આદરણીય અધ્યક્ષ,

આ ગૃહમાં દર બે વર્ષ પછી આ પ્રકારની ઘટના બને છે, પરંતુ આ ગૃહ સાતત્યનું પ્રતિક છે. 5 વર્ષ પછી લોકસભાને નવા રૂપમાં શણગારવામાં આવ્યું છે. આ ઘરને દર 2 વર્ષ પછી એક નવી પ્રાણશક્તિ મળે છે, એક નવી ઉર્જા મળે છે, વાતાવરણને નવા જોશ અને ઉત્સાહથી ભરી દે છે. અને તેથી દર બે વર્ષે જે વિદાય થાય છે તે કોઈપણ રીતે વિદાય નથી. તેઓ અહીં આવી યાદો પાછળ છોડી જાય છે, જે આવનારા નવા બેચ માટે અમૂલ્ય વારસો છે. અહીંના તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન તેઓ જે વારસાને વધુ મૂલ્યવાન બનાવવાનો પ્રયાસ કરે છે.

આદરણીય સાંસદો, કેટલાક લોકો જઈ રહ્યા છે, કદાચ કેટલાક લોકો આવવા માટે જ જઈ રહ્યા છે, અને કેટલાક લોકો જવાના છે. હું ખાસ કરીને માનનીય ડૉ. મનમોહન સિંહ જીને યાદ કરવા માંગુ છું. તેમણે આ ગૃહમાં પોતાના મૂલ્યવાન વિચારોથી અને એક નેતા તરીકે તેમજ વિપક્ષમાં પણ 6 વખત મોટું યોગદાન આપ્યું છે. વૈચારિક મતભેદો, કેટલીકવાર વાદ-વિવાદમાં ઉથલપાથલ થાય છે, તે ખૂબ જ અલ્પજીવી હોય છે. પરંતુ તેમણે આટલા લાંબા સમય સુધી આ ગૃહ અને દેશને જે રીતે માર્ગદર્શન આપ્યું છે, જ્યારે પણ આપણી લોકશાહીની ચર્ચા થશે, ત્યારે કેટલાક માનનીય સભ્યોની ચર્ચામાં માનનીય ડૉ. મનમોહન સિંહનો ઉલ્લેખ થશે. યોગદાનની ચર્ચા ચોક્કસપણે થશે.

અને હું ચોક્કસપણે તમામ સાંસદોને કહીશ, પછી ભલે આ ગૃહમાં હોય કે તે ગૃહમાં, જેઓ આજે હાજર છે અથવા જેઓ ભવિષ્યમાં આવી શકે છે, પછી ભલે આ માનનીય સાંસદો કોઈપણ પક્ષના હોય. પરંતુ જે રીતે તેમણે પોતાનું જીવન ચલાવ્યું છે. માર્ગદર્શક પ્રકાશ તરીકે તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન તેમણે જે પ્રતિભા દર્શાવી હતી તેમાંથી આપણે શીખવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ.

મને યાદ છે, તે ગૃહની અંદર છેલ્લા થોડા દિવસોમાં મતદાનની તક હતી, હું વિષય ચૂકી ગયો હતો, પરંતુ હું જાણતો હતો કે વિજય ટ્રેઝરી બેંકનો થવાનો છે, તફાવત પણ મોટો હતો. પરંતુ ડૉ. મનમોહન સિંહ જી વ્હીલચેરમાં આવ્યા, મતદાન કર્યું, તેઓ એક ઉદાહરણ હતા કે એક સાંસદ તેમની જવાબદારીઓ પ્રત્યે કેટલા જાગૃત છે, તેઓ એક પ્રેરણાદાયી ઉદાહરણ હતા. આટલું જ નહીં, મેં જોયું કે કેટલીકવાર જ્યારે કમિટીની ચૂંટણીઓ થતી ત્યારે કમિટીના સભ્યો વ્હીલચેર પર મતદાન કરવા આવતા. સવાલ એ નથી કે તેઓ કોને સત્તા આપવા આવ્યા હતા, હું માનું છું કે તેઓ લોકશાહીને સત્તા આપવા આવ્યા હતા. અને તેથી આજે ખાસ કરીને હું તેમના લાંબા આયુષ્ય માટે આપણા બધા વતી પ્રાર્થના કરું છું, તેઓ આપણને માર્ગદર્શન આપતા રહે અને પ્રેરણા આપતા રહે.

આદરણીય અધ્યક્ષ,

અમારા મિત્રો જે નવી જવાબદારીઓ તરફ આગળ વધી રહ્યા છે, આ મર્યાદિત વિસ્તરણમાંથી મોટા વિસ્તરણ તરફ આગળ વધી રહ્યા છે, રાજ્યસભામાંથી જનસભા તરફ આગળ વધી રહ્યા છે. તેથી હું માનું છું કે તેઓ આટલા મોટા મંચ પર જઈ રહ્યા છે ત્યારે અહીં તેમનો સહયોગ અને અનુભવ દેશ માટે મોટી સંપત્તિ સાબિત થશે. યુનિવર્સિટીમાં પણ 3-4 વર્ષ પછી એક નવું વ્યક્તિત્વ ઉભરી આવે છે, આ 6 વર્ષથી વિવિધતાથી ભરેલી યુનિવર્સિટી છે, આ અનુભવથી ઘડાયેલી યુનિવર્સિટી છે, જ્યાં 6 વર્ષ રહ્યા પછી કોઈપણ વ્યક્તિ આવી તેજસ્વીતા સાથે બહાર આવે છે. વ્યક્તિત્વ.હા, તે આવા તેજસ્વી સ્વરૂપમાં જાય છે, તે જ્યાં પણ રહે છે, ગમે તે ભૂમિકા ભજવે છે, તે ચોક્કસપણે આપણા કાર્યને વધુ શક્તિશાળી બનાવશે અને રાષ્ટ્રના કાર્યને ઝડપી બનાવવાની શક્તિ આપશે.

આ માનનીય સાંસદો જે જઈ રહ્યા છે, એક રીતે એવું જૂથ છે કે જેમને બંને ગૃહોમાં, જૂની સંસદ ભવન અને નવી સંસદ ભવન બંનેમાં રહેવાની તક મળી. જો આ મિત્રો વિદાય લઈ રહ્યા છે, તો તેઓ આઝાદીના 75 વર્ષ અને આપણા બંધારણના 75 વર્ષના નેતૃત્વના સાક્ષી બનીને વિદાય લઈ રહ્યા છે, જે તેઓ છોડી રહ્યા છે, તેમાં ગૌરવ ઉમેરી રહ્યા છે, તેઓ આજે બધા માટે વિદાય લઈ રહ્યા છે, તેથી ઘણા લોકો યાદો સાથે વિદાય લઈ રહ્યા છે.

આપણે એ દિવસને ભૂલી શકતા નથી જ્યારે કોવિડના મુશ્કેલ સમયમાં આપણે બધાએ સંજોગોને સમજ્યા હતા અને સંજોગો પ્રમાણે પોતાને ઘડ્યા હતા. જો તમને અહીં બેસવાનું કહેવામાં આવે તો તમે અહીં બેસો, જો તમને ત્યાં બેસવાનું કહેવામાં આવે તો તમે ત્યાં બેસો, જો તમને તે રૂમમાં બેસવાનું કહેવામાં આવે તો, કોઈપણ પક્ષના કોઈ સાંસદે આવા પર દેશનું કામ અટકાવવા દીધું નથી. કોરોનાનો તે સમયગાળો જીવન અને મૃત્યુનો ખેલ હતો. જો તમે ઘર છોડશો તો શું થશે તે ખબર નથી. તે પછી પણ માનનીય સાંસદો ગૃહમાં આવ્યા અને દેશ પ્રત્યેની તેમની જવાબદારીઓ નિભાવી. દેશને આગળ લઈ ગયો. અને તેથી મને લાગે છે કે તે સમયગાળાએ આપણને ઘણું શીખવ્યું છે. કટોકટી વચ્ચે પણ ભારતની સંસદમાં બેઠેલા લોકો પોતાની મોટી જવાબદારીઓ નિભાવવા માટે કેટલું જોખમ લે છે અને કેટલી મુશ્કેલીમાં કામ કરે છે તે આપણે અનુભવ્યું છે.

ગૃહમાં મીઠા-ખાટા અનુભવો થયા. અમારી સાથે કેટલીક દુ:ખદ ઘટનાઓ પણ બની હતી. કોવિડના કારણે અમારા કેટલાક મિત્રો અમને છોડી ગયા, આજે તેઓ અમારી વચ્ચે નથી. તે પણ ગૃહના આ સમયગાળાની કેટલીક પ્રતિભાઓ હતી, જેઓ અમને છોડીને ચાલ્યા ગયા. અમે એ દુ:ખદ ઘટના સ્વીકારી અને આગળ વધ્યા. આવી કેટલીક અન્ય ઘટનાઓ પણ બની, ક્યારેક અમે ફેશન પરેડના સાક્ષી બન્યા, હાઉસને કાળા કપડામાં ફેશન શોનો લાભ પણ મળ્યો. તેથી અમારો કાર્યકાળ આવી વિવિધતાના અનુભવ વચ્ચે પસાર થયો. અને હવે ખડગે જી આવ્યા છે, મારે મારી ફરજ નિભાવવી છે.

કેટલીકવાર અમુક કામ એટલું સારું હોય છે કે તે ખૂબ લાંબા સમય સુધી કામમાં આવે છે. આપણી જગ્યાએ, જ્યારે પણ બાળક કંઇક સારું કરે છે, જ્યારે બાળક સરસ કપડાં પહેરીને પ્રસંગ માટે તૈયાર થાય છે, ત્યારે એક-બે સજ્જન પરિવારમાં આવે છે ... અરે, કોઈ ધ્યાન આપશે, ચાલો કાળો ટિકો લગાવીએ, તો આ છે કાળી ટીકા કેવી રીતે કરવામાં આવે છે.

આજે દેશ છેલ્લા દસ વર્ષમાં સમૃદ્ધિની નવી ઊંચાઈઓ પર પહોંચી રહ્યો છે. તે ખોવાઈ ન જાય તે માટે ભવ્ય અને દિવ્ય વાતાવરણ સર્જવામાં આવ્યું છે, તેને કાળો કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. તે માટે પણ હું ખડગે જીનો ખૂબ ખૂબ આભાર માનું છું જેથી કરીને આપણી પ્રગતિની આ યાત્રા કોઈનું ધ્યાન ન જાય. આજે તમે આપેલા કાળા તિલકને કારણે કોઈ દેખાઈ ન જાય, હું વિચારતો હતો કે બધા કાળા કપડા પહેરીને આવશે, પણ કદાચ કોરા કાગળ સુધી કાળું ફેલાઈ ગયું છે. પરંતુ તેમ છતાં હું તેનું પણ સ્વાગત કરું છું, કારણ કે જ્યારે પણ કોઈ સારી વસ્તુ થાય છે ત્યારે તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કે કાળા નિશાન નજરે ન પડે અને તે પવિત્ર કાર્ય અને જ્યારે તમારી ઉંમરની વ્યક્તિ આ કાર્ય કરે છે, તો તે સારું રહે છે. તો આ માટે પણ હું તમારો આભાર વ્યક્ત કરું છું.

આદરણીય અધ્યક્ષ,

આ લંબાણપૂર્વક ચર્ચા કરવાનો વિષય નથી, પરંતુ અહીં આપણા શાસ્ત્રોમાં એક ખૂબ જ સારી વાત કહેવામાં આવી છે, કદાચ જો આપણા બધા મિત્રો જતા રહે તો આપણે પણ તેમની ગેરહાજરી અનુભવીએ કારણ કે તેમના વિચારોનો લાભ તેઓને મળશે. પાછા આવો, અને તેઓ સ્માર્ટ રીતે આવશે, જેમણે હુમલો કરવો છે તે પણ રસપ્રદ હુમલા કરશે અને જેણે સંરક્ષણ કવચ બનાવવું છે તે પણ સારું કામ કરશે, તેઓ તેમનું કામ ચાલુ રાખશે.

આપણા શાસ્ત્રોમાં કહેવાયું છે કે-

“ગુણ ગુણજ્યેષુ ગુણ ભવંતિ, તે નિર્ગુણમ પ્રાપ્ય ભવન્તિ દોષઃ.

अस्वद्यतोयाह प्रवहंती नद्याह, समुद्रमासाद्य भावंत्यपेया।

મતલબ કે- સદાચારીઓમાં રહેવાથી ગુણો પ્રાપ્ત થાય છે, સદાચારીઓમાં રહેવાનો મોકો મળે તો તેમની સાથે રહેવાથી આપણા ગુણોમાં પણ વધારો થાય છે, નિર્ગુણ પ્રાપ્ત કરવાથી તેઓ દોષમુક્ત થઈ જાય છે. જો તમે સદ્ગુણોની વચ્ચે બેસો તો તમારા ગુણો વધે છે પણ જો તમારામાં સદ્ગુણ ન હોય તો તમારા દુર્ગુણો વધે છે. અને આગળ કહેવામાં આવે છે - નદીનું પાણી ત્યાં સુધી જ પીવાલાયક છે જ્યાં સુધી તે વહેતું રહે છે.

ઘરમાં પણ દર બે વર્ષે એક નવો પ્રવાહ આવે છે અને જ્યાં સુધી તે વહેતો રહે છે ત્યાં સુધી નદીનું પાણી ગમે તેટલું મીઠું હોય, પાણી ગમે તેટલું સ્વાદિષ્ટ હોય, પણ સમુદ્રને મળતાં જ તે નકામું બની જાય છે. તે લાંબો સમય ટકી શકતું નથી, તે અશુદ્ધિઓ મેળવે છે, દૂષિત થઈ જાય છે, અને તેથી સમુદ્ર પ્રાપ્ત કર્યા પછી, તે હવે પીવા માટે યોગ્ય નથી. મને લાગે છે કે આ સંદેશ દરેકના જીવનમાં પ્રેરણાદાયી બની રહેશે.

આ ભાવનાથી જ જે મિત્રો સામાજિક જીવનના એક વિશાળ મંચ પર આગળ વધી રહ્યા છે. આ વાઇબ્રન્ટ યુનિવર્સિટીમાંથી અનુભવ મેળવ્યા બાદ અમે વિદાય લઈ રહ્યા છીએ. તેમનું માર્ગદર્શન અને તેમની મહેનત રાષ્ટ્રને ઉપયોગી થશે અને નવી પેઢીને પ્રેરણા આપતી રહેશે. હું મારા તમામ સાથીઓને મારી હાર્દિક શુભેચ્છાઓ આપું છું.

ખુબ ખુબ આભાર.

AP/GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com