ભારત સરકારની રાષ્ટ્રીય ટેલિમેડિસિન સેવા ઈ-સંજીવનીએ 1.2 કરોડ (120 લાખ) પરામર્શ ઝડપથી પૂર્ણ કરી દેશની સૌથી લોકપ્રિય અને સૌથી મોટી ટેલિમેડિસિન સેવાને આકાર આપ્યો છે. વર્તમાનમાં રાષ્ટ્રીય ટેલિમેડિસિન સેવા દેશભરમાં દરરોજ આશરે 90,000 દર્દીઓને સેવા આપી રહી છે જે દેશભરના દર્દીઓ તેમજ ડૉકટરો અને નિષ્ણાતો દ્વારા વ્યાપકરૂપે દત્તક લેવાનો સંકેત આપે છે.

આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલયની રાષ્ટ્રીય ટેલિમેડિસિન સેવા ઈ-સંજીવની બે સ્થિતિઓ દ્વારા કાર્યરત છે - ઈ-સંજીવની AB -HWC (ડૉક્ટરથી ડૉક્ટર ટેલિમેડિસિન પ્લેટફોર્મ) જે હબ અને સ્પોક મોડેલ પર આધારિત છે અને ઈ-સંજીવની OPD - (દર્દીથી ડોક્ટર ટેલિમેડિસિન પ્લેટફોર્મ) પર આધારિત છે જે નાગરિકોને તેમના ઘરની મર્યાદામાં દર્દીઓને સેવાઓ પૂરી પાડે છે.

ઈ-સંજીવની AB-HWC એ લગભગ 67,00,000 પરામર્શ પૂર્ણ કર્યા છે. આયુષ્માન ભારત યોજના હેઠળ આરોગ્ય અને સુખાકારી કેન્દ્રો પર તેનો અમલ કરવામાં આવી રહ્યો છે. તેને નવેમ્બર 2019માં શરુ કરવામાં આવી હતી. ઈ-સંજીવની AB-HWC સેવાઓ શરૂ કરનાર આંધ્રપ્રદેશ પ્રથમ રાજ્ય હતું. તેના અમલ પછી, વિવિધ રાજ્યોમાં 2000થી વધુ હબ અને લગભગ 28,000 સ્પોક્સ સ્થાપવામાં આવ્યા છે.

ઈ-સંજીવની OPD નાગરિકો માટે બિન-કોવિડ19 અને કોવિડ19 સંબંધિત આઉટપેશન્ટ આરોગ્ય સેવાઓ મેળવવા માટે ટેલિમેડિસિન વેરિઅન્ટ છે. 13 એપ્રિલ, 2020ના રોજ દેશમાં પ્રથમ લોકડાઉન દરમિયાન શરુ કરવામાં આવ્યું હતું જ્યારે તમામ ઓપીડી બંધ કરવામાં આવી હતી. અત્યાર સુધી, 51,00,000થી વધુ દર્દીઓને ઈ-સંજીવની OPD દ્વારા સેવા આપવામાં આવી છે જે 430થી વધુ ઓપીડી ધરાવે છે જેમાં સામાન્ય ઓપીડી અને વિશેષ ઓપીડીનો સમાવેશ થાય છે. ભટિંડા (પંજાબ), બીબીનગર (તેલંગાણા), કલ્યાણી (પશ્ચિમ બંગાળ), ઋષિકેશ (ઉત્તરાખંડ), કિંગ જ્યોર્જ મેડિકલ કોલેજ, લખનઉ (ઉત્તરપ્રદેશ) વગેરે જેવી પ્રિમિયર ટર્શરી લેવલ મેડિકલ સંસ્થાઓ પણ ઈ-સંજીવની OPD દ્વારા આઉટપેશન્ટ હેલ્થ સર્વિસ પૂરી પાડે છે.

ભારત સરકારની ઇ -સંજીવની - રાષ્ટ્રીય ટેલિમેડિસિન સેવા શહેરી અને ગ્રામીણ ભારતમાં અસ્તિત્વ ધરાવતી ડિજિટલ હેલ્થ વિભાજનને સમાપ્ત કરી રહી છે. તે ગૌણ અને તૃતીય સ્તરની હોસ્પિટલો પરનું ભારણ ઘટાડીને ગ્રાઉન્ડ લેવલ પર ડૉકટરો અને નિષ્ણાતોની અછતને દૂર કરી રહ્યું છે. નેશનલ ડિજિટલ હેલ્થ મિશનને અનુરૂપ, આ ડિજિટલ પહેલ દેશમાં ડિજિટલ હેલ્થ ઇકોસિસ્ટમને પણ વેગ આપી રહી છે. મોહાલીમાં સેન્ટર ફોર ડેવલપમેન્ટ ઓફ એડવાન્સ્ડ કોમ્પ્યુટિંગ (C-DAC) દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલી સ્વદેશી ટેલિમેડિસિન ટેકનોલોજી છે. ટેલિમેડિસિનની ઉપયોગીતાને ધ્યાનમાં રાખીને અને કોવિડ -19 ચેપની બીજી લહેર ફાટી નીકળવાની અણધાર્યા ઘટના માટે આયોજનમાં, આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલયની પહેલને દરરોજ 500,000 પરામર્શને સક્ષમ કરવા માટે આગળ વધારવામાં આવી રહી છે.

ઇ -સંજીવનીના સ્વીકારવા (12033498) ની દ્રષ્ટિએ અગ્રણી 10 રાજ્યોમાં આંધ્ર પ્રદેશ (37,04,258), કર્ણાટક (22,57,994), તમિલનાડુ (15,62,156), ઉત્તર પ્રદેશ (13,28,889), ગુજરાત (4,60,326), મધ્યપ્રદેશ (4,28,544), બિહાર (4,04,345), મહારાષ્ટ્ર (3,78,912), પશ્ચિમ બંગાળ (2,74,344), કેરળ (2,60,654) નો સમાવેશ થાય છે.

SD/GP/BT