ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ପରିବେଶକୁ ସମର୍ଥନ ପ୍ରଦାନ ଘେନି ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ରାଙ୍କିଙ୍ଗ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ପାଇଁ 2019ରେ ହୋଇଥିବା ଦ୍ୱିତୀୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଫଳାଫଳ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି । କେନ୍ଦ୍ର ବାଣିଜ୍ୟ, ଶିଳ୍ପ ଓ ରେଳବାଇ ମନ୍ତ୍ରୀ ପୀୟୂଷ ଗୋୟଲ ଆଜି ଏହା ଏକ ଭର୍ଚୁଆଲ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ଉତ୍ସବରେ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଶିଳ୍ପ ବିଭାଗ ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ତଥା ବେସାମରିକ ବିମାନ ଚଳାଚଳ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ସ୍ୱାଧୀନ ଦାୟିତ୍ୱ ମନ୍ତ୍ରୀ ହରଦୀପ ସିଂହ ପୁରୀ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଶିଳ୍ପ ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ସୋମପ୍ରକାଶ ପ୍ରମୁଖ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ । ଉଦ୍ୟୋଗ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଓ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବାଣିଜ୍ୟ ବିଭାଗ (ଡିପିଆଇଆଇଟି) ପକ୍ଷରୁ ଏହି ଦ୍ୱିତୀୟ ରାଙ୍କିଙ୍ଗ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇଛି । ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଥିବା ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ସଂସ୍କୃତିକୁ ସଂପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟମାନେ କି ପ୍ରକାର ସହାୟତା ଯୋଗାଉଛନ୍ତି ଏବଂ ନୀତିଗତ ସମର୍ଥନ ଦେଉଛନ୍ତି ତାହାକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ପ୍ରତିଯୋଗିତାଭିତ୍ତିରେ ଏହି ରେଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଛି । ନୀତି ପ୍ରଣୟନ ଏବଂ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାକୁ ରାଜ୍ୟ ସରକାରମାନେ ଆବଶ୍ୟକ ସମର୍ଥନ ଓ ସହଯୋଗ ପାଇଁ କି ପ୍ରକାର ପଦକ୍ଷେପ ନେଉଛନ୍ତି ଏବଂ ପରସ୍ପରଠାରୁ କ’ଣ ସବୁ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି ତାହାକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ଆଧାରରେ ଏହି ରାଙ୍କିଙ୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ।

2019 ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ରାଙ୍କିଙ୍ଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମୁଖ୍ୟତଃ 7ଟି ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ଏବଂ ଏ ସମସ୍ତ ବିଭାଗରେ ସଂସ୍କାରାକୁ ସନ୍ନିବେଶିତ କରାଯାଇଛି । ଏଥିପାଇଁ ମୋଟ 30 ପଏଣ୍ଟର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି । ଯେଉଁସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପଏଣ୍ଟ ପ୍ରଦାନ ନୀତି ରହିଛି ସେଗୁଡିକ ହେଲା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ସହାୟତା, ଆପତ୍ତି ଅଭିଯୋଗର ସହଜ ନିରାକରଣ, ସରକାରୀ ସଂଗ୍ରହ ନିୟମରେ କୋହଳ, ଇନ୍‌କ୍ୟୁବେସନ ସହାୟତା, ସିଡ୍‌ ଫଣ୍ଡିଂ ସହାୟତା, ଭେଞ୍ଚର ଫଣ୍ଡିଂ ସହାୟତା, ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ଓ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ନୀତି ଆଦି ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ରାଙ୍କିଙ୍ଗକୁ ଉତ୍ତମ ମାନର କରିବା ସହ ଏଥିରେ ସମତା ଆଣିବା ସହିତ ସମମାନଦଣ୍ଡ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରାଯାଇଛି । ସେଥିପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକୁ 2ଟି ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ୱାଇ ବର୍ଗରେ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ଆସାମ ରାଜ୍ୟକୁ ଛାଡି ଉତ୍ତର ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳର ସବୁ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସବୁ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ରହିଛି । ବର୍ଗ ଏକ୍ସରେ ଦିଲ୍ଲୀ ସହିତ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି ।

ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ 22ଟି ରାଜ୍ୟ ଓ 3ଟି କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ । ସ୍ୱାଧୀନ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ମୂଲ୍ୟାୟନ କମିଟି ବିଭିନ୍ନ ମାନଦଣ୍ଡକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ସଂପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳର ପ୍ରଦର୍ଶନକୁ ଆକଳନ କରିଥିଲେ । ଏହାଛଡା ହିତାଧିକାରୀମାନଙ୍କଠାରୁ ମଧ୍ୟ ସ୍ୱାଧୀନଭାବେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଥିଲା । ବାସ୍ତବ ସ୍ଥିତି ଜାଣିବା ପାଇଁ 11ଟି ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାରେ 60 ହଜାର ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ପାଖକୁ ଟେଲିଫୋନ କରାଯାଇ ସେମାନଙ୍କ ମତାମତ ନିଆଯାଇଥିଲା ।

ଏସବୁ ସଂଗୃହୀତ ତଥ୍ୟକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ରାଜ୍ୟଗୁଡିକୁ 5 ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ସେଗୁଡିକ ହେଲା ବେଷ୍ଟ ପରଫର୍ମର, ଟପ୍‌ ପରଫର୍ମର, ଲିଡର୍ସ, ଆସ୍ପାୟାରିଂ ଲିଡର ଏବଂ ଇମର୍ଜିଂ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ଇକୋ ସିଷ୍ଟମ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଗରେ ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ନାମର ବର୍ଗମାଳା କ୍ରମରେ ରଖାଯାଇଛି । ଯେଉଁ ରାଜ୍ୟମାନେ 7ଟି ସଂସ୍କାରିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ଗୁଡିକୁ ଭଲ ସମର୍ଥନ ଦେଇଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ଲିଡରର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଛି । ଏହି ଲେଖାର ନିମ୍ନରେ ଫଳାଫଳର ତାଲିକା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି ।

ଆଜିର ଏହି ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ଉତ୍ସବ ଅବସରରେ ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତ ଜାତୀୟ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି । ଏଥିରେ ରାଜ୍ୟ ରାଙ୍କିଙ୍ଗ ପ୍ରୟାସର ଲକ୍ଷ୍ୟ, ଗତି, ପ୍ରଣାଳୀ ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତ ରୂପରେଖ ଆଦି ସଂପର୍କରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ 25 ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଏହି ଅବସରରେ ପ୍ରଦେଶ ଭିତ୍ତିକ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି । ଏଥିରେ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ଇକୋ ସିଷ୍ଟମ ପାଇଁ ସଂପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟଗୁଡିକର ସାମର୍ଥ୍ୟ ଓ ଅଗ୍ରାଧିକାର ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।

ଯେଉଁସବୁ ରାଜ୍ୟ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉତ୍ତମ ନୀତି ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଣୟନ କରିଛନ୍ତି ତାହାର ଏକ ସମାହାର ମଧ୍ୟ ପୁସ୍ତିକା ଆକାରରେ  ଆଜି ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଛି । ଏଥିରେ 166ଟି ଉତ୍ତମ ନୀତି ବା ଗୁଡ୍‌ ପ୍ରାକ୍ଟିସେସ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି । ଏହାକୁ ଆଧାର କରି ନୂଆକରି ଏହି ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରୁଥିବା ରାଜ୍ୟ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସିଧାସଳଖ କାମ କରିପାରିବେ । ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ପୋର୍ଟାଲରୁ ଜାତୀୟ ରିପୋର୍ଟ ଏବଂ ରାଜ୍ୟଭିତ୍ତିକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରିପୋର୍ଟକୁ ଡାଉନଲୋଡ କରିହେବ ।

ଏ ଅବସରରେ ଉଦ୍‌ବୋଧନ ଦେଇ ଶ୍ରୀ ପୀୟଷ ଗୋୟଲ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ଗୁଡିକର ତତ୍କାଳ ସମସ୍ୟା ସମାଧା କରିବାର ବିଚାର ଓ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଥାଏ । ଏସବୁ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ସୂତ୍ର ବାହାର କରିବାକୁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ଯେଉଁ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ଗୁଡିକ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି, ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ସଂପ୍ରସାରଣ ଓ ଲୋକଙ୍କ ସମୃଦ୍ଧି ପାଇଁ କାମ କରୁଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ନାନା ମତେ ସାହାଯ୍ୟ ସହଯୋଗ ଯୋଗାଇ ଦେବାକୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଛନ୍ତି । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଗୁଡିକ ସହଯୋଗ ଭିତ୍ତିରେ ଆଗେଇ ଆସି କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ ଏବଂ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ସହଜ ଓ ସୁଗମ ହେବ । ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ଗୁଡିକୁ ସେ ମେଧା, ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଚାରର ଗନ୍ତାଘରଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ରାଙ୍କିଙ୍ଗ କେବଳ ରାଜ୍ୟଗୁଡିକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ନାହିଁ; ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରୋତ୍ସାହନ, ପ୍ରସାରଣ ଏବଂ ଉଦ୍ୟୋଗୀକରଣରେ ସହାୟକ ହେବ । ମହିଳାମାନେ ଗତାନୁଗତିକ ଧାରା ଭାଙ୍ଗି ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ସଂସ୍କୃତିରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବା ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଉପଲବ୍ଧି ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀ ଗୋୟଲ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଫଣ୍ଡ ଅଫ୍‌ ଫଣ୍ଡ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନେଇ ସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ରାଜ୍ୟ ସରକାରମାନେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଢଙ୍ଗରେ କାମ କରୁଥିବା ସେ କହିଛନ୍ତି । ଭେଞ୍ଚର କ୍ୟାପିଟାଲିଷ୍ଟ, ସମ୍ବଳବାନ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିତ୍ତଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତି ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ଭେଞ୍ଚରରେ ଅର୍ଥଲଗାଣ କରିବା ପାଇଁ ଆଗେଇ ଆସିବାକୁ ସେ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଛନ୍ତି । ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ଗୁଡିକ ଅଧିକ ନବପରିକଳ୍ପିତ, ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଓ ସୃଜନାତ୍ମକ ସାମଗ୍ରୀ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରିବାକୁ ସେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ଯେଉଁଠି ରି-ଇଂଜିନିୟରିଂ ଓ ସଂସ୍କାରର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ତାହାକୁ ତୁରନ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରି ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ସମୂହ ଲୋକକୈନ୍ଦ୍ରିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ନେବାକୁ ସେ ଆହ୍ୱାନ ଜଣାଇଛନ୍ତି । ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ଗୋୟଲ କହିଛନ୍ତି ଯେ କୋଭିଡ୍‌ ମହାମାରୀ ସମୟରେ ଆମକୁ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପାଇଁ ଅନେକ ସୁଯୋଗ ମିଳିଛି । ଏହି ସମୟରେ ଆମ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ଗୁଡିକ ଚମତ୍କାର ବୁଦ୍ଧି ଓ ବିଚାର ଖଟାଇ ଅନେକ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିପାରିଛନ୍ତି ।

ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ପୁରୀ ଏହି ଅବସରରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେଉଁସବୁ ଦେଶ ଓ ସମାଜ ବିଶ୍ୱର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତରେ ବିକଶିତ ହୋଇଛନ୍ତି ସେଠାରେ ଉଦ୍ୟମିତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଉନ୍ନତ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି । ସେସବୁ ଦେଶରେ ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ମାର୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଛି । 2024 ସୁଦ୍ଧା ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ 5 ଟ୍ରିଲିୟନ ଡଲାରରେ ପରିଣତ କରିବାକୁ ହେଲେ ଦେଶରେ ଏକ ଦୃଢ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ପରିବେଶର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଆମ ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏବେ ଚାକିରି ପଛରେ ନ ଗୋଡାଇ ନିଯୁକ୍ତିଦାତା ହେବାର ଯେଉଁ ମାନସିକତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ତାହାକୁ ସେ ପ୍ରଶଂସା କରିଛନ୍ତି ।

ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ସୋମ ପ୍ରକାଶ ଏହି ଅବସରରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଆଜି ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିବା ରାଜ୍ୟଗୁଡିକର ରାଙ୍କିଙ୍ଗ ଆମର ଯୁବ ଉଦ୍ୟୋଗୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ । ଯେଉଁମାନଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି, କୌଶଳ ଓ କର୍ମନିଷ୍ଠା ରହିଛି ସେମାନେ ନିଜର ବ୍ୟବସାୟ ଆରମ୍ଭ କରିପାରିବେ । ଭାରତ ଏବେ ବିଶ୍ୱର ତୃତୀୟ ସର୍ବବୃହତ୍‌ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ଇକୋ ସିଷ୍ଟମରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି ।

ଡିପିଆଇଆଇଟିର ସଚିବ ଡ. ଗୁରୁପ୍ରସାଦ ମହାପାତ୍ର କହିଛନ୍ତି ଯେ ଦେଶର ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ଇକୋ ସିଷ୍ଟମ ଦ୍ୱାରା 4 ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଏହି ରାଙ୍କିଙ୍ଗ ସହଯୋଗ ଭିତ୍ତିକ ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକ ଉତ୍ତମ ଉଦାହରଣ । ଏହା ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ନିର୍ମାଣରେ ସହାୟକ ହେବ ।

Annexure

States Startup Ranking Results 2019

Category X

This group has all States and UTs except those in Category ‘Y’.

Category Y

This group has all North-Eastern States except Assam and all UTs except Delhi.

Leaders across 7 Reform Areas

The top scoring States across each reform area have been recognised as a leader.

**********