U Myntri Rangbah duh, u Narendra Modi u la ai jingkren ha ka jingialang ki Myntri ki ri G20 ba dei khmih ia ka Tnat Deiriti ha Varanasi, Uttar Pradesh lyngba ka video link mynta ka sngi.

U Myntri Rangbah duh u la pdiang sngewbha ia ki kynrem ki lyndan sha Varanasi, ia kaba la tip ruh kum ka Kashi, bad pynpaw ka jingkmen ba ka jingialang ki Myntri ki ri G20 ba dei khmih ia ka Tnat Deiriti ka la long ha kane ka jaka namar kane ka nongbah kadei ka constituency jong u. Haba kren shaphang ka Kashi ba kadei kawei na ki nongbah ba la rim tam, u Myntri Rangbah duh u la ong ba ka sorbah ba jan tam jong ka Sarnath kadei kaba u Blei Buddha u la ai ia ka jingialap ba nyngkong jong u.  “Ka Kashi ka dei kaba la paw kum ka jaka pdeng jong ka jingnang jingstad, ki kamram bad ka jingshisha bad ka dei shisha ka nongbah jong ka India ha kaba iadei bad ka deiriti bad ka jingngeit,” la ong u Myntri Rangbah Duh bad u la ai jingmut ia ki nongshah khot sngewbha ba kin peit ia ka prokram Ganga Aarti, ba kin leit sha Sarnath bad ban pyrshang ia ki jingbam jong ka Kashi.

U la kren shaphang ka bor jong ka deiriti ban pyntylli ia ngi bad plie lad ia ngi ba ngin sngewthuh ia kiwei kiwei ki nongrim bad ki rukom pyrkhat, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka kam jong ka kynhun ki Myntri Deiriti jong ki ri G20 ka long kaba kongsan bha ia ki briew baroh. “Ngi ha India ngi sngew sarong ia ka deiriti ba bun bynta jong ngi. Ngi niewkor bha ruh ia ka jinghiar pateng na ki longshuwa,” la ong u Modi da kaba ban jur ba ka India ka la trei shitom ban pynneh bad khyllie im biang ia ki jaka tynrai kiba iadei bad ka deiriti. U la kren shaphang ka jingdro map ia ki jingdon jingem jong ka ri kiba iadei bad ka deiriti bad ki barikor ha kylleng ka ri bad ruh ha ki jaka nongkyndong. U la kren ruh shaphang ka jingtei ia ki jaka pdeng ban rakhe ia ka deiriti jong ka India bad u la ai nuksa da ki museum ba kyrpang jong ki riewlum kiba don ha ki jaka bapher bapher jong ka ri kiba pyni ia ka deiriti jong ki riewlum ka India. U la kren shaphang ka Museum u Myntri Rangbah Duh ha New Delhi, ha kaba u la ong ba kane ka long kaba kyrpang ban pyni ia ka jinghiar pateng ha ki kam kiba iadei bad ka synshar paidbah. U la kren ruh shaphang ka jingtei ia ka ‘Yuge Yugeen Bharat’ National Museum, kaba ynda dep kan long ka museum kaba heh tam ha ka pyrthei kaba pyni ia ka deiriti jong ka India kaba la don palat 5,000 snem.

Ha ka jingkren shaphang ka jingpynphai ia ki jingdon jingem kiba iadei bad ka deiriti, u Myntri Rangbah Duh u la pdiang ia ki sienjam jong ka kynhun treikam bad u la ong ba ki jingdon jingem kiba iadei bad ka deiriti kim dei tang kiba shongdor hynrei ki dei ruh ka dur bad ka jinglong jong ka ri. “Baroh ki don ka hok ban peit bad sngewtynnad ia ka deiriti jong ki,” la ong u Modi. Naduh u snem 2014, u Myntri Rangbah Duh u la pynbna ba ka India ka la wanrah biang da ki spah tylli ki tiar kiba pyni ia ka jingkhraw jong ka imlang sahlang ba hyndai. U la iaroh ruh ia ki sienjam na ka bynta ka deiriti kaba dang im bad ki jingnoh synniang sha ka ‘Culture for LiFE’. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka deiriti bad ka hiar pateng kam dei tang kaba la saindur ha ki maw, ka dei ruh ki rukom tynrai, ki tamasa kiba hiar pateng. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba u ngeit kshem ba ki sienjam jong ka kynhun treikam kin plie lad ia ki rukom treikam bad ki rukom im kiba lah ban iaineh.

U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka hiar pateng ka dei kaba kongsan na ka bynta ka jingkiew ka ioh ka kot bad ka jingpyniar ia ki kam bad ba ka paw ha ka mantra jong ka India kaba ong ‘Vikas Bhi Virasat Bhi’ kaba mut ka roi ka par ha ryngkat ka deiriti. “Ka India ka sngew sarong ia ka deiriti jong ka jingshna tiar kaba la 2000 snem mynta ha kaba don jan 3000 jait ki jingsaindur ba kyrpang,” la ong u Myntri Rangbah Duh da kaba kdew sha ka sienjam ‘One District, One Product’ kaba pyni ia ka jinglong kyrpang jong ki tiar ba shna da ka kti ha India bad kaba kyntiew ia ka jinglah kyrshan ialade ha kajuh ka por. U la ong ba ki sienjam jong ki ri G20 na ka bynta ka jingkyntiew ia ka deiriti bad ki karkhana saindur ki long kiba kongsan namar kine kin plie lad ia ka jingkiew ka ioh ka kot kaba pdiang lang ia baroh bad kaba kyrshan ia ka jingsaindur. U Myntri Rangbah Duh u la pynbna ba ha une u bnai ban wan, ka India kan sdang ia ka PM Vishwakarma Yojana ha ka jingmang tyngka kaba 1.8 billion dollar. U la ong ba kane kan pynbiang ia ka jingkyrshan ia ki nongshna tiar tynrai bad plie lad ia ki ba kin kiew shaphrang ha ki kam jong ki bad don bynta ha ka jingpynneh ia ka deiriti ba riewspah jong ka India.

U la ong ba ka teknoloji ka dei ka bynta kaba kongsan ha ka jingrakhe ia ka deiriti ha kaba u la ong ba ka National Digital District Repository jong ka India ka dang iarap ban shem biang ia ki jingjia ha ka por jong ka jingiakhih na ka bynta ka jinglaitluid. U la kdew sha ka jingpyndonkam ka India ia ka teknoloji ban pynneh kham bha ia ki jaka ba kyrpang bad ka jingkhring shuh shuh kine ki jaka ia ki nongjngoh kai pyrthei.

Ha ka jingpynkut ia ka jingai jingkren, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba u kmen ba ka kynhun ki Myntri Deiriti jong ki ri G20 ka la sdang ia ka prokram ‘Culture Unites All’ kaba pyni ia ka jingngeit ha ka Vasudhaiva Kutumbakam – Kawei ka Pyrthei, Kawei ka Longiing, Kawei ka Lawei. U la iaroh ruh ia ka bynta jong ki ban saindur ia ka G20 Action Plan kaba don ki thong. “Ki kam jong phi ki pyni ia ka jingkongsan jong ki saw tylli ki C - Culture, Creativity, Commerce bad Collaboration. Kane kan plie lad ia ngi ba ngin pyndonkam ia ka bor jong ka deiriti ban tei ia ka lawei kaba don jingsngewlem, kaba pdiang ia baroh bad kaba shongsuk shongsain,” la ong u Myntri Rangbah Duh.

*****