ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ 2020-21ರ ಪ್ರಕಾರ, ಕಾರ್ಮಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ 2019 ಮತ್ತು 2020 ವರ್ಷಗಳು ಮಹತ್ವದ ವರ್ಷಗಳಾಗಿವೆ, ದೇಶವು ಸುಮಾರು 29 ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಮಿಕ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ, ತರ್ಕಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿ ಸರಳೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ ಅವುಗಳೆಂದರೆ: (i) ವೇತನಗಳ ಸಂಹಿತೆ, 2019, (ii) ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸಂಬಂಧ ಸಂಹಿತೆ, 2020, (iii) ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆ, ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕೆಲಸದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳ ಸಂಹಿತೆ, 2020 ಮತ್ತು (iv) ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತೆ ಸಂಹಿತೆ, 2020.  ಕೇಂದ್ರ ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವರಾದ , ಶ್ರೀಮತಿ. ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಅವರು ಇಂದು ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಯನ್ನು 2020-21ರ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿದರು. ಇದು ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಕಾರ್ಮಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಈ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ತಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳು ಮತ್ತು ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಸೇರಿದಂತೆ ಅಸಂಘಟಿತ ವಲಯದ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕನಿಷ್ಠ ವೇತನ ಅಗತ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಕಲ್ಯಾಣದ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗೆ ಶಾಸನದ ಚೌಕಟ್ಟಿನೊಳಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಕಾರ್ಮಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಕೋವಿಡ್-19ರ ಪ್ರಭಾವ

ಕೋವಿಡ್-19 ನಗರದ  ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಅಭದ್ರತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಿತು, 2020 ರ ಜನವರಿ-ಮಾರ್ಚ್,  ಆವರ್ತಕ ಕಾರ್ಮಿಕ ಬಲ ಸಮೀಕ್ಷೆ (ಪಿಎಲ್‌ಎಫ್‌ಎಸ್) ಪ್ರಕಾರ ಇವರು ನಗರದಲ್ಲಿರುವ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ (ಅಖಿಲ ಭಾರತ) ಶೇಕಡಾ 11.2ರಷ್ಟು ಭಾಗವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ  ಲಾಕ್‌ಡೌನ್‌ನಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾದ ವಲಸಿಗರಾಗಿರುವರು. ಮೇ-ಆಗಸ್ಟ್ 2020 ರಿಂದ ಸುಮಾರು 63.19 ಲಕ್ಷ ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಶ್ರಮಿಕ್ ವಿಶೇಷ ರೈಲುಗಳ ಮೂಲಕ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದರು. ಅನೌಪಚಾರಿಕ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಜ್ಯ ವಲಸೆ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗದ ಬಗ್ಗೆ ಸೀಮಿತ ಮಾಹಿತಿಯು ಲಭ್ಯವಿರುವುದರಿಂದ, ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗ ಮತ್ತು ವಸತಿ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಹಿಂದಿರುಗಿದ ವಲಸಿಗರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದು ಕಷ್ಟ.  ಬಿಕ್ಕಟ್ಟನ್ನು ತಗ್ಗಿಸಲು ಲಾಕ್ ಡೌನ್ನ ಮೊದಲು ಮತ್ತು ಲಾಕ್ ಡೌನ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಹಲವಾರು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದೆ

ಉದ್ಯೋಗದ ಸ್ಥಿತಿ

2018-19ರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕ ಬಲದ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಸುಮಾರು 51.8 ಕೋಟಿ ಜನರು ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆ ತಿಳಿಸಿದೆ:  ಸುಮಾರು 48.8 ಕೋಟಿ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳು ಮತ್ತು 3.0 ಕೋಟಿ ನಿರುದ್ಯೋಗಿಗಳು.  2017-18 ಮತ್ತು 2018-19ರ ನಡುವೆ ಕಾರ್ಮಿಕ ಬಲದ ಗಾತ್ರ ಸುಮಾರು 0.85 ಕೋಟಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಈ ಪೈಕಿ 0.46 ಕೋಟಿ ನಗರ ವಲಯದವರು ಮತ್ತು 0.39 ಕೋಟಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ವಲಯದವರು. ಕಾರ್ಮಿಕ ಬಲದ ಹೆಚ್ಚಳದ ಲಿಂಗ ಸಂಯೋಜನೆಯು ಸುಮಾರು 0.64 ಕೋಟಿ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 0.21 ಕೋಟಿ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.  ಕಾರ್ಮಿಕರ ಪ್ರಮಾಣವು ಸುಮಾರು 1.64 ಕೋಟಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ 1.22 ಕೋಟಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ವಲಯದಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಮತ್ತು ನಗರ ವಲಯದಲ್ಲಿ 0.42 ಕೋಟಿ ಇರುವರು.  ಲಿಂಗ ಸಂಯೋಜನೆಯ ಪ್ರಮಾಣವು 0.92 ಕೋಟಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು 0.72 ಕೋಟಿ ಪುರುಷರು ಇದ್ದಾರೆ.

2017-18 ಮತ್ತು 2018-19ರ ನಡುವೆ ನಿರುದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಸುಮಾರು 0.79 ಕೋಟಿಗಳಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ, ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ವಲಯದಲ್ಲಿ.   ಮಹಿಳಾ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯ ಪ್ರಮಾಣವು 2017-18ರಲ್ಲಿ ಶೇ 17.5 ರಿಂದ 2018-19ರಲ್ಲಿ ಶೇ 18.6 ಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ.  ಈ ವಿಷಯಗಳು 2018-19 ಉದ್ಯೋಗ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಉತ್ತಮ ವರ್ಷವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆ ಹೇಳಿದೆ.

ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಕೈಗಾರಿಕಾವಾರು ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ  ಅತಿದೊಡ್ಡ, ಸುಮಾರು 21.5 ಕೋಟಿ ಜನರು ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಇನ್ನೂ 42.5 ರಷ್ಟು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯೋಗ ಒದಗಿಸುವ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ. ಮುಂದಿನ ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ಯಮವೆಂದರೆ ‘ಇತರ ಸೇವೆಗಳು’ ಅಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 6.4 ಕೋಟಿ ಜನರು (ಶೇಕಡಾ 13.8) ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. 'ಉತ್ಪಾದನೆ' ಮತ್ತು 'ವ್ಯಾಪಾರ, ಹೋಟೆಲ್ ಮತ್ತು ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್‌ಗಳು' ತಲಾ 5.9 ಕೋಟಿ ಜನರನ್ನು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಸುಮಾರು 12.1 ಮತ್ತು 12.6 ಶೇಕಡಾ ಪಾಲನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, 'ನಿರ್ಮಾಣ' ವಲಯವು 2018-19ರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 5.7 ಕೋಟಿ ಜನರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗ ನೀಡಿದ್ದ ಅದು ಶೇಕಡಾ 12.1 ರಷ್ಟಿದೆ.  ಕೃಷಿ, ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ

2018-19ರಲ್ಲಿ 2017-18 ರಿಂದ ಶೇಖರಣೆ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ.

ಒಟ್ಟು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ, ಸುಮಾರು 25 ಕೋಟಿ ಜನರು ಸ್ವಯಂ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳು, 12.2 ಕೋಟಿ ನಿಯಮಿತ ವೇತನ / ಸಂಬಳ ಪಡೆಯುವ ನೌಕರರು ಮತ್ತು 11.5 ಕೋಟಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕಾರ್ಮಿಕರು (ಕೋಷ್ಟಕ 8). ಸ್ವ-ಉದ್ಯೋಗವು ಇನ್ನೂ ಉದ್ಯೋಗದ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲವಾಗಿದೆ, ಶೇಕಡಾ 52 ರಷ್ಟು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳು ಸ್ವಯಂ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಾಗಿರಿವರು. ನಿಯಮಿತ ವೇತನ / ಸಂಬಳ ಪಡೆಯುವ ನೌಕರರ ಪ್ರಮಾಣವು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಗಂಡು ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣು ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ನಗರ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಈ ಹೆಚ್ಚಳವು 2017-18ರಲ್ಲಿ ಶೇ .52.1 ರಿಂದ 2018-19ರಲ್ಲಿ ಶೇ 54.7 ಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ. ಇದು ಉದ್ಯೋಗದ ಗುಣಮಟ್ಟದಲ್ಲಿನ ಸುಧಾರಣೆಯನ್ನೂ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಪ್ರಮಾಣವು ಕುಸಿತವನ್ನು ತೋರಿಸಿದೆ,

ತ್ರೈಮಾಸಿಕ ಪಿಎಲ್‌ಎಫ್‌ಎಸ್ ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆ ತಿಳಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ನಿಯಮಿತ ವೇತನ / ಸಂಬಳ ಪಡೆಯುವ ನೌಕರರಾಗಿ ತೊಡಗಿರುವ ಪುರುಷರ ಪ್ರಮಾಣವು ಜನವರಿ-ಮಾರ್ಚ್, 2019 ರ ಅವಧಿಗಿಂತ ಜನವರಿ-ಮಾರ್ಚ್, 2020ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.  ಇದೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕಾರ್ಮಿಕರ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಗಂಡು ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣು ಇಬ್ಬರಲ್ಲೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುವುದು ಗಮನಕ್ಕೆ ಬಂದಿದೆ.

ಔಪಚಾರಿಕ ಉದ್ಯೋಗ

2020 ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ 20ರ ವೇಳೆಗೆ ನೌಕರರ ಭವಿಷ್ಯ ನಿಧಿ ಸಂಸ್ಥೆಯ (ಇಪಿಎಫ್‌ಒ) ನಿವ್ವಳ ವೇತನದಾರರ ದತ್ತಾಂಶವು 2018-19ರಲ್ಲಿ 61.1 ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ 2019-20ರಲ್ಲಿ 78.58 ಲಕ್ಷ ಇಪಿಎಫ್‌ಒನಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಚಂದಾದಾರರ ನಿವ್ವಳ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆ ಗಮನಿಸಿದೆ.  ಈ ಅಂದಾಜುಗಳು ಇಪಿಎಫ್‌ಒ ದಾಖಲೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಹೊಸದಾಗಿ ದಾಖಲಾದ, ನಿರ್ಗಮಿಸಿದ ಮತ್ತು ಮತ್ತೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡ ಸದಸ್ಯರ ನಿವ್ವಳವಾಗಿದೆ. 2020-21ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ನಿವ್ವಳ ಹೊಸ ಇಪಿಎಫ್ ಚಂದಾದಾರರ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ವಯೋಮಾನದವರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು 2020 ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ 14.2 ಲಕ್ಷ  ಏರಿಕೆಯಾಗಿದೆ.

ನಿರುದ್ಯೋಗ

ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ, ಎಲ್ಲಾ ವಯಸ್ಸಿನವರಿಗೆ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ಥಾನಮಾನದ ಪ್ರಕಾರ, 2017-18ರಲ್ಲಿ ಶೇ 6.1 ರಿಂದ 2018-19ರಲ್ಲಿ ಶೇ 5.8 ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ ಎಂದು ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದೆ.

ನಿರುದ್ಯೋಗ ಪ್ರಮಾಣದ ಕುಸಿತವು ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಗಗಳಲ್ಲೂ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿದೆ. ಔಪಚಾರಿಕ ವೃತ್ತಿಪರ / ತಾಂತ್ರಿಕ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದವರ ನಿರುದ್ಯೋಗ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ  ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಕುಸಿತ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ಯುವಕರ ನಿರುದ್ಯೋಗ ಪ್ರಮಾಣಗಳು ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ, ಕೇರಳ, ಮಣಿಪುರ, ಮತ್ತು ಬಿಹಾರದಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಗುಜರಾತ್, ಕರ್ನಾಟಕ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಸಿಕ್ಕಿಂನಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿವೆ. ರಾಜ್ಯಗಳು / ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಾದ ಬಿಹಾರ, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಯುವಕರ ನಿರುದ್ಯೋಗ ಪ್ರಮಾಣವು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ನಿರುದ್ಯೋಗ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಬಹುತೇಕ ಸಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ.  ಹೆಚ್ಚಿನ ರಾಜ್ಯಗಳು / ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ವಲಯಕ್ಕಿಂತ ನಗರದಲ್ಲಿನ ನಿರುದ್ಯೋಗ ಪ್ರಮಾಣವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.

ಕೆಲಸದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಬದಲಾವಣೆ: ಗಿಗ್ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ ಕೆಲಸಗಾರರು

ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆ, ಹೊಸ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ವಿಕಸನ, ಸಂಸ್ಥೆಯ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿನ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರ ಮಾದರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುವುದರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸದ ಸ್ವರೂಪ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆ ಹೇಳಿದೆ. ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗಾಕಾಂಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ ಪೂರೈಕೆದಾರರನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಶಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಡಿಜಿಟಲ್ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ಹೊರಹೊಮ್ಮಿವೆ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪಡೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿ, ಈ ಹೊಸ ಪಡೆಗಳು ಗ್ರಾಹಕ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ಪೂರೈಕೆದಾರರಿಗೆ ನವೀನ ಮಾರ್ಗಗಳ ಮೂಲಕ ಸಂವಹನ ನಡೆಸಲು ಭಾರಿ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿವೆ. ಡಿಜಿಟಲ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಎರಡು-ಬದಿಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಶಕ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಆನ್‌ಲೈನ್ ಚಿಲ್ಲರೆ ಮಾರಾಟದ ವೇದಿಕೆಗಳಾದ ಅಮೆಜಾನ್, ಫ್ಲಿಪ್‌ಕಾರ್ಟ್, ಓಲಾ, ಉಬರ್, ಅರ್ಬನ್ ಕ್ಲ್ಯಾಪ್, ಜೊಮಾಟೊ, ಸ್ವಿಗ್ಗಿ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಕಂಡಿತು.   ವಿಶ್ವದ ಫ್ಲೆಕ್ಸಿ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗೆ ಭಾರತವು ಅತಿದೊಡ್ಡ ದೇಶವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದೆ.

ಕೋವಿಡ್-19 ಪ್ರೇರಿತ ಲಾಕ್‌ಡೌನ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಆನ್‌ಲೈನ್ ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಗಮನಾರ್ಹ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ಗಿಗ್ (ಸ್ವತಂತ್ರ) ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಪಾತ್ರ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಲಾಕ್‌ಡೌನ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗದಾತರು ತಮ್ಮ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ 'ಮನೆಯಿಂದ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು' ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುವುದು, ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಬಲವನ್ನು ಕಡಿತಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರೋದ್ಯೋಗಿಗಳು ಅಥವಾ ಹೊರಗುತ್ತಿಗೆ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ನುರಿತ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸಹ ಆಗಿದೆ. ಉಬರ್ / ಓಲಾ, ಸ್ವಿಗ್ಗಿ, ಬಿಗ್ ಬಾಸ್ಕೆಟ್, ಪಿಜ್ಜಾ ಹಟ್ ಮುಂತಾದ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಚಾಲಕರು ಈಗ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಭಾರತದ ಕಾರ್ಮಿಕರಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. ಗಿಗ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಪ್ರಯೋಜನವೆಂದರೆ ಅದು ಉದ್ಯೋಗಾಕಾಂಕ್ಷಿ-ಉದ್ಯೋಗಿ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ಸೇವಾ ಅನ್ವೇಷಕ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ಪೂರೈಕೆದಾರರಿಬ್ಬರಿಗೂ ನಮ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಆತ್ಮನಿರ್ಭರ ಭಾರತ ರೋಜಗಾರ್ ಯೋಜನೆ (ಎಬಿಆರ್ ವೈ)

2020 ರ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಲಾದ ಆತ್ಮನಿರ್ಭರ ಭಾರತ ಪ್ಯಾಕೇಜ್‌ನ ಒಂದು ಅಂಶವಾದ ಎಬಿಆರ್‌ವೈ ಯೋಜನಾ ಅವಧಿಗೆ ಒಟ್ಟು ಅಂದಾಜು 22,810 ಕೋಟಿ ರೂ. ಅಂದರೆ 2023 ಮೇ 31 ರ ವೇತನ ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ ತಿಳಿಸಿದೆ.  ಸಂಪೂರ್ಣ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗದಾತರ ಕೊಡುಗೆ (ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಇಪಿಎಫ್‌ನ 12 ಪ್ರತಿಶತ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗದಾತರ ಇಪಿಎಫ್ ಕೊಡುಗೆಯಲ್ಲಿ 12 ಪ್ರತಿಶತ ಅಥವಾ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ಶಾಸನಬದ್ಧ ದರ) ಅಂದರೆ 1000 ವರೆಗೆ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿರುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಇಪಿಎಫ್‌ಗೆ 24 ಶೇಕಡಾ ವೇತನ 2020 ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಿಂದ 2021 ರ ಜೂನ್‌ವರೆಗಿನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನೌಕರರು (ಯುಎಎನ್‌ ಹೊಂದಿರುವ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುವ ಇಪಿಎಫ್ ಸದಸ್ಯರು) ಮತ್ತು ಕೋವಿಡ್-19 ಕಾರಣದಿಂದ ಕೆಲಸ ಕಳೆದುಕೊಂಡವರನ್ನು ಮತ್ತೆ ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.  (ii) ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2020 ರಿಂದ ಜೂನ್ 2021 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 1000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಇಪಿಎಫ್ ಕೊಡುಗೆಯ (ಅಂದರೆ ಶೇಕಡಾ 12) ವೇತನದ ನೌಕರರ ಪಾಲು ಮಾತ್ರ, ಮತ್ತು ಕೋವಿಡ್‌ನಿಂದಾಗಿ ಉದ್ಯೋಗ ಕಳೆದುಕೊಂಡವರನ್ನು ಮತ್ತೆ ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು .

ಇತರ ಕ್ರಮಗಳು

ಸಂಘಟಿತ ವಲಯದ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ನೀಡುವ ಸಲುವಾಗಿ, 2020 ರ ಮಾರ್ಚ್ 28 ರಂದು ಸರ್ಕಾರವು 75 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಬಾಕಿ ಅಥವಾ 3 ತಿಂಗಳ ವೇತನವನ್ನು ಯಾವುದು ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದರೂ ಮರುಪಾವತಿಸಲಾಗದ ಮುಂಗಡವನ್ನು ಇಪಿಎಫ್‌ಒ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ನೀಡುವ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಹೊರಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆ ಹೇಳಿದೆ.   ಡಿಸೆಂಬರ್ 9 2020ರ ವೇಳೆಗೆ ಇಪಿಎಫ್‌ಒನ 53.62 ಲಕ್ಷ ಸದಸ್ಯರು  13,587.53 ಕೋಟಿ ರೂ. ಆನ್‌ಲೈನ್ ವಾಪಸಾತಿ ಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದರು.

ಇಪಿಎಫ್ ಮತ್ತು ಎಂಪಿ ಕಾಯ್ದೆ, 1952 ರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಗದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ 2020 ರ ಮೇ, ಜೂನ್ ಮತ್ತು ಜುಲೈ ವೇತನ ತಿಂಗಳುಗಳಿಗೆ ಶಾಸನಬದ್ಧ ಕೊಡುಗೆ ದರವನ್ನು ಶೇಕಡಾ 12 ರಿಂದ 10 ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸುವುದನ್ನು ಆತ್ಮನಿರ್ಭರ ಭಾರತ ಪ್ಯಾಕೇಜಿನ ಭಾಗವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಇಪಿಎಫ್ ಕೊಡುಗೆಗಳ ದರದಲ್ಲಿನ ಕಡಿತವು 4.3 ಕೋಟಿ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು 6.5 ಲಕ್ಷ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಉದ್ಯೋಗದಾತರಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ತಕ್ಷಣದ ದ್ರವ್ಯತೆಯ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಅನುಕೂಲವಾಗಲಿದೆ.

ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ಗರಿಬ್ ಕಲ್ಯಾಣ್ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ (ಪಿಎಂಜಿಕೆಪಿ) ಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಡ ಮತ್ತು ಇತರ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ (ಬಿಒಸಿಡಬ್ಲ್ಯೂ) ಹಣಕಾಸಿನ ನೆರವು ನೀಡಲಾಯಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು ಬಿಒಸಿಡಬ್ಲ್ಯೂನ ಸೆಸ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಹಣದಿಂದ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. 31 ರಾಜ್ಯ/  ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಸರ್ಕಾರಗಳು ತಿಂಗಳಿಗೆ ರೂ. 1000 ರಿಂದ ರೂ. 6000ವರೆಗೆ  ಸುಮಾರು 2.0 ಕೋಟಿ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ಒಟ್ಟು ರೂ.4973.65 ಕೋಟಿ ವಿತರಿಸಲಾಯಿತು.

***