ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସାମ୍ବିଧାନିକ ପଦବୀ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଆଜି ମତଦାନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଯାଇଛି । ସଂସଦ ଭବନ ସମେତ ୩୦ଟି ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭାରେ ଭୋଟ୍‌ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଏଥିରେ ଏନସିଟି ଦିଲ୍ଲୀ ଏବଂ ପୁଡୁଚେରୀ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ପ୍ରଦେଶ ସାମିଲ ରହିଛି ।  ଭାରତୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ସବୁଠୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ । ସମ୍ବିଧାନର ଅନୁଚ୍ଛେଦ ୩୨୪ରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତର ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୋପନୀୟ, ମୁକ୍ତ, ସ୍ବଚ୍ଛ ଭାବେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନର ମତଦାନ  ସମାପନ କରିଛନ୍ତି । ଷୋଡ଼ଶ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଶ୍ରୀମତୀ ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁର୍ମୁ ଏବଂ ଶ୍ରୀ ଯଶୱନ୍ତ ସିହ୍ନାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁକାବିଲା ହୋଇଥିଲା । ୩୧ଟି ସ୍ଥାନରେ ସକାଳ ୧୦ଟା ଠାରୁ ଅପରାହ୍ଣ ୫ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭୋଟ୍‌ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା।

ସମ୍ବିଧାନର ଅନୁଚ୍ଛେଦ ୫୪ ଅନୁଯାୟୀ, ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଇଲେକ୍ଟୋରାଲ କଲେଜର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛନ୍ତି ସଂସଦର ଉଭୟ ସଦନର ନିର୍ବାଚିତ ସଦସ୍ୟ ଏବଂ ସବୁ ରାଜ୍ୟର ବିଧାନସଭାର ନିର୍ବାଚିତ ସଦସ୍ୟ । ଜାତୀୟ ରାଜଧାନୀ କ୍ଷେତ୍ର ଦିଲ୍ଲୀ ଏବଂ ପୁଡୁଚେରୀ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ପ୍ରଦେଶ ବିଧାନସଭାର ନିର୍ବାଚିତ ବିଧାୟକମାନେ ମଧ୍ୟ ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାମିଲ ରହିଛନ୍ତି । ବିଧାନସଭା କିମ୍ବା ସଂସଦକୁ ମନୋନିତ ହୋଇଥିବା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ଭୋଟ୍‌ ଦେବାର ଅଧିକାର ନଥାଏ ।

ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏବଂ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ନିୟମାବଳୀ ୧୯୭୪ର ନିୟମ ୪୦ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତର ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ଇଲେକ୍ଟୋରାଲ କଲେଜର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ତାଲିକା ରଖିଥାନ୍ତି । ଏଥିରେ ରାଜ୍ୟସଭା, ଲୋକସଭା ଏବଂ ବିଧାନସଭାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କର ନାମ ରହିଥାଏ । ତେବେ ଅଦାଲତଙ୍କ ଆଦେଶ କାରଣରୁ ଆଜି ଦୁଇ ଜଣ ସଦସ୍ୟ ଅନନ୍ତ କୁମାର ସିଂ ଏବଂ ମହେନ୍ଦ୍ର ହରି ଦାଲଭୀ ମତଦାନ କରିପାରିଥିଲେ । ଆହୁରି ରାଜ୍ୟସଭାରେ ଖାଲିଥିବା ୫ଟି ଆସନ ଏବଂ  ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭାରେ ଖାଲିଥିବା ୬ଟି ଆସନରୁ ମତଦାନ ହୋଇନଥିଲା । ଫଳରେ ଇଲେକ୍ଟୋରାଲ କଲେଜର ୪୭୯୬ ଜଣ ଇଲେକ୍ଟର (ନିର୍ବାଚକ) ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନରେ ଭୋଟ୍‌ ଦେଇଥିଲେ ।

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀର ସଂସଦ ଭବନସ୍ଥିତ କୋଠରୀ ସଂଖ୍ୟା ୬୩ରେ ମତଦାନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ସେହିପରି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭାରେ ମଧ୍ୟ ଭୋଟ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଦିଲ୍ଲୀ ଏବଂ ପୁଡୁଚେରୀ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ପ୍ରଦେଶ ବିଧାନସଭାର ସଦସ୍ୟମାନେ ସେମାନଙ୍କ ବିଧାନସଭାରେ ଭୋଟ୍‌ ଦେଇଥିଲେ । ତେବେ, କିଛି ବିଧାୟକ ଏବଂ ସାଂସଦମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ନିଜ ଇଚ୍ଛା ମୁତାବକ ସ୍ଥାନରେ ଭୋଟ୍‌ ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ କରାଯାଇଥିଲା। ତଦନୁଯାୟୀ ୪୪ ଜଣ ସାଂସଦଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ମୁଖ୍ୟାଳୟରେ ଭୋଟ୍‌ ଦେବାକୁ ଅନୁମତି ମିଳିଥିଲା । ୯ ଜଣ ବିଧାୟକ ସଂସଦ ଭବନରେ ଭୋଟ୍‌ ଦେଇଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ଜଣ ବିଧାୟକ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟାଳୟରେ ମତାଧିକାର ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିଥିଲେ।

ମିଳିଥିବା ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ ୭୭୧ ଜଣ ସଂସଦ ସଦସ୍ୟ ଏବଂ ୪୦୨୫ ଜଣ ବିଧାନସଭା ସଦସ୍ୟ ମତଦାନ କରିଛନ୍ତି । ଆଜି ୯୯% ମତଦାନ ହୋଇଛି । ତେବେ ଛତିଶଗଡ଼, ଗୋଆ, ଗୁଜରାଟ, ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ, କେରଳ, କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ମଣିପୁର, ମିଜୋରାମ, ପୁଡୁଚେରୀ, ସିକ୍କିମ ଏବଂ ତାମିଲନାଡ଼ୁରେ ଶତପ୍ରତିଶତ ମତଦାନ ହୋଇଛି ।

ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୋପନୀୟ, ମୁକ୍ତ, ସ୍ବଚ୍ଛ ଭାବେ ମତଦାନ କରାଇବା ଲାଗି ନିମ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ମାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା:

• ଭୋଟରମାନେ ଭୋଟ୍‌ ସମୟରେ ମାର୍କିଂ କରିବା ଲାଗି ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଏକକ କ୍ରମିକ ସଂଖ୍ୟା ଥିବା ବାଇଗଣୀ ରଙ୍ଗର କାଳି ଥିବା କଲମ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଯାହାଫଳରେ ନିଜ ପସନ୍ଦର ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଭୋଟ୍‌ ଦେବା ଲାଗି ଅନ୍ୟ କୌଣସି କାଳି ବ୍ୟବହାର ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

• ଭୋଟ୍‌ଦାନ କେନ୍ଦ୍ର ବାହାରେ ମତଦାନର ନିୟମ ଏବଂ ପଦ୍ଧତି ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଥିଲା।

• ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଭୋଟ ଗ୍ରହଣକୁ ସୁଚାରୁ ରୂପେ ସମ୍ପାଦନ କରିବା ଏବଂ ସମନ୍ବୟ ସ୍ଥାପନ କରିବା ଲାଗି ନିର୍ବାଚନ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ନେଇ ହ୍ବାଟ୍ସଆପ୍‌ ଗ୍ରୁପ୍‌ କରାଯାଇଥିଲା, ଏଥିରେ ରାଜ୍ୟ ମୁଖ୍ୟାଳୟ, ସଂସଦ ଭବନ ଏବଂ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗକୁ ସାମିଲ କରାଯାଇଥିଲା।
• ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବା ଏବଂ ଭୋଟ୍‌ ଗ୍ରହଣରେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ଅନିୟମିତା ଉପରେ ଦୃଷ୍ଟି ରଖିବା ଲାଗି ସବୁ ଭୋଟ ଗ୍ରହଣ କେନ୍ଦ୍ରରେ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଇଥିଲା।
• ସଂସଦ ଭବନରେ ଦୁଇ ଜଣ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷକ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ ।

ଷୋଡ଼ଶ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଆଉ କେତେକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା :

• କୋଭିଡ ସଂକ୍ରମିତ ଇଲେକ୍ଟରଙ୍କ ମତଦାନ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ । ସବୁ ସୁସ୍ଥ ସଦସ୍ୟମାନେ ଭୋଟ୍‌ ଦେଇ ସାରିବା ପରେ ଭୋଟ୍‌ ଗ୍ରହଣର ଶେଷ ଏକ ଘଣ୍ଟାରେ କୋଭିଡ ସଂକ୍ରମିତ ଭୋଟରଙ୍କୁ ମତଦାନ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ମିଳିଥିଲା । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ତାମିଲନାଡ଼ୁ ବିଧାନସଭାରେ  ଦୁଇ ଜଣ କୋଭିଡ ସଂକ୍ରମିତ ଇଲେକ୍ଟର ଭୋଟ୍‌ ଦେଇଥିଲେ । ସେହିପରି କେରଳର ତିରୁଅନନ୍ତପୁରମରେ ଜଣେ କୋଭିଡ-୧୯ ସଂକ୍ରମିତ ସାଂସଦ ମତଦାନ କରିଥିଲେ ।

• ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ସାମଗ୍ରି ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧ ଲାଗୁ କରାଯାଇଥିବାରୁ ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ଏବଂ ଜୈବକ୍ଷୟଯୋଗ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ ନିର୍ବାଚନରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଲାଗି ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ନିର୍ବାଚନ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ସହାୟକ ନିର୍ବାଚନ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା।

• ମେଘାଳୟ ଠାରେ ସବୁଜ ମତଦାନ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା

ସମ୍ବିଧାନର ଅନୁଚ୍ଛେଦ ୫୫(୩) ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ଆନୁପାତିକ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁଯାୟୀ ଏକକ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ଭୋଟ ମାଧ୍ୟମରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏପରି ନିର୍ବାଚନରେ ମତଦାନ ଗୋପନୀୟ ବାଲଟ୍‌ ଦ୍ବାରା ହୋଇଥାଏ । ସମ୍ବିଧାନର (୮୪ତମ) ସଂଶୋଧନ ଆଇନ, ୨୦୦୧ରେ କରାଯାଇଥିବା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୨୦୨୬ ପରେ ହେବାକୁ ଥିବା ପ୍ରଥମ ଜନଗଣନାର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ତଥ୍ୟ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇନାହିଁ, ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୯୭୧ର ଜନଗଣନା ତଥ୍ୟ ଆଧାରରେ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ନେଇ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପଦବୀ ପାଇଁ ଭୋଟ୍‌ ମୂଲ୍ୟ ଗଣନା କରାଯିବ ।

ଏଥିପୂର୍ବରୁ ୧୨, ୧୩ ଜୁଲାଇ ୨୦୨୨ରେ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଖାଲି ଭୋଟ ବାକ୍ସ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ନିରାପଦ ଭାବେ, କଡ଼ା ସୁରକ୍ଷା ମଧ୍ୟରେ ଖାଲି ଭୋଟ ବାକ୍ସ ପଠାଇବା ଲାଗି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସୁରକ୍ଷା ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ସେହିପରି ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରୁ ମତଦାନ ହୋଇଥିବା ୩୦ଟି ବାଲଟ ବାକ୍ସ ଫେରାଇ ଆଣିବା ଲାଗି କଡ଼ା ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରାଯାଇଛି । ସବୁ ଭୋଟ୍‌ ବାକ୍ସ ୧୯ ତାରିଖ, ମଙ୍ଗଳବାର ସୁଦ୍ଧା ସଂସଦ ଭବନରେ ପହଞ୍ଚିବ । ଆସନ୍ତା ୨୧ ତାରିଖ ପୂର୍ବାହ୍ନ ୧୧ଟାରୁ ଭୋଟ୍‌ ଗଣତି ଆରମ୍ଭ ହେବ ।

********

P.S.