రమాణాలను మెరుగు పరచడం భారత ఎన్నికల సంఘం ఉద్దేశం. దేశవ్యాప్తంగా రాష్ట్ర, జిల్లా స్థాయిలో సమ్మిళిత ఎన్నికలను పకడ్బందీగా నిర్వహించేందుకు కార్యాచరణ ప్రణాళికలను అమలు చేస్తున్నారు.  2024 సార్వత్రిక ఎన్నికల నేపథ్యంలో కేంద్రీకృత, విస్తృత విధానం కోసం కమిషన్ జాతీయ సమ్మిళిత ఎన్నికల సలహా కమిటీ (ఎన్ఏసిఐఇ) ని ఏర్పాటు చేసింది. ట్రాన్స్జెండర్లు, పీవీటీజీలు, నిరాశ్రయులు/సంచార జాతులు, సెక్స్ వర్కర్లు, క్లిష్ట పరిస్థితుల్లో ఉన్న మహిళలు వంటి వివిధ అట్టడుగు వర్గాలను గుర్తించి, వారు ఎన్నికల్లో పాల్గొనేలా చూడటం పై ఈ కమిటీ దృష్టి సారించింది.

ఓటర్ల జాబితాలు : 

స్వచ్ఛమైన, నవీకరించిన ఓటర్ల జాబితాలే స్వేచ్ఛాయుత, నిష్పాక్షిక, విశ్వసనీయమైన ఎన్నికలకు పునాది అని కమిషన్ గట్టిగా విశ్వసిస్తుంది. అందువల్ల, వాటి నాణ్యత, ఆరోగ్యం,  విశ్వసనీయతను మెరుగుపరచడంపై విస్తృతమైన , స్థిరమైన దృష్టి పెట్టింది. ఎన్నికల చట్టాల (సవరణ) చట్టం-2021 ద్వారా ప్రజాప్రాతినిధ్య చట్టం-1950లోని సెక్షన్ 14లో సవరణ చేసిన తరువాత, ఒక సంవత్సరంలో ఓటరుగా నమోదు చేసుకోవడానికి నాలుగు అర్హత తేదీలు నిర్ణయించారు. దీని ప్రకారం, కమిషన్ 2024 జనవరి 1 ను అర్హత తేదీగా పేర్కొంటూ ఓటర్ల జాబితా ప్రత్యేక సారాంశ సవరణ (సమ్మరీ రివిజన్ )ను నిర్వహించింది, దీనిలో అర్హత తేదీగా జనవరి 1, 2024 కు సంబంధించి ఓటర్ల జాబితాలో నమోదు కోసం అర్హులైన పౌరుల నుండి దరఖాస్తులను ఆహ్వానించింది. 2024 జనవరి 1వ తేదీని అర్హత తేదీగా పేర్కొంటూ ఓటర్ల జాబితాల ప్రత్యేక సమ్మరీ రివిజన్ గడువులోగా పూర్తయిన తరువాత,  కాలవ్యవధి ప్రకారం ఓటర్ల జాబితా తుది ప్రచురణ జరిగింది -

35. అభ్యర్థుల అఫిడవిట్లు:
 

ఏ. అన్ని నిలువు వరుసలు పూరించబడాలి:
         2008 నాటి రిట్ పిటిషన్ (సి) నం. 121 (రిసర్జెన్స్ ఇండియా వర్సెస్ ఎలక్షన్ కమీషన్ ఆఫ్ ఇండియా మరియు మరొకటి)లో సుప్రీంకోర్టు ఆమోదించిన 13 సెప్టెంబర్ 2013 నాటి తీర్పును అనుసరించి ఇతర విషయాలతోపాటు ఇది రిటర్నింగ్ అధికారికి విధిగా ఉంటుంది. నామినేషన్ పత్రంతో అఫిడవిట్ దాఖలు చేసే సమయంలో (అభ్యర్థికి) అవసరమైన సమాచారం పూర్తిగా అందించబడిందో లేదో తనిఖీ చేయడానికి నామినేషన్ పత్రంతో పాటు దాఖలు చేయాల్సిన అఫిడవిట్‌లో అభ్యర్థులు తప్పనిసరిగా పూరించాలని కమిషన్ ఆదేశాలు జారీ చేసింది. అఫిడవిట్‌లోని ఏదైనా కాలమ్‌ను ఖాళీగా ఉంచినట్లయితే రిటర్నింగ్ అధికారి అభ్యర్థికి రివైజ్డ్ అఫిడవిట్‌ను సక్రమంగా పూరించిన అన్ని కాలమ్‌లతో ఫైల్ చేయమని నోటీసు జారీ చేస్తారు. అటువంటి నోటీసు తర్వాత అభ్యర్థి అఫిడవిట్‌ను అన్ని విధాలుగా పూర్తి చేయడంలో విఫలమైతే, నామినేషన్ పత్రాన్ని పరిశీలన సమయంలో రిటర్నింగ్ అధికారి తిరస్కరించాల్సి ఉంటుంది.

బి. ఫారమ్ 26లో నామినేషన్ ఫారమ్ మరియు అఫిడవిట్ ఫార్మాట్‌లో మార్పులు:
         16 సెప్టెంబర్ 2016, 7 ఏప్రిల్ 2017 మరియు 26 ఫిబ్రవరి, 2019 తేదీల నోటిఫికేషన్‌లను అనుసరించి నామినేషన్ ఫారమ్‌లు 2ఏ, 2బి, 2సి, 2డి, 2ఈ, 2ఎఫ్, 2జీ & 2హెచ్‌ సవరించబడ్డాయి. 26 ఫిబ్రవరి, 2019 నాటి నోటిఫికేషన్ ప్రకారం ఫారం 26లోని అఫిడవిట్ కూడా సవరించబడింది

1. నంబర్‌ను కేటాయించిన అభ్యర్థులకు తప్పనిసరిగా 'పాన్' బహిర్గతం చేయాలి లేదా పాన్ లేని అభ్యర్థులు 'పాన్ కేటాయించబడలేదు' అని స్పష్టంగా పేర్కొనాలి;
2. అభ్యర్థి, జీవిత భాగస్వామి మరియు హెచ్‌యూఎఫ్‌  గత 5 సంవత్సరాలలో దాఖలు చేసిన ఆదాయపు పన్ను రిటర్న్‌లో ప్రకటించిన మొత్తం ఆదాయం వివరాలు; మరియు ఆధారపడినవారు; 3.స్వీయ, జీవిత భాగస్వామి,హెచ్‌యుఎఫ్‌ లేదా ఆధారపడిన వారి ద్వారా ఏదైనా ఆఫ్‌షోర్ ఎంటిటీ/ట్రస్ట్‌పై ప్రయోజనకరమైన ఆసక్తితో సహా విదేశాలలో ఉన్న ఆస్తుల (స్థిర/చర) వివరాలు అందించాలి. సవరించిన నామినేషన్ ఫారమ్‌లు మరియు అఫిడవిట్ కాపీలు కమిషన్ వెబ్‌సైట్ https://eci.gov.in> మెనూ > అభ్యర్థి నామినేషన్ & ఇతర ఫారమ్‌లలో అందుబాటులో ఉన్నాయి.

36. క్రిమినల్ కేసులు ఉన్న అభ్యర్థులు:
1. నేర చరిత్ర కలిగిన అభ్యర్థులు ప్రచార వ్యవధిలో మూడు పర్యాయాలు వార్తాపత్రికలు మరియు టెలివిజన్ ఛానెల్‌ల ద్వారా దీనికి సంబంధించిన సమాచారాన్ని ప్రచురించాలి. నేరపూరిత పూర్వాపరాలు ఉన్న అభ్యర్థులను ఎంపిక  చేసే రాజకీయ పార్టీ తన అభ్యర్థుల నేర నేపథ్యం గురించిన సమాచారాన్ని తన వెబ్‌సైట్‌లో మరియు వార్తాపత్రికలు మరియు టెలివిజన్ ఛానెల్‌లలో మూడు సందర్భాలలో ప్రచురించవలసి ఉంటుంది.
2. కమీషన్ తన లేఖ నెం. 3/4/2019/ఎస్‌డిఆర్‌/వాల్యూమ్.4 సెప్టెంబరు 16, 2020 తేదీని అనుసరించి పేర్కొన్న కాలాన్ని క్రింది పద్ధతిలో మూడు బ్లాకులతో నిర్ణయించాలని ఆదేశించింది, తద్వారా ఓటర్లకు నేపథ్యం గురించి తెలుసుకోవడానికి తగినంత సమయం ఉంటుంది అటువంటి అభ్యర్థులు:

(ఎ) నామినేషన్ల ఉపసంహరణ తేదీ నుండి మొదటి 4 రోజులలోపు.

(బి) తదుపరి 5వ - 8వ రోజుల మధ్య.

(సి) 9వ రోజు నుండి ప్రచారం చివరి రోజు వరకు (పోల్ తేదీకి ముందు రెండవ రోజు).

(దృష్టాంతము: ఉపసంహరణకు చివరి తేదీ నెల 10వ తేదీ మరియు పోల్ నెల 24వ తేదీ అయితే డిక్లరేషన్ ప్రచురణ కోసం మొదటి బ్లాక్ నెల 11 మరియు 14 మధ్య జరుగుతుంది, రెండవ మరియు మూడవ బ్లాక్‌లు 15 మరియు ఆ నెలలో వరుసగా 18వ మరియు 19వ మరియు 22వ తేదీలు.)

3. ఈ ఆవశ్యకత 2015 నాటి రిట్ పిటిషన్(సి) నం. 784 (లోక్ ప్రహరీ వర్సెస్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా & అదర్స్) మరియు రిట్ పిటిషన్ (సివిల్) నం. 536 2011 (పబ్లిక్ ఇంట్రెస్ట్ ఫౌండేషన్ & ఆర్స్. వర్సెస్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా &ఏఎన్‌ఆర్‌).

37. క్రిమినల్ కేసులున్న అభ్యర్థులను కలిగి రాజకీయ పార్టీలు:
1. ఫిబ్రవరి 13, 2020 నాటి గౌరవనీయమైన సుప్రీంకోర్టు ఆదేశాలను అనుసరించి ధిక్కార పిటిషన్ (సి) నం. 2011 యొక్క డబ్ల్యుపి(సి) నం. 536లోని 2018 2192, రాజకీయ పార్టీలు (కేంద్ర మరియు రాష్ట్ర ఎన్నికల స్థాయిలో) పెండింగ్‌లో ఉన్న క్రిమినల్ కేసులు (నేరాల స్వభావంతో పాటు  మరియు అభియోగాలు రూపొందించబడ్డాయా, సంబంధిత కోర్టు, కేసు సంఖ్య మొదలైనవి) ఉన్న వ్యక్తులకు సంబంధించిన వివరణాత్మక సమాచారాన్ని తమ వెబ్‌సైట్‌లో అప్‌లోడ్ చేయడం తప్పనిసరి. అభ్యర్థులుగా ఎంపిక చేయబడిన వారు, అటువంటి ఎంపికకు గల కారణాలతో పాటు నేరపూరిత పూర్వాపరాలు లేని ఇతర వ్యక్తులను ఎందుకు ఎంపిక చేయలేకపోయారు వంటి సంబంధిత వివరాలు అందించాలి. ఎంపికకు సంబంధించిన కారణాలు సంబంధిత అభ్యర్థి యొక్క అర్హతలు, విజయాలు మరియు మెరిట్‌ను సూచిస్తాయి మరియు ఎన్నికలలో కేవలం "విజేత" కాదు.
2. ఈ సమాచారం ఇందులో కూడా ప్రచురించబడుతుంది:
ఏ. ఒక స్థానిక ప్రాంతీయ వార్తాపత్రిక మరియు ఒక జాతీయ వార్తాపత్రిక;
బి. ఫేస్‌బుక్‌ మరియు ట్విట్టర్‌ సహా రాజకీయ పార్టీ అధికారిక సోషల్ మీడియా ప్లాట్‌ఫారమ్‌లలో.

3. ఈ వివరాలు అభ్యర్థిని ఎంపిక చేసిన 48 గంటల్లోపు ప్రచురించబడతాయి మరియు నామినేషన్లు దాఖలు చేసే మొదటి తేదీకి రెండు వారాల ముందు కాదు. సంబంధిత రాజకీయ పార్టీ ఆ అభ్యర్థిని ఎంపిక చేసిన 72 గంటల్లోగా ఎన్నికల కమిషన్‌కు ఈ ఆదేశాలకు అనుగుణంగా నివేదికను సమర్పించాలి. ఒక రాజకీయ పార్టీ ఎన్నికల కమీషన్‌కు అటువంటి సమ్మతి నివేదికను సమర్పించడంలో విఫలమైతే ఎన్నికల సంఘం అటువంటి నిబంధనలను ఈ తేదీలోగా తీసుకురావాలి.
ఈ కోర్టు ఆదేశాలు/నిర్దేశాలను ధిక్కరిస్తున్నట్లు సుప్రీంకోర్టు నోటీసుకు సంబంధించిన రాజకీయ పార్టీ. కమిషన్ ఆదేశాలు వీడియో లెటర్ నం. కమిషన్ వెబ్‌సైట్‌లో అందుబాటులో ఉన్న 3/4/2020/ఎస్‌డిఆర్‌/వాల్యూమ్‌.3 మార్చి 6, 2020 తేదీని చూడవచ్చు.
4. బ్రజేష్ సింగ్ వర్సెస్ సునీల్ అరోరా & ఓర్స్ లో గౌరవనీయమైన సుప్రీం కోర్ట్. [డబ్ల్యూపి(సి) నంబర్‌. 536/2011లో ధిక్కార పిటిషన్ (సి) నంబర్‌ 656/2020 ధిక్కార పిటిషన్ (సి) నంబర్. 2192/2018లో] 10.08.2021 నాటి తీర్పును బట్టి కొన్ని అదనపు ఆదేశాలు జారీ చేయబడ్డాయి. ఇది వీడియోలో ప్రసారం చేయబడింది. 26.08.2021 నాటి కమిషన్ లేఖ నం. 3/4/ఎస్‌డిఆర్‌/వాల్యూమ్‌.1 ఇది కమిషన్ వెబ్‌సైట్‌లో అందుబాటులో ఉంది. రాజకీయ పార్టీలకు సంబంధించిన ఆదేశాలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి: -
ఏ. రాజకీయ పార్టీలు తమ వెబ్‌సైట్‌ల హోమ్‌పేజీలో అభ్యర్థుల నేర పూర్వ చరిత్రకు సంబంధించిన సమాచారాన్ని ప్రచురించాలి, తద్వారా ఆ సమాచారాన్ని ఓటరు సులభంగా పొందగలుగుతారు. హోమ్‌పేజీలో "నేరసంబంధమైన పూర్వాపరాలు ఉన్న అభ్యర్థులు" అనే శీర్షికను కలిగి ఉండటం కూడా ఇప్పుడు అవసరం అవుతుంది;
బి. 13.02.2020 నాటి మా ఆర్డర్‌లోని 4.4 పేరాలోని దిశను సవరించాలని మేము స్పష్టం చేస్తున్నాము మరియు ప్రచురించాల్సిన వివరాలు అభ్యర్థిని ఎంపిక చేసిన 48 గంటలలోపు ప్రచురించబడతాయి మరియు రెండు వారాల ముందు కాదు. నామినేషన్ల దాఖలు మొదటి తేదీ; మరియు అటువంటి రాజకీయ పార్టీ ఈసీఐకి అటువంటి సమ్మతి నివేదికను సమర్పించడంలో విఫలమైతే ఈసీఐ  కోర్టు యొక్క ఆదేశాలు/నిర్దేశాలను ధిక్కరించినట్లు రాజకీయ పార్టీ ఈ కోర్టు దృష్టికి తీసుకువస్తుందని మేము పునరుద్ఘాటిస్తున్నాము.

38. పర్యావరణ స్నేహపూర్వక ఎన్నికలు:
         రాజకీయ పార్టీలు మరియు అభ్యర్థులు తమ ఎన్నికల ప్రచార కార్యక్రమాలలో పర్యావరణానికి అనుకూలమైన మెటీరియల్‌ను మాత్రమే ఉపయోగించాలని మరియు సింగిల్ యూజ్ ప్లాస్టిక్ మరియు నాన్-బయోడిగ్రేడబుల్ మెటీరియల్‌ను ఉపయోగించకూడదని ఎన్నికల సంఘం అనేక సందర్భాల్లో తెలియజేసింది. పర్యావరణాన్ని పరిరక్షించడం అనేది వ్యక్తిగత పని కాదు, సమిష్టి బాధ్యత. కాబట్టి ఎన్నికల ప్రచారంలో  పోస్టర్లు, బ్యానర్లు మొదలైన వాటి తయారీకి ప్లాస్టిక్/పాలిథిన్ మరియు అలాంటి నాన్-బయోడిగ్రేడబుల్ మెటీరియల్‌లను ఉపయోగించకుండా ఉండాలని కమిషన్ అన్ని రాజకీయ పార్టీలను కోరింది. పర్యావరణం మరియు మానవ ఆరోగ్యం ఇది అవసరం. దీనికి సంబంధించి, 18 ఆగస్టు, 2023న  ఎన్నికలను పర్యావరణ అనుకూలమైనదిగా నిర్వహించాలని కమిషన్ అన్ని సీఈఓ లు మరియు రాజకీయ పార్టీలకు సంకలన సూచనలను జారీ చేసింది.

         అంతేకాకుండా, ఈ విషయంలో భారత ఎన్నికల సంఘం సూచనలను నిశితంగా పరిశీలించాల్సిందిగా సంబంధిత వ్యక్తులందరినీ ఎన్‌జీటీ కోరింది.

39. బాల కార్మికుల నిషేధం:
బాల కార్మిక (నిషేధం మరియు నియంత్రణ) చట్టం, 1986లోని సెక్షన్ 3(1) ప్రకారం చైల్డ్ లేబర్ (నిషేధం మరియు నియంత్రణ) సవరణ చట్టం, 2016 ప్రకారం  పిల్లలను ఏ వృత్తి లేదా ప్రక్రియలో నియమించకూడదు లేదా పని చేయడానికి అనుమతించకూడదు. ఎన్నికలకు సంబంధించిన పనిలో పిల్లలను ఏ విధంగానైనా ఉపయోగించకూడదని కూడా కమిషన్ బలమైన మినహాయింపును తీసుకుంది, దీనికి సంబంధించి 5 ఫిబ్రవరి, 2024న ఆదేశాలు జారీ చేయబడ్డాయి.

40. ప్రవర్తనా నియమావళి:
1. షెడ్యూల్ ప్రకటన నుండి మోడల్ కోడ్ ఆఫ్ కండక్ట్ అమల్లోకి వస్తుంది. అందరు అభ్యర్థులు, రాజకీయ పార్టీలు మరియు పేర్కొన్న రాష్ట్రాల ప్రభుత్వానికి సంబంధించి మోడల్ కోడ్  నిబంధనలు అన్ని రాష్ట్రాలు/కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు వర్తిస్తాయి. మోడల్ కోడ్ ఆఫ్ కండక్ట్ యొక్క నిబంధనలు కేంద్ర ప్రభుత్వానికి కూడా వర్తిస్తాయి. ఎంసీసీ మార్గదర్శకాలను సమర్థవంతంగా అమలు చేసేందుకు కమిషన్ విస్తృతమైన ఏర్పాట్లు చేసింది. 

2. ఈ మార్గదర్శకాలను ఉల్లంఘిస్తే కఠినంగా వ్యవహరిస్తామని, ఈ విషయంలో ఎప్పటికప్పుడు జారీ చేసిన సూచనలను అన్ని రాజకీయ పార్టీలు, పోటీలో ఉన్న అభ్యర్థులు మరియు వారి ఏజెంట్లు/ప్రతినిధులు ఏవైనా సందేహాలు లేదా అనుమానాలను నివారించడానికి చదివి అర్థం చేసుకోవాలని కమిషన్ నొక్కి చెప్పింది. ఎంసీసీ నిబంధనలు అధికారిక యంత్రాంగం/స్థానం దుర్వినియోగం కాకుండా చూసుకోవాలని అన్ని రాష్ట్రాలు/యూటీల ప్రభుత్వాలు కూడా ఆదేశించబడ్డాయి.

3. ఎన్నికల షెడ్యూల్‌ ప్రకటించిన మొదటి 72 గంటలలో మోడల్‌ కోడ్‌ ఆఫ్‌ కండక్ట్‌ను అమలు చేయడం కోసం వేగవంతమైన, సమర్థవంతమైన మరియు కఠినమైన చర్యల కోసం మరియు ముగింపుకు ముందు చివరి 72 గంటలలో అదనపు అప్రమత్తత మరియు కఠినమైన అమలు చర్యల కోసం కూడా కమిషన్ సూచనలను జారీ చేసింది.  క్షేత్రస్థాయి ఎన్నికల యంత్రాంగానికి అనుగుణంగా ఈ సూచనలు ప్రామాణిక ఆపరేటింగ్ ప్రొసీజర్స్ (ఎస్‌ఓపిలు) రూపంలో జారీ చేయబడ్డాయి.

41. వీడియోగ్రఫీ/ వెబ్‌కాస్టింగ్/సీసీటీపీ కవరేజ్:
సిఏపిఎఫ్‌  అందుబాటులో లేని కారణంగా లేదా ఇతరత్రా వినియోగించబడని పోలింగ్ స్టేషన్‌లలో స్వేచ్ఛగా, నిష్పక్షపాతంగా, సమ్మిళితంగా మరియు పారదర్శకంగా ఎన్నికలను నిర్వహించడానికి, పోలింగ్ ప్రక్రియను వీక్షించడానికి క్రింది ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ పౌర (నాన్-ఫోర్స్) చర్యలు ఉంచబడతాయి:

1. మైక్రో అబ్జర్వర్
2. వీడియో కెమెరా
3. సీసీటీవీ
4. వెబ్‌కాస్టింగ్
         నామినేషన్ పత్రాల దాఖలు మరియు వాటి పరిశీలన, చిహ్నాల కేటాయింపు, మొదటి స్థాయి తనిఖీ, ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ యంత్రాల సన్నద్ధత మరియు నిల్వ, ముఖ్యమైన బహిరంగ సభలు, ఎన్నికల ప్రచార సమయంలో ఊరేగింపులు పోస్టల్ బ్యాలెట్ పత్రాలను పంపడం, గుర్తించబడిన పోలింగ్ స్టేషన్‌లలో పోలింగ్ ప్రక్రియ, పోల్ చేసిన ఈవీఎంలు మరియు వివిపిఏటిల నిల్వ, ఓట్ల లెక్కింపు మొదలైనసమయంలో వీడియోగ్రఫీ చేయబడుతుంది. ఓటర్లను బెదిరించే ప్రయత్నాలు, ఓటర్లను ప్రలోభపెట్టడం/లంచం ఇవ్వడం, కాన్వాసింగ్ వంటి సంఘటనలను వీడియోగ్రాఫర్ రికార్డ్ చేయాలి. పోలింగ్ స్టేషన్‌లకు 100 మీటర్ల లోపల, ఓటింగ్ కంపార్ట్‌మెంట్ స్థానాలు, మాక్ పోల్, ఈవీఎంలు మరియు వీవీప్యాట్‌ల సీలింగ్, క్యూలో ఉన్న ఓటర్లు, పోలింగ్ ముగియడానికి నిర్ణయించిన సమయంలో క్యూ పొడవు, పోలింగ్ స్టేషన్‌లో ఏదైనా వివాదం మొదలైనవి రికార్డు చేయాలి

నామినేషన్, పరిశీలన, ఉపసంహరణ, గుర్తు కేటాయింపు, ఈవిఎం/వివిపిఏటి సంబంధిత ప్రక్రియలు, సరిహద్దు చెక్ పోస్ట్‌లు మరియు స్టాటిక్ చెక్ పాయింట్‌లు వంటి ప్రభావవంతమైన పర్యవేక్షణ మరియు నిఘా కోసం గదులు/హాళ్ల లోపల జరిగే పోల్ ప్రక్రియల కోసం సిసిటివి కవరేజ్ అందించబడుతుంది.

         మొత్తం పోలింగ్ స్టేషన్‌లు మరియు అన్ని క్రిటికల్ పోలింగ్ స్టేషన్‌లు మరియు సమస్యత్మాక ప్రాంతాల్లోని అన్ని పోలింగ్ స్టేషన్‌లలో కనీసం 50% వెబ్‌కాస్టింగ్ పోలింగ్ సమయంలో జరుగుతుంది. పోలింగ్ రోజున వెబ్‌కాస్టింగ్ యొక్క ప్రత్యక్ష ప్రసార డేటా ప్రధాన ఎన్నికల అధికారి మరియు జిల్లా ఎన్నికల అధికారి యొక్క ఇంటిగ్రేటెడ్ కంట్రోల్ రూమ్‌లలో పర్యవేక్షించబడుతుంది.

         కౌంటింగ్ ప్రతి దశలో వీడియో/సిసిటివి కవరేజీ కూడా ఉండేలా చూడాలి. ఈ కవరేజీలో కౌంటింగ్ సిబ్బందికి ర్యాండమైజేషన్ ప్రక్రియ, స్ట్రాంగ్ రూమ్‌లు తెరవడం, స్ట్రాంగ్ రూమ్ నుండి కౌంటింగ్ హాల్‌కు సియూలను తరలించడం, కౌంటింగ్ హాల్ ఏర్పాట్లు, కౌంటింగ్ మరియు ట్యాబులేషన్ కౌంటర్ల ప్రక్రియ, పరిశీలకుల ద్వారా రౌండ్‌కు రెండు సియులను తనిఖీ చేయడం, కౌంటింగ్ హాల్/సెంటర్ లోపల, వెలుపల భద్రతా ఏర్పాట్లు, అభ్యర్థులు మరియు వారి ఏజెంట్ల హాజరు, ఫలితాల ప్రకటన, ఎన్నికల రిటర్న్ సర్టిఫికేట్ అందజేయడం, నల్ల ఎన్వలప్‌లలో వివిపిఏటి స్లిప్‌లను ఉంచడం మరియు కౌంటింగ్ తర్వాత ఈవిఎం/వివిపిఏటిలను సీలింగ్ చేయడం మరియు కౌంటింగ్‌లోని ఏదైనా ఇతర ముఖ్యమైన సంఘటనలు ప్రక్రియల్లో వీడియో రికార్డింగ్ తప్పనిసరి.

42. ప్రజా ఇబ్బందిని నిరోధించే చర్యలు:
1. ప్రకటన తేదీ నుండి ప్రారంభమయ్యే మొత్తం ఎన్నికల వ్యవధిలో పబ్లిక్ అడ్రస్ సిస్టమ్ లేదా లౌడ్‌స్పీకర్‌లు లేదా ఏదైనా సౌండ్ యాంప్లిఫైయర్‌ను నిబంధనల ప్రకారం ఉపయోగించాలని కమిషన్ ఆదేశించింది.  రాత్రి 10:00 నుండి ఉదయం 06:00 గంటలు లౌడ్‌ స్పీకర్‌లు అనుమతించబడవు. 

2. ఏ పోలింగ్ ప్రాంతంలోనైనా పోలింగ్ ముగియడానికి నిర్ణయించిన గంటతో ముగిసే 48 గంటల వ్యవధిలో ఏ రకమైన లేదా మరే ఇతర పద్ధతిలో వాహనాలపై అమర్చిన లౌడ్ స్పీకర్లను ఉపయోగించడానికి అనుమతించబడదు.

43. రాజకీయ పార్టీలు:
ఓటర్ల తర్వాత ఎన్నికల ప్రక్రియలో అత్యంత ముఖ్యమైన వాటాదారులలో రాజకీయ పార్టీలు ఒకటి. మనం బహుళ పార్టీ ప్రజాస్వామ్యాన్ని కలిగి ఉన్నాము మరియు ప్రజాప్రాతినిధ్య చట్టం-1951 ప్రకారం రాజకీయ పార్టీని ఏర్పాటు చేయాలని భావిస్తున్న సమూహం, నిర్ణీత ప్రక్రియను అనుసరించి నమోదు ప్రక్రియ కోసం సకాలంలో సౌకర్యాలు కల్పించడంలో కమిషన్ ప్రత్యేక కృషి చేస్తుంది. 05.03.2024 నాటికి 2798 (గుర్తింపు పొందిన వాటితో సహా) రాజకీయ పార్టీలు కమిషన్‌లో నమోదు చేయబడ్డాయి.

44. చిహ్నాలు:
మొదటి ఎన్నికల నుండి, నిర్దిష్ట చిహ్నాల ద్వారా రాజకీయ పార్టీలు మరియు అభ్యర్థులను గుర్తించడానికి కమిషన్ ఒక ప్రత్యేక పద్ధతిని రూపొందించింది. ఇప్పుడు, ఇది భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 324 ప్రకారం కమిషన్ జారీ చేసిన సింబల్ ఆర్డర్-1968 ప్రకారం కేటాయించబడింది. ఈ రోజు నాటికి మన దగ్గర 6 (ఆరు) గుర్తింపు పొందిన జాతీయ పార్టీలు మరియు 58 గుర్తింపు పొందిన రాష్ట్ర రాజకీయ పార్టీలు ఇప్పటికే గుర్తులను కలిగి ఉన్నాయి. 05.03.2024 నాటికి ఆంధ్రప్రదేశ్, అరుణాచల్ ప్రదేశ్, ఒడిశా మరియు సిక్కింలోని లోక్‌సభ మరియు రాష్ట్ర శాసనసభలకు సార్వత్రిక ఎన్నికల కోసం 58 నమోదిత కానీ గుర్తించబడని రాజకీయ పార్టీలకు ఉమ్మడి గుర్తులు కేటాయించబడ్డాయి.

45. నిశ్శబ్ద కాలం గురించి రాజకీయ పార్టీలకు సూచనలు:
1. కమ్యూనికేషన్ టెక్నాలజీలో పురోగతి మరియు సామాజిక మాధ్యమాల పెరుగుదల నేపథ్యంలో సెక్షన్ 126 పనితీరును సమీక్షించడానికి, ప్రజాప్రాతినిధ్య చట్టం, 1951లోని సెక్షన్ 126 మరియు ఇతర సంబంధిత నిబంధనలను అధ్యయనం చేసే ఆదేశంతో కమిషన్ ఒక కమిటీని ఏర్పాటు చేసింది. నిబంధనలు మరియు ఈ విషయంలో తగిన సిఫార్సు చేయడానికి ఇది పనిచేస్తుంది. కమిటీ తన నివేదికను జనవరి 10, 2019న కమీషన్‌కు సమర్పించింది.

2. ఇతర ప్రతిపాదనలతో పాటు, సెక్షన్ 126లోని నిబంధనల యొక్క లేఖ మరియు స్ఫూర్తికి అనుగుణంగా రాజకీయ పార్టీలకు సూచనలు ఇవ్వాలని కమిటీ ప్రతిపాదించింది. కమిషన్ ఈ మేరకు అన్ని రాజకీయ పార్టీలకు పిలుపునిచ్చింది.ఆర్‌.పి. చట్టం, 1951లోని సెక్షన్ 126 ప్రకారం అన్ని రకాల మీడియాలపై మౌనం పాటించేలా వారి నాయకులు మరియు ప్రచారకులకు సూచించాలి మరియు వారి నాయకులు మరియు క్యాడర్‌లు సెక్షన్ 126 స్ఫూర్తిని ఉల్లంఘించే ఏ చర్యకు పాల్పడకూడదు.

3. బహుళ దశల ఎన్నికల్లో కొన్ని నియోజకవర్గాల్లో 48 గంటల సైలెన్స్‌ పిరియడ్‌ కొనసాగవచ్చు. అయితే ఇతర నియోజకవర్గాల్లో ప్రచారం కొనసాగుతుంది. అటువంటి సందర్భంలో, నియోజక వర్గాల్లోని పార్టీలకు లేదా అభ్యర్థులకు మద్దతివ్వడానికి ఎలాంటి ప్రత్యక్ష లేదా పరోక్ష సూచన ఉండకూడదు. నిశ్శబ్దం సమయంలో స్టార్ క్యాంపెయినర్లు మరియు ఇతర రాజకీయ నాయకులు మీడియా సమావేశాల ద్వారా మరియు ఎన్నికల విషయాలపై ఇంటర్వ్యూలు ఇవ్వడం మానుకోవాలి.

46.పిడబ్ల్యూడిలకు సంబంధించి రాజకీయ పార్టీలకు సూచనలు:
1. వికలాంగుల (పీడబ్ల్యూడీలు) గురించి రాజకీయ చర్చలో కించపరిచే లేదా అభ్యంతరకరమైన పదజాలాన్ని ఉపయోగించడం గురించి కమిషన్‌కు అవగాహన కల్పించబడింది. ఏదైనా రాజకీయ పార్టీల సభ్యులు లేదా అభ్యర్థులు ప్రసంగం/ప్రచారంలో ఇటువంటి అర్థాలను ఉపయోగిస్తే పిడబ్ల్యూడిలను అవమానించినట్లు అర్థం చేసుకోవచ్చు. కించపరిచే పదాల వాడకాన్ని నివారించడం అవసరం.

2.రాజకీయ ప్రసంగం/ప్రచారంలో దివ్యాంగులకు న్యాయం మరియు గౌరవం కల్పించాలి. రాజకీయ ప్రచారం మరియు సంబంధిత కమ్యూనికేషన్ల సమయంలో భాషలో చేరిక మరియు గౌరవాన్ని ప్రోత్సహించడానికి, కమిషన్ వెబ్‌సైట్‌లో అందుబాటులో ఉన్న అన్ని రాజకీయ పార్టీలు మరియు వారి ప్రతినిధులకు పిడబ్ల్యూడిల పట్ల ప్రవర్తనపై మార్గదర్శకాలు జారీ చేయబడ్డాయి.

47. పబ్లిక్ డిస్కోర్స్ ప్లమ్మెంటింగ్ స్థాయిపై సలహా:
ప్రవర్తనా నియమావళి (ఎంసిసి) అనేది ఎన్నికల ప్రచారాన్ని నియంత్రించే ప్రాథమిక నియంత్రణ మరియు ప్రచార ప్రసంగాలు మరియు అప్పీళ్లకు సంబంధించి రాజకీయ పార్టీలు మరియు అభ్యర్థులు పాటించాల్సిన మార్గదర్శకాలను ప్రత్యేకంగా అందిస్తుంది. ముఖ్యంగా రాజకీయ పార్టీల నాయకుల విషయంలో దీని ఉల్లంఘన నియోజకవర్గ వ్యాప్తంగా ఎన్నికల ప్రక్రియపై విస్తృత ప్రభావం చూపుతుంది. ప్రచార సమయంలో రాజకీయ చర్చల తీరును అస్థిరపరిచే పనిలో ఉన్న అనేక ధోరణులను కమిషన్ గమనిస్తోంది.ఎంసిసి ప్రత్యక్ష ఉల్లంఘనలే కాకుండా, ఎన్నికల ప్రచార సమయంలో క్రమపద్ధతిలో రూపొందించబడిన మరియు సమయానుకూలమైన ప్రకటనలు, సర్రోగేట్ లేదా పరోక్ష ఉల్లంఘనలను వ్యంగ్యం ఉపయోగించి ధృవీకరించని ఆరోపణలను లేవనెత్తడం మొదలైన ధోరణులు ఉన్నాయి. మోడల్ ప్రవర్తనా నియమావళి నిబంధనల ప్రకారం రెచ్చగొట్టే మరియు రెచ్చగొట్టే ప్రకటనలను ఉపయోగించడం, మర్యాద యొక్క పరిమితులను అతిక్రమించే అసభ్యకరమైన మరియు దుర్భాషల ఉపయోగం మరియు రాజకీయ ప్రత్యర్థుల వ్యక్తిగత స్వభావం మరియు ప్రవర్తనపై దాడులు స్థాయి ఎన్నికల తీరును ఆటంక పరుస్తాయి. మోడల్ కోడ్ యొక్క స్ఫూర్తి కేవలం ప్రత్యక్ష ఉల్లంఘనను నివారించడం మాత్రమే కాదు ఇది సూచనాత్మక లేదా పరోక్ష ప్రకటనలు లేదా దూషణల ద్వారా ఎన్నికల స్థలాన్ని నాశనం చేసే ప్రయత్నాలను కూడా నిషేధిస్తుంది. కమిషన్ ఎంసిసి సూచనలను పదే పదే పునరుద్ఘాటించింది మరియు అన్ని జాతీయ మరియు రాష్ట్ర పార్టీలు, ఆర్‌యుపిపిలు మరియు స్వతంత్ర అభ్యర్థులు తమ మాటల్లో జాగ్రత్తగా మరియు సంయమనం పాటించాలని గట్టిగా సూచించింది మరియు హెచ్చరించింది.

         2024 లోక్‌సభకు సాధారణ ఎన్నికలు మరియు శాసనసభలకు జరిగే ఇతర ఏకకాల ఎన్నికల దృష్ట్యా, కమిషన్ 01.03.2024 నాటి తన లేఖను అనుసరించి, ప్రచార సమయంలో బహిరంగ చర్చల స్థాయి క్షీణించడంపై రాజకీయ పార్టీలకు ఒక సలహాను జారీ చేసింది. ఈ సలహా సాధారణంగా రాజకీయ పార్టీలు మరియు అభ్యర్థులు మరియు ముఖ్యంగా స్టార్ క్యాంపెయినర్లు ఆశించిన అలంకారాన్ని నిర్దేశిస్తుంది. ఎంసిసి మరియు సర్రోగేట్ మార్గాలను సర్రోగేట్ లేదా పరోక్షంగా ఉల్లంఘించే ఏవైనా రకాలైన ఎన్నికల ప్రచార స్థాయిని పెంచేందుకు కఠిన చర్యలు తీసుకుంటామని ఇది చాలా స్పష్టంగా సూచిస్తుంది. కమీషన్ వెబ్‌సైట్ https://www.eci.gov.in/లో కరెంట్ ఇష్యూస్ అనే శీర్షిక కింద సలహా అందుబాటులో ఉంది.

48. శాంతి,భద్రతలు, భద్రతా ఏర్పాట్లు మరియు బలగాల విస్తరణ:
1. ఎన్నికల నిర్వహణలో విస్తృతమైన భద్రతా నిర్వహణ ఉంటుంది, ఇందులో పోలింగ్ సిబ్బంది, పోలింగ్ స్టేషన్‌లు మరియు పోలింగ్ సామగ్రి భద్రత మాత్రమే కాకుండా ఎన్నికల ప్రక్రియ యొక్క మొత్తం భద్రత కూడా ఉంటుంది. ఎన్నికలను స్వేచ్ఛగా, నిష్పక్షపాతంగా మరియు విశ్వసనీయంగా నిర్వహించేందుకు శాంతియుతమైన మరియు అనుకూలమైన వాతావరణాన్ని నిర్ధారించడంలో స్థానిక పోలీసు బలగాలకు అనుబంధంగా కేంద్ర సాయుధ పోలీసు బలగాలు (సిఎపిఎఫ్‌లు) మోహరించబడతాయి. 

2.క్షేత్రస్థాయి పరిస్థితుల అంచనా ఆధారంగా ఇతర రాష్ట్రాల నుండి వచ్చిన సెంట్రల్ ఆర్మ్‌డ్ పోలీస్ ఫోర్సెస్ (సిఎపిఎఫ్‌లు) మరియు స్టేట్ ఆర్మ్‌డ్ పోలీసులు (ఎస్‌ఎపి) ఎన్నికల సమయంలో మోహరిస్తారు. ముఖ్యంగా బలహీన వర్గాలు, మైనారిటీలు మొదలైనవాటికి చెందిన ఓటర్ల మనస్సులలో విశ్వాసాన్ని పునరుద్దరించేందుకు మరియు విశ్వాసాన్ని పెంపొందించడానికి ప్రాంత ఆధిపత్యం, దుర్బల పాకెట్లలో రూట్ మార్చ్‌లు, పాయింట్ పెట్రోలింగ్ మరియు ఇతర విశ్వాసాన్ని పెంపొందించే చర్యల కోసం సిఎపిఎఫ్‌లు చాలా ముందుగానే మోహరించబడతాయి. సిఎపిఎఫ్‌లు స్థానిక బలగాలతో ఏరియా పరిచయం మరియు హ్యాండ్‌హోల్డింగ్‌ని చేపట్టడానికి సకాలంలో చేర్చబడతాయి మరియు ఈ ప్రాంతాలలో కదలిక, అమలు కార్యకలాపాలు మొదలైన వాటి కోసం అన్ని ఇతర ప్రామాణిక భద్రతా ప్రోటోకాల్‌లు ఖచ్చితంగా కట్టుబడి ఉంటాయి. వివిధ వాటాదారులతో సంప్రదించి అన్ని రాష్ట్రాలు/యూటీల సీఈఓలు గ్రౌండ్ రియాలిటీని అంచనా వేసిన ప్రకారం సిఎపిఎఫ్‌లు/ఎస్‌ఏపి  సున్నిత నియోజకవర్గాలు మరియు ఇతర సమస్యాత్మక  ప్రాంతాలు మరియు క్లిష్టమైన పోలింగ్ స్టేషన్‌లలో కూడా మోహరించబడతాయి. పోల్ ముందురోజు సిఎపిఎఫ్‌లు/ఎస్‌ఏపి సంబంధిత పోలింగ్ స్టేషన్‌ల యొక్క స్థానం మరియు నియంత్రణను తీసుకుంటాయి మరియు పోలింగ్ స్టేషన్‌లను సంరక్షించడం మరియు పోలింగ్ రోజున ఓటర్లు మరియు పోలింగ్ సిబ్బందికి భద్రత కల్పించే బాధ్యతను కలిగి ఉంటాయి. అంతేకాకుండా ఈ బలగాలు ఈవీఎంలు మరియు వీవీప్యాట్‌లను భద్రపరిచే స్ట్రాంగ్ రూమ్‌లను మరియు కౌంటింగ్ కేంద్రాలను భద్రపరచడానికి మరియు అవసరమైన ఇతర ప్రయోజనాల కోసం భద్రపరుస్తాయి.

3. నియోజకవర్గాల్లో బలగాల మోహరింపు మొత్తం కేంద్ర పరిశీలకుల పర్యవేక్షణలో ఉంటుంది. రాష్ట్ర పోలీసు అధికారులు మరియు సిఎపిఎఫ్‌ల సరైన మరియు ప్రభావవంతమైన వినియోగాన్ని నిర్ధారించడానికి రాష్ట్ర విస్తరణ ప్రణాళికను సంయుక్తంగా నిర్ణయించడానికి మరియు రాష్ట్ర పోలీసు యొక్క ర్యాండమైజేషన్‌ను నిర్ధారించడానికి సీఈఓ, రాష్ట్ర పోలీసు నోడల్ అధికారి (ఎస్‌పిఎన్‌ఓ) మరియు రాష్ట్ర సిఎపిఎఫ్ సమన్వయకర్తల కమిటీని ఏర్పాటు చేయాలని కమిషన్ ఆదేశించింది.

49. ఎస్సీ/ఎస్టీ మరియు ఇతర బలహీన వర్గాల ఓటర్లకు రక్షణ:
         షెడ్యూల్డ్ కులాలు మరియు షెడ్యూల్డ్ తెగల (దౌర్జన్యాల నిరోధక) చట్టం, 1989 (2015లో సవరించిన విధంగా) సెక్షన్ 3 (1) ప్రకారం, షెడ్యూల్డ్ కులం లేదా షెడ్యూల్డ్ తెగకు చెందినవ్యక్తిని బలవంతం చేసినా లేదా బెదిరించినా కులం లేదా షెడ్యూల్డ్ తెగ వారు ఓటు వేయకూడదని లేదా నిర్దిష్ట అభ్యర్థికి ఓటు వేయాలని లేదా వేయకూడదని  లేదా అభ్యర్థిగా నిలబడకూడదు అని చేసే హెచ్చరికలు శిక్షర్హమైన నేరాలు. ఈ నేరాలకు గాను ఆరు నెలల నుండి పదేళ్ల వరకూ జైలుశిక్ష ఉంటుంది. మరియు జరిమానాతో ఉంటుంది. సత్వర చర్య కోసం ఈ నిబంధనలను సంబంధిత అందరి దృష్టికి తీసుకురావాలని కమిషన్ అన్ని రాష్ట్రాలు/యూటీలను కోరింది. బలహీన వర్గాల ఓటర్లు ముఖ్యంగా ఎస్సీలు, ఎస్టీలు మొదలైన వారి విశ్వాసాన్ని పెంపొందించడానికి మరియు ఎన్నికల ప్రక్రియ యొక్క స్వచ్ఛత మరియు విశ్వసనీయతపై వారి విశ్వాసం మరియు విశ్వాసాన్ని పెంపొందించడానికి సిఎపిఎఫ్‌లు/ఎస్‌ఎపి పెట్రోలింగ్ మరియు రూట్ మార్చ్‌లను నిర్వహించడంలో విస్తృతంగా మరియు బలంగా ఉపయోగించబడతాయి మరియు కేంద్ర పరిశీలకుల పర్యవేక్షణలో అవసరమైన ఇతర విశ్వాస నిర్మాణ చర్యలను చేపట్టబడాలి.

50.ఎన్నికల వ్యయ పర్యవేక్షణ:
అభ్యర్థుల ఎన్నికల వ్యయాన్ని సమర్థవంతంగా పర్యవేక్షించే ఉద్దేశ్యంతో సమగ్ర సూచనలు జారీ చేయబడ్డాయి. ఇందులో వ్యయ పరిశీలకులు, సహాయ వ్యయ పరిశీలకులు, ఫ్లయింగ్ స్క్వాడ్‌ల (ఎఫ్‌ఎస్‌లు), స్టాటిక్ సర్వైలెన్స్ టీమ్స్ (ఎస్‌ఎస్‌టిలు), వీడియో సర్వైలెన్స్ టీమ్‌లు (విఎస్‌టిలు) వీడియో వీక్షణ బృందాలు (వివిటిలు), అకౌంటింగ్ బృందాలు (ఏటీలు), మీడియా సర్టిఫికేషన్ & మానిటరింగ్ కమిటీ (ఎంసిఎంసి), డిస్ట్రిక్ట్ ఎక్స్‌పెండిచర్ మానిటరింగ్ కమిటీ (డిఇఎంసి), ఎన్‌ఫోర్స్‌మెంట్ ఏజెన్సీల ప్రమేయం, రాష్ట్ర పోలీసు విభాగం, రాష్ట్ర ఎక్సైజ్ విభాగం, ఆదాయపు పన్ను శాఖ, ఎఫ్‌ఐయు-ఐఎన్‌డి,సిబిఐసి,డిఆర్‌ఐ, సిజిఎస్‌టి,ఎస్‌జిఎస్‌టి, రాష్ట్ర వాణిజ్య విభాగం, ఈడీ, ఎన్‌సిబి, సిఐఎస్‌ఎఫ్‌ , ఆర్‌పిఎఫ్‌, బిఎస్‌ఎఫ్‌,ఎస్‌ఎస్‌బి,ఐటిబిపి, అస్సాం, రైఫిల్స్,ఐసిజి, తపాలా శాఖ,బిసిఏఎస్,ఏఏఐ,ఆర్‌బిఐ,ఎస్‌ఎప్‌బిసి మరియు రాష్ట్ర అటవీ శాఖల ప్రమేయం ఉంటుంది.

ఎన్నికల ప్రక్రియలో ఉచిత వస్తువుల రూపంలో మద్యం ఉత్పత్తి, పంపిణీ, విక్రయాలు మరియు నిల్వలను పర్యవేక్షించాలని రాష్ట్ర ఎక్సైజ్ శాఖను కోరింది.ఎఫ్‌ఎస్‌లు/ఎఎస్‌టిల పనితీరు మరియు కార్యకలాపాలు జిపిఆర్‌ఎస్‌ ట్రాకింగ్‌ని ఉపయోగించి నిశితంగా పరిశీలించబడతాయి. మరింత పారదర్శకత కోసం మరియు ఎన్నికల ఖర్చుల పర్యవేక్షణ సౌలభ్యం కోసం, అభ్యర్థులు ప్రత్యేక బ్యాంకు ఖాతాను తెరిచి, ఆ ఖాతా నుండి మాత్రమే తమ ఎన్నికల ఖర్చులను భరించవలసి ఉంటుంది. రాష్ట్రాలలోని విమానాశ్రయాలలో ఎయిర్ ఇంటెలిజెన్స్ యూనిట్‌లను (ఏఐయులు) యాక్టివేట్ చేయాలని మరియు అన్ని రాష్ట్రాలు/యూటీల్లో పెద్ద మొత్తంలో డబ్బు తరలింపును తనిఖీ చేసేందుకు నిఘాను సేకరించి అవసరమైన చర్యలు తీసుకోవాలని ఆదాయపు పన్ను శాఖను కోరింది. 24 గంటల టోల్ ఫ్రీ నంబర్లతో కంట్రోల్ రూమ్ మరియు ఫిర్యాదు పర్యవేక్షణ కేంద్రం మొత్తం ఎన్నికల ప్రక్రియలో పనిచేస్తాయి. అసాధారణమైన మరియు అనుమానాస్పద నగదు ఉపసంహరణ లేదా రూ.1 లక్ష కంటే ఎక్కువ నగదు వ్యవహారాలను పరిశీలించాలని జిల్లా ఎన్నికల అధికారులను (డిఈఓలు) ఆదేశించారు. రూ. 10 లక్షలు ఆపై లావాదేవీల సమాచారాన్ని ఆదాయపు పన్ను శాఖకు పంపాలి. అభ్యర్థుల ఎన్నికల వ్యయాన్ని సమర్థవంతంగా పర్యవేక్షించడం కోసం నగదు లావాదేవీ నివేదికలు (సిటిఆర్‌లు) మరియు అనుమానాస్పద లావాదేవీల నివేదికలు (ఎస్‌టిఆర్‌లు) సిబిడిటితో పంచుకోవాలని ఎఫ్‌ఐయు-ఐఎన్‌డి అభ్యర్థించబడింది.

వ్యయ పర్యవేక్షణ యంత్రాంగాన్ని బలోపేతం చేయడానికి కమిషన్ తీసుకున్న కొన్ని కొత్త కార్యక్రమాలు:
నగదు స్వాధీనం మరియు విడుదల కోసం స్టాండర్డ్ ఆపరేటింగ్ ప్రొసీజర్ (ఎస్‌ఓపి): ఎన్నికల స్వచ్ఛతను కాపాడే ఉద్దేశ్యంతో అధిక ప్రచార ఖర్చులపై నిఘా ఉంచేందుకు ఏర్పాటు చేసిన ఫ్లయింగ్ స్క్వాడ్‌లు మరియు స్టాటిక్ సర్వైలెన్స్ టీమ్‌ల కోసం భారత ఎన్నికల సంఘం ప్రామాణిక ఆపరేటింగ్ విధానాన్ని జారీ చేసింది. ఎన్నికల ప్రక్రియలో నియోజకవర్గాలలో నగదు లేదా వస్తు రూపంలో లంచం వస్తువుల పంపిణీ, అక్రమ ఆయుధాలు, మందుగుండు సామగ్రి, మద్యం లేదా సంఘవిద్రోహశక్తుల తరలింపు ఇంకా, ప్రజలకు అసౌకర్యం కలగకుండా మరియు వారి ఫిర్యాదుల పరిష్కారానికి ఏదైనా ఉంటే ప్రతి జిల్లాలో ముగ్గురు అధికారులతో కూడిన జిల్లా ఫిర్యాదుల కమిటీని ఏర్పాటు చేయాలని కమిషన్ సూచనలను జారీ చేసింది, అవి (1) సిఈఓ, జిల్లా పరిషత్/సిడిఓ/పి.డి.డిఆర్‌డిఏ (2) జిల్లా ఎన్నికల కార్యాలయంలో వ్యయ పర్యవేక్షణ నోడల్ అధికారి (కన్వీనర్) మరియు (iii) జిల్లా ట్రెజరీ అధికారి పోలీసు లేదా ఎస్‌ఎస్‌టి లేదా ఎఫ్‌ఎస్‌ ద్వారా జప్తు చేయబడిన ప్రతి కేసును కమిటీ సుమోటోగా పరిశీలిస్తుంది. ఎన్నికల ప్రచార ఎస్‌ఓపి ప్రకారం ఒక పాస్ తర్వాత నగదు స్వాధీనం చేసుకున్న వ్యక్తులకు అటువంటి నగదు మొదలైనవాటిని విడుదల చేయడానికి వెంటనే చర్యలు తీసుకుంటుంది. ఏ సందర్భంలోనైనా ఏదైనా ఎఫ్‌ఐఆర్/ఫిర్యాదు దాఖలు చేయని పక్షంలో స్వాధీనం చేసుకున్న నగదు/స్వాధీనం చేసుకున్న విలువైన వస్తువులకు సంబంధించిన ఏదైనా విషయం పోలింగ్ తేదీ తర్వాత 7 (ఏడు) రోజులకు మించి మల్ఖానా లేదా ట్రెజరీలో పెండింగ్‌లో ఉంచబడదు.

ప్రచార వాహనాల కోసం చేసిన ఖర్చుల లెక్కింపు - కొందరు అభ్యర్థులు ప్రచారానికి వాహనాలను ఉపయోగించేందుకు రిటర్నింగ్ అధికారి నుండి అనుమతి తీసుకుంటున్నారు కానీ వారి వాహనాల అద్దె ఛార్జీలు లేదా ఇంధన ఖర్చులను ఎన్నికల ఖర్చుల్లో చూపించడం లేదని కమిషన్ దృష్టికి వచ్చింది. అందువల్ల అభ్యర్థి ఆర్.ఓ.కు తెలియజేయకపోతే తప్ప ప్రచార వాహనాలను ఉపసంహరించుకునే విషయంలో ఎన్నికల అధికారి అనుమతి మంజూరు చేసిన వాహనాల సంఖ్య ఆధారంగా ప్రచార వాహనాలకు సంబంధించిన నోషనల్ వ్యయం లెక్కించబడుతుంది.
ఖాతా సయోధ్య సమావేశం: పోటీలో ఉన్న అభ్యర్థి ఎన్నికల వ్యయానికి సంబంధించిన సమస్య ఏదైనా ఉంటే, ఫలితాలు ప్రకటించిన 26వ రోజున డిఈఓలచే నిర్వహించబడే ఖాతా సయోధ్య సమావేశంలో పరిష్కరించేందుకు అవకాశం లభిస్తుంది.
నేర పూర్వాపరాల ప్రచారంపై ఖర్చుల లెక్కింపు: 2011 డబ్ల్యుపి(సి) నం. 536లో 25.09.2018 నాటి గౌరవనీయమైన సుప్రీంకోర్టు తీర్పును అనుసరించి, అభ్యర్థులు అలాగే సంబంధిత రాజకీయ పార్టీలు ఫార్మాట్‌లో డిక్లరేషన్ జారీ చేయాలి. నామినేషన్ పత్రాలను దాఖలు చేసిన తర్వాత కనీసం మూడుసార్లు అభ్యర్థుల నేర పూర్వ చరిత్రకు సంబంధించి రాష్ట్రంలో విస్తృతంగా ప్రసారమయ్యే వార్తాపత్రికలు మరియు ఎలక్ట్రానిక్ మీడియాలో సూచించబడింది. అభ్యర్థులు ఈ విషయంలో వారు చేసిన ఖర్చులను వారి ఖాతాలలో నిర్వహించాలి మరియు అదే వారి ఎన్నికల ఖర్చుల వియుక్త స్టేట్‌మెంట్ (షెడ్యూల్ 10)లో ప్రతిబింబిస్తుంది. వారు 30 లోపు వారి ఎన్నికల ఖర్చుల ఖాతాలతో పాటు సంబంధిత డిఈఓలకు సమర్పించాలి. 90/75లోపు ఈసీఐ (గుర్తింపు పొందిన రాజకీయ పార్టీ)/సిఈఓ (గుర్తించబడని రాజకీయ పార్టీ)కి సమర్పించడానికి రాజకీయ పార్టీలు తమ పూర్తి ఎన్నికల వ్యయ ప్రకటనలలో (షెడ్యూల్ 23ఏ, 23బి) ఈ విషయంలో తాము చేసిన మొత్తాన్ని కూడా చూపించవలసి ఉంటుంది. లోక్‌సభ/అసెంబ్లీ ఎన్నికలు పూర్తయ్యే రోజులు.
అభ్యర్థుల ఖాతాలో అభ్యర్థి యొక్క ఎన్నికల అవకాశాలను ప్రచారం చేయడం కోసం అభ్యర్థుల బూత్/కియోస్క్ మరియు టీవీ/కేబుల్ ఛానెల్/వార్తాపత్రికపై పార్టీ యాజమాన్యంలోని ఖర్చు: కమీషన్, సెక్షన్ 77(1)లోని సంబంధిత నిబంధనల తదుపరి పరిశీలనపై ఆర్.పి. చట్టం, 1951 పోలింగ్ స్టేషన్‌ల వెలుపల ఏర్పాటు చేసిన అభ్యర్థుల బూత్‌లను ఇకపై అభ్యర్థులు తమ వ్యక్తిగత ప్రచారంలో భాగంగా ఏర్పాటు చేసినట్లుగా భావించాలని నిర్ణయించారు మరియు సాధారణ పార్టీ ప్రచారం కోసం కాదు. అటువంటి అభ్యర్థుల బూత్‌లపై చేసిన ఖర్చును అభ్యర్థి/అతని ఎన్నికల ఏజెంట్ తన ఎన్నికల ఖర్చుల ఖాతాలో చేర్చేందుకు వెచ్చించినట్లు/అధీకృతం చేసినట్లుగా పరిగణించబడుతుంది. ఇంకా, పైన పేర్కొన్న అంశంలో వివిధ మూలాధారాల నుండి వచ్చిన వివిధ సూచనలు/ఫిర్యాదులను పరిగణనలోకి తీసుకున్న కమిషన్, అభ్యర్థి(లు) లేదా వారి స్పాన్సర్ చేసే పార్టీలు ఎన్నికల అవకాశాలను ప్రోత్సహించడానికి వారి యాజమాన్యంలోని టీవీ/కేబుల్ ఛానెల్‌లు/వార్తాపత్రికలను ఉపయోగించుకోవాలని ఆదేశించింది. అభ్యర్థి, ఛానల్/వార్తాపత్రిక యొక్క ప్రామాణిక రేట్ కార్డ్‌ల ప్రకారం దానికి అయ్యే ఖర్చులను సంబంధిత అభ్యర్థి తన ఎన్నికల వ్యయ ప్రకటనలో చేర్చవలసి ఉంటుంది, వాస్తవానికి వారు ఛానెల్/వార్తాపత్రికకు ఎటువంటి మొత్తాన్ని చెల్లించనప్పటికీ ఇది లెక్కించబడుతుంది. కమిషన్ యొక్క పైన పేర్కొన్న నిర్ణయాలకు అనుగుణంగా, ఎన్నికల వ్యయాల వియుక్త ప్రకటనలో షెడ్యూల్ 6 మరియు షెడ్యూల్ 4 & 4ఏ సవరించబడ్డాయి మరియు ఎన్నికల వ్యయ పర్యవేక్షణపై సూచనల సంకలనంలో తదనుగుణంగా పొందుపరచబడ్డాయి.
వర్చువల్ ప్రచారంపై ఖర్చుల లెక్కింపు: అభ్యర్థులు ఈ విషయంలో వారు చేసిన ఖర్చులను వారి ఖాతాలలో నిర్వహించవలసి ఉంటుంది మరియు వారు సంబంధిత డిఈఓలకు సమర్పించాల్సిన ఎన్నికల ఖర్చుల సంక్షిప్త ప్రకటన (షెడ్యూల్ 11)లో ప్రతిబింబిస్తుంది. ఫలితాలు ప్రకటించిన 30 రోజులలోపు వారి ఎన్నికల ఖర్చుల లెక్కలు. 90/75లోపు ఈసిఐ (గుర్తింపు పొందిన రాజకీయ పార్టీ)/సిఈఓ (గుర్తించబడని రాజకీయ పార్టీ)కి సమర్పించడానికి రాజకీయ పార్టీలు తమ పూర్తి ఎన్నికల వ్యయ ప్రకటనలలో (షెడ్యూల్ 24ఏ, 24బి) ఈ విషయంలో తాము చేసిన మొత్తాన్ని కూడా చూపించవలసి ఉంటుంది. లోక్‌సభ/అసెంబ్లీ ఎన్నికలు పూర్తయ్యే రోజులు.
రాజకీయ పార్టీలు సమర్పించాల్సిన పాక్షిక మరియు పూర్తి ఎన్నికల వ్యయ ప్రకటన: జాతీయ మరియు రాష్ట్ర గుర్తింపు పొందిన రాజకీయ పార్టీలు తమ పూర్తి ఎన్నికల వ్యయ ప్రకటనలను భారత ఎన్నికల సంఘం, న్యూఢిల్లీకి సమర్పించవలసి ఉంటుంది. అయితే నమోదిత గుర్తించబడని రాజకీయ పార్టీలు (ఆర్‌యుపిపిలు) లోక్‌సభ/అసెంబ్లీ ఎన్నికలు పూర్తయిన 90/75 రోజుల్లోగా పార్టీ ప్రధాన కార్యాలయం ఉన్న రాష్ట్రాలు/యూటీల ప్రధాన ఎన్నికల అధికారులతో ఎన్నికల వ్యయ ప్రకటనలను సమర్పించాలి. పూర్తి ఎన్నికల వ్యయ ప్రకటనలతో పాటు, రాజకీయ అసెంబ్లీ/లోక్‌సభ ఎన్నికల ఫలితాలు ప్రకటించిన 30 రోజులలోపు అభ్యర్థులకు పార్టీ చేసిన ఏకమొత్తపు చెల్లింపులకు సంబంధించి పార్టీలు కూడా పాక్షిక ఎన్నికల వ్యయ ప్రకటనలను దాఖలు చేయాల్సి ఉంటుంది. జాతీయ & రాష్ట్ర గుర్తింపు పొందిన రాజకీయ పార్టీలు మరియు ఆర్‌యుపిపిల యొక్క భాగం మరియు పూర్తి ఎన్నికల వ్యయ ప్రకటనలు ప్రజల వీక్షణ కోసం ఈసీఐ వెబ్‌సైట్ మరియు సీఈఓ వెబ్‌సైట్‌లో అప్‌లోడ్ చేయబడతాయి.
ఇంటిగ్రేటెడ్ ఎక్స్‌పెండిచర్ మానిటరింగ్ సాఫ్ట్‌వేర్ (ఐఈఎంఎస్‌): రాజకీయ పార్టీల ద్వారా కాంట్రిబ్యూషన్ రిపోర్ట్, ఎన్నికల వ్యయ ప్రకటన (భాగం మరియు పూర్తి) మరియు ఆడిట్ చేయబడిన వార్షిక ఖాతాలను ఆన్‌లైన్‌లో ఫైల్ చేయడం కోసం https://iems.eci.gov.in/ అనే కొత్త టెక్ ఎనేబుల్ పోర్టల్ ఉంది. రాజకీయ పార్టీలు చట్టబద్ధమైన మరియు నియంత్రణ సమ్మతులు, నివేదికలు మరియు ప్రకటనలను అవాంతరాలు లేని, సజావుగా మరియు ఎక్కువ పారదర్శకతతో ఫైల్ చేయడానికి వీలుగా ఈ సదుపాయం సృష్టించబడింది. పైన పేర్కొన్న ఐఈఎంఎస్‌ పోర్టల్ ద్వారా తమ పైన పేర్కొన్న ఆర్థిక నివేదికలను ఫైల్ చేయాలని అన్ని రాజకీయ పార్టీలను కోరింది.
ఎలక్షన్ సీజర్ మేనేజ్‌మెంట్ సిస్టమ్ (ఈఎస్‌ఎంఎస్‌):
అడ్డగించిన/సీజ్ చేయబడిన వస్తువుల (నగదు/మద్యం/డ్రగ్స్/విలువైన లోహాలు/ఉచితాలు/ఇతర వస్తువులు) డేటాను డిజిటలైజ్ చేయడానికి మొబైల్ యాప్ కూడా ప్రారంభించబడింది.

అభ్యర్థులకు ఎన్నికల ఖర్చుల సీలింగ్:
06 జనవరి 2022 నాటి నోటిఫికేషన్ ద్వారా అభ్యర్థుల ఎన్నికల ఖర్చుల పరిమితిని భారత ప్రభుత్వం సవరించింది. సవరించిన సీలింగ్‌ల ప్రకారం, పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గానికి ఎన్నికల ఖర్చుల గరిష్ట పరిమితి అరుణాచల్ ప్రదేశ్, గోవా మరియు సిక్కిం మినహా అన్ని రాష్ట్రాలకు ఒక్కో అభ్యర్థికి రూ.95.00 లక్షలు. ఆ మూడు రాష్ట్రాలకు ఒక్కో అభ్యర్థికి రూ.75.00 లక్షలు. కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలకు, ఢిల్లీ మరియు జమ్మూ & కాశ్మీర్ ఎన్‌సిటి గరిష్ట పరిమితి ఒక్కో అభ్యర్థికి రూ.95.00 లక్షలు; మరియు ఇతర యూటీల్లో ఒక్కో అభ్యర్థికి రూ.75.00 లక్షలు.

దీని ప్రకారం, ఆంధ్రప్రదేశ్ మరియు ఒడిశాలో అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాల ఖర్చుల పరిమితి ఒక్కో అభ్యర్థికి రూ.40.00 లక్షలు మరియు అరుణాచల్ ప్రదేశ్ మరియు సిక్కింలో ఇది ఒక్కో అభ్యర్థికి రూ.28.00 లక్షలు.

ఎన్నికల ఖర్చు/ అభ్యర్థి(ల) ద్వారా లేదా రాజకీయ పార్టీల ద్వారా రూ. రూ. 10000/- (పది వేలు) అన్ని సందర్భాల్లో క్రాస్డ్ అకౌంట్ పేయీ చెక్ లేదా డ్రాఫ్ట్ లేదా ఆర్‌టిజిఎస్‌/ఎన్‌ఈఎఫ్‌టి లేదా ఎన్నికల ప్రయోజనం కోసం తెరిచిన అభ్యర్థి బ్యాంక్ ఖాతాతో లింక్ చేయబడిన ఏదైనా ఇతర ఎలక్ట్రానిక్ మోడ్ ద్వారా చెల్లించబడాలి.

51.మీడియా యొక్క ప్రభావవంతమైన ఉపయోగం:
మీడియా మొత్తం ఎన్నికల ప్రక్రియలో ముఖ్యమైన వాటాదారుగా ఉండి పరిణతి చెందిన ప్రజాస్వామ్యానికి అనివార్యమైన అవసరం అయిన సుపరిచితమైన పౌరులను నిర్మించడంలో దోహదపడుతుంది. ఎన్నికల ప్రక్రియను నిజంగా భాగస్వామ్య, ప్రజాస్వామ్య మరియు పారదర్శకంగా చేయడంలో మీడియాను తన అమూల్యమైన మిత్రుడిగా భారత ఎన్నికల సంఘం పరిగణిస్తుంది. ఎన్నికల ప్రక్రియలో మీడియా కూడా కమిషన్‌కు కళ్లు, చెవులుగా వ్యవహరిస్తుంది. బహిర్గతం మరియు పారదర్శకత సూత్రంపై పనిచేసే కమిషన్ అన్ని ముఖ్యమైన ఎన్నికల ప్రక్రియలలో మీడియాను భాగం చేసింది.

(i) మీడియా ఫెసిలిటేషన్ & ఎంగేజ్‌మెంట్: సమర్థవంతమైన ఎన్నికల నిర్వహణను నిర్ధారించడంలో మీడియాను ఒక ముఖ్యమైన మిత్రుడు మరియు శక్తివంతమైన శక్తి గుణకారిగా కమిషన్ ఎల్లప్పుడూ పరిగణిస్తుంది. మీడియాతో సానుకూల మరియు ప్రగతిశీల భాగస్వామ్యం మరియు పరస్పర చర్య కోసం కింది చర్యలు తీసుకోవాలని కమిషన్ అన్ని రాష్ట్రాలు/యూటీల సీఈఓలు మరియు డిఈఓలను ఆదేశించింది:

(ఎ) ఎన్నికల సమయంలో మీడియాతో రెగ్యులర్ ఇంటరాక్షన్ మరియు అన్ని సమయాల్లో మీడియాతో సమర్థవంతమైన మరియు సానుకూలమైన కమ్యూనికేషన్‌ను కొనసాగించడం.

(బి) ఎన్నికల కోడ్ గురించి మీడియాకు అవగాహన కల్పించడానికి సమర్థవంతమైన చర్యలు తీసుకోవాలి

(సి) పోలింగ్ కోసం అన్ని గుర్తింపు పొందిన మీడియాకు అధికార లేఖలు జారీ చేయబడతాయి

ఎన్నికల సమయం, కౌంటింగ్ రోజు

         మీడియా వారి ఎన్నికల సంబంధిత కవరేజీ సమయంలో కొవిడ్ నియంత్రణ చర్యలకు సంబంధించి ఆరోగ్య మరియు కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ (ఎంఒహెచ్‌&ఎఫ్‌డబ్ల్యూ) లేదా ఏదైనా ఇతర సమర్థ అధికారులు జారీ చేసిన అన్ని మార్గదర్శకాలను అనుసరించాలని కూడా భావిస్తున్నారు.

(ii) రాజకీయ ప్రకటనల ముందస్తు ధృవీకరణ మరియు చెల్లింపు వార్తల అనుమానిత కేసుల పర్యవేక్షణ:

         మీడియా సర్టిఫికేషన్ మరియు మానిటరింగ్ కమిటీలు (ఎంసిఎంసి) అన్ని జిల్లాలు మరియు రాష్ట్ర స్థాయిలో అమలులో ఉన్నాయి. ఎలక్ట్రానిక్ మీడియాలో జారీ చేయడానికి ప్రతిపాదించబడిన అన్ని రాజకీయ ప్రకటనలకు సంబంధిత ఎంసిఎంసి నుండి ముందస్తు ధృవీకరణ అవసరం. అన్ని ఎలక్ట్రానిక్ మీడియా/టీవీ ఛానెల్‌లు/కేబుల్ నెట్‌వర్క్/రేడియోలో ప్రైవేట్ ఎఫ్‌ఎమ్ ఛానెల్‌లు/సినిమా హాళ్లు/పబ్లిక్ ప్లేస్‌లలో ఆడియో-విజువల్ డిస్‌ప్లేలు/వాయిస్ మెసేజ్‌లు & ఫోన్ మరియు సోషల్ మీడియా & ఇంటర్నెట్ వెబ్‌సైట్‌లలో బల్క్ ఎస్‌ఎంఎస్‌లు వంటి రాజకీయ ప్రకటనలు ముందస్తు ధృవీకరణ పరిధిలోకి వస్తాయి. అన్ని రాజకీయ పార్టీలు/అభ్యర్థులు/మీడియాలు ముందస్తు ధృవీకరణ సూచనలను అనుసరించాలని కమిషన్ తెలిపింది.

ప్రెస్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఇండియా (పిసిఐ) చెల్లింపు వార్తలను "ఏదైనా మీడియాలో (ప్రింట్ మరియు ఎలక్ట్రానిక్) కనిపించే ఏదైనా వార్త లేదా విశ్లేషణ నగదు రూపంలో లేదా వస్తువులో పరిగణనలోకి తీసుకుంటుంది" అని నిర్వచించింది. ప్రెస్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఇండియా (పిసిఐ) ఇచ్చిన చెల్లింపు వార్తల నిర్వచనాన్ని కమిషన్ ఆమోదించింది మరియు ఎన్నికల వ్యయ చట్టాలను తప్పించి, అనవసరమైన ప్రభావాన్ని చూపడం ద్వారా "పెయిడ్ న్యూస్" ఎన్నికల స్థాయిని ఆటంకపరుస్తుందని మరియు ఉచిత మరియు న్యాయమైన పోల్‌ను ప్రతికూలంగా ప్రభావితం చేస్తుందని పరిగణించింది. ఎంసిఎంసిలు మీడియాలో చెల్లింపు వార్తల అనుమానిత కేసులపై కూడా ఖచ్చితమైన నిఘా ఉంచుతాయి మరియు అన్ని విధి విధానాలను అనుసరించిన తర్వాత ఈసీఐ మార్గదర్శకాల ప్రకారం ధృవీకరించబడిన కేసులపై తగిన చర్యలు తీసుకోబడతాయి.

(iii) సోషల్ మీడియా & ఎన్నికలు:

గత దశాబ్దంలో మీడియా రంగం ఒక నమూనా మార్పును చూసింది. సోషల్ మీడియా ఇప్పుడు అన్ని వాటాదారుల కోసం శక్తివంతమైన కమ్యూనికేషన్ & ప్రచార మాధ్యమంగా ఉద్భవించింది, ఇప్పుడు ప్రజాస్వామ్యం యొక్క ఐదవ స్తంభంగా కూడా సూచిస్తారు. దాని పెరుగుతున్న ప్రాముఖ్యతను పరిగణనలోకి తీసుకుని, ఎన్నికల ప్రచారాలలో సోషల్ మీడియా వినియోగాన్ని మార్గనిర్దేశం చేయడానికి మరియు నియంత్రించడానికి సూచనలను నిర్దేశిస్తూ అక్టోబర్ 25, 2013 నాటి తన సూచనలను కమిషన్ ముందస్తుగా అమలు చేసింది. సూచనల యొక్క ముఖ్య లక్షణాలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:

నిర్వచనం ప్రకారం సోషల్ మీడియా 'ఎలక్ట్రానిక్ మీడియా' వర్గం క్రిందకు వస్తుంది కాబట్టి, సోషల్ మీడియాలో అన్ని రాజకీయ ప్రకటనలు ప్రీ-సర్టిఫికేషన్ పరిధిలోకి వస్తాయి.
అభ్యర్థులు నామినేషన్లు దాఖలు చేసేటప్పుడు ఫారం-26లో తమ ప్రామాణికమైన సోషల్ మీడియా ఖాతాల వివరాలను అందించాల్సి ఉంటుంది.
అభ్యర్థులు మరియు రాజకీయ పార్టీలు సోషల్ మీడియా ప్రచార ఖర్చులతో సహా రాజకీయ ప్రకటనల ఖర్చు, ఖాతాల నిర్వహణ ఖర్చు, కంటెంట్‌ను అభివృద్ధి చేయడం మరియు అభ్యర్థి ఎన్నికల వ్యయ ఖాతాలో ఖాతాలను నిర్వహించే ఉద్యోగుల జీతాలను పొందుపరచాలి.
అభ్యర్థులు మరియు రాజకీయ పార్టీలు రాజకీయ ప్రకటనలను ఇంటర్నెట్ ఆధారిత మీడియా/సోషల్ మీడియా వెబ్‌సైట్‌లలో విడుదల చేయడానికి ముందు ముందస్తుగా ధృవీకరించాలి
అభ్యర్థులు మరియు రాజకీయ పార్టీలు సోషల్ మీడియా ప్లాట్‌ఫారమ్‌లలో పోస్ట్ చేసిన కంటెంట్‌కు మోడల్ ప్రవర్తనా నియమావళి మరియు సంబంధిత సూచనలు వర్తిస్తాయి.
సోషల్ మీడియా దుర్వినియోగం యొక్క పెరుగుతున్న సంఘటనలను దృష్టిలో ఉంచుకుని మరియు ఈసీఐ యొక్క బలమైన ఒప్పించే ఫలితంగా, ప్రధాన సోషల్ మీడియా ప్లాట్‌ఫారమ్‌లు మార్చి, 2019లో రూపొందించిన స్వచ్ఛంద నీతి నియమావళిని పాటించడానికి అంగీకరించాయి. ఈ ఎన్నికలలో కూడా ఇది వర్తిస్తుంది.

ఏదైనా ఫేక్ న్యూస్/తప్పుడు సమాచారానికి గుర్తింపు మరియు త్వరిత ప్రతిస్పందన కోసం ఒక ఎస్‌ఓపి సమయానుకూల ప్రతిస్పందన కోసం అన్ని రాష్ట్రాలు/యూటీల సిఈఓలు మరియు డిఈఓలతో భాగస్వామ్యం చేయబడింది.

ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ చట్టం, 2000 (“ఐటి చట్టం”) మరియు ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ (మధ్యవర్తి మార్గదర్శకాలు మరియు డిజిటల్ మీడియా ఎథిక్స్ కోడ్) నిబంధనలతో సహా చట్టపరమైన ఫ్రేమ్‌వర్క్‌తో సత్వర ప్రతిస్పందన మరియు చర్య కోసం అన్ని జిల్లాల్లోని సైబర్ సెల్ యూనిట్ సహకారంతో సోషల్ మీడియా సెల్ ఏర్పాటు చేయబడింది.

అన్ని రాజకీయ పార్టీలు మరియు అభ్యర్థులు తమ మద్దతుదారులు ద్వేషపూరిత ప్రసంగాలు మరియు నకిలీ వార్తలకు పాల్పడకుండా చూసుకోవాలని కమిషన్ సూచించింది. ఎన్నికల వాతావరణం చెదిరిపోకుండా చూసేందుకు ఎంసిఎంసిలు సోషల్ మీడియా పోస్ట్‌లపై కఠినమైన నిఘా ఉంచారు. నకిలీ వార్తల బెడదను అరికట్టడంలో మీడియా కూడా చురుకైన పాత్ర పోషిస్తుంది.

(iv) ఎలక్ట్రానిక్ మరియు సోషల్ మీడియా పర్యవేక్షణ:

ఎన్నికల సమయంలో అన్ని ప్రధాన జాతీయ మరియు ప్రాంతీయ వార్తా ఛానెల్‌లలో ఎన్నికల నిర్వహణకు సంబంధించిన అన్ని వార్తలను తీవ్రంగా పర్యవేక్షిస్తారు. ఏదైనా అవాంఛనీయ సంఘటన లేదా ఏదైనా చట్టం/నియమాలను ఉల్లంఘించినట్లు గుర్తించినట్లయితే, వెంటనే చర్య తీసుకోబడుతుంది. పర్యవేక్షణ నివేదికలు కూడా సీఈవోలకు పంపబడతాయి. సిఈఓ కార్యాలయం ప్రతి వస్తువుపై స్థితిని నిర్ధారిస్తుంది మరియు ఏటిఆర్‌/స్థితి నివేదికను ఫైల్ చేస్తుంది.

(v) నిశ్శబ్ద సమయం మరియు ఎగ్జిట్ పోల్స్‌పై మీడియా పరిమితులు:

ప్రజాప్రాతినిధ్య చట్టం, 1951లోని సెక్షన్ 126 (1)(బి) ప్రకారం, నలభై ఎనిమిది గంటల వ్యవధిలో (నిశ్శబ్ద కాలం) ఏ పోలింగ్ ప్రాంతంలోనైనా, టెలివిజన్ లేదా ఇలాంటి ఉపకరణం ద్వారా ఏదైనా ఎన్నికల విషయాలను ప్రదర్శించడాన్ని నిషేధిస్తుంది. ) ఇక్కడ సూచించిన ఎన్నికల విషయం, ఎన్నికల ప్రతి దశలోనూ పోలింగ్ ముగియడానికి నిర్ణయించిన గంటతో ముగిసే 48 గంటల వ్యవధిలో ఏదైనా ఎలక్ట్రానిక్ మీడియాలో ఎన్నికల ఫలితాలను ప్రభావితం చేయడానికి లేదా ప్రభావితం చేయడానికి ఉద్దేశించిన లేదా లెక్కించిన ఏదైనా అంశంగా నిర్వచించబడింది.

ఆర్‌.పి. చట్టం 1951లోని సెక్షన్ 126ఏ ఎగ్జిట్ పోల్ నిర్వహించడాన్ని నిషేధిస్తుంది మరియు అందులో పేర్కొన్న వ్యవధిలో ప్రింట్ లేదా ఎలక్ట్రానిక్ మీడియా ద్వారా వాటి ఫలితాలను ప్రచారం చేయడాన్ని నిషేధిస్తుంది. అంటే మొదటి దశలో పోలింగ్ ప్రారంభానికి నిర్ణయించిన గంట మరియు అరగంట తర్వాత. అన్ని రాష్ట్రాల్లోనూ చివరి దశ పోలింగ్ ముగియడానికి సమయం నిర్ణయించబడింది.ఆర్‌.పి. చట్టం, 1951లోని సెక్షన్ 126ను ఉల్లంఘిస్తే రెండేళ్ల వరకు జైలు శిక్ష లేదా జరిమానా లేదా రెండూ విధించవచ్చు.

అన్ని మీడియా సంస్థలు ఈ విషయంలో సూచనలను దాని స్ఫూర్తిని కొనసాగించాలని సూచించారు. 30.07.2010 నాటి ‘ప్రెస్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఇండియా జారీ చేసిన మార్గదర్శకాలు’, 3 మార్చి, 2014న న్యూస్ బ్రాడ్‌కాస్టర్స్ & డిజిటల్ అసోసియేషన్ జారీ చేసిన ‘జర్నలిస్టిక్ కండక్ట్ నియమాలు- 2022’ మరియు “ఎన్నికల ప్రసారాల కోసం మార్గదర్శకాలు” కూడా మీడియా అనుసరించాలి.

(vi) పబ్లిక్ బ్రాడ్‌కాస్టర్ - డిడి &ఏఐఆర్‌లో ప్రచారం

భారత ఎన్నికల సంఘం, రాజకీయ పార్టీల గత పనితీరు ఆధారంగా ప్రతి లోక్‌సభ మరియు రాష్ట్ర అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో దూరదర్శన్ మరియు ఆల్ ఇండియా రేడియో అనే రెండు పబ్లిక్ బ్రాడ్‌కాస్టర్‌లలో గుర్తింపు పొందిన జాతీయ & రాష్ట్ర రాజకీయ పార్టీలకు ఉచిత సమానమైన ప్రసారం & టెలికాస్ట్ సమయాన్ని కేటాయిస్తోంది. 1998 జనవరి 16న ప్రారంభంలో నోటిఫై చేయబడిన ఈ పథకం, ఆర్.పి. చట్టం, 1951లోని సెక్షన్ 39ఏ ప్రకారం చట్టబద్ధమైన ఆధారాన్ని కలిగి ఉంది.

  రాజకీయ పార్టీలకు భౌతికంగా జారీ చేసిన టైమ్ వోచర్లను డిజిటల్‌గా జారీ చేస్తారు. ఈ వెసులుబాటుతో ఎన్నికల సమయంలో భౌతికంగా టైమ్ వోచర్ల సేకరణ కోసం రాజకీయ పార్టీలు తమ ప్రతినిధులను ఈసీఐకి పంపాల్సిన అవసరం లేదు.

52. కేంద్ర పరిశీలకుల నియామకం-

1. సాధారణ పరిశీలకులు: ఎన్నికలు సజావుగా జరిగేలా ఆ రాష్ట్రాల సీఈవోలను సంప్రదించి తగిన సంఖ్యలో ఐఏఎస్ అధికారులను సాధారణ పరిశీలకులుగా కమిషన్ నియమించనుంది. ఎన్నికలు స్వేచ్ఛగా, నిష్పక్షపాతంగా జరిగేలా చూసేందుకు ఎన్నికల ప్రక్రియలోని ప్రతి దశను నిశితంగా పరిశీలించాలని పరిశీలకులను సూచించనున్నారు. 
2. పోలీస్ పరిశీలకులు: జిల్లా/పిసి/ఏసి అవసరం, సున్నితత్వం అక్కడి క్షేత్ర పరిస్థితి అంచనా ఆధారంగా, జిల్లా/పీసీ/ఏసీ స్థాయిలో పోలింగ్ జరిగే రాష్ట్రాల సీఈఓలతో సంప్రదించి ఐపిఎస్ అధికారులను పోలీస్ పరిశీలకులుగా కమిషన్ నియమిస్తోంది. వారు బలగాల మోహరింపు, శాంతిభద్రతల పరిస్థితికి సంబంధించిన అన్ని కార్యకలాపాలను పర్యవేక్షిస్తారు. స్వేచ్ఛాయుత, నిష్పక్షపాత ఎన్నికలను నిర్ధారించడానికి ప్రజలు, పోలీసుల మధ్య సమన్వయం చేస్తారు.
3. కౌంటింగ్ పరిశీలకులు: ఇప్పటికే నియమితులైన జనరల్ అబ్జర్వర్‌లతో పాటు, ఎన్నికలకు వెళ్లే రాష్ట్రాల సీఈఓలను సంప్రదించి అవసరాన్ని బట్టి జిల్లా/పీసీ/ఏసీ స్థాయిలో అదనపు అధికారులను కౌంటింగ్ పరిశీలకులుగా కమిషన్ నియమించవచ్చు. వారు కౌంటింగ్ కేంద్రాల ఏర్పాట్లను పర్యవేక్షిస్తారు. ఓట్ల లెక్కింపునకు సంబంధించిన అన్ని కార్యకలాపాలను పర్యవేక్షిస్తారు.
4. ప్రత్యేక పరిశీలకులు: భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 324 ద్వారా అందించబడిన ప్లీనరీ అధికారాలను ఉపయోగించడంలో, కమిషన్ అవసరమైతే అఖిల భారత సేవలు, వివిధ కేంద్ర సేవలకు చెందిన ప్రత్యేక పరిశీలకులను కూడా నియమిస్తుంది.
5. వ్యయ పరిశీలకులు: పోటీలో ఉన్న అభ్యర్థుల ఎన్నికల వ్యయాన్ని ప్రత్యేకంగా పర్యవేక్షించేందుకు తగిన సంఖ్యలో వ్యయ పరిశీలకులను నియమించాలని కూడా కమిషన్ నిర్ణయించింది. 

53. ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ మెషీన్లు (ఈవీఎంలు) మరియు ఓటర్ వెరిఫైబుల్ పేపర్ ఆడిట్ ట్రయల్ (వీవీప్యాట్‌లు):

1. ఈవీఎంలు,  వీవీప్యాట్‌లు   - లోక్‌సభ మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్, అరుణాచల్ ప్రదేశ్, ఒడిశా, సిక్కిం శాసనసభలకు జరిగే సార్వత్రిక ఎన్నికలలో పారదర్శకతను పెంపొందించడానికి కమిషన్ ప్రతి పోలింగ్ స్టేషన్‌లో ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ మెషిన్ (ఈవీఎం)తో పాటు ఓటర్ వెరిఫైబుల్ పేపర్ ఆడిట్ ట్రయల్ (వీవీప్యాట్)ని ఏర్పాటు చేస్తుంది. వీవీప్యాట్ ఓటరు తన ఓటును ధృవీకరించడానికి అనుమతిస్తుంది. ఎన్నికల ప్రక్రియ విశ్వసనీయతను ప్రతిబింబిస్తుంది. ఎన్నికలను సజావుగా నిర్వహించేందుకు తగిన సంఖ్యలో ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌లు అందుబాటులో ఉండేలా ఇప్పటికే ఏర్పాట్లు చేశారు.
2. ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌లపై అవగాహన- ఈవీఎం, వీవీప్యాట్‌ వినియోగంపై భౌతిక ప్రదర్శన-అవగాహన కోసం జిల్లా ఎన్నికల అధికారి కార్యాలయం, రిటర్నింగ్ అధికారి ప్రధాన కార్యాలయం/రెవెన్యూ సబ్ డివిజన్ కార్యాలయాల్లో ఈవీఎం ప్రదర్శన కేంద్రాలు ఏర్పాటు చేయడం జరిగింది. అన్ని పోలింగ్ స్థానాలను కవర్ చేయడానికి ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌ల వినియోగంపై అవగాహన కల్పించేందుకు మొబైల్ డెమాన్‌స్ట్రేషన్ వ్యాన్‌లను కూడా ఏర్పాటు చేశారు. ఎన్నికల ప్రకటన వరకు ఇది అమలులో ఉంది, అయితే ప్రకటన తర్వాత ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌లపై అవగాహన కోసం డిజిటల్ ఔట్రీచ్ ఉధృతంగా వినియోగిస్తారు.
3. ఈవీఎంలు మరియు వీవీప్యాట్‌ల ర్యాండమైజేషన్-  ఈవీఎంలు/వీవీప్యాట్‌లు "ఈవీఎం మేనేజ్‌మెంట్ సిస్టమ్ (ఈఎంఎస్ 2.0)"ని ఉపయోగించి రెండుసార్లు యాదృచ్ఛికంగా మారుస్తారు. అయితే ఇవి ఒక అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం/సెగ్మెంట్‌కు కేటాయించబడతాయి తర్వాత ముందుగా నిర్ణయించిన కేటాయింపులను మినహాయించి పోలింగ్ స్టేషన్‌కు కేటాయించబడతాయి. గుర్తింపు పొందిన రాజకీయ పార్టీల ప్రతినిధుల సమక్షంలో అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలు/సెగ్మెంట్ల వారీగా యూనిట్లను కేటాయించేందుకు జిల్లా ఎన్నికల అధికారి ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌ల మొదటి రాండమైజేషన్‌ని నిర్వహిస్తారు. యంత్రాల ప్రత్యేక ఐడి లను కలిగి ఉన్న జాబితాలు వారికి అందిస్తారు. పోటీలో ఉన్న అభ్యర్థుల జాబితాను ఖరారు చేసిన తర్వాత, పోటీలో ఉన్న అభ్యర్థులు/వారి ప్రతినిధుల సమక్షంలో పోలింగ్ స్టేషన్ల వారీగా యూనిట్లను కేటాయించేందుకు ఎన్నికల రిటర్నింగ్ అధికారులు ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌ల రెండో ర్యాండమైజేషన్‌ను నిర్వహిస్తారు. యాదృచ్ఛిక  ఈవీఎంలు/వీవీప్యాట్‌లు జాబితాలు గుర్తింపు పొందిన రాజకీయ పార్టీలు/పోటీలో ఉన్న అభ్యర్థులకు కూడా అందజేస్తారు. 
4. ఈవీఎంలు/వీవీప్యాట్‌ పని చేసే ప్రక్రియ- పోటీలో ఉన్న అభ్యర్థుల జాబితాను ఖరారు చేసిన తర్వాత, ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌ల రెండవ ర్యాండమైజేషన్ తర్వాత, పోటీలో ఉన్న అభ్యర్థులు/వారి ప్రతినిధుల సమక్షంలో ఈవీఎంలు మరియు వీవీప్యాట్‌ల కమీషన్ (అభ్యర్థుల సెట్టింగ్) మొత్తం ప్రక్రియ జరుగుతుంది. మరింత పారదర్శకత కోసం అభ్యర్థులు/వారి ప్రతినిధులు వీవీప్యాట్ లలో సింబల్ లోడింగ్‌ను ఏకకాలంలో చూసేందుకు కమీషనింగ్ హాల్‌లో టీవీ/మానిటర్ ఏర్పాటు చేస్తారు. ఈవీఎంలు,  వీవీప్యాట్‌లను ప్రారంభించిన  (అభ్యర్థుల సెట్టింగ్) తర్వాత , ప్రతి  ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌ లో, నోటాతో సహా ప్రతి అభ్యర్థికి ఒక ఓటుతో మాక్ పోల్ నిర్వహిస్తారు. దీనితో పాటు, యాదృచ్ఛికంగా ఎంపిక చేసిన 5 శాతం ఈవీఎంలు, అలాగే వీవీప్యాట్ లలో 1000 ఓట్ల మాక్ పోల్ నిర్వహిస్తారు. ఎలక్ట్రానిక్ ఫలితంతో కాగితంపై ప్రింట్ ఆయి వచ్చిన ఫలితంతో లెక్కిస్తారు. అభ్యర్థులు/వారి ప్రతినిధులు యాదృచ్ఛికంగా 5శాతం యంత్రాలను ఎంచుకోవడానికి మాత్రమే కాకుండా మాక్ పోల్ చేయడానికి కూడా అనుమతిస్తారు. 
5. ఈవీఎంలు మరియు వీవీప్యాట్ ల కదలికలపై జీపిఎస్ ట్రాకింగ్- రిజర్వ్‌లో ఉన్న వాటితో సహా అన్ని ఈవీఎంలు మరియు వీవీప్యాట్ ల  మొత్తం కదలికను అన్ని సమయాల్లో జాగ్రత్తగా పర్యవేక్షించాలని, దీని కోసం ఈవీఎంలు/వీవీప్యాట్‌ల ను తీసుకువెళ్లే వాహనంలో తప్పనిసరిగా జీపిఎస్ ట్రాకింగ్ సిస్టమ్‌ను అమర్చాలని కమిషన్ అన్ని రాష్ట్రాలు/యూటీల ప్రధాన ఎన్నికల అధికారులను ఆదేశించింది. 
6. పోలింగ్ రోజున మాక్ పోల్ -

1. పోలింగ్ రోజున, అసలు పోల్ ప్రారంభం కావడానికి 90 నిమిషాల ముందు, మాక్ పోల్ నిర్వహించి, కనీసం 50 ఓట్లను వేయడం ద్వారా ప్రతి పోలింగ్ స్టేషన్‌లో, అభ్యర్థుల పోలింగ్ ఏజెంట్ల సమక్షంలో నోటాతో సహా పోటీలో ఉన్న ప్రతి అభ్యర్థికి ఓట్లు నమోదయ్యాయని నిర్ధారిస్తారు. కంట్రోల్ యూనిట్ ఎలక్ట్రానిక్ ఫలితాలు, వీవీప్యాట్ స్లిప్‌ల కౌంట్ ను వారి సమక్షంలోనే లెక్కించి వారికి చూపుతారు. మాక్ పోల్ విజయవంతంగా నిర్వహించినట్లు సర్టిఫికేట్ ప్రిసైడింగ్ ఆఫీసర్ రిపోర్టులో ప్రిసైడింగ్ అధికారులు పొందుపరుస్తారు.
2. మాక్ పోల్ ప్రక్రియ ముగిసిన వెంటనే, మాక్ పోల్ డేటాను క్లియర్ చేయడానికి కంట్రోల్ యూనిట్ (సియు)లోని క్లియర్ బటన్‌ను నొక్కి సియులో ఓట్లు నమోదు కాలేదు అనే విషయాన్ని పోలింగ్ స్టేషన్‌లలో ఉన్న పోలింగ్ ఏజెంట్లకు ప్రదర్శించి చూపుతారు. ప్రిసైడింగ్ అధికారి అన్ని మాక్ పోల్ స్లిప్‌లను వీవీప్యాట్ స్లిప్ కంపార్ట్‌మెంట్ నుండి బయటకు తీసి వాటిని "మాక్ పోల్ స్లిప్" అని స్టాంప్ చేసి, అసలు పోల్ ప్రారంభానికి ముందు ప్రత్యేక సీలు చేసిన నలుపు కవరులో ఉంచి చూపుతారు.
3. మాక్ పోల్ తర్వాత, పోలింగ్ ఏజెంట్ల సమక్షంలో ఈవీఎంలు, వీవీపాట్లను సీలు చేస్తారు. అసలు పోల్ ప్రారంభించే ముందు, సీల్స్‌పై పోలింగ్ ఏజెంట్ల సంతకం తీసుకుంటారు.

7. పోలింగ్ రోజు, స్ట్రాంగ్ రూమ్ లలో  ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌లను పొందుపరచడం-

8. పోల్ పూర్తయిన తర్వాత, ప్రిసైడింగ్ అధికారి ఈవీఎం కంట్రోల్ యూనిట్ “క్లోజ్” బటన్‌ను నొక్కాలి. తద్వారా తదుపరి ఓటు వేయడానికి ఇక ఆస్కారం ఉండదు. ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌లు పోలింగ్ ఏజెంట్ల సమక్షంలో సంబంధిత క్యారీయింగ్ కేసులలో సీలు చేస్తారు. సీల్స్‌పై పోలింగ్ ఏజెంట్ల సంతకం చేయిస్తారు.
9. పోలింగ్ రోజున మొత్తం పోలైన ఓట్లు, సీల్స్ (ప్రత్యేక సంఖ్య), పోలింగ్ స్టేషన్లలో ఉపయోగించిన ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌ల క్రమ సంఖ్యల వివరాలతో కూడిన ఫారం-17సి కాపీని అభ్యర్థుల పోలింగ్ ఏజెంట్లకు అందజేస్తారు.
10. పోల్ అయిన  ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌లు అభ్యర్థులు/వారి ప్రతినిధుల సమక్షంలో డబుల్ లాక్ సిస్టమ్‌లో భద్రపరచి తిరిగి స్ట్రాంగ్ రూమ్‌కి తరలిస్తారు. దీనిని వీడియోగ్రఫీ చేస్తారు. అభ్యర్థులు/పోలింగ్ ఏజెంట్లు స్ట్రాంగ్ రూమ్‌లో భద్రపరిచే ఉద్దేశ్యంతో పోలింగ్ స్టేషన్‌ల నుండి రిసెప్షన్ సెంటర్‌కు ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌లను తీసుకువెళ్లే వాహనాలను అనుసరించడానికి కూడా అనుమతిస్తారు.
11. అభ్యర్థులు లేదా వారి ప్రతినిధులు కూడా స్ట్రాంగ్ రూమ్ ముందు క్యాంపులు వేసుకోవచ్చు. ఈ స్ట్రాంగ్ రూమ్‌లు సీసీటీవీ కవరేజ్ సౌకర్యాలతో బహుళస్థాయిలలో 24x7 కాపలా ఉంటుంది.
12. ఓట్ల లెక్కింపు, కౌంటింగ్ కేంద్రాలు -

1. కౌంటింగ్ రోజున, వీడియోగ్రఫీ నిఘాలో అభ్యర్థులు, వారి అధీకృత ప్రతినిధి, ఆర్ఓ/ఏఆర్ఓ మరియు ఎన్నికల కమిషన్ అబ్జర్వర్ సమక్షంలో స్ట్రాంగ్ రూమ్ తెరుస్తారు.
2. పోల్ అయిన ఈవీఎంల కంట్రోల్ యూనిట్లు మాత్రమే సీసీటీవీ కవరేజ్‌లో, అభ్యర్థులు/వారి ఏజెంట్ల సమక్షంలో భద్రతతో కౌంటింగ్ హాల్(ల)కి తీసుకొస్తారు. 
3. రౌండ్ల వారీగా సీయులు నిరంతర సీసీటీవీ కవరేజ్‌లో స్ట్రాంగ్ రూమ్‌ల నుండి కౌంటింగ్ టేబుల్‌లకు తీసుకొస్తారు.
4. కౌంటింగ్ రోజున, కంట్రోల్ యూనిట్ల నుండి ఫలితాన్ని తిరిగి పొందే ముందు, సీల్స్ పరిశీలిస్తారు. అభ్యర్థులచే నియమించబడిన కౌంటింగ్ ఏజెంట్ల ముందు సీయు ప్రత్యేక క్రమ సంఖ్య ను టాలీ చేసి చూపుతారు.
5. కౌంటింగ్ రోజున, కౌంటింగ్ ఏజెంట్లు సీయులో ప్రదర్శించబడిన పోల్ అయిన ఓట్లను ఫారమ్-17సి తో వెరిఫై చేయవచ్చు. అభ్యర్థుల వారీగా పోలైన ఓట్లు ఫారం-17సిలోని పార్ట్-IIలో నమోదు అవుతాయి. కౌంటింగ్ ఏజెంట్ల సంతకం తీసుకుంటారు.
6. ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్‌లు ఎన్నికల పిటిషన్ వ్యవధి పూర్తయ్యే వరకు అభ్యర్థులు/వారి ప్రతినిధుల సమక్షంలో స్ట్రాంగ్ రూమ్‌లో తిరిగి నిల్వ చేస్తారు.

9. వీవీప్యాట్ పేపర్ స్లిప్ తప్పనిసరి ధృవీకరణ - గౌరవనీయ సుప్రీం కోర్ట్ ఆఫ్ ఇండియా ఏప్రిల్ 8, 2019 నాటి ఉత్తర్వు ప్రకారం,   రాష్ట్రాలు/యూటీల పరిథిలో ప్రతి అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం/పార్లమెంటరీ సెగ్మెంట్‌లో యాదృచ్ఛికంగా ఎంపిక చేసిన ఐదు (5) పోలింగ్ స్టేషన్‌ల వీవీప్యాట్‌ స్లిప్‌ల గణనను కమిషన్ తప్పనిసరి చేసింది. కంట్రోల్ యూనిట్ నుండి పొందిన ఫలితం ధృవీకరణ కోసం అభ్యర్థులు/వారి కౌంటింగ్ ఏజెంట్లు, ఈసీ పరిశీలకుల సమక్షంలో లాట్ డ్రా ద్వారా రిటర్నింగ్ అధికారి  పోలింగ్ స్టేషన్లను ఎంపిక చేస్తారు. ప్రతి అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం/సెగ్మెంట్‌లోని ఐదు (5) పోలింగ్ స్టేషన్‌ల వీవీప్యాట్‌ స్లిప్ కౌంట్ ఈ తప్పనిసరి ధృవీకరణ, ఎన్నికల ప్రవర్తన నియమాలు, 1961లోని 56(డి) నిబంధనలకు అదనంగా ఉంటుంది.
10. ఈవీఎంలు, వీవీప్యాట్లులో పై వాటిలో ఎవరికీ కాదు (నోటా): ఎప్పటిలాగే, ఓటర్లకు ‘పై వాటిలో ఎవరికీ కాదు’ అనే ఆప్షన్ ఉంటుంది. బియు లలో, చివరి అభ్యర్థి పేరు క్రింద, నోటా ఎంపిక కోసం ఒక బటన్ ఉంటుంది, తద్వారా అభ్యర్థులలో ఎవరికీ ఓటు వేయకూడదనుకునే ఓటర్లు నోటా బటన్‌ను నొక్కడం ద్వారా తమ ఎంపికను ఉపయోగించుకోవచ్చు. అదేవిధంగా, పోస్టల్ బ్యాలెట్ పేపర్లలో చివరి అభ్యర్థి పేరు తర్వాత నోటా ప్యానెల్ ఉంటుంది. నోటా చిహ్నం ముద్రించబడుతుంది.

11. స్వీప్ లో భాగంగా, ఓటర్లు, ఇతర వాటాదారులందరికీ ఈ ఎంపికను తెలియజేయడానికి అవగాహన కార్యక్రమాలు ఉంటాయి.
12. ఈవీఎం బాలట్ పేపర్ పై అభ్యర్థి ఫోటో: అభ్యర్థులను గుర్తించడంలో ఓటర్లకు సులభతరం చేయడానికి, ఈవీఎం (బ్యాలెట్ యూనిట్), పోస్టల్ బ్యాలెట్ పత్రాలపై ప్రదర్శించబడే బ్యాలెట్ పేపర్‌పై అభ్యర్థి ఫోటోను ముద్రించడానికి నిబంధనను జోడించడం ద్వారా ఈసీ అదనపు చర్యలు చేపట్టింది. ఒకే నియోజకవర్గం నుండి ఒకటి లేదా ఎక్కువ సారూప్య పేర్లతో అభ్యర్థులు పోటీ చేసినప్పుడు తలెత్తే గందరగోళాన్ని నివారించడానికి ఇది ఓటర్లకు సహాయపడుతుంది. ఈ ప్రయోజనం కోసం, అభ్యర్థులు కమిషన్ నిర్దేశించిన స్పెసిఫికేషన్‌ల ప్రకారం రిటర్నింగ్ అధికారికి, వారి ఇటీవలి స్టాంప్-సైజ్ ఫోటోను సమర్పించాలి.

54. పోలింగ్ సిబ్బందిని నియమించడం, ర్యాండమైజేషన్ మరియు వారి ఓటింగ్ సౌకర్యాలు:

1.  ప్రత్యేక రాండమైజేషన్ ఐటీ అప్లికేషన్ ద్వారా పోలింగ్ పార్టీలు యాదృచ్ఛికంగా ఏర్పడతాయి.
2. పోలింగ్ రోజున పోలింగ్ స్టేషన్ల వద్ద మోహరించిన పోలీసు సిబ్బంది, హోంగార్డులకు కూడా ఇటువంటి ర్యాండమైజేషన్ ఉంటుంది.
3. తాము ఓటరుగా నమోదు చేసుకున్న పోలింగ్ స్టేషన్‌లో ఓటు వేయలేని ఎన్నికల విధుల్లో నియమితులైన వ్యక్తులందరూ ఈడీసీ  లేదా పోస్టల్ బ్యాలెట్ సౌకర్యానికి అర్హులు.
4. ఒకవేళ, వారు ఓటరుగా నమోదు చేసుకున్న అదే నియోజకవర్గంలో ఎన్నికల విధుల్లో ఉంచబడినట్లయితే, వారు డ్యూటీలో ఉన్న పోలింగ్ స్టేషన్‌లో ఓటు వేయడానికి అర్హులైన ఈడీసీని పొందడానికి అర్హులు.

55. పోలింగ్ సిబ్బంది కోసం ఓటర్ ఫెసిలిటేషన్ సెంటర్-

ఎన్నికల నియమావళి, 1961లో పేర్కొన్న కొత్త రూల్ 18ఏ ప్రకారం, ఇప్పుడు ఎన్నికల విధుల్లో ఉన్న ఓటరు తన పోస్టల్ బ్యాలెట్‌ని స్వీకరించి, దానిపై తన ఓటును నమోదు చేసి, రిటర్నింగ్ అధికారి ఏర్పాటు చేసిన ఫెసిలిటేషన్ సెంటర్‌లో దానిని తిరిగి ఇవ్వాలి. కాబట్టి, ప్రస్తుత నియమం దృష్ట్యా, ఎన్నికల విధుల్లో ఉన్న ఓటర్లందరూ, వారు ఓటరుగా నమోదు చేసుకోని నియోజకవర్గంలో నియమితులైతే , ఫెసిలిటేషన్ కేంద్రాలలో మాత్రమే ఓటు వేయాలి. మరే ఇతర పద్ధతిలో ఓటు వేయడానికి అవకాశం లేదు. వారు ఎన్నికల విధుల్లో ఉన్న గ్రూప్ ఏ  లేదా గ్రూప్ బి అధికారి లేదా పోలింగ్ స్టేషన్ ప్రిసైడింగ్ అధికారి సమక్షంలో వారు ఫారం 13ఏలో డిక్లరేషన్‌పై సంతకం చేయాలి. ఆ సంతకాన్ని అధికారి అటెస్టు చేయాలి.

56. పోలింగ్ సిబ్బంది రెమ్యూనరేషన్ పెంపు-

క్షేత్రంలో పోలింగ్ పార్టీలు ధైర్యానికి, ప్రతికూల పరిస్థితులను ఎదుర్కొనే స్థైర్యానికి ప్రతిరూపాలు. ప్రజాస్వామ్య స్ఫూర్తిని అత్యున్నతంగా నిలపాలి అనే వారి సంకల్పం నిజంగా అందరికీ స్ఫూర్తిదాయకం. చివరి ఓటరు కూడా మిగిలిపోకూడదు, వారు ఓటింగ్ లో పాల్గొనాలి అని పోలింగ్ బృందాలు చేసే కష్టతరమైన ప్రయాణాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని, మూడు రోజులు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ రోజులు ముందుగా పోలింగ్ స్టేషన్‌లకు చేరుకోవడానికి సుదూర, కష్టమైన ప్రాంతాలకు చేరుకుని ఎన్నికల విధులు నిర్వహించే పోలింగ్ అధికారుల వేతనాన్ని ఈసీఐ ఇటీవల రెట్టింపు చేసింది. ఇప్పటి వరకు పోలింగ్‌ సిబ్బందికి రోజువారీగా ఒకే విధంగా పోలింగ్‌ అధికారుల వేతనం ఉండేది. 

57. అధికారుల ప్రవర్తన :

ఎన్నికల నిర్వహణలో నిమగ్నమైన అధికారులందరూ ఎలాంటి భయం లేదా పక్షపాతము లేకుండా తమ విధులను నిర్వర్తించాలని కమిషన్ ఆశిస్తోంది. వారు కమీషన్‌కు డిప్యూటేషన్‌లో ఉన్నట్లు భావించబడతారు. దాని నియంత్రణ, పర్యవేక్షణ, క్రమశిక్షణకు లోబడి ఉండాలి. ఎన్నికల సంబంధిత బాధ్యతలు, విధులను అప్పగించిన ప్రభుత్వ అధికారులందరి ప్రవర్తన, కమిషన్ నిరంతర పరిశీలనలో ఉంటుంది. గీత దాటితే అధికారులపై కఠిన చర్యలు తీసుకోబడతాయి.

58. ఎన్నికల నిర్వహణలో ఐటీ అప్లికేషన్ల వినియోగం-

పౌరుల భాగస్వామ్యం మరియు పారదర్శకతను పెంచడానికి కమిషన్ ఐటీ అప్లికేషన్ వినియోగాన్ని మెరుగుపరిచింది.

1. ప్రవర్తన నియమావళిని ఉల్లంఘిచే వారిపై పౌరులు కేసు వేయడానికి సి-విజిల్ యాప్: సి-విజిల్ ప్రతి పౌరుడు, అతని లేదా ఆమె స్మార్ట్‌ఫోన్‌ను ఉపయోగించి ఫోటో లేదా వీడియోను క్లిక్ చేయడానికి అధికారం ఇవ్వడం ద్వారా మోడల్ కోడ్ ఆఫ్ కండక్ట్/వ్యయ ఉల్లంఘనకు సంబంధించిన టైమ్ స్టాంప్‌తో కూడిన రుజువును అందిస్తుంది. అప్లికేషన్ జిఐఎస్ సాంకేతికతపై ఆధారపడి ఉంటుంది.  అలాగే ఆటో లొకేషన్  ప్రత్యేక లక్షణం కలిగి ఖచ్చితమైన సమాచారాన్ని అందిస్తుంది, ఇది సంఘటనల సరైన ప్రదేశానికి నావిగేట్ చేయడానికి, సత్వర చర్య తీసుకోవడానికి ఫ్లయింగ్ స్క్వాడ్‌ల ద్వారా ఆధారపడవచ్చు. ఈ యాప్ అధికారుల వేగవంతమైన, ప్రభావవంతమైన చర్యలకు ప్రాధాన్యత ఇస్తుంది.  100 నిమిషాల్లో వినియోగదారుల స్థితి నివేదికలను అందించేలా హామీ ఇస్తుంది. అప్లికేషన్ గూగుల్ ప్లే స్టోర్, ఆపిల్ యాప్ స్టోర్‌లో అందుబాటులో ఉంది.
2. సువిధ పోర్టల్: ఈ పోర్టల్ అభ్యర్థులు/రాజకీయ పార్టీలకు ఆన్‌లైన్ నామినేషన్ కోసం వివిధ సౌకర్యాలను అందిస్తుంది. 

1. అభ్యర్థి ఆన్‌లైన్ నామినేషన్: నామినేషన్ల నింపడాన్ని సులభతరం చేయడానికి, ఎన్నికల సంఘం నామినేషన్ & అఫిడవిట్‌ను పూరించడానికి ఆన్‌లైన్ పోర్టల్‌ను ప్రవేశపెట్టింది. అభ్యర్థి అతని/ఆమె ఖాతాను సృష్టించడానికి, నామినేషన్ ఫారమ్‌ను పూరించడానికి, సెక్యూరిటీ మొత్తాన్ని డిపాజిట్ చేయడానికి, టైమ్ స్లాట్ లభ్యతను తనిఖీ చేయడానికి, రిటర్నింగ్ అధికారికి తన సందర్శనను తగిన విధంగా ప్లాన్ చేయడానికి https://suvidha.eci.gov.in/ని సందర్శించవచ్చు. దరఖాస్తును ఆన్‌లైన్ పోర్టల్ ద్వారా నింపిన తర్వాత, అభ్యర్థి ప్రింటౌట్ తీసుకొని, నోటరీ పొంది, సంబంధిత పత్రాలతో పాటు దరఖాస్తును రిటర్నింగ్ అధికారికి వ్యక్తిగతంగా సమర్పించాలి. ఆన్‌లైన్ నామినేషన్ సదుపాయం అనేది ఫైలింగ్‌ను సులభతరం చేయడానికి మరియు సరైన ఫైల్‌ను సులభతరం చేయడానికి ఒక ఐచ్ఛిక సౌకర్యం. చట్టం ప్రకారం నిర్దేశించిన సాధారణ ఆఫ్‌లైన్ సమర్పణ కూడా కొనసాగుతుంది.
2. అభ్యర్థుల అనుమతుల మాడ్యూల్: సువిధ పోర్టల్ https://suvidha.eci.gov.in/ ద్వారా సమావేశాలు, ర్యాలీలు, లౌడ్‌స్పీకర్‌లు, తాత్కాలిక కార్యాలయాలు, ఇతరులకు అనుమతి కోసం అభ్యర్థులు, రాజకీయ పార్టీలు లేదా అభ్యర్థి  ఎవరైనా ప్రతినిధులు ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకోవడానికి అనుమతి మాడ్యూల్ అనుమతిస్తుంది. అభ్యర్థులు తమ దరఖాస్తు స్థితిని కూడా అదే పోర్టల్ ద్వారా ట్రాక్ చేయవచ్చు.
3. అభ్యర్థి యాప్: సువిధ: కోవిడ్-19 దృష్ట్యా, సమావేశాలు మరియు ర్యాలీల కోసం బహిరంగ స్థలాల కేటాయింపు సంబంధించి  ఆచరణ సాధ్యమైనంత వరకు సువిధ యాప్‌ను ఉపయోగించాలని కమిషన్ ఆదేశించింది. అభ్యర్థులు / రాజకీయ పార్టీలు / ఏజెంట్ల కోసం ఎన్నికల సమయంలో అప్లికేషన్ అందుబాటులో ఉంటుంది. నామినేషన్, అనుమతి స్థితిని ట్రాక్ చేయడానికి  Google Play స్టోర్ నుండి  డౌన్‌లోడ్ చేసి ఉపయోగించుకోవచ్చు.

iii) అభ్యర్థి అఫిడవిట్ పోర్టల్: అభ్యర్థి అఫిడవిట్ పోర్టల్ అనేది ఎన్నికల కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్న అభ్యర్థుల నామినేషన్ల పూర్తి జాబితాను వీక్షించడానికి పౌరులను అనుమతించే వెబ్ పోర్టల్. పౌరులు, రాజకీయ పార్టీలు మరియు మీడియా సంస్థలు అభ్యర్థుల గురించి తెలుసుకోవడానికి, ఈ పోర్టల్‌ను యాక్సెస్ చేస్తారు. రిటర్నింగ్ అధికారి డేటాను నమోదు చేసినప్పుడు, ఫోటో మరియు అఫిడవిట్‌తో కూడిన పూర్తి అభ్యర్థి ప్రొఫైల్ బహిరంగం చేస్తారు. అభ్యర్థుల అఫిడవిట్ పోర్టల్ ద్వారా వారి ప్రొఫైల్, నామినేషన్ స్థితి మరియు అఫిడవిట్‌లతో, పోటీ పడుతున్న అభ్యర్థుల పూర్తి జాబితా ప్రజల వీక్షణకు అందుబాటులో ఉంటుంది. ఈ పోర్టల్‌ని  https://affidavit.eci.gov.inని ఉపయోగించి యాక్సెస్ చేయవచ్చు. 

1. మీ అభ్యర్థి గురించి తెలుసుకోండి (నో యువర్ కాండిడేట్)(కేవైసి): అభ్యర్థుల “నేర పూర్వాపరాలు” స్థితి గురించి తెలియజేయడం కోసం భారత ఎన్నికల సంఘం ఆండ్రాయిడ్, ఐఒఎస్ ప్లాట్‌ఫారమ్‌ల కోసం మీ అభ్యర్థి గురించి తెలుసుకోండి (కేవైసి) ప్రత్యేక యాప్‌ను అభివృద్ధి చేసింది. ఇది అభ్యర్థుల క్రిమినల్ పూర్వాపరాలు ఉన్నాయా లేదా అని తెలుసుకోడానికి పౌరులు బ్రౌజ్ చేయడానికి అనుమతిస్తుంది. అభ్యర్థుల నేర చరిత్ర ఉందా లేదా తెలుసుకోవడానికి పౌరులకు అధికారం ఇస్తుంది. అప్లికేషన్ గూగుల్ ప్లే స్టోర్, ఆపిల్ యాప్ స్టోర్‌లో అందుబాటులో ఉంది.
2. సర్వీస్ ఓటరు కోసం ఎలక్ట్రానిక్ ట్రాన్స్‌మిటెడ్ పోస్టల్ బ్యాలెట్ మేనేజ్‌మెంట్ సిస్టమ్ (ఈటిపిబిఎంఎస్):

1. ఎలక్ట్రానిక్ ట్రాన్స్‌మిటెడ్ పోస్టల్ బ్యాలెట్ మేనేజ్‌మెంట్ సిస్టమ్ (ఈటిపిబిఎంఎస్) అనేది  ఈటిపిబిఎస్ అప్‌గ్రేడ్ వెర్షన్, ఇది అన్ని వాటాదారుల కోసం మెరుగైన ఫీచర్లు, డ్యాష్‌బోర్డ్, రిపోర్టింగ్ మాడ్యూల్‌లను కలిగి ఉంటుంది. సేవా ఓటర్లకు ఎలక్ట్రానిక్ మార్గాల ద్వారా పోస్టల్ బ్యాలెట్‌ను రూపొందించడానికి, ప్రసారం చేయడానికి ఈ వ్యవస్థ ఉపయోగపడుతుంది. సర్వీస్ ఓటరు ఓటు వేసిన తర్వాత ఎలాంటి ఛార్జీలు చెల్లించకుండా స్పీడ్ పోస్ట్ ద్వారా అతని/ఆమె బ్యాలెట్‌ను పంపడానికి వీలుగా ఈ వ్యవస్థ పోస్టల్  డిపార్ట్‌మెంట్‌తో అనుసంధానించారు. ప్రతి సర్వీస్ ఎలక్టర్‌కు పోస్టల్ బ్యాలెట్‌తో పాటు వివరణాత్మక సూచనలు పంపిస్తారు. కౌంటింగ్ రోజున, అందుకున్న ఈ పోస్టల్ బ్యాలెట్ సిస్టమ్ ద్వారా జనరేట్ అయిందో లేదో ధృవీకరించడానికి పోస్ట్ ద్వారా అందుకున్న ఈ-పోస్టల్ బ్యాలెట్‌ను ధృవీకరించడానికి అదే సిస్టమ్ ఉపయోగించబడుతుంది.
2. ఎలక్ట్రానిక్‌గా సర్వీస్ ఎలక్టర్లకు పంపే పోస్టల్ బ్యాలెట్‌లను ఎలక్ట్రానిక్‌గా ట్రాన్స్‌మిటెడ్ పోస్టల్ బ్యాలెట్‌లు (ఈటీపీబీలు) అంటారు.  ఈటీపీబీ తిరిగి తపాలా సేవల ద్వారా పంపుతారు. అంతకుముందు, సర్వీస్ ఓటర్లు పోల్ చేసిన ఈటీపీబీలను పోస్ట్ ద్వారా పంపడానికి పోస్టల్ బ్యాలెట్ ఎన్వలప్‌లను సీఈఓలు రికార్డ్ ఆఫీసర్‌లకు ఫార్వార్డ్ చేసేవారు. ఇప్పుడు దీని కోసం సీఈవోలు రికార్డు అధికారులకు ఎన్వలప్‌లు పంపాల్సిన అవసరం లేదని కమిషన్ నిర్ణయించింది. రికార్డ్ ఆఫీసర్/యూనిట్ ఆఫీసర్/కమాండెంట్ లేదా ఏదైనా ఇతర సమర్థ అధికారి, సందర్భానుసారంగా, ఎన్వలప్‌లను సేకరించి, సంబంధిత రిటర్నింగ్ అధికారులకు తమ పోల్ చేసిన  ఈటీపీబీలను పంపడానికి సర్వీస్ ఓటర్లకు అందించాలి.

3. ఓటర్ టర్నౌట్ యాప్: రిటర్నింగ్ అధికారి నమోదు చేసిన ప్రతి అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం/పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గం అంచనా వేసిన తాత్కాలిక ఓటర్ల వివరాలను ప్రదర్శించడానికి ఓటర్ టర్నౌట్ యాప్ ఉపయోగిస్తారు. అంచనా వేసిన ఓటర్ టర్న్ అవుట్ డేటాను క్యాప్చర్ చేయడానికి మీడియా కూడా అదే అప్లికేషన్‌ను ఉపయోగించవచ్చు. ఈ యాప్ ద్వారా ఎన్నికల ప్రతి దశకు సంబంధించిన సుమారు ఓటరు టర్న్ అవుట్ డేటా ప్రదర్శిస్తారు. అప్లికేషన్ గూగుల్ ప్లే స్టోర్ మరియు ఆపిల్ యాప్ స్టోర్‌లో అందుబాటులో ఉంది.
4.  ఎన్కోర్ పోర్టల్: ఎన్కోర్ పోర్టల్ అనేది ఎన్నికల అధికారులందరికీ (సీఈఓ, డిఈఓ, ఆర్ఓ, ఏఆర్ఓ) ఎండ్-టు-ఎండ్ అప్లికేషన్, ఇది బహుళ మాడ్యూళ్లలో వివిధ కార్యకలాపాలను నిర్వహించడానికి ప్రతి అధికారికి నిర్దిష్ట  బాధ్యతను కలిగి ఉంటుంది. ఈ పోర్టల్  వివిధ మాడ్యూల్స్ సంక్షిప్త పరిచయం క్రింద ఇవ్వడం జరిగింది:

1. అభ్యర్థి నామినేషన్: సిస్టమ్‌లో అభ్యర్థి ప్రొఫైల్‌ను నమోదు చేయడానికి అవసరమైన అన్ని వివరాలను రిటర్నింగ్ అధికారి పూరిస్తారు. దీనిని వివిధ స్థాయిల్లో ఎన్నికల ప్రక్రియలో వినియోగిస్తారు. స్వీకరించిన అన్ని నామినేషన్ల కోసం, రిటర్నింగ్ అధికారి అఫిడవిట్‌లను అప్‌లోడ్ చేయాలి. ఒక అభ్యర్థి బహుళ నామినేషన్ల విషయంలో కూడా ఇది వర్తిస్తుంది.
2. అభ్యర్థి పరిశీలన ఖరారు: ఈ వ్యవస్థ పరిశీలన సమయంలో నామినేషన్లు ఆమోదించబడినవి / తిరస్కరించబడినవి గుర్తించడం మరియు ఎవరైనా అభ్యర్థి తన అభ్యర్థిత్వాన్ని ఉపసంహరించుకుంటే ఉపసంహరణను గుర్తించడం వంటి సౌకర్యాన్ని అందిస్తుంది. ఉపసంహరణ చివరి తేదీ తర్వాత, రిటర్నింగ్ అధికారి కూడా సిస్టమ్ ద్వారా తన ఫారమ్ 7ఏ ని రూపొందించవచ్చు.
3. ఎన్నికల అనుమతి: ఏదైనా అనుమతి కోసం దరఖాస్తు చేసిన అభ్యర్థులు, రాజకీయ పార్టీలు లేదా అభ్యర్థికి చెందిన ఎవరైనా ప్రతినిధుల నుండి సువిధ పోర్టల్ ద్వారా కానీ, భౌతికంగా అనుమతి అభ్యర్థనను ఎన్నికల కార్యాలయానికి సమర్పించిన కానీ వాటిని ప్రాసెస్ చేయడానికి అనుమతి మాడ్యూల్ ఎన్నికల అధికారులను అనుమతిస్తుంది. 
4. ఎన్నికల కౌంటింగ్: ఎన్కోర్  కౌంటింగ్ అప్లికేషన్ అనేది ఈవీఎం, పోస్టల్ బ్యాలెట్ ద్వారా పోల్ అయిన ఓట్లను డిజిటలైజ్ చేయడానికి ఏఆర్ఓలు/ఆర్ఓల కోసం ఎండ్-టు-ఎండ్ అప్లికేషన్, ఎన్నికల ఫలితాలను ప్రకటించడానికి ప్రతి రౌండ్ డేటాను పట్టికగా క్రోడీకరిస్తుంది. ఎన్నికల కౌంటింగ్ అదే డేటా కౌంటింగ్ వివిధ చట్టబద్ధమైన నివేదికలను సిద్ధం చేయడానికి ఉపయోగపడుతుంది.
5. ఇండెక్స్ కార్డు: కౌంటింగ్ తర్వాత ఇండెక్స్ కార్డును ఆన్‌లైన్‌లో నింపే వెసులుబాటును రిటర్నింగ్ అధికారికి కల్పించారు. ఇది ఎన్నికల షెడ్యూల్ నుండి ఎన్నికల ఫలితాల ప్రకటన వరకు నామినేషన్, ఓటింగ్, కౌంటింగ్ మొదలైన డేటా వంటి ప్రతి ఎన్నికల వివరాలను కలిగి ఉంటుంది.
6. వ్యయ పర్యవేక్షణ: ఈ వ్యయ-పర్యవేక్షణ మాడ్యూల్ ప్రతి అభ్యర్థికి సంబంధించి తయారు చేయబడిన డీఈఓ స్క్రూటినీ నివేదికల డేటాను అందించడానికి అందరు డీఈఓలకు సౌకర్యాన్ని అందిస్తుంది.

8.  ఫలితాల వెబ్‌సైట్ మరియు ఫలితాల ట్రెండ్స్ టీవీ: ప్రామాణికమైన డేటా ఒకటే మార్గం నుండి ఖచ్చితంగా పొందడం ద్వారా  రౌండ్ వారీగా సమాచారాన్ని సకాలంలో ప్రచురించడం చాలా ముఖ్యమైనది. సంబంధిత రిటర్నింగ్ అధికారులు నమోదు చేసిన కౌంటింగ్ డేటా 'ఈసీఐ ఫలితాల వెబ్‌సైట్' https://results.eci.gov.in/ ద్వారా ప్రజల వీక్షణ కోసం 'ట్రెండ్‌లు మరియు ఫలితాలు'గా అందుబాటులో ఉంది. ఫలితాల వెబ్‌సైట్ ను మ్యాప్ వీక్షణతో,  మెరుగైన వినియోగదారుల అనుభవం  సహా మరింత మెరుగులతో రూపుదిద్దుకున్న ఫీచర్‌లతో అప్‌గ్రేడ్ చేశారు.  ఫలితాలు ఇన్ఫోగ్రాఫిక్స్‌తో కనపడతాయి. కౌంటింగ్ హాల్ వెలుపల ఉన్న పెద్ద డిస్‌ప్లే స్క్రీన్‌ల ద్వారా లేదా ట్రెండ్స్ టీవీ ద్వారా ఏదైనా పబ్లిక్ ప్లేస్ ద్వారా ఆటో-స్క్రోల్ ప్యానెల్‌లతో ప్రదర్శించబడతాయి. ట్రెండ్‌లు & ఫలితాలు విహెచ్ఏ  మొబైల్ యాప్‌లో కూడా అందుబాటులో ఉన్నాయి.
9. ఈవీఎం మేనేజ్మెంట్ సిస్టం (ఈఎంఎస్ 2.0): ఈవీఎం మేనేజ్‌మెంట్ సిస్టమ్ 2.0 ఈవీఎం యూనిట్ల ఇన్వెంటరీని  నిర్వహించడానికి రూపొందించారు. ఈవీఎం నిర్వహణలో న్యాయమైన, పారదర్శక ప్రక్రియను నిర్ధారించడానికి ముఖ్యమైన మోడ్‌లలో ఒకటి- పోలింగ్ స్టేషన్‌లలో మోహరించే ముందు యంత్రాల రెండు సెట్ల రాండమైజేషన్‌ల అడ్మినిస్ట్రేటివ్ ప్రోటోకాల్.  ఈవీఎంలు/వీవీ ప్యాట్ల రాండమైజేషన్ గుర్తింపు పొందిన రాజకీయ పార్టీలు/ పోటీలో ఉన్న అభ్యర్థులు/ప్రతినిధులు, ఈసీఐ పరిశీలకుల సమక్షంలో ఈఎంఎస్ 2.0 ద్వారా జరుగుతుంది.
10. ఓటర్ సేవా పోర్టల్ : Through (https://voters.eci.gov.in ). ఈ పోర్టల్ ద్వారా, ఒక వినియోగదారు ఎన్నికల జాబితాను యాక్సెస్ చేయడం, ఓటర్ ఐడి కార్డ్ కోసం దరఖాస్తు చేయడం, ఓటరు కార్డులో సవరణల కోసం ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేయడం, పోలింగ్ బూత్ వివరాలను వీక్షించడం వంటి వివిధ సేవలను పొందవచ్చు. యాక్సెస్ చేయవచ్చు. అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం, పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గం మరియు ఇతర సేవలతో పాటు బూత్ స్థాయి అధికారి, ఎలక్టోరల్ రిజిస్ట్రేషన్ అధికారి యొక్క సంప్రదింపు వివరాలను పొందండి..
11. ఓటరు హెల్ప్‌లైన్ మొబైల్ యాప్ (విహెచ్ఏ): పౌరులు ఓటరు ఐడి కార్డ్ కోసం దరఖాస్తు చేసుకోవడం, ఓటరు కార్డుకు సవరణల కోసం ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు చేసుకోవడం, పోలింగ్ బూత్, అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం, పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గం వివరాలను వీక్షించడం, బూత్ స్థాయి అధికారి, రిజిస్ట్రేషన్ అధికారి, కాంటాక్ట్ వివరాలు పొందడం వంటి వివిధ సేవలను పొందవచ్చు. యాక్సెస్ చేయవచ్చు. మొబైల్ యాప్ గూగుల్ ప్లే స్టోర్, యాపిల్ యాప్ స్టోర్‌లో అందుబాటులో ఉంది. 
12. దివ్యాంగుల అప్లికేషన్ (సాక్షం యాప్): సక్షమ్ యాప్ దివ్యాంగుల కోసం ఉద్దేశించబడింది. పిడబ్ల్యుడి ఓటర్లు వారిని పిడబ్ల్యుడిగా గుర్తించడం, కొత్త రిజిస్ట్రేషన్ కోసం అభ్యర్థనలు, మైగ్రేషన్ కోసం అభ్యర్థనలు, ఇపిఐసి వివరాలలో సవరణ కోసం అభ్యర్థనలు, వీల్ చైర్ కోసం అభ్యర్థనలు చేయవచ్చు. అంధత్వం, వినికిడి లోపం ఉన్న ఓటర్ల కోసం ఇది మొబైల్ ఫోన్‌ల యాక్సెసిబిలిటీ ఫీచర్‌లను ఉపయోగిస్తుంది. అప్లికేషన్ గూగుల్ ప్లే స్టోర్ మరియు యాపిల్ యాప్ స్టోర్‌లో అందుబాటులో ఉంది.
13. బిఎల్ఓ యాప్: బిఎల్ఓ యాప్ (గతంలో గరుడ యాప్‌గా పిలువబడేది)  బిఎల్ఓలు తమ పనులను డిజిటల్‌గా నిర్వహించడానికి ఉద్దేశించిన మొబైల్ యాప్. అప్లికేషన్ గూగుల్ ప్లే స్టోర్, ఆపిల్ యాప్ స్టోర్ రెండింటిలోనూ అందుబాటులో ఉంది. బిఎల్ఓ యాప్ ప్రధాన లక్షణాలు:

·         చెక్ లిస్ట్ / క్షేత్ర స్థాయి వెరిఫికేషన్ ఫామ్ లు 

·         ఏఎంఎఫ్ (కనీస సౌకర్య హామీ) సేకరణ / ఈఎంఎఫ్ (విస్తరించిన కనీస సౌకర్యం)

·         పోలింగ్ స్టేషన్ల జిఐఎస్ కో-ఆర్డినేట్‌లను సంగ్రహించడం.

·         పోలింగ్ స్టేషన్ల ఫోటోల నవీకరణ 

·         ఎలక్టర్ల తరపున ఫారమ్ సమర్పణ

·         ఇంటింటికి ధృవీకరణ

14.  ఎరోనెట్: ఎరోనెట్ అనేది ఎలెక్టోరల్ అధికారుల కోసం వెబ్ ఆధారిత వ్యవస్థ, ఇది 14 భాషలు, 11 స్క్రిప్టులతో కూడి, ఫామ్ 6/6ఏ/7/8 కి సంబంధించిన అన్ని ప్రక్రియలను నిర్వహిస్తుంది. ఇది ఫారమ్‌ల ప్రాసెసింగ్, స్టాండర్డ్ డేటాబేస్ స్కీం, ఇ-రోల్ ప్రింటింగ్ కోసం ప్రామాణిక టెంప్లేట్‌ను ప్రామాణికం చేసింది. ఇది ఎలక్టోరల్ రోల్ మేనేజ్‌మెంట్ ప్రక్రియను స్వయంచాలకంగా నిర్వహిస్తుంది, ఓటర్ల నమోదు, ఓటర్ల ఫీల్డ్ వెరిఫికేషన్, ఎలక్టోరల్ రిజిస్ట్రేషన్ ఆఫీసర్లకు డెసిషన్ సపోర్ట్ సిస్టమ్, విస్తృతమైన సమగ్ర విలువ ఆధారిత సేవలను అందిస్తుంది. మొత్తం 29 రాష్ట్రాలు, 7 యుటిలు జాతీయ స్థాయిలో ఉమ్మడి మౌలిక సదుపాయాలను పంచుకుంటున్నాయి.యుఎన్పిఈఆర్ (యూనిఫైడ్ నేషనల్ ఫోటో ఎలక్టోరల్ రోల్) అనేది 94 కోట్ల కంటే ఎక్కువ మంది ఓటర్ల డేటాతో అన్ని రాష్ట్రాలు, యుటీలకు ఒక సాధారణ డేటాబేస్. 
15. నేషనల్ గ్రీవెన్స్ సర్వీస్ పోర్టల్ (ఎన్జిఎస్పి): ఎన్నికల సంఘం నేషనల్ గ్రీవెన్స్ సర్వీస్ పోర్టల్ (ఎన్జిఎస్పి)ని అభివృద్ధి చేసింది. జాతీయ, రాష్ట్ర, జిల్లా స్థాయిలలో పౌరులు, ఓటర్లు, రాజకీయ పార్టీలు, అభ్యర్థులు, మీడియా, ఎన్నికల అధికారుల ఫిర్యాదులకు పరిష్కారం అందించడంతో పాటు, సేవలను అందించడానికి ఇది ఒక సాధారణ ఇంటర్‌ఫేస్‌గా కూడా ఉపయోగపడే విధంగా ఈ వ్యవస్థ అభివృద్ధి చేయబడింది. ఎన్నికల అధికారుల ఫిర్యాదులను నిర్వహించడానికి అప్లికేషన్ ఒకే ఇంటర్‌ఫేస్‌ను అందిస్తుంది. అందరు ఎలక్టోరల్ అధికారులు, జిల్లా ఎన్నికల అధికారులు, సీఈఓ, ఈసిఐ అధికారులు ఈ వ్యవస్థలో భాగం. అందువలన, దీనిలో జరిగే రిజిస్ట్రేషన్, సంబంధిత యూజర్ కి సమస్యలు నేరుగా కేటాయించబడతాయి. పౌరుడు ఈ సేవను https://voters.eci.gov.inని ద్వారా ఉపయోగించవచ్చు. 
16.  ఎలక్షన్ సీజర్ మేనేజ్‌మెంట్ సిస్టమ్ (ఈఎస్ఎంఎస్): ప్రలోభాలు లేని ఎన్నికలను నిర్వహించడానికి, భారత ఎన్నికల సంఘం  ఎలక్షన్ సీజర్ మేనేజ్‌మెంట్ సిస్టమ్ (ఈఎస్ఎంఎస్) మొబైల్ యాప్ ద్వారా పర్యవేక్షణ ప్రక్రియలో సాంకేతికతను పొందుపరిచింది, ఇది ఉత్ప్రేరకంగా వినియోగం అవుతుంది. ఇది కేంద్ర, రాష్ట్రాల శ్రేణులను ఒక దగ్గరకు తీసుకొచ్చి మెరుగైన సమన్వయం, నిఘా భాగస్వామ్యం కోసం ఎన్‌ఫోర్స్‌మెంట్ ఏజెన్సీలు కలిసి ఉంటాయి. క్షేత్ర స్థాయి నుండి నేరుగా దొరకిన/సీజ్ చేయబడిన వస్తువుల (నగదు/మద్యం/డ్రగ్స్/ విలువైన మెటల్/ ఉచితాలు/ఇతర వస్తువులు) డేటాను డిజిటలైజ్ చేయడానికి ఈఎస్ఎంఎస్ మొబైల్ యాప్ ఉపయోగించబడుతోంది. ఇది వాటాదారులను అవసరమైన ఫార్మాట్‌లో కావలసిన నివేదికలను ఆటోమేట్ చేయడానికి, ఏజెన్సీల ద్వారా నకిలీ డేటా ఎంట్రీని నివారించడానికి, సీఈఓ స్థాయిలో అందుకున్న డేటాను విశ్లేషించడానికి వీలు కల్పిస్తుంది. 
17. ఇంటిగ్రేటెడ్ ఎలక్షన్ ఎక్స్ పెండిచర్ మానిటరింగ్ సిస్టమ్ (ఐఈఎంఎస్): ఇంటిగ్రేటెడ్ ఎలక్షన్ ఎక్స్‌పెండిచర్ మానిటరింగ్ సిస్టమ్ (ఐఈఎంఎస్) అనేది ఉపయోగ సౌలభ్యం గల, సురక్షితమైన ఆన్‌లైన్ ప్లాట్‌ఫారమ్, ఇది రాజకీయ పార్టీలు కంట్రిబ్యూషన్ రిపోర్ట్ (24ఏ నుండి), వార్షిక ఆడిట్ ఖాతా, ఎన్నికల వ్యయం వంటి నిర్దేశిత పత్రాలను ఆన్‌లైన్‌లో సమర్పించడానికి వీలు కల్పిస్తుంది. ఐఈఎంఎస్ ముఖ్య లక్షణాలు: 

·         అందుకున్న కాంట్రిబ్యూషన్ వివరాలను డిజిటైజ్ చేసి ఆన్‌లైన్‌లో సమర్పిస్తుంది 

·         డాష్‌బోర్డ్‌లో రియల్ టైం సమ్మతి స్థితి

·         డేటా నాణ్యతను పెంచడానికి తప్పనిసరి సమాచారం/ ధ్రువీకరణలు/సక్రమతను గ్రహిస్తుంది  

·         ఎక్సెల్ ఫార్మాట్ ద్వారా డేటాను త్వరగా అప్‌లోడ్ చేయడానికి బల్క్ దిగుమతి ఫీచర్

·          ఆధార్ ఆధారిత ఈ-సంతకం సమ్మతి పెంచుతూ ఇమెయిల్/ ఎస్ఎంఎస్ ఆధారిత హెచ్చరికలు / రసీదులు

18. ఎన్నికల ప్రణాళిక పోర్టల్: ఎలక్షన్ ప్లానింగ్ పోర్టల్ అనేది ఎన్నికల నిర్వహణ ప్రక్రియకు డిజిటల్ ప్లాట్‌ఫారమ్‌ను అందించడానికి భారత ఎన్నికల సంఘం చేపట్టిన కొత్త చొరవ. ఈ పోర్టల్‌ని ఈసిఐ లోని అన్ని రాష్ట్రాలు, యుటిలు, ప్లానింగ్ డివిజన్, జోనల్ విభాగాల సీఈఓలు యాక్సెస్ చేస్తారు. ఈ పోర్టల్‌లో ఖాళీ నిర్వహణ, ఉప ఎన్నికలు, ఎన్నికల షెడ్యూలర్, హాలిడే మేనేజ్‌మెంట్, సెక్యూరిటీ మేనేజ్‌మెంట్ మొదలైన వాటికి సంబంధించిన దాదాపు అన్ని ముఖ్యమైన అంశాలను కవర్ చేసే వివిధ ఫీచర్లు ఉన్నాయి. సీఈఓలు, ఈసిఐ వినియోగదారులు ఈ యాప్‌లో ఎన్నికల డేటా తక్షణ స్నాప్‌షాట్‌ను అందించే చక్కటి సమాచార డ్యాష్‌బోర్డ్ ఉంది. ఈ అప్లికేషన్ ఆయా రాష్ట్ర, పార్లమెంటరీ ప్లానర్ ప్రణాళిక, కార్యకలాపాల గురించి సీఈఓలకు తెలియజేయడానికి ఆటో అలర్ట్ అల్గారిథమ్‌ను ఉపయోగిస్తుంది. ఈసిఐ వినియోగదారు ఈ పోర్టల్‌ని ఉపయోగించి రాష్ట్ర అధికారులతో ఎస్ఎంఎస్, మెయిల్ ద్వారా కూడా కమ్యూనికేట్ చేయవచ్చు.
19.  మీడియా వోచర్ ఆన్‌లైన్ (https://timevoucher.eci.gov.in): భారత ఎన్నికల సంఘం "గో గ్రీన్" చొరవ మరింత పర్యావరణ బాధ్యత మరియు సమర్థవంతమైన ఎన్నికల వ్యవస్థ వైపు మెచ్చుకోదగిన ముందడుగు. డిజిటల్ వోచర్‌లను స్వీకరించడం ద్వారా, కమీషన్, సుస్థిరత, ఖర్చు-ప్రభావం, ఆధునీకరణ పట్ల తన నిబద్ధతను ప్రదర్శిస్తోంది. ఈ చొరవ పర్యావరణానికి మేలు చేయడమే కాకుండా ఎన్నికల ప్రక్రియలో పాల్గొన్న రాజకీయ పార్టీలకు అనుభవాన్ని కూడా పెంచుతుంది. వేగంగా మారుతున్న ప్రపంచంలో డిజిటల్ పరిష్కారాలు, పర్యావరణ అనుకూల పద్ధతులను స్వీకరించడం ప్రాముఖ్యతను హైలైట్ చేస్తూ, ఇతర ప్రభుత్వ సంస్థలు, ఇతర సంస్థలు అనుసరించడానికి ఇది ఒక సానుకూల ఉదాహరణగా నిలుస్తుంది.
20. పరిశీలకుని పోర్టల్: అబ్జర్వర్ పోర్టల్ అనేది అన్ని రకాల పరిశీలకుల,  అంటే సాధారణ పరిశీలకుడు, పోలీసు పరిశీలకుడు, వ్యయ పరిశీలనలు డేటా నిర్వహణ కోసం ఉద్దేశించిన ఆన్‌లైన్ పోర్టల్. ఈ పోర్టల్ సహాయంతో పరిశీలకుల విస్తరణ షెడ్యూల్, నివేదిక సమర్పణ, అనేక ఇతర కార్యకలాపాలు పూర్తి చేయవచ్చు. పరిశీలకులు నివేదికలను పూరించడం, సమర్పించడం, కమిషన్ నుండి నోటిఫికేషన్, అవసరమైన అన్ని పత్రాల డౌన్‌లోడ్‌లు, మరెన్నో బహుళ సౌకర్యాలను కూడా పొందుతారు. వెబ్ పోర్టల్‌కు సమాంతరంగా, వెబ్ అప్లికేషన్‌లో అందుబాటులో ఉన్న అన్ని ఫీచర్‌లను కలిగి ఉన్న మొబైల్ యాప్ కూడా అందించబడుతుంది.

59. కోవిడ్ మార్గదర్శకాలు :

        కమిషన్ వెబ్‌సైట్‌లో అందుబాటులో ఉన్న సార్వత్రిక ఎన్నికలు, ఉప ఎన్నికల నిర్వహణ సమయంలో అనుసరించాల్సిన కోవిడ్ మార్గదర్శకాలను  కమిషన్ జారీ చేసింది.

60. సాధారణ ఎన్నికల షెడ్యూళ్లు :

వాతావరణ పరిస్థితులు, అకడమిక్ క్యాలెండర్, బోర్డ్ ఎగ్జామినేషన్, ప్రధాన పండుగలు, అమలులో ఉన్న చట్టం వంటి అన్ని సంబంధిత అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకున్న తర్వాత లోక్‌సభ, ఆంధ్రప్రదేశ్, అరుణాచల్ ప్రదేశ్, ఒడిశా, సిక్కిం రాష్ట్రాల శాసనసభలకు సాధారణ ఎన్నికల నిర్వహణ కోసం కమిషన్ షెడ్యూల్‌ను సిద్ధం చేసింది. రాష్ట్రంలోని శాంతి భద్రతుల పరిస్థితి, కేంద్ర సాయుధ పోలీసు బలగాల లభ్యత, కదలికలకు అవసరమైన సమయం, రవాణా మరియు బలగాలను సకాలంలో మోహరించడం, ఇతర సంబంధిత వాస్తవాలను లోతుగా అంచనా వేయడం వంటి అంశాలను పరిగణలోకి తీసుకుంది.

61. ముగించే ముందు, ఎన్నికల స్వచ్ఛతను కాపాడేందుకు, స్వేచ్ఛగా, న్యాయంగా, పారదర్శకంగా, శాంతియుతంగా, సమ్మిళిత, ప్రాప్యత, నైతిక, భాగస్వామ్య ఎన్నికలను దేశం మొత్తంలో నిర్వహించేందుకు కమిషన్ పూర్తిగా కట్టుబడి ఉందని నేను పునరుద్ఘాటిస్తున్నాను.  

62. కమిషన్ కేంద్ర, రాష్ట్ర మరియు జిల్లా స్థాయి ఎన్నికల యంత్రాంగాన్ని పూర్తిగా నిష్పక్షపాతంగా, నిర్భయంగా, లక్ష్యంతో మరియు ఎలాంటి ప్రభావం లేకుండా స్వతంత్రంగా ఉండాలని ఆదేశించింది. కమిషన్ అన్ని రాజకీయ పార్టీలు, మీడియా సంస్థలు, పౌర సంఘాలు, యువత, కమ్యూనిటీ సంస్థలు, ఓటర్లందరూ కమిషన్‌తో చేయిచేయి కలిపి హృదయపూర్వకంగా పోల్ ప్రక్రియలో పాల్గొనడానికి చురుకైన మద్దతును అభ్యర్థిస్తుంది. దేశంలోని అందరు వాటాదారుల చురుకైన భాగస్వామ్యం, మద్దతుతో, అన్ని జాతీయ, రాష్ట్ర స్థాయి ఎన్నికలు దేశంలో ఎన్నడూ లేని విధంగా అత్యధిక ఓటింగ్‌ను నమోదు అయ్యేలా కృషి చేసి అన్ని ప్రమాణాలలో మరింత ఉన్నత స్థాయికి చేరుకుంటాయని నేను ఆశిస్తున్నాను.  

63. 18వ లోక్‌సభ ఎన్నికలు మరియు 4 రాష్ట్రాల్లో ఏకకాల అసెంబ్లీ ఎన్నికల సందర్భంగా, స్వేచ్ఛా, న్యాయమైన, విశ్వసనీయమైన, సమ్మిళిత, భాగస్వామ్య మరియు పారదర్శకమైన ఎన్నికలను నిర్వహించాలనే రాజ్యాంగ ఆదేశాన్ని నెరవేర్చడానికి కమీషన్ తన దృఢమైన సంకల్పం, లోతైన నిబద్ధత గురించి దేశానికి భరోసా ఇస్తుంది. పవిత్ర విధిగా ఎన్నికల నిర్వహణకు సంబంధించిన పనికి తమను తాము తిరిగి అంకితం చేసుకోవాలని ఎన్నికల యంత్రాంగాన్ని కమిషన్ ఉద్భోదించింది. ఎన్నికల ప్రచార సమయంలో  ఉన్నత ప్రమాణాలను నిర్వహించడం ద్వారా దేశ అసమాన ప్రజాస్వామ్య సంప్రదాయాలను నిలబెట్టాలని కమిషన్ అన్ని వాటాదారులకు, ప్రత్యేకించి, రాజకీయ పార్టీలు మరియు అభ్యర్థులకు విజ్ఞప్తి చేస్తుంది. చివరగా, దేశ ప్రజాస్వామ్య నైతికతను బలోపేతం చేయాలని, నైతిక పద్ధతిలో తమ ఓటు హక్కును వినియోగించుకోవాలని కమిషన్ ఓటర్లందరికీ పిలుపునిచ్చింది. 

***