ബജറ്റ് അവതരണത്തിന് ശേഷം പാർലമെന്റിൽ ചർച്ച നടക്കുന്നുവെന്നത് പൊതുവെ ഒരു കീഴ്വഴക്കമാണ് . മാത്രമല്ല അത് ഉപയോഗപ്രദവും ആവശ്യവുമാണ്. എന്നാൽ നമ്മുടെ സർക്കാർ ബജറ്റിനെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ച ഒരു പടി കൂടി മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോയി. കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് വർഷങ്ങളായി, ബജറ്റ് അവതരണത്തിന് മുമ്പും ശേഷവും എല്ലാ പങ്കാളികളുമായും തീവ്രമായ മസ്തിഷ്കപ്രക്ഷോഭത്തിന്റെ ഒരു പുതിയ പാരമ്പര്യം നമ്മുടെ സർക്കാർ ആരംഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. നടപ്പാക്കലിന്റെയും സമയബന്ധിതമായ ഡെലിവറിയുടെയും വീക്ഷണകോണിൽ നിന്ന് ഇത് വളരെ പ്രധാനമാണ്. നികുതിദായകരുടെ പണത്തിന്റെ ഓരോ ചില്ലിക്കാശിന്റെയും ശരിയായ വിനിയോഗവും ഇത് ഉറപ്പാക്കുന്നു. കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് ദിവസങ്ങളായി വിവിധ മേഖലകളിൽ നിന്നുള്ള വിദഗ്ധരുമായി ഞാൻ സംസാരിച്ചു. നിങ്ങളുടെ നയങ്ങളും പദ്ധതികളും അവസാന അറ്റത്തുള്ള വ്യക്തിയിൽ എത്ര പെട്ടെന്നാണ് എത്തിച്ചേരുന്നതെന്ന് മഹാത്മാഗാന്ധി പറഞ്ഞിരുന്ന 'റീച്ചിംഗ് ദ ലാസ്റ്റ് മൈൽ' ഇന്ന് വളരെ പ്രധാനമാണ്. അതുകൊണ്ടാണ് ബജറ്റിലെ ജനക്ഷേമ പദ്ധതികൾ ഫലപ്രദമായി നടപ്പാക്കാനും സുതാര്യതയോടെ ഗുണഭോക്താക്കളിലേക്ക് എത്തിക്കാനും ഈ വിഷയത്തിൽ എല്ലാ തല്പരരുമായും വിപുലമായ ചർച്ച ഇന്ന് നടക്കുന്നത്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ജനങ്ങളുടെ ക്ഷേമവും നാടിന്റെ വികസനവും പണത്തിലൂടെ മാത്രമേ സാധ്യമാകൂ എന്നൊരു ധാരണ നമ്മുടെ നാട്ടിൽ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. ഇത് അങ്ങനെ അല്ല. രാജ്യത്തിന്റെയും നാട്ടുകാരുടെയും വികസനത്തിന് പണം ആവശ്യമാണ്, എന്നാൽ പണത്തോടൊപ്പം നല്ല മനസ്സും ആവശ്യമാണ്. സർക്കാർ പദ്ധതികളുടെ വിജയത്തിന് ഏറ്റവും അനിവാര്യമായ വ്യവസ്ഥയാണ് സദ്ഭരണം, സെൻസിറ്റീവ് ഭരണം, സാധാരണക്കാർക്ക് സമർപ്പിക്കപ്പെട്ട ഭരണം. സർക്കാരിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ അളക്കാവുന്നതും നിരന്തര നിരീക്ഷണവും ഉണ്ടാകുമ്പോൾ, സമയപരിധിക്കുള്ളിൽ നിങ്ങൾക്ക് ലക്ഷ്യങ്ങൾ നേടാനും ആഗ്രഹിച്ച ഫലം നേടാനും കഴിയുന്നത് സ്വാഭാവികമാണ്. അതുകൊണ്ട്, സദ്ഭരണത്തിന് നാം എത്രത്തോളം ഊന്നൽ കൊടുക്കുന്നുവോ അത്രയും എളുപ്പത്തിൽ ‘'സാർവ്വത്രിക  എത്തിച്ചേരൽ' ’ എന്ന നമ്മുടെ ലക്ഷ്യം പൂർത്തീകരിക്കപ്പെടും. നമ്മുടെ രാജ്യത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിൽ വാക്സിനുകൾ എത്താൻ നിരവധി പതിറ്റാണ്ടുകൾ എടുത്തിരുന്നതായി നിങ്ങൾ നേരത്തെ ഓർക്കുന്നു. വാക്സിനേഷൻ കവറേജിന്റെ കാര്യത്തിൽ രാജ്യം വളരെ പിന്നിലായിരുന്നു. രാജ്യത്തെ കോടിക്കണക്കിന് കുട്ടികൾ, പ്രത്യേകിച്ച് ഗ്രാമങ്ങളിലും ആദിവാസി മേഖലകളിലും താമസിക്കുന്നവർക്ക് വാക്സിനുകൾക്കായി വർഷങ്ങളോളം കാത്തിരിക്കേണ്ടി വന്നു. ഞങ്ങൾ പഴയ സമീപനം പിന്തുടർന്നിരുന്നെങ്കിൽ, ഇന്ത്യയിൽ 100% വാക്സിനേഷൻ കവറേജ് കൈവരിക്കാൻ ഇനിയും പതിറ്റാണ്ടുകൾ എടുക്കുമായിരുന്നു. ഞങ്ങൾ ഒരു പുതിയ സമീപനത്തോടെ ആരംഭിച്ചു, ‘മിഷൻ ഇന്ദ്രധനുഷ്’ സമാരംഭിക്കുകയും രാജ്യത്തുടനീളമുള്ള വാക്സിനേഷൻ സംവിധാനം മെച്ചപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു. കൊറോണ ആഗോള പാൻഡെമിക് സമയത്ത് വാക്സിനുകൾ ദൂരവ്യാപകമായി എത്തിക്കുന്നതിൽ ഈ പുതിയ സംവിധാനത്തിന്റെ പ്രയോജനം ഞങ്ങൾക്ക് ലഭിച്ചു. വാക്സിനുകളുടെ അവസാന മൈൽ ഡെലിവറി സാധ്യമാക്കുന്നതിൽ സദ്ഭരണത്തിന് ഒരു പ്രധാന പങ്കുണ്ട് എന്ന് ഞാൻ വിശ്വസിക്കുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

'സാർവ്വത്രിക  എത്തിച്ചേരലിന്റെ  സമീപനവും പരിപൂരണ നയവും പരസ്പരം പൂരകമാക്കുന്നു. പാവപ്പെട്ടവർ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾക്കായി പലതവണ സർക്കാർ ഓഫീസുകൾ സന്ദർശിക്കുകയോ ഏതെങ്കിലും ഇടനിലക്കാരെ തേടുകയോ ചെയ്തിരുന്ന ഒരു കാലമുണ്ടായിരുന്നു, അതുമൂലം വ്യാപകമായ അഴിമതിയും ജനങ്ങളുടെ അവകാശങ്ങളും ലംഘിക്കപ്പെട്ടു. ഇപ്പോൾ സർക്കാർ പാവപ്പെട്ടവർക്ക് അവരുടെ വീട്ടുവാതിൽക്കൽ സൗകര്യങ്ങൾ നൽകുന്നു. ഒരു വിവേചനവുമില്ലാതെ ഓരോ പൗരനും എല്ലാ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളും നൽകണമെന്ന് ഞങ്ങൾ തീരുമാനിക്കുന്ന ദിവസം, പ്രാദേശിക തലത്തിലെ തൊഴിൽ സംസ്കാരത്തിൽ വലിയ മാറ്റം പ്രതിഫലിക്കും. ഇതാണ് സാച്ചുറേഷൻ നയത്തിന്റെ പിന്നിലെ ആത്മാവ്. ഞങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യം ഓരോ പങ്കാളികളിലേക്കും എത്തുമ്പോൾ, വിവേചനത്തിനും അഴിമതിക്കും സ്വജനപക്ഷപാതത്തിനും സാധ്യതയില്ല. അപ്പോൾ മാത്രമേ നിങ്ങൾക്ക് അവസാന മൈലിലെത്തുക എന്ന ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കാൻ കഴിയൂ. നിങ്ങൾ നോക്കൂ, ഇന്ന് രാജ്യത്ത് ആദ്യമായി പ്രധാനമന്ത്രി സ്വനിധി യോജന വഴി തെരുവ് കച്ചവടക്കാരെ ഔപചാരിക ബാങ്കിംഗ് സംവിധാനവുമായി ബന്ധിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. നാടോടി, അർദ്ധ നാടോടി വിഭാഗങ്ങൾക്കായി ഇന്ന് രാജ്യത്ത് ആദ്യമായി ഒരു ക്ഷേമനിധി ബോർഡ് രൂപീകരിച്ചു. ഗ്രാമങ്ങളിൽ സ്ഥാപിച്ച 5 ലക്ഷത്തിലധികം കോമൺ സർവീസ് സെന്ററുകൾ സർക്കാരിന്റെ സേവനങ്ങൾ ഗ്രാമങ്ങളിലെത്തിച്ചു. ഇന്നലെ എന്റെ ‘മൻ കി ബാത്തിൽ’ രാജ്യത്തെ 10 കോടി ടെലിമെഡിസിൻ കേസുകളെ കുറിച്ച് ഞാൻ വിശദമായി വിശദീകരിച്ചു. ആരോഗ്യവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് ‘സാർവ്വത്രിക  എത്തിച്ചേരൽ’ എന്ന മനോഭാവത്തിന്റെ പ്രതിഫലനം കൂടിയാണിത്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ഇന്ത്യയിലെ ആദിവാസി-ഗ്രാമീണ മേഖലകളിൽ ‘സാർവ്വത്രിക  എത്തിച്ചേരൽ ’ എന്ന മന്ത്രം സ്വീകരിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിലും ഇതിന് പ്രത്യേക പരിഗണന നൽകിയിട്ടുണ്ട്. ‘അവസാന മൈലിലെത്തുക’ എന്ന ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കുന്നതിന് ജൽ ജീവൻ മിഷനായി ആയിരക്കണക്കിന് കോടി രൂപ ബജറ്റിൽ വകയിരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. 2019 വരെ നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിലെ 3 കോടി വീടുകളിൽ മാത്രമാണ് ടാപ്പ് വെള്ളം ലഭ്യമായിരുന്നത്. ഇപ്പോൾ അവരുടെ എണ്ണം 11 കോടിയിലേറെയായി, അതും ചുരുങ്ങിയ സമയത്തിനുള്ളിൽ. കേവലം ഒരു വർഷത്തിനുള്ളിൽ, രാജ്യത്ത് ഏകദേശം 60,000 അമൃത് സരോവറുകളുടെ ജോലികൾ ആരംഭിച്ചു, ഇതുവരെ 30,000 ത്തിലധികം അമൃത് സരോവറുകൾ നിർമ്മിച്ചതായി എന്നോട് പറഞ്ഞു. പതിറ്റാണ്ടുകളായി ഇത്തരം ക്രമീകരണങ്ങൾക്കായി കാത്തിരിക്കുന്ന വിദൂര ഇന്ത്യക്കാരുടെ ജീവിതനിലവാരം ഈ പ്രചാരണങ്ങൾ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

താൽക്കാലികമായിനിർത്തിവയ്ക്കാൻ  ഞങ്ങൾക്ക് കഴിയില്ല. പുതിയ ജല കണക്ഷനുകളിലെ ജല ഉപഭോഗത്തിന്റെ പാറ്റേൺ നിരീക്ഷിക്കാൻ ഞങ്ങൾ ഒരു സംവിധാനം സൃഷ്ടിക്കേണ്ടതുണ്ട്. 'പാനി സമിതി' (ജലസമിതികൾ) കൂടുതൽ ശക്തിപ്പെടുത്താൻ എന്തുചെയ്യാനാകുമെന്ന് അവലോകനം ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട്. വേനൽക്കാലം ഇതിനകം എത്തിക്കഴിഞ്ഞു. ജലസംരക്ഷണത്തിനായി ഇനി മുതൽ ജലസമിതികളെ എങ്ങനെ ഉപയോഗിക്കാം എന്നതും ചിന്തിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു. മഴയെത്തിയാലുടൻ പണി തുടങ്ങാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ മഴയ്ക്കുമുമ്പ് ‘കാച്ച് ദ റെയിൻ’ എന്ന പ്രസ്ഥാനത്തിന് പൊതുജന ബോധവൽക്കരണം നടത്തണം.

ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിൽ പാവപ്പെട്ടവരുടെ വീടുകൾക്കായി ഏകദേശം 80,000 കോടി രൂപ വകയിരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ‘എല്ലാവർക്കും വീട്’ എന്ന കാമ്പയിൻ വേഗത്തിലാക്കണം. വീടിനെ സാങ്കേതികവിദ്യയുമായി എങ്ങനെ ബന്ധിപ്പിക്കാം, കുറഞ്ഞ ചെലവിൽ കൂടുതൽ മോടിയുള്ളതും കരുത്തുറ്റതുമായ വീട് എങ്ങനെ നിർമ്മിക്കാം, സൗരോർജ്ജം പോലുള്ള ഹരിത ഊർജം എങ്ങനെ പ്രയോജനപ്പെടുത്താം, സ്വീകാര്യമായ ഗ്രൂപ്പ് ഹൗസിംഗിന്റെ പുതിയ മോഡൽ എന്തായിരിക്കാം എന്നതിനെക്കുറിച്ച് വിപുലമായ ചർച്ച ആവശ്യമാണ്. ഗ്രാമങ്ങളും നഗരങ്ങളും. നിങ്ങളുടെ അനുഭവത്തിന്റെ സാരാംശം ഈ ചർച്ചകളിൽ നിന്ന് ഉരുത്തിരിയണം.

ഗോത്ര സമൂഹത്തിന്റെ വലിയ സാധ്യതകൾ ആദ്യമായി പ്രയോജനപ്പെടുത്താനുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങളാണ് രാജ്യത്ത് ഇത്രയും വലിയ തോതിൽ നടക്കുന്നത്. ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിലും ആദിവാസി വികസനത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകിയിട്ടുണ്ട്. ഏകലവ്യ മോഡൽ റസിഡൻഷ്യൽ സ്‌കൂളുകളിൽ അധ്യാപകരുടെയും ജീവനക്കാരുടെയും നിയമനത്തിന് വൻ തുക നീക്കിവെച്ചിട്ടുണ്ട്. ഏകലവ്യ മോഡൽ സ്‌കൂളിലെ വിദ്യാർത്ഥികളുടെയും അധ്യാപകരുടെയും പ്രതികരണം എന്താണെന്ന് കൂടി കാണേണ്ടിയിരിക്കുന്നു. ഈ സ്കൂളുകളിൽ പഠിക്കുന്ന കുട്ടികൾക്ക് രാജ്യത്തെ വൻ നഗരങ്ങളിൽ എങ്ങനെ എക്സ്പോഷർ ലഭിക്കുന്നുവെന്നും പരമാവധി അടൽ ടിങ്കറിംഗ് ലാബുകൾ എങ്ങനെ സ്ഥാപിക്കാമെന്നും നമ്മൾ ഈ ദിശയിൽ ചിന്തിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ഇനി മുതൽ ഈ സ്കൂളുകളിൽ സ്റ്റാർട്ടപ്പുകൾക്കും ഡിജിറ്റൽ മാർക്കറ്റിംഗിനും വേണ്ടിയുള്ള വർക്ക്ഷോപ്പുകൾ ആരംഭിച്ചാൽ, നമ്മുടെ ആദിവാസി സമൂഹത്തിന് അത് എത്രമാത്രം പ്രയോജനം ചെയ്യുമെന്ന് നിങ്ങൾക്ക് ഊഹിക്കാം. ഈ കുട്ടികൾ ഏകലവ്യ മോഡൽ സ്കൂളുകളിൽ നിന്ന് പാസാകുമ്പോൾ, അവരുടെ പ്രദേശത്തെ ആദിവാസി ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ എങ്ങനെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കാമെന്നും ഓൺലൈനിൽ എങ്ങനെ ബ്രാൻഡിംഗ് നടത്താമെന്നും അവർക്ക് ഇതിനകം തന്നെ അറിവുണ്ടാകും.

ആദിവാസി വിഭാഗങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പിന്നോക്കം നിൽക്കുന്നവർക്കായി ഞങ്ങൾ ആദ്യമായി ഒരു പ്രത്യേക ദൗത്യം ആരംഭിക്കുകയാണ്. രാജ്യത്തെ ഇരുന്നൂറോളം ജില്ലകളിലെ 22,000-ലധികം ഗ്രാമങ്ങളിലെ നമ്മുടെ ആദിവാസി സുഹൃത്തുക്കൾക്ക് അതിവേഗം സൗകര്യങ്ങൾ ഒരുക്കേണ്ടതുണ്ട്. അതുപോലെ, സ്വാതന്ത്ര്യം ലഭിച്ച് ഇത്രയും വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷവും ബഹുദൂരം പിന്നിൽ തുടരുന്ന നമ്മുടെ ന്യൂനപക്ഷ സമൂഹത്തിലേക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് നമ്മുടെ മുസ്ലീം സമൂഹത്തിലേക്ക് നേട്ടങ്ങൾ എങ്ങനെ എത്തിച്ചേരും? അരിവാൾ കോശം പൂർണമായും ഒഴിവാക്കുക എന്ന ലക്ഷ്യവും ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിൽ നിശ്ചയിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇക്കാര്യത്തിൽ ‘രാജ്യത്തിന്റെ മുഴുവൻ’ സമീപനം ആവശ്യമാണ്. അതിനാൽ, ആരോഗ്യമേഖലയിലെ എല്ലാ പങ്കാളികളും വേഗത്തിൽ പ്രവർത്തിക്കേണ്ടതുണ്ട്.

'റീച്ചിംഗ് ദ ലാസ്റ്റ് മൈൽ' എന്ന വിഷയത്തിൽ ആസ്പിറേഷണൽ ഡിസ്ട്രിക്റ്റ് പ്രോഗ്രാം ഒരു വിജയകരമായ മാതൃകയായി ഉയർന്നു. ഇപ്പോൾ, രാജ്യത്തെ 500 ബ്ലോക്കുകളിൽ ഒരു അഭിലാഷ ബ്ലോക്ക് പ്രോഗ്രാം ആരംഭിക്കുന്നു. ആസ്പിരേഷനൽ ബ്ലോക്ക് പ്രോഗ്രാമിനായി, ഞങ്ങൾ ആസ്പിരേഷനൽ ഡിസ്ട്രിക്റ്റുകൾക്ക് ചെയ്തതുപോലെ താരതമ്യ പാരാമീറ്ററുകൾ മനസ്സിൽ വെച്ചുകൊണ്ട് പ്രവർത്തിക്കണം. ഓരോ ബ്ലോക്കിലും മത്സരത്തിന്റെ അന്തരീക്ഷം സൃഷ്ടിക്കണം. ലാസ്റ്റ് മൈൽ ഡെലിവറിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പുതിയ ആശയങ്ങളും നിർദ്ദേശങ്ങളും ഈ ബ്രെയിൻസ്റ്റോമിംഗ് സെഷനിൽ നിന്ന് ഉയർന്നുവരുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്, അത് വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലെ നമ്മുടെ സഹോദരീസഹോദരന്മാരുടെ ജീവിതത്തിൽ നല്ല മാറ്റങ്ങൾ കൊണ്ടുവരും. നാം മുൻകൂട്ടി ചിന്തിക്കണം, നടപ്പാക്കുന്നതിൽ ഊന്നൽ നൽകണം, സാങ്കേതികവിദ്യ പരമാവധി പ്രയോജനപ്പെടുത്തി സുതാര്യത ഉറപ്പാക്കണം. വിശ്വസ്തനായ ഒരു ഗുണഭോക്താവ് ഉണ്ടായിരിക്കണം, ആനുകൂല്യങ്ങൾ അവന് ഉപയോഗപ്രദമാകണം, ഒരു സമയപരിധിക്കുള്ളിൽ അവന് ലഭ്യമാകണം, അങ്ങനെ അവൻ തന്റെ ദാരിദ്ര്യത്തിനെതിരെ ഒരു പുതിയ ആത്മവിശ്വാസത്തോടെ പോരാടാൻ പ്രാപ്തനാകും. ദരിദ്രരുടെ നമ്മുടെ സൈന്യം ദാരിദ്ര്യത്തെ പരാജയപ്പെടുത്താൻ ശക്തമാകണം. പാവപ്പെട്ടവന്റെ കഴിവുകൾ വർധിപ്പിക്കണം, അങ്ങനെ അയാൾക്ക് ദാരിദ്ര്യത്തെ സ്വയം തോൽപ്പിക്കാൻ കഴിയും. താനും തന്റെ കുടുംബവും ദരിദ്രരായി തുടരരുതെന്നും സർക്കാരിന്റെ ശ്രമങ്ങൾ കൊണ്ട് താൻ പുരോഗതി കൈവരിക്കുമെന്നും ഓരോ ദരിദ്രനും ദൃഢനിശ്ചയം ചെയ്യണം. നമുക്ക് ഈ അന്തരീക്ഷം സൃഷ്ടിക്കേണ്ടതുണ്ട്, ഇക്കാര്യത്തിൽ എല്ലാ പങ്കാളികളുടെയും സജീവമായ സഹകരണം ഞാൻ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. ഇന്നത്തെ വെബിനാർ ‘സർവജന ഹിതായ സർവജന സുഖായ’ (എല്ലാവരുടെയും സന്തോഷത്തിനും ക്ഷേമത്തിനും) എന്ന പ്രമേയത്തിന് വഴിയൊരുക്കുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്. ഞാൻ നിങ്ങൾക്ക് എല്ലാ ആശംസകളും നേരുന്നു! നന്ദി!

-ND-