પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે દિલ્હીમાં લાલ કિલ્લા પર પરાક્રમ દિવસની ઉજવણીમાં ભાગ લીધો હતો. તેમણે ભારત પર્વનો પણ શુભારંભ કરાવ્યો હતો, જે પ્રજાસત્તાક દિનની ટેબ્લો અને સાંસ્કૃતિક પ્રદર્શનો સાથે દેશની સમૃદ્ધ વિવિધતાને પ્રદર્શિત કરશે. પ્રધાનમંત્રીએ નેશનલ આર્કાઈવ્ઝનાં ફોટો, પેઇન્ટિંગ્સ, પુસ્તકો અને શિલ્પો સહિત નેશનલ આર્કાઈવ્ઝનાં ટેકનોલોજી-સંચાલિત ઇન્ટરેક્ટિવ એક્ઝિબિશનની મુલાકાત લીધી હતી તથા નેશનલ સ્કૂલ ઑફ ડ્રામા દ્વારા નેતાજીનાં જીવન પર પ્રસ્તુત નેતાજીનાં જીવન પર પ્રોજેક્શન મેપિંગ સાથે સમન્વયિત એક નાટકનું પણ અવલોકન કર્યું હતું. તેમણે એકમાત્ર જીવિત આઈએનએ વેટરન લેફ્ટનન્ટ આર માધવનનું પણ સન્માન કર્યું હતું. નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝની જન્મજયંતિ પર વર્ષ 2021થી પરાક્રમ દિવસ ઉજવવામાં આવે છે, જે સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવનારા મહાનુભાવોના યોગદાનનું સન્માન કરવાના પ્રધાનમંત્રીના વિઝનને અનુરૂપ છે.

અહીં ઉપસ્થિત જનમેદનીને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રીએ નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝની જન્મજયંતિ પર ઉજવવામાં આવતા પરાક્રમ દિવસના પ્રસંગે તેમની શુભકામનાઓ પાઠવી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે, લાલ કિલ્લો, જે એક સમયે આઝાદ હિંદ ફૌજની બહાદુરી અને શૌર્યનો સાક્ષી હતો, તે ફરી એક વાર નવી ઊર્જાથી ભરેલો છે. આઝાદી કા અમૃત કાલના પ્રારંભિક સમયગાળાનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ આ ક્ષણને અભૂતપૂર્વ ગણાવી હતી. તેમણે આ ક્ષણને અભૂતપૂર્વ ગણાવી હતી, કારણ કે તેમણે ગઈ કાલનાં એ પ્રસંગને યાદ કર્યો હતો, જ્યારે સમગ્ર વિશ્વએ ભારતમાં સાંસ્કૃતિક ચેતના જાગતી જોઈ હતી. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાની ઊર્જા અને વિશ્વાસનો અનુભવ સમગ્ર માનવતા અને દુનિયાને થયો છે." નેતાજી સુભાષની જન્મજયંતિની ઉજવણી અત્યારે ચાલી રહી છે. પ્રક્રમ દિવસની જાહેરાત બાદથી જ પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, તે 23મીથી શરૂ કરીને 30મી જાન્યુઆરીનાં રોજ મહાત્મા ગાંધીની પુણ્યતિથિ સુધી પ્રજાસત્તાક દિનની ઉજવણીને વિસ્તૃત કરે છે અને હવે 22મી જાન્યુઆરીનાં શુભ ઉત્સવો પણ લોકશાહીનાં આ પર્વનો હિસ્સો બની ગયા છે. "જાન્યુઆરીના છેલ્લા કેટલાક દિવસો ભારતની માન્યતાઓ, સાંસ્કૃતિક ચેતના, લોકશાહી અને દેશભક્તિ માટે પ્રેરણાદાયક છે."

પ્રધાનમંત્રીએ આ કાર્યક્રમનાં આયોજનમાં સામેલ દરેક વ્યક્તિની પ્રશંસા કરી હતી. દિવસની શરૂઆતમાં પ્રધાનમંત્રીએ રાષ્ટ્રીય બાળ પુરસ્કારથી સન્માનિત યુવાનો સાથે વાતચીત કરી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "જ્યારે પણ હું ભારતની યુવા પેઢીને મળું છું, ત્યારે વિકસિત ભારતનાં સપનાંમાં મારો વિશ્વાસ વધારે મજબૂત થાય છે. નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝ દેશની આ 'અમૃત' પેઢી માટે એક મોટા આદર્શ છે, એમ પીએમ મોદીએ જણાવ્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રીએ આજે ભારત પર્વનો પણ શુભારંભ કરાવ્યો હતો અને આગામી 9 દિવસમાં યોજાનારા કાર્યક્રમો અને પ્રદર્શનો વિશે જાણકારી આપી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "ભારત પર્વ નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝનાં આદર્શોનું પ્રતિબિંબ છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, 'વોકલ ફોર લોકલ'ને અપનાવવા, પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવા, વિવિધતાનું સન્માન કરવા અને 'એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારત'ને નવી ઊંચાઈ આપવાનું આ 'પર્વ' છે.

આ જ લાલ કિલ્લા પર આઈએનએના 75 વર્ષ પૂરા થવા પર તિરંગો ફરકાવવાનું યાદ કરતા પીએમ મોદીએ કહ્યું કે, "નેતાજીનું જીવન મહેનતની સાથે સાથે વીરતાનું શિખર પણ હતું." નેતાજીના બલિદાનને યાદ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, તેમણે ન માત્ર અંગ્રેજોનો વિરોધ કર્યો હતો, પરંતુ ભારતીય સંસ્કૃતિ પર પ્રશ્નો ઉઠાવનારા લોકોને પણ યોગ્ય જવાબ આપ્યો હતો. નેતાજી, શ્રી મોદીએ આગળ કહ્યું, વિશ્વની સામે લોકશાહીની માતા તરીકેની ભારતની છબીને પ્રદર્શિત કરી.

ગુલામીની માનસિકતા સામે નેતાજીની લડતનો ઉલ્લેખ કરતા પીએમ મોદીએ કહ્યું કે નેતાજીને આજના ભારતની યુવા પેઢીમાં વ્યાપ્ત નવી ચેતના અને ગર્વ પર ગર્વ હોત. આ નવી જાગૃતિ વિકસિત ભારતના નિર્માણ માટેની ઊર્જા બની ગઈ છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, આજનું યુવાધન પંચ પ્રાણને અપનાવીને ગુલામીની માનસિકતામાંથી બહાર નીકળી રહ્યું છે. "નેતાજીનું જીવન અને તેમનું યોગદાન ભારતના યુવાનો માટે પ્રેરણારૂપ છે." પીએમ મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આ પ્રેરણાને હંમેશા આગળ વધારવામાં આવે. આ વિશ્વાસમાં પ્રધાનમંત્રીએ છેલ્લાં 10 વર્ષમાં સરકારનાં પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, કર્તવ્ય પથ પર નેતાજીની પ્રતિમાની સ્થાપના કરીને ઉચિત સન્માન આપવામાં આવશે, જે દરેક નાગરિકને તેમની ફરજ પ્રત્યેનાં સમર્પણની યાદ અપાવે છે. તેમણે આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓના નામ બદલવાનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જ્યાં આઝાદ હિંદ ફૌજે સૌપ્રથમ વાર તિરંગો ફરકાવ્યો હતો, નેતાજીને સમર્પિત સ્મારકના સતત વિકાસનો, લાલ કિલ્લામાં નેતાજી માટે સમર્પિત સંગ્રહાલય અને આઝાદ હિંદ ફૌજ માટે સમર્પિત સંગ્રહાલય અને નેતાજીના નામે પ્રથમ વખત રાષ્ટ્રીય આપત્તિ રાહત પુરસ્કારની જાહેરાતનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો. શ્રી મોદીએ ઉમેર્યું હતું કે, "વર્તમાન સરકારે આઝાદ હિંદ ફૌજને સમર્પિત કામ આઝાદ હિંદ ફૌજને સમર્પિત અન્ય કોઈ પણ સરકાર કરતાં વધારે કર્યું છે અને હું તેને આપણા માટે આશીર્વાદરૂપ માનું છું."

ભારતનાં પડકારો વિશે નેતાજીની ઊંડી સમજ વિશે બોલતાં પ્રધાનમંત્રીએ લોકશાહી સમાજનાં પાયા પર ભારતનાં રાજકીય લોકશાહીને મજબૂત કરવાનાં તેમનાં વિશ્વાસને યાદ કર્યો હતો. જો કે, વડા પ્રધાને આઝાદી પછી નેતાજીની વિચારધારા પરના હુમલા પર શોક વ્યક્ત કર્યો હતો કારણ કે તેમણે ભારતીય લોકશાહીમાં પગપેસારો કરવા માટે સગાવાદ અને પક્ષપાતના દૂષણોનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જે આખરે ભારતના ધીમા વિકાસ તરફ દોરી ગયું હતું. સમાજનો એક મોટો વર્ગ તેમના ઉત્થાન માટેની તકો અને મૂળભૂત જરૂરિયાતોથી વંચિત છે એ બાબત તરફ ધ્યાન દોરતા શ્રી મોદીએ રાજકીય, આર્થિક અને વિકાસનીતિઓ પર મુઠ્ઠીભર પરિવારોની વગ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે, આને કારણે દેશની મહિલાઓ અને યુવાનોને મોટું નુકસાન વેઠવું પડે છે. તેમણે એ સમયની મહિલાઓ અને યુવાનોને પડતી મુશ્કેલીઓને યાદ કરી હતી તથા 'સબકા સાથ સબકા વિકાસ'ની ભાવના પર ભાર મૂક્યો હતો, જે વર્ષ 2014માં વર્તમાન સરકારની પસંદગી થયા પછી અમલમાં મૂકવામાં આવ્યો હતો. શ્રી મોદીએ ગરીબ પરિવારોનાં પુત્રો અને પુત્રીઓ માટે આજે રહેલી પુષ્કળ તકો વિશે વિશ્વાસ વ્યક્ત કરતાં કહ્યું હતું કે, "છેલ્લાં 10 વર્ષનાં પરિણામો તમામ લોકો જોઈ શકે છે." પ્રધાનમંત્રીએ ભારતની મહિલાઓમાં તેમની સૌથી નાની જરૂરિયાતો પ્રત્યે સરકાર સંવેદનશીલ હોવા અંગેનાં વિશ્વાસ તરફ પણ ધ્યાન દોર્યું હતું, કારણ કે તેમણે વર્ષોની લાંબી રાહ જોયા પછી નારી શક્તિ વંદન અધિનિયમ પસાર થવાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે પુનરોચ્ચાર કર્યો કે અમૃત કાલ બહાદુરી દર્શાવવા અને દેશના રાજકીય ભાવિને ફરીથી આકાર આપવાની તક પોતાની સાથે લાવ્યો છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "યુવા શક્તિ અને નારી શક્તિ વિકસિત ભારતની રાજનીતિને બદલવામાં મોટી ભૂમિકા ભજવી શકે છે અને તમારી શક્તિ દેશના રાજકારણને સગાવાદ અને ભ્રષ્ટાચારનાં દૂષણોથી મુક્ત કરી શકે છે." પ્રધાનમંત્રીએ રાજકારણમાં પણ આ બદીઓનો અંત લાવવા માટે સાહસ દર્શાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો.

રામના કાર્યથી લઈને રાષ્ટ્ર કજથી રાષ્ટ્ર કજમાં પોતાની જાતને સમર્પિત કરવાનો આ સમય છે એ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાને આપેલા પોતાના આહ્વાનને યાદ કરીને પીએમ મોદીએ ભારત પાસેથી વૈશ્વિક અપેક્ષાઓ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, "અમારું લક્ષ્ય વર્ષ 2047 સુધીમાં ભારતને વિકસિત રાષ્ટ્ર બનાવવાનું છે. અમારું લક્ષ્ય ભારતને આર્થિક રીતે સમૃદ્ધ, સાંસ્કૃતિક રીતે મજબૂત અને વ્યૂહાત્મક રીતે સક્ષમ બનાવવાનું છે. આ માટે મહત્વપૂર્ણ છે કે આવનારા 5 વર્ષની અંદર આપણે દુનિયાની ત્રીજા નંબરની સૌથી મોટી આર્થિક શક્તિ બનીએ. અને આ લક્ષ્ય આપણી પહોંચથી દૂર નથી. વીતેલા 10 વર્ષોમાં સમગ્ર દેશના પ્રયાસો અને પ્રોત્સાહનના કારણે લગભગ 25 કરોડ ભારતીયો ગરીબીમાંથી બહાર આવ્યા છે. ભારત આજે એવા લક્ષ્યોને પ્રાપ્ત કરી રહ્યું છે જે અગાઉ હાંસલ કરવાની કલ્પના પણ નહોતી." પીએમ મોદીએ ઉમેર્યું.

પ્રધાનમંત્રીએ ભારતીય સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં આત્મનિર્ભરતા માટે છેલ્લાં 10 વર્ષ દરમિયાન લેવાયેલાં પગલાંની પણ વિસ્તૃત છણાવટ કરી હતી. સેંકડો દારૂગોળા અને સાધનસામગ્રી પર પ્રતિબંધ તથા સ્થાનિક સંરક્ષણ ઉદ્યોગની રચનાનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "ભારત, જે એક સમયે વિશ્વનો સૌથી મોટો સંરક્ષણ આયાતકાર હતો, તે હવે વિશ્વના સૌથી મોટા સંરક્ષણ નિકાસકારોમાં સામેલ થઈ ગયો છે."

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આજનું ભારત સમગ્ર વિશ્વને 'વિશ્વ મિત્ર' (દુનિયાનાં મિત્ર) તરીકે જોડવામાં વ્યસ્ત છે અને તે દુનિયાનાં પડકારોનું સમાધાન પ્રદાન કરવા આતુર છે. પીએમ મોદીએ પુનરોચ્ચાર કર્યો કે એક તરફ ભારત દુનિયા માટે યુદ્ધથી શાંતિનો માર્ગ બનાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે, ત્યારે રાષ્ટ્ર રાષ્ટ્રીય હિતોની રક્ષા માટે પણ તૈયાર છે.

સંબોધનના સમાપનમાં પ્રધાનમંત્રીએ ભારત અને તેની જનતા માટે આગામી 25 વર્ષનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો તથા અમૃત કાલની દરેક ક્ષણને રાષ્ટ્રીય હિતો માટે સમર્પિત કરવા પર ભાર મૂક્યો હતો. "આપણે સખત મહેનત કરવી જોઈએ, અને આપણે બહાદુર બનવું જોઈએ. વિકસિત ભારત બનાવવા માટે આ નિર્ણાયક છે. પરાક્રમ દિવસ આપણને દર વર્ષે આ ઠરાવની યાદ અપાવશે."

આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય સંસ્કૃતિ અને પ્રવાસન મંત્રી શ્રી જી કિશન રેડ્ડી, કેન્દ્રીય સાંસ્કૃતિક મંત્રી શ્રી અર્જુન રામ મેઘવાલ અને શ્રીમતી મીનાક્ષી લેખી તથા કેન્દ્રીય સંરક્ષણ અને પર્યટન રાજ્યમંત્રી શિર અજય ભટ્ટ અને નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝ આઈએનએ ટ્રસ્ટના અધ્યક્ષ બ્રિગેડિયર (નિવૃત્ત) આર એસ ચિકારા ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પાર્શ્વ ભાગ

સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવનારા મહાનુભાવોના યોગદાનને યોગ્ય રીતે સન્માન આપવા માટે પગલાં લેવાના વડા પ્રધાનના દ્રષ્ટિકોણને અનુરૂપ, નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝની જન્મજયંતિને 2021 થી પરાક્રમ દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવી રહી છે. આ વર્ષે લાલ કિલ્લા પર આયોજિત કાર્યક્રમ એતિહાસિક પ્રતિબિંબ અને જીવંત સાંસ્કૃતિક અભિવ્યક્તિઓને એકીકૃત વણાટતી બહુમુખી ઉજવણી હશે. આ પ્રવૃત્તિઓ નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝ અને આઝાદ હિંદ ફૌજના ગહન વારસોની શોધ કરશે. નેતાજી અને આઝાદ હિંદ ફૌજની નોંધપાત્ર સફરને વર્ણવતા દુર્લભ ફોટોગ્રાફ્સ અને દસ્તાવેજો દર્શાવતા આર્કાઇવ્સ પ્રદર્શનો મારફતે મુલાકાતીઓને ઇમર્સિવ અનુભવ સાથે જોડાવાની તક મળશે. આ ઉજવણી 31 જાન્યુઆરી, 2024 સુધી ચાલશે.

આ કાર્યક્રમ દરમિયાન પ્રધાનમંત્રીએ 23મીથી 31મી જાન્યુઆરી દરમિયાન યોજાનારા ભારત પર્વનો પણ શુભારંભ કરાવ્યો હતો. તે પ્રજાસત્તાક દિનના ટેબ્લો અને સાંસ્કૃતિક પ્રદર્શનો સાથે દેશની સમૃદ્ધ વિવિધતાને પ્રદર્શિત કરશે, જેમાં 26 મંત્રાલયો અને વિભાગોના પ્રયાસો દર્શાવવામાં આવશે, જેમાં નાગરિક-કેન્દ્રિત પહેલો પર પ્રકાશ પાડવામાં આવશે, સ્થાનિક માટે અવાજ ઉઠાવશે, વિવિધ પર્યટક આકર્ષણો સામેલ હશે. લાલ કિલ્લાની સામે રામ લીલા મેદાન અને માધવદાસ પાર્કમાં થશે.

CB/GP/JD