કેન્દ્રીય શ્રમ અને રોજગાર અને યુવા બાબતો અને રમતગમત મંત્રી ડૉ. મનસુખ માંડવિયા સામાજિક વિકાસ માટે બીજા વિશ્વ શિખર સંમેલન માટે કતારના દોહામાં છે, જ્યાં તેમણે ઉચ્ચ-સ્તરીય ગોળમેજી અને પૂર્ણ સત્રમાં ગરીબી નાબૂદી અને સામાજિક સુરક્ષામાં ભારતની પરિવર્તનશીલ યાત્રા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો.

ગઈકાલે નીતિ આયોગ દ્વારા "પાથવેઝ આઉટ ઓફ પોવર્ટીઃ ઈન્ડિયાઝ એક્સ્પિરિયન્સ ઈન એમ્પાવરિંગ ધ લાસ્ટ માઈલ" વિષય પર આયોજિત એક સાઇડ ઇવેન્ટમાં ડૉ. માંડવિયાએ લગભગ 250 મિલિયન લોકોને બહુપરીમાણીય ગરીબીમાંથી બહાર કાઢવા અને તેની વસ્તીના 64% થી વધુ લોકો સુધી સામાજિક સુરક્ષા કવરેજ વિસ્તારવામાં ભારતની સિદ્ધિઓ દર્શાવી હતી. તેમણે ભાર મૂક્યો કે મહિલાઓ અને બાળકો ભારતના વિકાસ વિઝનમાં કેન્દ્ર સ્થાને છે, 118 મિલિયનથી વધુ શાળાના બાળકો મધ્યાહન ભોજન મેળવે છે અને લાખો મહિલાઓ સ્વ-સહાય જૂથોમાં એકત્ર થઈ છે જે પાયાના સ્તરે ઉદ્યોગસાહસિકતાને પ્રોત્સાહન આપે છે.

મંત્રીશ્રીએ ભાર મૂક્યો કે JAM ટ્રિનિટી (જન ધન, આધાર, મોબાઇલ) દ્વારા ભારતની ડિજિટલ ક્રાંતિએ કલ્યાણકારી વિતરણમાં પરિવર્તન લાવ્યું છે, પારદર્શિતા અને સમાવેશને સુનિશ્ચિત કર્યું છે. તેમણે ભાર મૂક્યો કે સ્કીલ ઇન્ડિયા મિશન હેઠળ 14 મિલિયનથી વધુ યુવાનોને તાલીમ આપવામાં આવી છે અને નવી પ્રધાનમંત્રી વિકસિત ભારત રોજગાર યોજના 35 મિલિયન વધુ ઔપચારિક નોકરીઓનું સર્જન કરશે.

ડૉ. માંડવિયાએ ગઈકાલે આંતરરાષ્ટ્રીય શ્રમ સંગઠન (ILO) દ્વારા આયોજિત ગ્લોબલ કોએલિશન ફોર સોશિયલ જસ્ટિસના સ્પોટલાઇટ સેશનમાં પણ ભાગ લીધો હતો. તેમણે સામાજિક ન્યાય અને જવાબદાર વ્યવસાયિક આચરણને આગળ વધારવા માટે ભારતની દ્રઢ પ્રતિબદ્ધતાનો પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો. કેન્દ્રીય મંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે ભારતે 2017 અને 2023 વચ્ચે 170 મિલિયનથી વધુ નોકરીઓનું સર્જન કર્યું છે, જેમાં બેરોજગારી 6%થી ઘટીને 3.2% થઈ છે અને મહિલાઓની કાર્યબળ ભાગીદારી લગભગ બમણી થઈ છે.

પોતાના સંબોધનમાં, ડૉ. માંડવિયાએ સામાજિક ન્યાય પર વૈશ્વિક સંવાદને પ્રોત્સાહન આપવા બદલ ILO અને ગ્લોબલ કોએલિશનની પ્રશંસા કરી. તેમણે યાદ કર્યું કે ભારતે ફેબ્રુઆરી 2025માં સામાજિક ન્યાય પર પ્રથમ પ્રાદેશિક સંવાદનું આયોજન કર્યું હતું, જ્યાં ભારતના સૌથી મોટા નોકરીદાતા ફેડરેશન અને કામદાર સંઘ સહિત 21થી વધુ સંગઠનોએ ગઠબંધનમાં જોડાવાનું વચન આપ્યું હતું.

કેન્દ્રીય મંત્રીએ ભારતના મજબૂત સામાજિક સુરક્ષા ઇકોસિસ્ટમ પર પણ ભાર મૂક્યો, જેમાં કર્મચારી ભવિષ્ય નિધિ સંગઠન (EPFO) 78 મિલિયનથી વધુ સભ્યોને સેવા આપે છે અને કર્મચારી રાજ્ય વીમા નિગમ (ESIC) 158 મિલિયન વીમાધારક વ્યક્તિઓ અને આશ્રિતોને આરોગ્ય અને સામાજિક સુરક્ષા પૂરી પાડે છે. તેમણે નોંધ્યું કે ઈ-શ્રમ પ્લેટફોર્મ, 310 મિલિયનથી વધુ અસંગઠિત કામદારોને આવરી લે છે, જે સામાજિક સુરક્ષા અને વધુ સારી નીતિનિર્માણની સરળ ઍક્સેસને સક્ષમ બનાવે છે.

ડૉ. માંડવિયાએ મુખ્ય વૈશ્વિક સમકક્ષો સાથે દ્વિપક્ષીય બેઠકોની શ્રેણી પણ યોજી હતી:

• કતારના સામાજિક વિકાસ અને પરિવાર મંત્રી શ્રીમતી બુથૈના બિંત અલી અલ જબર અલ નુઆઈમી સાથેની મુલાકાત દરમિયાન, ડૉ. માંડવિયાએ કતારના ઉષ્માભર્યા આતિથ્ય અને બંને દેશો વચ્ચેના મજબૂત લોકો-થી-લોકોના સંબંધોની પ્રશંસા કરી હતી. બંને પક્ષોએ સામાજિક સુરક્ષા, પરિવાર કલ્યાણ અને ડિજિટલ નવીનતામાં સહયોગ વધારવાની ચર્ચા કરી હતી. ડૉ. માંડવિયાએ ભારત દ્વારા તેની વસ્તીના 64%થી વધુ લોકો સુધી સામાજિક સુરક્ષાના વિસ્તરણ અને તેના ડિજિટલ માળખાગત સુવિધાઓની સફળતા પર પ્રકાશ પાડ્યો, જેમાં કતારમાં UPI ની વધતી જતી સ્વીકૃતિનો સમાવેશ થાય છે.

• ડૉ. માંડવિયાએ રોમાનિયાના શ્રમ અને સામાજિક એકતા મંત્રી શ્રી પેટ્રે-ફ્લોરીન મેનોલને મળ્યા અને ભારત અને રોમાનિયા વચ્ચે લાંબા સમયથી ચાલતી 77 વર્ષની ભાગીદારી અંગે ચર્ચા કરી હતી. તેમણે 2015 માં 19%થી વધારીને 2025 માં 64.3% કરવામાં ભારતની મોટી પ્રગતિ પર પ્રકાશ પાડ્યો, જેનાથી 940 મિલિયનથી વધુ લોકોને ફાયદો થયો છે. બંને પક્ષોએ કૌશલ્ય વિકાસ, ભાષા અને સાંસ્કૃતિક તાલીમ અને શ્રમ ગતિશીલતાને મજબૂત બનાવવા માટે શિક્ષણ-થી-રોજગાર (E2E) પહેલ પર ચર્ચા કરી હતી.

• • ILOના ડિરેક્ટર જનરલ શ્રી ગિલ્બર્ટ એફ. હોંગબો સાથેની તેમની મુલાકાતમાં, કેન્દ્રીય મંત્રીએ ILO સાથે ભારતની મજબૂત ભાગીદારીને પુનઃપુષ્ટિ કરી અને વિકાસલક્ષી વૈશ્વિક શ્રમ કાર્યસૂચિને આગળ વધારવાના તેના પ્રયાસોની પ્રશંસા કરી હતી. બંને પક્ષોએ સામાજિક સુરક્ષા, કૌશલ્ય અને શ્રમ ગતિશીલતામાં ઊંડા સહયોગની ચર્ચા કરી, અને વ્યવસાયોના આંતરરાષ્ટ્રીય વર્ગીકરણ માટે શક્યતા અભ્યાસ પર તાજેતરના MoUનું સ્વાગત કર્યું હતું. ડૉ. માંડવિયાએ ભારતના ડિજિટલ જાહેર માળખાગત સુવિધાઓ અને e-Shram પ્લેટફોર્મ દ્વારા સામાજિક સુરક્ષાના વિસ્તરણ તેમજ ગિગ અને પ્લેટફોર્મ કામદારોને પેન્શન કવરેજ વિસ્તારવા માટેની પહેલો પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે 2026માં તેના BRICS પ્રેસિડેન્સી દરમિયાન ILOના ટેકનિકલ જોડાણમાં ભારતનો રસ પણ વ્યક્ત કર્યો હતો.
• • રશિયન ફેડરેશનના શ્રમ અને સામાજિક સુરક્ષા મંત્રી શ્રી એન્ટોન ઓલેગોવિચ કોટ્યાકોવ સાથેની તેમની મુલાકાત દરમિયાન, ડૉ. માંડવિયાએ ભારત અને રશિયા વચ્ચેની ખાસ અને વિશેષાધિકૃત વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીને પુનઃપુષ્ટિ કરી અને UN, G20 અને BRICS જેવા બહુપક્ષીય મંચો પર તેમના ગાઢ સહયોગની પ્રશંસા કરી હતી. તેમણે 2026માં તેના આગામી BRICS પ્રેસિડેન્સી દરમિયાન રશિયા સાથે નજીકથી કામ કરવાનો ભારતનો ઇરાદો વ્યક્ત કર્યો હતો.

• ડૉ. માંડવિયાએ સમિટ દરમિયાન સામાજિક અધિકારો અને કૌશલ્ય માટેના EU એક્ઝિક્યુટિવ વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ શ્રીમતી રોક્સાના મિન્ઝાટુને પણ મળ્યા હતા. તેમણે ઔપચારિક રોજગાર સર્જન, મહિલા કાર્યબળ ભાગીદારી અને સામાજિક સુરક્ષા કવરેજના વિસ્તરણમાં ભારતની પ્રગતિની રૂપરેખા આપી હતી. મંત્રીએ EUમાં ઉભરતી કૌશલ્ય માંગને પહોંચી વળવા માટે માળખાગત શ્રમ ગતિશીલતા ભાગીદારીની શોધ કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો અને ભાષા અને સોફ્ટ-સ્કિલ તાલીમના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો.

ડૉ. માંડવિયાએ કતારમાં ભારતીય સમુદાય સાથે પણ વાતચીત કરી, ભારત-કતાર ભાગીદારીના મુખ્ય આધારસ્તંભ તરીકે 8 લાખથી વધુ મજબૂત ડાયસ્પોરા પર તેમની પ્રામાણિકતા, કુશળતા અને યોગદાન માટે ગર્વ વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે વ્યૂહાત્મક ભાગીદારી સુધી પહોંચવા અને વેપાર અને ઊર્જામાં સહયોગ વધારવા સહિત દ્વિપક્ષીય સંબંધોના ગાઢ બનતા સ્તર પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. મંત્રીએ વિકસિત ભારત 2047 વિઝન હેઠળ ભારતના ઝડપી આર્થિક વિકાસ, ડિજિટલ પરિવર્તન, કૌશલ્ય પહેલ અને માળખાગત વિકાસ વિશે સમુદાયને માહિતી આપી, અને પુષ્ટિ આપી કે ભારતીય ડાયસ્પોરા રાષ્ટ્રની પ્રગતિમાં એક મહત્વપૂર્ણ ભાગીદાર રહે છે.