୨୦୪୭ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଭାରତକୁ ଏକ ବିକଶିତ ଦେଶ କରିବା ପାଇଁ, ଭାରତ କର୍ମଶକ୍ତିରେ ୭୦ ପ୍ରତିଶତ ମହିଳା ଅଂଶଗ୍ରହଣ ନିଶ୍ଚିତ କରିବାର ଏକ ମହତ୍ୱାକାଂକ୍ଷୀ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି। ମହିଳା ସଶକ୍ତୀକରଣ ଜାତୀୟ ପ୍ରଗତିରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ଏବଂ ଆଜି ଭାରତ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ ବଡ଼ ରୁପାନ୍ତରଣର ସାକ୍ଷୀ ହେଉଛି। ମହିଳାମାନେ ଆଉ ପାରମ୍ପରିକ ଭୂମିକାରେ ସୀମିତ ନାହାନ୍ତି, ସେମାନେ ଅତୀତର ଶିଙ୍କୁଳି ଭାଙ୍ଗି ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ଭବିଷ୍ୟତ ଗଠନର ଦାୟିତ୍ୱ ନେଉଛନ୍ତି। ଗ୍ରାମୀଣ ଉଦ୍ୟୋଗୀଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କର୍ପୋରେଟ୍ ନେତୃତ୍ୱ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ମହିଳାମାନେ ଏକ ବିକଶିତ ଭାରତ ଆଡ଼କୁ ଭାରତର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଛନ୍ତି।

ବଢିଛି କର୍ମଶକ୍ତିରେ ମହିଳାଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣ

ଭାରତରେ ମହିଳା କର୍ମଶକ୍ତି ଅଂଶଗ୍ରହଣ ହାରରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି। ପିଏଲଏଫଏସ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ, ମହିଳା ନିଯୁକ୍ତି ହାର ୨୦୧୭-୧୮ରେ ୨୨ ପ୍ରତିଶତରୁ ୨୦୨୩-୨୪ରେ ୪୦.୩ ପ୍ରତିଶତକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ସେହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବେକାରୀ ହାର ୫.୬ ପ୍ରତିଶତରୁ ହ୍ରାସ ପାଇ ୩.୨ ପ୍ରତିଶତକୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି ଯାହା ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗରେ ସକାରାତ୍ମକ ବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଗ୍ରାମୀଣ ଭାରତରେ ଆହୁରି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ, ଯେଉଁଠାରେ ମହିଳା ନିଯୁକ୍ତିରେ ୯୬ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି ଯେତେବେଳେ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ସେହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ନିଯୁକ୍ତିରେ ୪୩ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି।

ଏକ ଆକଳନ ଅନୁସାରେ ସ୍ନାତକ ଡିଗ୍ରି ହାସଲ କରିଥିବା ମହିଳାମାନଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି କ୍ଷମତା ମଧ୍ୟ ୨୦୧୩ରେ ୪୨ ପ୍ରତିଶତ ଥିବାବେଳେ ତାହା ୨୦୨୪ରେ ୪୭.୫୩ ପ୍ରତିଶତକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ । ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଏବଂ ତଦୁର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିଥିବା ମହିଳାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ନିଯୁକ୍ତି ହାର ୨୦୧୭-୧୮ରେ ୩୪.୫ ପ୍ରତିଶତରୁ ୨୦୨୩-୨୪ରେ ୪୦ ପ୍ରତିଶତକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି। ଇଣ୍ଡିଆ ସ୍କିଲ୍ସ ରିପୋର୍ଟ ୨୦୨୫ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୨୫ରେ ପ୍ରାୟ ୫୫ ପ୍ରତିଶତ ଭାରତୀୟ ସ୍ନାତକ ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ନିଯୁକ୍ତି ଯୋଗ୍ୟ ହେବେ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି, ଯାହା ୨୦୨୪ରେ ୫୧.୨ ପ୍ରତିଶତ ଥିଲା। ଏହା ସହିତ, ଇପିଏଫଓ ପେରୋଲ୍ ତଥ୍ୟ ସଂଗଠିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମହିଳାଙ୍କ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ଯୋଗଦାନକୁ ଦର୍ଶାଉଛି। ଗତ ସାତ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ, ୧.୫୬ କୋଟି ମହିଳା ଆନୁଷ୍ଠାନିକ କର୍ମଶକ୍ତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଛନ୍ତି। ଏହି ସମୟରେ, ଅଗଷ୍ଟ ସୁଦ୍ଧା ଇ-ଶ୍ରମ ପୋର୍ଟାଲରେ ୧୬.୬୯ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଅସଂଗଠିତ ମହିଳା ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପଞ୍ଜୀକରଣ ରେକର୍ଡ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ସରକାରଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ ଯୋଜନାରେ ପ୍ରବେଶ କରାଇଛି।

ମହିଳାଙ୍କ ବିକାଶରୁ ମହିଳା ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ବିକାଶ ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରଗତି

ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରୟାସ ମହିଳା ଉଦ୍ୟୋଗୀଙ୍କ ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ଯୋଗଦାନ ଦେଉଛି। ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ, ୧୫ଟି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ୭୦ଟି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଯୋଜନା ଏବଂ ୪୦୦ରୁ ଅଧିକ ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ଯୋଜନା ମହିଳା ଉଦ୍ୟୋଗୀଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ କେନ୍ଦ୍ରିତ କରୁଛି। ପିଏଲଏଫଏସ ତଥ୍ୟ ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ମହିଳା ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ୩୦ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ୨୦୧୭-୧୮ ରେ ୫୧.୯ ପ୍ରତିଶତରୁ, ୨୦୨୩-୨୪ ରେ ଏହା ୬୭.୪ ପ୍ରତିଶତକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାର ଆକଳନ କରାଯାଇଛି। ଗତ ଦଶନ୍ଧିରେ ଲିଙ୍ଗ ବଜେଟ ୪୨୯ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯାହାକି ୨୦୧୩-୧୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ (ସଂଶୋଧିତ ଆକଳନ) ରେ ୦.୮୫ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କାରୁ ୨୦୨୫-୨୬ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ୪.୪୯ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କାକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଏହା ମହିଳା ବିକାଶରୁ ମହିଳା ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ବିକାଶ ଆଡ଼କୁ ଏକ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଦର୍ଶାଉଛି।

ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ଇକୋସିଷ୍ଟମକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଛି ଯେଉଁଠାରେ ଡିପିଆଇଆଇଟି ପଞ୍ଜୀକୃତ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୫୦ ପ୍ରତିଶତରେ ଅତିକମରେ ଜଣେ ମହିଳା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଅଛନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ୍ ୧.୫୪ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ମଧ୍ୟରୁ ୭୪,୪୧୦ରେ ଅତି କମରେ ଜଣେ ମହିଳା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଅଛନ୍ତି। ଆଜି ପ୍ରାୟ ଦୁଇ କୋଟି ମହିଳା ଲଖପତି ଦିଦି ହୋଇଛନ୍ତି। ନମୋ ଡ୍ରୋନ୍ ଦିଦି ଏବଂ ଦୀନଦୟାଲ ଅନ୍ତ୍ୟୋଦୟ ଯୋଜନା ଭଳି ପ୍ରମୁଖ କାର୍ୟ୍ୟକ୍ରମ ମଧ୍ୟ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥାୟୀ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସମ୍ବଳ ଏବଂ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରୁଛନ୍ତି।

ମହିଳା ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତିର ବୃଦ୍ଧିରେ ଆଉ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରଣ ହେଉଛି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୁଦ୍ରା ଯୋଜନା, ଯାହା ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତିକରଣରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି। ମୋଟ ମୁଦ୍ରା ଋଣର ୬୮ ପ୍ରତିଶତ (୧୪.୭୨ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟର ୩୫.୩୮ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଋଣ) ମହିଳାଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ସେହିପରି, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସ୍ୱନିଧି ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ ରାସ୍ତା ବିକ୍ରେତାମାନଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରାଯାଇଛି। ଏହି ଯୋଜନାର ପ୍ରାୟ ୪୪ ପ୍ରତିଶତ ହିତାଧିକାରୀ ମହିଳା। ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆର୍ଥିକ ସ୍ୱାବଲମ୍ବନର ଏକ ନୂତନ ବିପ୍ଳବ ଆଣୁଛନ୍ତି।

ଏହା ସହିତ, ମହିଳାମାନଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଲଘୁ, କ୍ଷୁଦ୍ର ଏବଂ ମଧ୍ୟମ ଉଦ୍ୟୋଗ (ଏମଏସଏମଇ) ମଧ୍ୟ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରସାରର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ବାହକ ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଛି, ଯାହା ୨୧ ରୁ ୨୩ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ମହିଳାଙ୍କ ପାଇଁ ୮୯ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଅତିରିକ୍ତ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ମହିଳାମାନଙ୍କ ମାଲିକାନାରେ ଥିବା ଏହିପରି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଅଂଶ ୨୦୧୦-୧୧ ରେ ୧୭.୪ ପ୍ରତିଶତରୁ ୨୦୨୩-୨୪ ରେ ୨୬.୨ ପ୍ରତିଶତକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାକୁ ସ୍ଥିର ହୋଇଛି। ମହିଳା ପରିଚାଳିତ ଏମଏସଏମଇ ଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ୨୦୧୦-୧୧ ରେ ୧ କୋଟିରୁ ୨୦୨୩-୨୪ ରେ ୧.୯୨ କୋଟିକୁ ପ୍ରାୟ ଦ୍ୱିଗୁଣିତ ହେବ।

ଭାରତର ବିକାଶକୁ ଆଗେଇ ନେଉଛନ୍ତି ନାରୀଶକ୍ତ

ମହିଳାମାନେ ଆଉ କେବଳ ଅଂଶୀଦାର ନୁହଁନ୍ତି ବରଂ ଭାରତର ଆର୍ଥିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ମେରୁଦଣ୍ଡ। ଆଜି, ମହିଳାମାନେ ବିକାଶ ପଥରେ ଆଗରେ ଚାଲୁଛନ୍ତି । ମୋଦୀ ସରକାର ଏକ ସମାବେଶୀ ଇକୋସିଷ୍ଟମ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ପ୍ରତିବଦ୍ଧ ଯାହା ଶିକ୍ଷା, ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ, ଉଦ୍ୟୋଗିତା ଏବଂ ସମାନ କର୍ମଶକ୍ତି ସୁଯୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ ନାରୀ ଶକ୍ତିକୁ ସଶକ୍ତ କରିଥାଏ।

TKM