નમસ્કાર, ગોવાના મુખ્યમંત્રી શ્રી પ્રમોદ સાવંત જી, કેન્દ્રીય જલ શક્તિ મંત્રી ગજેન્દ્ર સિંહ શેખાવત જી, ગોવા સરકારના અન્ય મંત્રીઓ, અન્ય મહાનુભાવો, બહેનો અને સજ્જનો, આજનો દિવસ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ અને પવિત્ર દિવસ છે. શ્રી કૃષ્ણ જન્માષ્ટમી દેશભરમાં ઉજવાઈ રહી છે. સમગ્ર વિશ્વમાં ફેલાયેલા ભગવાન શ્રી કૃષ્ણના ભક્તોને, તમામ દેશવાસીઓને ખૂબ ખૂબ અભિનંદન.જય શ્રી કૃષ્ણ.

આજનો કાર્યક્રમ ગોવામાં થઈ રહ્યો છે. પરંતુ આજે હું દેશની ત્રણ મોટી ઉપલબ્ધિઓ તમામ દેશવાસીઓ સાથે શેર કરવા માંગુ છું. અને હું આ સમગ્ર દેશ માટે કહેવા માંગુ છું. જ્યારે મારા દેશવાસીઓ ભારતની આ સિદ્ધિઓ વિશે જાણશે, ત્યારે મને ખાતરી છે કે તેઓને અને ખાસ કરીને આપણી માતાઓ અને બહેનોને ખૂબ ગર્વ થશે. આજે આપણે અમૃતકાળમાં ભારત જે વિશાળ લક્ષ્યો પર કામ કરી રહ્યું છે તેનાથી સંબંધિત ત્રણ મહત્વપૂર્ણ મુકામ પાર કર્યા છે. પહેલો મુકામ - આજે દેશના 10 કરોડ ગ્રામીણ ઘરોને પાઈપથી સ્વચ્છ પાણીની સુવિધાથી જોડવામાં આવ્યા છે. સરકારના ઘરે ઘરે પાણી પહોંચાડવાના અભિયાનની આ એક મોટી સફળતા છે. આ પણ દરેકના પ્રયાસનું એક ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. હું દરેક દેશવાસીઓને અને ખાસ કરીને માતાઓ અને બહેનોને આ સિદ્ધિ માટે અભિનંદન આપું છું.

સાથીઓ,

દેશ અને ખાસ કરીને ગોવાએ આજે ​​એક સીમાચિહ્ન હાંસલ કર્યું છે. આજે ગોવા દેશનું પહેલું રાજ્ય બની ગયું છે, જે દરેક ઘરમાં વોટર સર્ટિફાઇડ છે. દાદરા નગર હવેલી અને દમણ અને દીવ પણ હર ઘર જલ સર્ટીફાઈડ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ બની ગયા છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, ગોવા દેશના દરેક મોટા મિશનમાં અગ્રણી ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે. હું ગોવાના લોકોને, પ્રમોદજી અને તેમની ટીમને, ગોવાની સરકારને, સ્થાનિક સ્વરાજની સંસ્થાઓને, દરેકને મારી શુભકામનાઓ પાઠવું છું. તમે જે રીતે હર ઘર જલ મિશનને આગળ વધાર્યું છે, તે સમગ્ર દેશને પ્રેરણા આપશે. મને ખુશી છે કે આવનારા મહિનાઓમાં આ યાદીમાં ઘણા વધુ રાજ્યો ઉમેરાવા જઈ રહ્યા છે.

સાથીઓ,

દેશની ત્રીજી સિદ્ધિ સ્વચ્છ ભારત અભિયાન સાથે જોડાયેલી છે. થોડા વર્ષો પહેલા તમામ દેશવાસીઓના પ્રયાસોથી દેશને ખુલ્લામાં શૌચ મુક્ત જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો. આ પછી અમે સંકલ્પ કર્યો હતો કે ગામડાઓને ODF પ્લસ બનાવવામાં આવશે. એટલે કે સામુદાયિક શૌચાલય, પ્લાસ્ટિક વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ, ગ્રે વોટર મેનેજમેન્ટ, ગોબરધન પ્રોજેક્ટ જેવી સુવિધાઓ વિકસાવવામાં આવશે. દેશે આ સંદર્ભમાં મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નો પણ હાંસલ કર્યા છે. હવે દેશના વિવિધ રાજ્યોના એક લાખથી વધુ ગામડાઓ ODF પ્લસ બની ગયા છે. આ ત્રણ મહત્વના સીમાચિહ્નો પાર કરનાર તમામ રાજ્યોને, તમામ ગામોને ખૂબ ખૂબ અભિનંદન.

સાથીઓ,

આજે દુનિયાના મોટા સંગઠનો કહી રહ્યા છે કે 21મી સદીનો સૌથી મોટો પડકાર જળ સુરક્ષાનો હશે. વિકસિત ભારતના સંકલ્પની પરિપૂર્ણતામાં પાણીનો અભાવ પણ મોટો અવરોધ બની શકે છે. પાણી વિના સામાન્ય માનવી, ગરીબ, મધ્યમ વર્ગ, ખેડૂતો અને ઉદ્યોગો દરેકને તકલીફ પડે છે. આ મોટા પડકારનો સામનો કરવા માટે સેવાની ભાવના સાથે, ફરજની ભાવના સાથે ચોવીસ કલાક કામ કરવાની જરૂર છે. અમારી સરકાર છેલ્લા આઠ વર્ષથી આ ભાવના સાથે જળ સુરક્ષા - જળ સુરક્ષાના કામો પૂર્ણ કરવામાં વ્યસ્ત છે. એ વાત સાચી છે કે સરકાર બનાવવા માટે મહેનત કરવી પડતી નથી, પરંતુ દેશ બનાવવા માટે મહેનત કરવી પડે છે. અને તે દરેકના પ્રયત્નોથી થાય છે. આપણે બધાએ દેશ બનાવવાનો માર્ગ પસંદ કર્યો છે, તેથી આપણે દેશના વર્તમાન અને ભવિષ્યના પડકારોને સતત ઉકેલી રહ્યા છીએ. જેમને દેશની પરવા નથી, તેમને દેશનું વર્તમાન કે ભવિષ્ય બગડે તેનાથી કોઈ ફરક પડતો નથી. આવા લોકો પાણી માટે મોટા કામ ચોક્કસ કરી શકે છે, પરંતુ પાણી માટે ક્યારેય મોટા વિઝન સાથે કામ કરી શકતા નથી.

સાથીઓ,

આઝાદીના અમૃતકાળ દરમિયાન, ભારતની પ્રગતિ સામે જળ સુરક્ષા પડકાર ન બની જાય તે માટે છેલ્લા 8 વર્ષથી જળ સુરક્ષા પર વિશેષ ભાર મૂકવામાં આવે છે. કેચ ધ રેઈન હોય, અટલ ભૂજલ યોજના હોય, દેશના દરેક જિલ્લામાં 75 અમૃત સરોવરોનું નિર્માણ હોય, નદીઓને એકબીજા સાથે જોડવાનું હોય કે જલ જીવન મિશન હોય, આ બધાનું લક્ષ્ય દેશના લોકોને જળ સુરક્ષા છે. થોડા દિવસો પહેલા એક સમાચાર આવ્યા હતા કે હવે ભારતમાં રામસર સાઈટ એટલે કે વેટલેન્ડની સંખ્યા પણ વધીને 75 થઈ ગઈ છે. તેમાંથી 50 સાઈટ છેલ્લા 8 વર્ષમાં જ ઉમેરવામાં આવી છે. એટલે કે ભારત જળ સુરક્ષા માટે સર્વાંગી પ્રયાસો કરી રહ્યું છે અને દરેક દિશામાં તેના પરિણામો મળી રહ્યા છે.

સાથીઓ,

જળ અને પર્યાવરણ પ્રત્યેની સમાન પ્રતિબદ્ધતા જલ જીવન મિશનના 10 કરોડના મુકામમાં પણ પ્રતિબિંબિત થાય છે. અમૃતકાળની આનાથી સારી શરૂઆત ન હોઈ શકે. માત્ર 3 વર્ષમાં જ જલ જીવન મિશન હેઠળ 7 કરોડ ગ્રામીણ પરિવારોને પાઈપથી પાણીની સુવિધાથી જોડવામાં આવ્યા છે. આ કોઈ સામાન્ય સિદ્ધિ નથી. આઝાદીના 7 દાયકામાં, દેશમાં માત્ર 3 કરોડ ગ્રામીણ પરિવારોને પાઇપ દ્વારા પાણીની સુવિધા હતી. દેશમાં લગભગ 16 કરોડ ગ્રામીણ પરિવારો હતા, જેમને પાણી માટે બહારના સ્ત્રોતો પર નિર્ભર રહેવું પડતું હતું. અમે ગામની આટલી મોટી વસ્તીને આ મૂળભૂત જરૂરિયાત માટે લડતા છોડી શક્યા નથી. તેથી જ 3 વર્ષ પહેલા મેં લાલ કિલ્લા પરથી જાહેરાત કરી હતી કે દરેક ઘરમાં પાઇપથી પાણી પહોંચાડવામાં આવશે. નવી સરકારની રચના બાદ અમે જલ શક્તિ નામનું એક અલગ મંત્રાલય બનાવ્યું. આ અભિયાન પર 3 લાખ 60 હજાર કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવી રહ્યો છે. 100 વર્ષની સૌથી મોટી મહામારીના કારણે વિક્ષેપો હોવા છતાં, આ અભિયાનની ગતિ ધીમી પડી નથી. આ સતત પ્રયાસનું પરિણામ એ છે કે દેશે છેલ્લા 3 વર્ષમાં કરેલા કામ કરતા બમણાથી વધુ કામ કર્યું છે. આ એ જ માનવ-કેન્દ્રિત વિકાસનું ઉદાહરણ છે, જેની વાત મેં આ વખતે લાલ કિલ્લા પરથી કરી છે. જ્યારે દરેક ઘરમાં પાણી પહોંચે છે, ત્યારે આપણી બહેનોને સૌથી વધુ ફાયદો થાય છે, આવનારી પેઢીઓને મળે છે, કુપોષણ સામેની આપણી લડાઈ વધુ મજબૂત બને છે. અમારી માતાઓ અને બહેનો પણ પાણી સંબંધિત દરેક સમસ્યાનો સૌથી મોટો ભોગ બને છે, તેથી અમારી બહેનો અને પુત્રીઓ પણ આ મિશનના કેન્દ્રમાં છે. જે ઘરોમાં પીવાનું શુદ્ધ પાણી પહોંચી ગયું છે ત્યાં હવે બહેનોનો સમય બચી રહ્યો છે. પરિવારના બાળકોને દૂષિત પાણીથી થતા રોગોમાં પણ ઘટાડો થઈ રહ્યો છે.

સાથીઓ,

જલ જીવન મિશન પણ સાચી લોકશાહીનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે, પૂજ્ય બાપુએ જોયેલું ગ્રામ સ્વરાજ. મને યાદ છે કે, હું ગુજરાતમાં હતો ત્યારે કચ્છ જિલ્લામાં માતા-બહેનોને જળ વિકાસના કામોની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી. આ પ્રયોગ એટલો સફળ રહ્યો કે તેને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે એવોર્ડ પણ મળ્યો. આજે આ પ્રયોગ પણ જલ જીવન મિશનની મહત્વની પ્રેરણા છે. જલ જીવન અભિયાન એ માત્ર સરકારી યોજના નથી, પરંતુ તે સમુદાય દ્વારા, સમુદાય માટે ચલાવવામાં આવતી યોજના છે.

સાથીઓ,

જલ જીવન મિશનની સફળતાનું કારણ તેના ચાર મજબૂત સ્તંભ છે. પ્રથમ- જન ભાગીદારી, People's Participation, બીજી- ભાગીદારી, દરેક હિસ્સેદારની Partnership, ત્રીજું- રાજકીય ઇચ્છાશક્તિ, Political Will, અને ચોથું- સંસાધનોનો સંપૂર્ણ ઉપયોગ- Optimum utilisation of Resources.

ભાઈઓ અને બહેનો,

જે રીતે પંચાયતો, ગ્રામસભાઓ, ગામના સ્થાનિક લોકોને જલજીવન મિશનમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા છે, તેમને જે રીતે અનેક જવાબદારીઓ સોંપવામાં આવી છે, તે પોતાનામાં અભૂતપૂર્વ છે. દરેક ઘર સુધી પાઈપ દ્વારા પાણી પહોંચાડવાની જે કામગીરી કરવામાં આવે છે તેમાં ગામના લોકોનો સહકાર લેવામાં આવે છે. ગ્રામજનો તેમના ગામોમાં પાણીની સુરક્ષા માટે ગ્રામ્ય કાર્ય યોજનાઓ તૈયાર કરી રહ્યા છે. પાણીના જે ભાવ લેવાના છે તે પણ ગામના લોકો નક્કી કરી રહ્યા છે. પાણીના પરીક્ષણમાં ગામના લોકો પણ સામેલ છે, આ માટે 10 લાખથી વધુ મહિલાઓને તાલીમ આપવામાં આવી છે. પાણી સમિતિમાં ઓછામાં ઓછી 50 ટકા મહિલાઓને સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. આદિવાસી વિસ્તારોને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી રહી છે જ્યાં કામ ઝડપથી થવું જોઈએ. જલ જીવન મિશનનો બીજો સ્તંભ ભાગીદારી છે. રાજ્ય સરકારો હોય, પંચાયતો હોય, સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ હોય, શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ હોય, સરકારના વિવિધ વિભાગો અને મંત્રાલયો બધા સાથે મળીને કામ કરી રહ્યા છે. તેનો પાયાના સ્તરે ભારે લાભ મળી રહ્યો છે.

સાથીઓ,

જલ જીવન મિશનની સફળતાનો ત્રીજો મુખ્ય આધારસ્તંભ રાજકીય ઇચ્છાશક્તિ છે. છેલ્લા 70 વર્ષમાં જે સિદ્ધિ મેળવી શકાઈ હતી તેના કરતાં 7 વર્ષથી ઓછા સમયમાં અનેક ગણું વધુ કામ કરવું પડશે. મુશ્કેલ ધ્યેય છે, પરંતુ એવું કોઈ લક્ષ્ય નથી કે જે ભારતના લોકો નક્કી કરી લે અને તેને પ્રાપ્ત ન કરી શકે. કેન્દ્ર સરકાર, રાજ્ય સરકારો, પંચાયતો, તમામ આ અભિયાનને ઝડપથી પૂર્ણ કરવામાં વ્યસ્ત છે. જલ જીવન મિશન સંસાધનોના યોગ્ય ઉપયોગ પર, સંસાધનોના શ્રેષ્ઠ ઉપયોગ પર સમાન રીતે ભાર મૂકી રહ્યું છે. જલ જીવન મિશનને વેગ આપતી મનરેગા જેવી યોજનાઓના તે કામોમાં પણ મદદ કરવામાં આવી રહી છે. આ મિશન હેઠળ થઈ રહેલા કામોથી ગામડાઓમાં પણ મોટા પાયે રોજગારીની નવી તકો ઊભી થઈ રહી છે. આ મિશનનો એક ફાયદો એ પણ થશે કે જ્યારે દરેક ઘરને પાઈપ દ્વારા પાણી મળશે, સંતૃપ્તિની સ્થિતિ આવશે, ત્યારે પક્ષપાત અને ભેદભાવનો અવકાશ પણ સમાન રીતે સમાપ્ત થશે.

સાથીઓ,

આ ઝુંબેશ દરમિયાન પાણીના નવા સ્ત્રોત, ટાંકી બનાવવામાં આવી રહી છે, વોટર ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ, પંપ હાઉસ બનાવવામાં આવી રહ્યા છે, બધાને જીઓ-ટેગ પણ કરવામાં આવી રહ્યા છે. પાણી પુરવઠા અને ગુણવત્તા પર દેખરેખ રાખવા માટે આધુનિક ટેકનોલોજી એટલે કે ઈન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સ સોલ્યુશન્સનો ઉપયોગ પણ શરૂ થયો છે. એટલે કે, માનવશક્તિ, મહિલા શક્તિ અને ટેક્નોલોજી મળીને જલ જીવન મિશનની શક્તિ વધારી રહી છે. મને પૂરો વિશ્વાસ છે કે આખો દેશ જે રીતે સખત મહેનત કરી રહ્યો છે, અમે દરેક ઘર માટે પાણીનું લક્ષ્ય ચોક્કસપણે પ્રાપ્ત કરીશું.

ફરી એકવાર ગોવા માટે, ગોવાની સરકારને, ગોવાના નાગરિકોને આ શુભ અવસર પર, અને આ મહાન સફળતા પર, હું તમને ખૂબ ખૂબ અભિનંદન આપું છું, અને હું દેશવાસીઓને પણ ખાતરી આપું છું કે જે સપનું ત્રણ વર્ષ પહેલા લાલ કિલ્લા પરથી જોયું હતું તેને ગ્રામપંચાયતથી માંડીને તમામ સંસ્થાઓની મદદથી સફળ થતા જોઈ રહ્યા છીએ. હું ફરી એકવાર કૃષ્ણ જન્માષ્ટમીની શુભેચ્છા પાઠવીને મારું ભાષણ સમાપ્ત કરું છું. ખુબ ખુબ આભાર.

SD/GP/JD