प्रधानमन्त्री श्री नरेन्द्र मोदीले आज मिजोरमको आइजोलमा 9,000 करोड रुपियाँभन्दा अधिकका विकास कार्यहरूको शिलान्यास र उद्घाटन गरे। यी परियोजनाहरूले रेलवे, सडक, ऊर्जा, खेलकुद लगायतका धेरै क्षेत्रहरूलाई सहयोग गर्नेछन्। भिडियो कन्फरेन्सको माध्यमद्वारा भेलालाई सम्बोधन गर्दै प्रधानमन्त्रीले नीलो पहाडको सुन्दर भूमिको हेरचाह गर्ने पूज्य भगवान् पाथियनलाई नमन गरे। उनले दुःख व्यक्त गर्दै भने अनुसार आफू मिजोरमको लेङ्पुई विमानस्थलमा उपस्थित थिए र खराब मौसमका कारण आइजोलमा जनतासँग भेटघाट गर्न सकेनन्। यी परिस्थितिहरूको बाबजुद पनि प्रधानमन्त्रीले यस माध्यमबाट पनि जनताको माया र स्नेह महसुस गर्न सक्ने टिप्पणी गरे।

उनले के कुरामा प्रकाश पार्न चाहे भने स्वतन्त्रता आन्दोलन होस् वा राष्ट्र निर्माण, श्री मोदीले भने कि मिजोरमका जनता सधैँ योगदान दिन अगाडि आएका छन्। उनले भने अनुसार लालनु रोपुइलियानी र पासलथा खुआङचेरा जस्ता विभूतिहरूको आदर्शले राष्ट्रलाई प्रेरणा दिइरहेको छ। श्री मोदीले यस कुरामा जोड दिए कि बलिदान र सेवा, साहस र करुणा, मिजो समाजमा गहिरो रूपमा गाडिएका मूल्यहरू हुन्। “आज, मिजोरमले भारतको विकास यात्रामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलिरहेको छ”, प्रधानमन्त्रीले भने।

राष्ट्रको लागि, विशेष गरी मिजोरमका जनताको लागि यो दिनलाई ऐतिहासिक बताउँदै श्री मोदीले भने, “आजदेखि आइजोल भारतको रेलवे मानचित्रमा हुनेछ।” अतीतको सम्झना गर्दै प्रधानमन्त्रीले केही वर्षअघि आइजोल रेलवे लाइनको शिलान्यास गर्ने अवसर पाएको उल्लेख गरे। उनले गर्वका साथ रेलवे लाइन राष्ट्रका जनतालाई समर्पित गरे। श्री मोदीले जोड दिए कि कठिन भूभाग सहित धेरै चुनौतीहरूको बाबजुद, बैराबी-साइरङ रेल लाइन अब वास्तविकतामा परिणत भएको छ। उनले इञ्जिनियरहरूको कौशल र कामदारहरूको भावनाको प्रशंसा गर्दै उनीहरूको प्रयासले यो उपलब्धि सम्भव भएको बताए।

जनता र राष्ट्रको हृदयसँग सधैँ प्रत्यक्ष रूपमा जोडिएको कुरा पुष्टि गर्दै प्रधानमन्त्रीले घोषणा गरे कि पहिलो पटक, मिजोरमको साइरङलाई राजधानी एक्सप्रेसद्वारा दिल्लीसँग सिधै जोडिनेछ। उनले जोड दिँदै भने अनुसार यो केवल रेलवे जडान मात्र होइन, तर रूपान्तरणको जीवन रेखा हो र यसले मिजोरमका जनताको जीवन र जीविकोपार्जनमा क्रान्ति ल्याउनेछ। श्री मोदीले के कुरामा प्रकाश पारे भने मिजोरमका किसान र व्यवसायहरू अब देशभरिका धेरै बजारहरूमा पुग्न सक्षम हुनेछन्। उनले उल्लेख गरे अनुसार मानिसहरूले शिक्षा र स्वास्थ्य सेवाका लागि थप विकल्पहरूमा पहुँच पाउनेछन्। प्रधानमन्त्रीले अघि भने अनुसार यो विकासले पर्यटन, परिवहन र आतिथ्य क्षेत्रहरूमा पनि रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना गर्नेछ।

प्रधानमन्त्रीले लामो समयदेखि देशका केही राजनीतिक दलहरूले भोट ब्याङ्कको राजनीति गरेको बताए। उनले भने अनुसार उनीहरूको ध्यान अधिक मत र सीट भएका ठाउँहरूमा केन्द्रित रह्यो। फलस्वरूप, मिजोरम जस्ता राज्यहरू सहित सम्पूर्ण पूर्वोत्तरले यस मनोवृत्तिको कारणले धेरै पीडा भोग्यो। श्री मोदीले जोड दिए अनुसार वर्तमान दृष्टिकोण धेरै फरक छ र पहिले बेवास्ता गरिएकाहरू अब अग्रपङ्क्तिमा छन्। उनले थपे कि पहिले सीमान्तकृतहरू अब मुख्यधाराको हिस्सा बनेका छन्। प्रधानमन्त्रीले उल्लेख गरे अनुसार पछिल्ला 11 वर्षदेखि सरकारले पूर्वोत्तरको विकासको लागि निरन्तर काम गरिरहेको छ। उनले यो क्षेत्र भारतको विकास इञ्जिन बन्दै गएको पुष्टि गरे।

वर्षौँदेखि पूर्वोत्तरका धेरै राज्यहरू पहिलो पटक भारतको रेल मानचित्रमा राखिएको कुरालाई जोड दिँदै प्रधानमन्त्रीले प्रकाश पारे कि भारत सरकारले ग्रामीण सडक र राजमार्ग, मोबाइल र इन्टरनेट कनेक्टिभिटी, बिजुली, नलको पानी र एलपीजी कनेक्शनहरू - सबै प्रकारका कनेक्टिभिटीलाई सुदृढ पार्न लगनशीलताका साथ काम गरेको छ। उनले हवाई यात्राको लागि उडान योजनाबाट मिजोरमले पनि लाभ उठाउने घोषणा गरे र यस क्षेत्रमा चाँडै हेलिकप्टर सेवा शुरु हुने जानकारी दिए। उनले भने अनुसार, यसले मिजोरमका दुर्गम क्षेत्रहरूमा पहुँचमा उल्लेखनीय सुधार गर्नेछ।

“एक्ट ईस्ट नीति र उदीयमान पूर्वोत्तर आर्थिक करिडोर दुवैमा मिजोरमको प्रमुख भूमिका छ”, प्रधानमन्त्रीले भने। उनले कलादान बहु-मोडल ट्रान्जिट परिवहन परियोजना र साइरङ-ह्माङबुचुआ रेल लाइनको साथ मिजोरम दक्षिण पूर्व एशिया हुँदै बङ्गालको खाडीमा जोडिने बताए। उनले यो कनेक्टिभिटीले पूर्वोत्तर भारत र दक्षिण पूर्व एशियाभरि व्यापार र पर्यटनलाई बढावा दिने कुरामा पनि जोड दिए।

मिजोरम प्रतिभाशाली युवाहरूले भरिपूर्ण रहेको कुरालाई जोड दिँदै श्री मोदीले सरकारको लक्ष्य उनीहरूलाई सशक्त बनाउनु रहेको कुरामा जोड दिए। उनले जानकारी दिए अनुसार मिजोरममा 11 एकलव्य आवासीय विद्यालयहरू पहिले नै स्थापना भइसकेका छन् र थप 6 वटा विद्यालयहरू शुरु गर्ने काम भइरहेको छ। प्रधानमन्त्रीले पूर्वोत्तर स्टार्ट-अपहरूको लागि प्रमुख केन्द्रको रूपमा उदाइरहेको कुरामा प्रकाश पारे। उनले यस क्षेत्रमा हाल लगभग 4,500 स्टार्ट-अप र 25 इन्क्यूबेटरहरू सञ्चालनमा रहेकोमा खुशी व्यक्त गरे। उनले टिप्पणी गरे अनुसार मिजोरमका युवाहरूले यस आन्दोलनमा सक्रिय रूपमा भाग लिइरहेका छन् र आफ्नो र अरूको लागि नयाँ अवसरहरू सिर्जना गरिरहेका छन्।

भारत वैश्विक खेलकुदको लागि एक महत्वपूर्ण केन्द्रको रूपमा द्रुत गतिमा उदाइरहेको कुरामा जोड दिँदै प्रधानमन्त्रीले यो विकासले देशमा खेलकुद अर्थतन्त्रलाई पनि जन्म दिइरहेको टिप्पणी गरे। उनले खेलकुदमा मिजोरमको समृद्ध परम्परालाई प्रकाश पारे तथा फुटबल र अन्य विषयहरूमा धेरै च्याम्पियनहरू उत्पादन गर्न यसको योगदानलाई उल्लेख गरे। उनले सरकारका खेलकुद नीतिहरूले मिजोरमलाई पनि फाइदा पुर्याइरहेका छन् भनी पुष्टि गरे। खेलो इण्डिया योजना अन्तर्गत, श्री मोदीले आधुनिक खेलकुद पूर्वाधार निर्माणको लागि सहयोग प्रदान गरिरहेको धारणा राखे। उनले जानकारी दिए अनुसार सरकारले हालै राष्ट्रिय खेलकुद नीति - खेलो इण्डिया खेल नीति - पेश गरेको छ। उनले जोड दिए अनुसार यो पहलले मिजोरमका युवाहरूका लागि अवसरका नयाँ ढोकाहरू खोल्नेछ।

प्रधानमन्त्रीले देशभित्र र विदेशमा पूर्वोत्तरको सुन्दर संस्कृतिको राजदूतको भूमिका खेल्न पाउँदा ठूलो खुशी व्यक्त गरे। उनले पूर्वोत्तरको सम्भावना प्रदर्शन गर्ने प्लेटफर्महरूलाई प्रोत्साहन गर्ने महत्त्वमाथि जोड दिए। केही महिनाअघि दिल्लीमा आयोजित अष्ट लक्ष्मी महोत्सवमा आफ्नो सहभागितालाई सम्झँदै श्री मोदीले महोत्सवले पूर्वोत्तरको कपडा, शिल्प, जीआई-ट्याग गरिएका उत्पादहरू र पर्यटन सम्भावना प्रदर्शन गरेको उल्लेख गरे। राइजिङ नर्थ ईस्ट समिटमा प्रधानमन्त्रीले निवेशकहरूलाई यस क्षेत्रको विशाल सम्भावनाको फाइदा उठाउनका लागि प्रोत्साहित गरेको र सम्मेलनले ठूलो निवेश र परियोजनाहरूको लागि मार्ग प्रशस्त गरिरहेको बताए। श्री मोदीले थप टिप्पणी गरे अनुसार भोकल फर लोकल पहलले पूर्वोत्तरका कारिगर र किसानहरूलाई धेरै फाइदा हुन्छ अनि यसले मिजोरमको बाँस उत्पादन, जैविक अदुवा, हर्दी र केराहरू प्रख्यात रहेको कुरा प्रकाश पारे।

सरकारले जीवनयापनको सहजता र व्यवसाय गर्न सहजतालाई बढावा दिन निरन्तर कदम चालिरहेको कुरालाई जोड दिँदै प्रधानमन्त्रीले भने, अघिल्लो पुस्ताका जीएसटी सुधारहरू हालसालै लागू गरिएको छ र यसको अर्थ धेरै उत्पादहरूमा कम कर हुनेछ, जसले परिवारहरूको जीवनलाई सजिलो बनाउँछ। उनले स्मरण गर्दै 2014 भन्दा पहिले, टूथपेस्ट, साबुन र तेल जस्ता दैनिक आवश्यक वस्तुहरूमा पनि 27% कर लगाइएको बताए। आज, उनले उल्लेख गरे, यी वस्तुहरूमा केवल 5% जीएसटी लागू हुन्छ। श्री मोदीले टिप्पणी गरे कि विपक्षी शासनकालमा औषधि, परीक्षण किट र बीमा नीतिहरूमा भारी कर लगाइएको थियो। उनले भने अनुसार यसले स्वास्थ्य सेवा महँगो र सामान्य परिवारहरूको लागि बीमा पहुँचयोग्य बनाएको छ। उनले जोड दिए अनुसार आज यी सबै सेवा र उत्पादहरू किफायती भएका छन्। प्रधानमन्त्रीले थप जनाए अनुसार नयाँ जीएसटी दरहरूले क्यान्सर जस्ता गम्भीर रोगहरूको औषधि पनि सस्तो बनाउनेछ। उनले जानकारी दिए अनुसार 22 सेप्टेम्बरपछि, सिमेन्ट र निर्माण सामग्रीहरू पनि सस्ता हुनेछन्। श्री मोदीले उल्लेख गरे अनुसार स्कूटर र कारहरू उत्पादन गर्ने धेरै कम्पनीहरूले पहिले नै मूल्यहरू घटाइसकेका छन्। आगामी चाडपर्वको मौसम देशभरि अझ जीवन्त हुने कुरामा उनले विश्वास व्यक्त गरे।

प्रधानमन्त्रीले भने अनुसार सुधारहरूको एक भागको रूपमा, धेरैजसो होटलहरूमा जीएसटी केवल 5% मा घटाइएको छ। उनले टिप्पणी गरे अनुसार विभिन्न ठाउँहरूमा यात्रा गर्ने, होटलहरूमा बस्ने र बाहिर खाना खाने अब अझ किफायती हुनेछ। श्री मोदीले जोड दिए अनुसार यसले धेरै मानिसहरूलाई देशका विभिन्न भागहरूमा यात्रा गर्न, अन्वेषण गर्न र आनन्द लिनका लागि प्रोत्साहित गर्नेछ। उनले उल्लेख गरे अनुसार पूर्वोत्तर जस्ता पर्यटकीय केन्द्रहरूले यस परिवर्तनबाट विशेष रूपमा लाभ उठाउनेछन्।

“2025-26 को पहिलो त्रैमासिकमा भारतको अर्थतन्त्रले 7.8% को वृद्धि रेकर्ड गरेको छ। यसको अर्थ भारत विश्वको सबैभन्दा छिटो बढ्दो प्रमुख अर्थतन्त्र हो”, श्री मोदीले भने, देशले मेक इन इण्डिया र निर्यातमा पनि मजबुत वृद्धि देखिरहेको छ। अपरेशन सिन्दूरको सन्दर्भमा उनले टिप्पणी गरे कि देशले कसरी भारतीय सैनिकहरूले आतङ्कवादलाई प्रायोजन गर्नेहरूलाई पाठ सिकाएको देखेको छ। उनले भने अनुसार सम्पूर्ण देश सशस्त्र बलहरूको लागि गर्वले भरिएको छ। प्रधानमन्त्रीले जोड दिए अनुसार यस अपरेशनको क्रममा मेड-इन-इण्डिया हतियारहरूले राष्ट्रको सुरक्षामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए। उनले थप बताए अनुसार भारतको अर्थतन्त्र र उत्पादन क्षेत्रको वृद्धि राष्ट्रिय सुरक्षाको लागि महत्त्वपूर्ण छ।

प्रधानमन्त्रीले प्रत्येक नागरिक, प्रत्येक परिवार र प्रत्येक क्षेत्रको कल्याणको लागि सरकारको प्रतिबद्धतालाई पुन: पुष्टि गर्दै आफ्नो भाषण समाप्त गरे। उनले भने अनुसार विकसित भारत आफ्ना जनताको सशक्तिकरणको माध्यमद्वारा निर्माण गरिनेछ र मिजोरमका जनताले यस यात्रामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्नेछन् भन्ने विश्वास व्यक्त गरे। उनले आईजोललाई हार्दिक बधाई दिए तथा भारतको रेलवे मानचित्रमा सामेल भएकोमा स्वागत जनाए। उनले मौसमको कारणले गर्दा आइजोल भ्रमण गर्न नसके पनि चाँडै नै फेरि भेटघाट गर्ने कुरामा विश्वस्त रहेको कुरा दोहोर्याए।

यस कार्यक्रममा मिजोरमका राज्यपाल जनरल वी के सिंह, मिजोरमका मुख्यमन्त्री श्री लालदुहोमा, केन्द्रिय मन्त्री श्री अश्विनी वैष्णव कार्यक्रममा अन्य विशिष्ट व्यक्तिहरू उपस्थित थिए।

पृष्ठभूमि

विश्व स्तरीय पूर्वाधार र अन्तिम माइलसम्म कनेक्टिभिटीप्रतिको आफ्नो प्रतिबद्धता अनुरूप, प्रधानमन्त्रीले 8,070 करोड रुपियाँभन्दा अधिकको बैराबी-साइरङ नयाँ रेल लाइनको उद्घाटन गरे, जसले मिजोरमको राजधानीलाई पहिलो पटक भारतीय रेलवे नेटवर्कसँग जोडेको छ। चुनौतीपूर्ण पहाडी क्षेत्रमा निर्मित रेल लाइन परियोजनामा जटिल भौगोलिक परिस्थितिमा निर्माण गरिएका 45 सुरुङहरू छन्। यस अतिरिक्त, यसमा 55 वटा ठूला पुलहरू र 88 वटा साना पुलहरू पनि सामेल छन्। मिजोरम र देशको बाँकी भाग बीचको प्रत्यक्ष रेल जडानले क्षेत्रका मानिसहरूलाई सुरक्षित, कुशल र लागत-प्रभावी यात्रा विकल्प प्रदान गर्नेछ। यसले खाद्यान्न, मल र अन्य आवश्यक वस्तुहरूको समयमै र भरपर्दो आपूर्ति पनि सुनिश्चित गर्नेछ, जसले गर्दा समग्र रसद दक्षता र क्षेत्रीय पहुँच बढ्नेछ।

प्रधानमन्त्रीले यस अवसरमा तीन नयाँ एक्सप्रेस रेलहरू, साइरङ (आइजोल)-दिल्ली (आनन्द विहार टर्मिनल) राजधानी एक्सप्रेस, साइरङ-गुवाहाटी एक्सप्रेस र साइरङ-कोलकाता एक्सप्रेसलाई पनि झण्डा देखाएर उद्घाटन गरे। आइजोल अब राजधानी एक्सप्रेसको माध्यमद्वारात दिल्लीसँग सिधै जोडिनेछ। साइरङ-गुवाहाटी एक्सप्रेसले मिजोरम र असम बीचको आवागमनलाई सहज बनाउनेछ। साइरङ-कोलकाता एक्सप्रेसले मिजोरमलाई सिधै कोलकातासँग जोड्नेछ। यो बढ्दो कनेक्टिभिटीले अस्पताल, विश्वविद्यालय र बजारहरूमा पहुँच सुधार गर्नेछ, जसले गर्दा यस क्षेत्रभरि शैक्षिक, सांस्कृतिक र आर्थिक सम्बन्ध बलियो हुनेछ। यसले रोजगारीका अवसरहरू पनि सिर्जना गर्नेछ र यस क्षेत्रमा पर्यटनलाई उल्लेखनीय रूपमा बढावा दिनेछ।

सडक पूर्वाधारलाई ठूलो प्रोत्साहन गर्दै प्रधानमन्त्रीले धेरै सडक परियोजनाहरूको शिलान्यास गरे। यसमा आइजोल बाइपास रोड, थेनजवाल-सियालसुक रोड र खानकवन-रोङ्गुरा रोड सामेल छन्।

प्रधानमन्त्रीको पूर्वोत्तर क्षेत्र विकास पहल (पीएम-डिवाइन) योजना अन्तर्गत 500 करोड रुपियाँभन्दा अधिक लागतको 45 किलोमिटर लामो आइजोल बाइपास सडकले आइजोल शहरको भीडभाड कम गर्ने, लुङ्लेई, सियाहा, लङटलाई, लेङपुई विमानस्थल र साइरङ रेलवे स्टेशन लगायतका अन्य क्षेत्रहरूसँगको सम्पर्क सुधार गर्ने लक्ष्य राख्नेछ। यसले दक्षिणी जिल्लाहरूबाट आइजोलसम्मको यात्रा समयलाई लगभग 1.5 घण्टाले घटाउनेछ जसले गर्दा यस क्षेत्रका मानिसहरूलाई उल्लेखनीय फाइदा हुनेछ। पूर्वोत्तर विशेष पूर्वाधार विकास योजना एनईएसआईडीएस (सडक) अन्तर्गतको थेन्जवल-सियालसुक सडकले धेरै बागवानी किसानहरू, ड्र्यागन फल उत्पादकहरू, धान खेती गर्ने किसान र अदुवा प्रशोधकहरूलाई फाइदा पुग्नेछ, जबकि आइजोल-थेन्जवल-लुङ्लेई राजमार्गसँगको सम्पर्कलाई सुदृढ पार्नेछ। सेरछिप जिल्लाको एनईएसआईडीएस (सडक) अन्तर्गतको खानकवन-रोङ्गुरा सडकले बजारहरूमा राम्रो पहुँच प्रदान गर्नेछ र यस क्षेत्रका विभिन्न बागवानी किसानहरू र अन्य मानिसहरूलाई फाइदा पुऱ्याउनेछ भने योजनाबद्ध अदुवा प्रशोधन प्लान्टलाई पनि समर्थन गर्नेछ।

प्रधानमन्त्रीले लङटलाई-सियाहा सडकमा रहेको छिमतुइपुई नदी पुलको पनि शिलान्यास गरे। यसले सबै मौसममा कनेक्टिभिटी प्रदान गर्नेछ र यात्रा समय दुई घण्टा कम गर्नेछ। पुलले कलादान बहु-मोडल ट्रान्जिट फ्रेमवर्क अन्तर्गत सीमापार वाणिज्यलाई पनि समर्थन गर्नेछ।

प्रधानमन्त्रीले खेल विकासका लागि खेलो इण्डिया बहुउद्देश्यीय इण्डोर हलको शिलान्यास गरे। तुइकुअलमा रहेको हलले राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धाहरूको लागि मिजोरमका युवाहरूलाई लाभान्वित र पोषण गर्ने बहुउद्देश्यीय इण्डोर एरिना सहित आधुनिक खेल सुविधाहरू प्रदान गर्नेछ।

यस क्षेत्रमा ऊर्जा पूर्वाधारलाई सुदृढ पार्दै प्रधानमन्त्रीले आइजोलको मुआलखाङमा 30 टीएमचीपीए (वार्षिक हजार मेट्रिक टन) एलपीजी बोटलिङ प्लान्टको शिलान्यास गरे। यसले मिजोरम र छिमेकी राज्यहरूमा स्वच्छ खाना पकाउने इन्धनमा सजिलो पहुँच प्रदान गर्दै एलपीजीको स्थिर र भरपर्दो आपूर्ति सुनिश्चित गर्ने लक्ष्य राख्नेछ। यसले स्थानीय रोजगारीका अवसरहरू पनि सिर्जना गर्नेछ।

प्रधानमन्त्रीले प्रधानमन्त्री जन विकास कार्यक्रम (पीएमजेभीके) योजना अन्तर्गत कौर्थामा आवासीय विद्यालयको पनि उद्घाटन गरे। मामित आकांक्षी जिल्लाको विद्यालयले आधुनिक कक्षाकोठा, छात्रावास र कृत्रिम फुटबल मैदान सहित खेलकुद सुविधाहरू प्रदान गर्नेछ। यसले 10,000 भन्दा अधिक बालबालिका र युवाहरूलाई लाभान्वित गर्नेछ, दीर्घकालीन सामाजिक र शैक्षिक प्रगतिको जग बसाल्नेछ।

सबैका लागि गुणस्तरीय शिक्षाको आफ्नो दृष्टिकोणलाई अगाडि बढाउँदै प्रधानमन्त्रीले त्लाङ्नुममा एकलव्य मोडेल आवासीय विद्यालयको पनि उद्घाटन गरे। यो विद्यालयले नामाङ्कनमा सुधार गर्नेछ, विद्यालय छोड्ने दरलाई कम गर्नेछ र आदिवासी युवाहरूलाई समग्र शिक्षाको अवसर प्रदान गर्नेछ।

********

एनजेपीएस/एसआर