માનનીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના વિઝનરી નેતૃત્વ હેઠળ ભારત અને ન્યુઝીલેન્ડે એક વ્યાપક, સંતુલિત અને ભવિષ્યલક્ષી મુક્ત વ્યાપાર સમજૂતી (FTA) પૂર્ણ કરી છે, જે ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં ભારતના જોડાણમાં એક મુખ્ય આર્થિક અને વ્યૂહાત્મક સીમાચિહ્નરૂપ છે.

આ સમજૂતી વિકસિત ભારત 2047 ના રાષ્ટ્રીય વિઝન સાથે સુસંગત ભારતની સૌથી ઝડપી પૂર્ણ થયેલી FTA પૈકીની એક તરીકે અલગ પડે છે. માનનીય વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રી શ્રી પીયૂષ ગોયલ અને ન્યુઝીલેન્ડના માનનીય વ્યાપાર અને રોકાણ મંત્રી શ્રી ટોડ મેકક્લે વચ્ચેની બેઠક દરમિયાન 16 માર્ચ 2025 ના રોજ વાટાઘાટો ઔપચારિક રીતે શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ સમજૂતી 5 ઔપચારિક વાટાઘાટોના રાઉન્ડ અને અનેક રૂબરૂ તેમજ વર્ચ્યુઅલ સત્રોમાં ફેલાયેલી સતત અને ગહન ચર્ચાઓ દ્વારા પૂર્ણ કરવામાં આવી હતી. FTA એક ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળી આર્થિક ભાગીદારી સ્થાપિત કરે છે જે રોજગારીને પ્રોત્સાહન આપે છે, કૌશલ્ય ગતિશીલતાને સરળ બનાવે છે, વ્યાપાર અને રોકાણ આધારિત વૃદ્ધિ તરફ દોરી જાય છે, કૃષિ ઉત્પાદકતા માટે નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપે છે અને લાંબા ગાળાની આર્થિક સ્થિતિસ્થાપકતાને મજબૂત કરવા માટે MSME ની ભાગીદારી વધારે છે.

વાટાઘાટોની પૂર્ણાહુતિ પર બોલતા વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રી શ્રી પીયૂષ ગોયલે કહ્યું, “આજે આ મુક્ત વ્યાપાર સમજૂતી લોકોની આસપાસ વ્યાપાર નિર્માણ કરવા અને આપણા ખેડૂતો, આપણા સાહસિકો, આપણા વિદ્યાર્થીઓ, આપણી મહિલાઓ અને આપણા સંશોધકો માટે તકો શરૂ કરવા વિશે છે. પેદાશ અને ખેડૂતોની આવક વધારવા માટે આ સમજૂતી આધુનિક કૃષિ ઉત્પાદકતાને વેગ આપે છે. તે સારી રીતે સંકલિત નિકાસ દ્વારા પ્રદેશમાં ભારતીય વ્યવસાયો માટે દરવાજા ખોલે છે અને આપણા યુવાનોને વૈશ્વિક મંચ પર શીખવા, કામ કરવા અને વિકાસ કરવા માટેની પસંદગીઓ આપે છે.”

100% ટેરિફ લાઈનો પર ટેરિફ નાબૂદી તમામ ભારતીય નિકાસ માટે ડ્યુટી-ફ્રી એક્સેસ પૂરી પાડે છે. આ માર્કેટ એક્સેસ ટેક્સટાઇલ, એપેરલ, ચામડું, ફૂટવેર, દરિયાઈ ઉત્પાદનો, રત્નો અને ઝવેરાત, હસ્તકલા, એન્જિનિયરિંગ સામાન અને ઓટોમોબાઈલ સહિત ભારતના શ્રમ-સઘન ક્ષેત્રોની સ્પર્ધાત્મકતામાં વધારો કરે છે, જે સીધી રીતે ભારતીય કામદારો, કારીગરો, મહિલાઓ, યુવાનો અને MSMEs ને ટેકો આપે છે અને તેમને વૈશ્વિક મૂલ્ય શૃંખલાઓમાં વધુ ઊંડાણપૂર્વક જોડે છે.

FTA એ ન્યુઝીલેન્ડની અત્યાર સુધીની કોઈપણ FTA માં સેવા ક્ષેત્રની શ્રેષ્ઠ અને સૌથી મહત્વાકાંક્ષી ઓફર પ્રદાન કરે છે. ભારતે IT અને IT-સક્ષમ સેવાઓ, વ્યાવસાયિક સેવાઓ, શિક્ષણ, નાણાકીય સેવાઓ, પ્રવાસન, બાંધકામ અને અન્ય વ્યવસાયિક સેવાઓ સહિત ઉચ્ચ મૂલ્ય ધરાવતા ક્ષેત્રોની શ્રેણીમાં પ્રતિબદ્ધતાઓ સુરક્ષિત કરી છે, જે ભારતીય સેવા પ્રદાતાઓ અને ઉચ્ચ-કૌશલ્ય ધરાવતી રોજગારી માટે નોંધપાત્ર નવી તકો ખોલે છે.

વાણિજ્ય સચિવ રાજેશ અગ્રવાલે તેને “ટેરિફ, કૃષિ ઉત્પાદકતા, રોકાણ અને પ્રતિભા પર બનેલી નવી પેઢીની વ્યાપાર સમજૂતી ગણાવી છે જેમાં પૂરકતા (complementarity) કેન્દ્રમાં છે. ભારતની શક્તિઓ નિકાસનો વિસ્તાર કરે છે, શ્રમ-સઘન વૃદ્ધિને ટેકો આપે છે અને સેવાઓને બળ આપે છે. ન્યુઝીલેન્ડને ભારતની વિશાળ અને વધતી જતી અર્થવ્યવસ્થામાં વધુ ઊંડી અને વધુ અનુમાનિત પહોંચ મળે છે. લોકો-વિદ્યાર્થીઓ, વ્યાવસાયિકો અને કુશળ કામદારોની અવરજવર આ શક્તિઓને એકીકૃત કરે છે.”

ભવિષ્ય માટે તૈયાર અને સુવિધાજનક ગતિશીલતા માળખું (mobility framework) ભારતને કુશળ અને અર્ધ-કુશળ પ્રતિભાના મુખ્ય પ્રદાતા તરીકે સ્થાપિત કરે છે. FTA ભારતીય વ્યાવસાયિકો, વિદ્યાર્થીઓ અને યુવાનો માટે અભ્યાસ દરમિયાન કામ કરવાની તકો, પોસ્ટ-સ્ટડી વર્ક પાથવે, સમર્પિત વિઝા વ્યવસ્થાઓ અને વર્કિંગ હોલિડે વિઝા ફ્રેમવર્ક સહિત પ્રવેશ અને રોકાણની સુધારેલી જોગવાઈઓ પૂરી પાડે છે, જે લોકો વચ્ચેના સંબંધોને મજબૂત બનાવે છે અને ભારતીય યુવાનો માટે વૈશ્વિક એક્સપોઝરને વિસ્તૃત કરે છે.

FTA ભારતીય વ્યાવસાયિકો માટે કુશળ વ્યવસાયોમાં નવી ટેમ્પરરી એમ્પ્લોયમેન્ટ એન્ટ્રી વિઝા પાથવે દ્વારા કુશળ રોજગાર માર્ગો ખોલે છે, જેમાં કોઈપણ સમયે 5,000 વિઝાનો ક્વોટા અને ત્રણ વર્ષ સુધીના રોકાણની જોગવાઈ છે. આ પાથવે આયુષ (AYUSH) પ્રેક્ટિશનરો, યોગ પ્રશિક્ષકો, ભારતીય શેફ અને સંગીત શિક્ષકો તેમજ IT, એન્જિનિયરિંગ, હેલ્થકેર, શિક્ષણ અને બાંધકામ સહિતના ઉચ્ચ-માંગવાળા ક્ષેત્રોને આવરી લે છે, જે વર્કફોર્સ મોબિલિટી અને સેવાઓના વ્યાપારને મજબૂત બનાવે છે.

કિવિફ્રૂટ, સફરજન અને મધ પર સમર્પિત એગ્રી-ટેકનોલોજી એક્શન પ્લાન્સની સ્થાપના, ઉત્પાદકતા વૃદ્ધિ, ટેકનોલોજી, સંશોધન સહયોગ, ગુણવત્તા સુધારણા અને મૂલ્ય-શૃંખલા વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, જે સ્થાનિક ક્ષમતાઓને મજબૂત કરવા અને ભારતીય ખેડૂતો માટે આવક વૃદ્ધિને ટેકો આપવા માટે છે. સહયોગમાં સેન્ટર્સ ઓફ એક્સેલન્સની સ્થાપના, સુધારેલી રોપણી સામગ્રી, ખેડૂતો માટે ક્ષમતા નિર્માણ અને ઓર્ચાર્ડ મેનેજમેન્ટ, લણણી પછીની પદ્ધતિઓ, સપ્લાય ચેઇન પ્રદર્શન અને ખાદ્ય સુરક્ષા માટે તકનીકી સહાયનો સમાવેશ થાય છે. સફરજનની ખેતી કરનારાઓ માટેના પ્રોજેક્ટ્સ અને ટકાઉ મધમાખી ઉછેરની પદ્ધતિઓ ઉત્પાદન અને ગુણવત્તાના ધોરણોને વધારશે.

આ સમજૂતી બંને દેશો વચ્ચેની રોકાણ ભાગીદારીને નોંધપાત્ર રીતે મજબૂત બનાવે છે. ન્યુઝીલેન્ડે આગામી 15 વર્ષોમાં ભારતમાં 20 બિલિયન યુએસ ડોલરના રોકાણની સુવિધા આપવાની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવી છે, જે ભારતની 'મેક ઇન ઇન્ડિયા' વિઝન હેઠળ ઉત્પાદન, માળખાગત સુવિધા, સેવાઓ, નવીનતા અને રોજગારને ટેકો આપશે. ભારતીય સાહસોને પણ ન્યુઝીલેન્ડમાં તેમની હાજરીથી અને વ્યાપક પેસિફિક આઇલેન્ડ બજારો સુધી પહોંચવાથી લાભ થવાની અપેક્ષા છે.

તુલનાત્મક નિયમનકારો પાસેથી GMP અને GCP નિરીક્ષણ અહેવાલોની સ્વીકૃતિ સક્ષમ કરીને ઝડપી નિયમનકારી પહોંચ દ્વારા ફાર્મા અને મેડિકલ ઉપકરણોને પ્રોત્સાહન મળશે, જેમાં US FDA, EMA, UK MHRA અને અન્ય તુલનાત્મક નિયમનકારોની મંજૂરીઓનો સમાવેશ થાય છે. આનાથી ડુપ્લીકેટ નિરીક્ષણો ઘટશે, અનુપાલન ખર્ચ ઓછો થશે અને ઉત્પાદન મંજૂરીઓ ઝડપી બનશે, જેનાથી ન્યુઝીલેન્ડમાં ભારતના ફાર્માસ્યુટિકલ અને તબીબી ઉપકરણોની નિકાસમાં વૃદ્ધિ થશે.

ભૌગોલિક સંકેતો (Geographical Indications) પર પ્રતિબદ્ધતા લંબાવવામાં આવી છે, જેમાં ભારતના વાઇન, સ્પિરિટ અને 'અન્ય માલસામાન'ની નોંધણીની સુવિધા માટે તેના કાયદામાં સુધારો કરવાનો સમાવેશ થાય છે - જે લાભ ન્યુઝીલેન્ડ દ્વારા EU ને આપવામાં આવ્યો હતો - જે નિર્ધારિત સમયમર્યાદામાં પૂર્ણ કરવામાં આવશે.

આયુષ, સંસ્કૃતિ, મત્સ્યઉદ્યોગ, ઓડિયો વિઝ્યુઅલ, પ્રવાસન, વનસંવર્ધન, બાગાયત અને પરંપરાગત જ્ઞાન પ્રણાલીઓમાં સહયોગ માટે સહમતી સધાઈ છે. FTA ભારતની આયુષ પ્રણાલીઓને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પ્રોત્સાહન આપે છે, મેડિકલ વેલ્યુ ટ્રાવેલને પ્રોત્સાહિત કરે છે અને ભારતને વૈશ્વિક વેલનેસ હબ તરીકે સ્થાપિત કરે છે.

ટેરિફ ઉદારીકરણ ઉપરાંત, FTA માં ઉન્નત નિયમનકારી સહકાર, પારદર્શિતા અને સુવ્યવસ્થિત કસ્ટમ્સ, સેનિટરી અને ફાયટો-સેનિટરી (SPS) પગલાં અને વ્યાપારમાં તકનીકી અવરોધો (TBT) ના શિસ્ત દ્વારા બિન-ટેરિફ અવરોધોને દૂર કરવાની જોગવાઈઓ શામેલ છે. તમામ પ્રણાલીગત સુવિધાઓ અને આયાત માટેની ફાસ્ટ-ટ્રેક મિકેનિઝમ્સ જે આપણી ઉત્પાદિત નિકાસ માટે ઇનપુટ્સ તરીકે કામ કરે છે તે સુનિશ્ચિત કરે છે કે ટેરિફ કન્સેશન્સ અસરકારક અને અર્થપૂર્ણ માર્કેટ એક્સેસમાં રૂપાંતરિત થાય.

ભારત-ન્યુઝીલેન્ડ આર્થિક જોડાણમાં સતત ગતિ જોવા મળી છે. દ્વિપક્ષીય મર્ચેન્ડાઇઝ વ્યાપાર 2024-25 માં 1.3 બિલિયન યુએસ ડોલર સુધી પહોંચ્યો હતો, જ્યારે માલસામાન અને સેવાઓનો કુલ વ્યાપાર 2024 માં આશરે 2.4 બિલિયન યુએસ ડોલર રહ્યો હતો, જેમાં સેવાઓનો વ્યાપાર એકલો 1.24 બિલિયન યુએસ ડોલર સુધી પહોંચ્યો હતો, જેનું નેતૃત્વ પ્રવાસ, IT અને વ્યવસાયિક સેવાઓએ કર્યું હતું. FTA આ સંબંધની સંપૂર્ણ ક્ષમતાને અનલૉક કરવા માટે એક સ્થિર અને અનુમાનિત માળખું પૂરું પાડે છે.

માનનીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના વિઝનરી નેતૃત્વ હેઠળ આ વર્ષે પૂર્ણ થયેલી ત્રીજી FTA, ભારત-ન્યુઝીલેન્ડ મુક્ત વ્યાપાર સમજૂતી નવી પેઢીની વ્યાપાર ભાગીદારીનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. તે વિકસિત ભારત 2047 ના વિઝન હેઠળ વૈશ્વિક સ્તરે સ્પર્ધાત્મક, સર્વસમાવેશક અને સ્થિતિસ્થાપક અર્થતંત્ર બનવાની ભારતની સફરમાં એક મહત્વપૂર્ણ કદમ છે.

SM/NP/GP/JD