કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને મંત્રી સહકાર શ્રી અમિત શાહ આવતીકાલે મુંબઈના માઝગાંવ ડોક ખાતે અત્યાધુનિક ડીપ-સી ફિશિંગ વેસલ્સનું વિતરણ કરશે. મહારાષ્ટ્રના મુખ્યમંત્રી શ્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસ; મહારાષ્ટ્રના નાયબ મુખ્યમંત્રી શ્રી એકનાથ શિંદે અને શ્રી અજિત પવાર અને કેન્દ્રીય રાજ્ય મંત્રી (સહકાર) શ્રી મુરલીધર મોહોલ આ પ્રસંગે હાજર રહેશે.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહ દ્વારા લાભાર્થીઓને ડીપ-સી ફિશિંગ વેસલ્સની સોંપણી સહકારી-આગેવાની હેઠળ ડીપ-સી ફિશિંગ વેસલ્સનો ઐતિહાસિક સીમાચિહ્નરૂપ બનશે જે માછીમારી ક્ષેત્રમાં આત્મનિર્ભરતા, ટકાઉપણું અને સહકારી સંસ્થાઓને સશક્ત બનાવવા માટેની ભારતની પ્રતિબદ્ધતાનું પ્રતીક બનશે.

મહારાષ્ટ્ર સરકાર, રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમ (NCDC) અને ભારત સરકારના મત્સ્ય વિભાગ તરફથી નાણાકીય સહાય સાથે 1.2 કરોડ રૂપિયાના યુનિટ ખર્ચ સાથે ડીપ-સી ફિશિંગ વેસલ્સ પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના હેઠળ લાભાર્થીઓને આપવામાં આવી રહ્યા છે. આ પહેલ આત્મનિર્ભર ભારતના વિઝનને સાકાર કરવા અને વાદળી અર્થતંત્રને મજબૂત બનાવવાની મોદી સરકારની પ્રતિબદ્ધતાનો પુરાવો છે. પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વ હેઠળ, તે ભારતના દરિયાઈ મત્સ્યઉદ્યોગ ક્ષેત્રને આધુનિક બનાવવા, ઊંડા સમુદ્રમાં માછીમારી ક્ષમતા વધારવા અને દરિયાકાંઠાના પ્રદેશોમાં સહકારી-આધારિત વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવાની દિશામાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. તેનો ઉદ્દેશ્ય ભારતીય EEZ અને ઉચ્ચ સમુદ્રમાં માછીમારી સંસાધનોનું અન્વેષણ કરવાનો છે.

સહકારી અને FFPO દ્વારા સહકારી-આધારિત ઊંડા સમુદ્રમાં માછીમારી પહેલને વેગ આપવા માટે, મત્સ્યઉદ્યોગ વિભાગ, મત્સ્યઉદ્યોગ, પશુપાલન અને ડેરી મંત્રાલય, ભારત સરકાર અને સહકારી વિભાગ, સહકારી મંત્રાલય, ભારત સરકાર દ્વારા એક સંયુક્ત કાર્યકારી જૂથ (JWG)ની રચના કરવામાં આવી છે.

ભારતનો દરિયાઈ મત્સ્યઉદ્યોગ ક્ષેત્ર પરંપરાગત રીતે સામાન્ય ધોરણે કાર્યરત છે, જેમાં માછીમારો પરંપરાગત જહાજો અને તકનીકો પર આધાર રાખે છે, સામાન્ય રીતે દરિયાકાંઠાથી માત્ર 40-60 નોટિકલ માઇલ સુધી જ સાહસ કરે છે. આ મર્યાદિત કાર્યકારી શ્રેણીને કારણે માછલી પકડવાની માત્રા અને આર્થિક વળતર મર્યાદિત છે.

આ પહેલ મત્સ્યઉદ્યોગ સહકારી મંડળીઓ અને FFPOને ભારતના વિશિષ્ટ આર્થિક ક્ષેત્ર (EEZ) અને ઉચ્ચ સમુદ્રોની વિશાળ સંભાવનાનો ટકાઉ ઉપયોગ કરવા માટે સશક્ત બનાવશે, ખાસ કરીને લક્ષદ્વીપ અને આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓ જેવા પ્રદેશોમાં. તે ટુના જેવા ઉચ્ચ-મૂલ્યના માછીમારી ક્ષેત્રમાં નવી તકો ખોલવાની અપેક્ષા રાખે છે, જેનાથી ભારતના સીફૂડ નિકાસમાં વધારો થશે અને દરિયાકાંઠાની આજીવિકાને મજબૂત બનાવવામાં આવશે.

પૃષ્ઠભૂમિ - કાર્યક્રમનું મહત્વ

માઝગાંવ ડોક ખાતે ઊંડા સમુદ્રમાં માછીમારીના જહાજોનું ઉદ્ઘાટન ભારતના દરિયાઈ માછીમારી માળખાના આધુનિકીકરણમાં એક મહત્વપૂર્ણ ક્ષણ રજૂ કરે છે. આ નવા બનેલા જહાજો અદ્યતન તકનીકોથી સજ્જ છે જે દરિયાઈ સંસાધનોના ટકાઉ સંગ્રહને સક્ષમ બનાવે છે, ન્યૂનતમ ઇકોલોજીકલ વિક્ષેપને સુનિશ્ચિત કરે છે અને આર્થિક વળતરને મહત્તમ બનાવે છે. ઓનબોર્ડ ડિજિટલ સિસ્ટમ્સનું એકીકરણ ટ્રેસેબિલિટી, સલામતી અને કાર્યકારી કાર્યક્ષમતામાં વધારો કરશે, જે ભારતની દરિયાઈ પ્રથાઓને જવાબદાર માછીમારીના વૈશ્વિક ધોરણો સાથે સંરેખિત કરશે.

કાર્યક્રમનું કેન્દ્રિય ધ્યાન માછીમારી સહકારી મંડળીઓને મજબૂત બનાવવાનું છે, જે દરિયાકાંઠાના સમુદાયોને સશક્ત બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. આ પહેલ ફિશ ફાર્મર પ્રોડ્યુસર ઓર્ગેનાઇઝેશન (FFPOs) અને સહકારી મંડળીઓના વિકાસ અને સ્કેલિંગને સમર્થન આપે છે, જે તેમને આત્મનિર્ભર સંસ્થાઓ તરીકે કાર્ય કરવા સક્ષમ બનાવે છે. મહત્વનું છે કે, આ પહેલ મહિલાઓની આગેવાની હેઠળના સહકારી સાહસોને પ્રોત્સાહન આપવા પર ભાર મૂકે છે, દરિયાકાંઠાના સમુદાયોમાં સમાવિષ્ટ વિકાસ, નેતૃત્વ અને સામાજિક-આર્થિક પરિવર્તન ચલાવવામાં તેમની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકાને ઓળખે છે.

આ કાર્યક્રમમાં મત્સ્યઉદ્યોગના લેન્ડસ્કેપમાં પરિવર્તન લાવવાના ઉદ્દેશ્યથી સરકારી યોજનાઓ અને સંસ્થાકીય સહાયક પદ્ધતિઓના સમન્વય પર પણ પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે. પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના (PMMSY) અને મત્સ્યઉદ્યોગ અને જળચરઉદ્યોગ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડેવલપમેન્ટ ફંડ (FIDF) જેવી યોજનાઓ દરિયાઈ ઉત્પાદનો માટે કોલ્ડ-ચેઇન અને મૂલ્ય-ચેઇન ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર વિકસાવવા, માછીમારી ઉત્પાદનોની ગુણવત્તા, શેલ્ફ-લાઇફ અને વેચાણક્ષમતા વધારવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. વધુમાં, બજારની પહોંચ સુધારવા, વધુ સારી કિંમત પ્રાપ્તિ અને આર્થિક ટકાઉપણું સુનિશ્ચિત કરવા માટે પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે.

અંતે, ભારતના વાદળી અર્થતંત્રને આગળ વધારવા અને દરિયાકાંઠાની આજીવિકાને સુરક્ષિત કરવામાં મત્સ્યઉદ્યોગ સહકારી મંડળીઓની વ્યૂહાત્મક ભૂમિકા પર ભાર મૂકવામાં આવશે. ઊંડા સમુદ્રમાં માછીમારી પહેલ દરિયાકાંઠાના પટ્ટાઓમાં નોંધપાત્ર રોજગારીની તકો ઉત્પન્ન કરશે, જે સામાજિક-આર્થિક ઉત્થાનમાં ફાળો આપશે તેવી અપેક્ષા છે. તે ભારતના સીફૂડ નિકાસને પણ મજબૂત બનાવશે, વૈશ્વિક દરિયાઈ વેપારમાં દેશની સ્થિતિને મજબૂત બનાવશે. ટકાઉ માછીમારી પ્રથાઓ અને જવાબદાર સંસાધન વ્યવસ્થાપનને પ્રોત્સાહન આપીને, આ પહેલ દરિયાઈ ઇકોસિસ્ટમના લાંબા ગાળાના સ્વાસ્થ્યનું રક્ષણ કરતી વખતે ખોરાક અને પોષણ સુરક્ષાના રાષ્ટ્રીય લક્ષ્યોને સમર્થન આપે છે.

SM/DK/GP/JD