ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਅੱਜ ਸਾਰੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਚੈਨਲਾਂ ਨੂੰ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ, ਮੌਤਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਸਲਾਹ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ, ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜੋ “ਚੰਗੇ ਸੁਆਦ ਅਤੇ ਸ਼ਿਸ਼ਟਾਚਾਰ” ਨਾਲ ਘੋਰ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਚੈਨਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੂਝ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਸਲਾਹ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਚੈਨਲਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਖਮੀ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ/ਵੀਡੀਓਜ਼ ਦਿਖਾਈਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਖੂਨ ਦੇ ਛਿੱਟੇ ਪਏ ਹਨ, ਔਰਤਾਂ, ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਸਮੇਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸ਼ਾਟਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਕੁੱਟਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਦੁਆਰਾ ਕੁੱਟੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਚੀਕਣ ਅਤੇ ਚੀਕਾਂ ਦੇਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਧੁੰਦਲਾ ਕਰਨ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸ਼ਾਟ ਤੋਂ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਲਏ ਬਿਨਾਂ, ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਭਿਆਨਕ ਬਣਾ ਦੇਣ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਇਸ ਨੇ ਅੱਗੇ ਇਹ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਲਈ ਘ੍ਰਿਣਾਯੋਗ ਅਤੇ ਦੁਖਦਾਈ ਹੈ।

ਐਡਵਾਈਜ਼ਰੀ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ’ਤੇ ਅਜਿਹੀ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦਾ ਬੱਚਿਆਂ ’ਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਮਾੜਾਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਐਡਵਾਈਜ਼ਰੀ ਨੇਇਹ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ’ਤੇ ਹਮਲੇ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੁੱਦਾ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਦਨਾਮ ਅਤੇ ਮਾਣਹਾਨੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ, ਇੱਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ - ਬੁੱਢੇ, ਮੱਧ-ਉਮਰ, ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ, ਆਦਿਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਲਈ ਪ੍ਰਸਾਰਕਾਂਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਖਾਸ ਭਾਵਨਾ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੋਡ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਪਨ ਕੋਡ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ।

ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਲਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੋਡ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਅਤੇ ਇਕਸਾਰਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਏ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਸੰਪਾਦਕੀ ਦੁਆਰਾ ਸੂਝ ਅਤੇ ਅਡਿਟਿੰਗ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ:

1. 30.12.2022ਨੂੰ ਹੋਈ ਇੱਕ ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਇੱਕ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਦੀਆਂ ਦੁਖਦਾਈ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਨੂੰ ਧੁੰਦਲਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

2. 28.08.2022 ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਫੁਟੇਜ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਇੱਕ ਪੀੜਤ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਖਿੱਚ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਖੂਨ ਦੇ ਛਿੱਟੇ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

3. 06-07-2022 ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੁਖਦਾਈ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਪਟਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕੋਚਿੰਗ ਕਲਾਸਰੂਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ 5 ਸਾਲ ਦੇ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਕੁੱਟਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਲਿੱਪ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੰਦ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿਮ ਦੀ ਭੀਖ ਮੰਗ ਰਹੇ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਦਰਦਨਾਕ ਚੀਕਾਂ ਸੁਣੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ 09 ਮਿੰਟਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

4. 04-06-2022 ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਧੁੰਦਲਾ ਕੀਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਦੇ ਦੁਖਦਾਈ ਦਰਦਨਾਕ ਚਿੱਤਰ ਦਿਖਾਏ ਗਏ ਹਨ।

5. 25-05-2022 ਨੂੰ ਅਸਾਮ ਦੇ ਚਿਰਾਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਦੋ ਨਾਬਾਲਗ ਲੜਕਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਡੰਡੇ ਨਾਲ ਕੁੱਟਣ ਦੀ ਇੱਕ ਦੁਖਦਾਈ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ। ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਲੜਕਿਆਂ ਨੂੰ ਡੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਕੁੱਟਦਾ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਲਿੱਪ ਨੂੰ ਧੁੰਦਲਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਜਾਂ ਆਵਾਜ਼ ਬੰਦ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀਆਂ ਦਰਦਨਾਕ ਚੀਕਾਂ ਸਾਫ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

6. 16-05-2022ਨੂੰ ਜਿੱਥੇ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਬਾਗਲਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹਿਲਾ ਵਕੀਲ ਦੀ ਉਸਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੁਆਰਾ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਉਸਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਅਡਿਟਿੰਗ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ।

7. 04-05-2022 ਨੂੰ ਤਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਵਿਰੂਧੁਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲਯਾਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਹੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਕੁੱਟਦੇ ਹੋਏ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ।

8. 01-05-2022 ਨੂੰ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦੇ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦਰੱਖਤ ’ਤੇ ਉਲਟਾ ਲਟਕਾ ਕੇ ਡੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਕੁੱਟਿਆ ਗਿਆ।

9. 12-04-2022 ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੁਰਘਟਨਾ ਬਾਰੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦੁਖਦਾਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਧੁੰਦਲਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂਲਗਾਤਾਰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

10. 11-04-2022 ਨੂੰ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ,ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੇਰਲ ਦੇ ਕੋਲਮਵਿੱਚਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ 84-ਸਾਲਾ ਮਾਂ ’ਤੇ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਟਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕਰਦੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਲਗਭਗ 12 ਮਿੰਟਾਂ ਤੱਕ ਧੁੰਦਲਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

11. 07-04-2022 ਨੂੰ ਬੰਗਲੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਵਿਅਕਤੀ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਦੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਵੀਡੀਓ ਦਿਖਾਈ ਗਈ। ਬੁੱਢੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵੱਲੋਂ ਮਾਚਿਸ ਦੀ ਤੀਲੀ ਜਗਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ’ਤੇ ਸੁੱਟੇ ਜਾਣ ਦੀ ਅਣ-ਐਡਿਟ ਕੀਤੀ ਫੁਟੇਜ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

12. 22-03-2022 ਨੂੰ ਅਸਾਮ ਦੇ ਮੋਰੀਗਾਂਵ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ 14 ਸਾਲ ਦੇ ਨਾਬਾਲਗ ਲੜਕੇ ਦੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਦਿਖਾਈ ਗਈ, ਜਿਸਨੂੰ ਧੁੰਦਲਾ ਜਾਂ ਆਵਾਜ਼ ਬੰਦ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਕੁੱਟਦੇ ਹੋਏ ਰੋਂਦੇ ਅਤੇ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ’ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਵੱਡੇ ਜਨਤਕ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ, ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਸਮੇਤ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਚੈਨਲਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਸਾਰੇ ਨਿੱਜੀ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਚੈਨਲਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰਮੌਤ ਸਮੇਤ ਅਪਰਾਧ, ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੋਡ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।

******

ਸੌਰਭ ਸਿੰਘ