કાપડ મંત્રાલય 7 ઓગસ્ટ, 2025ના રોજ 11મા રાષ્ટ્રીય હાથવણાટ દિવસ નિમિત્તે એક જીવંત હાથવણાટ મહોત્સવ ઉજવશે. રાષ્ટ્રપતિ શ્રીમતી દ્રૌપદી મુર્મુ આ પ્રસંગે મુખ્ય અતિથિ તરીકે હાજર રહેશે. કાપડ મંત્રી શ્રી ગિરિરાજ સિંહ, માનનીય કેન્દ્રીય વિદેશ અને કાપડ રાજ્યમંત્રી શ્રી પવિત્રા માર્ગરિટા, શ્રીમતી નીલમ શમી રાવ, સચિવ (કાપડ) અને ડૉ. એમ. બીના, વિકાસ કમિશનર (હેન્ડલૂમ્સ) આ કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત રહેશે.

આ ઉપરાંત, વિદેશી ખરીદદારો, પ્રતિષ્ઠિત વ્યક્તિઓ, નિકાસકારો, વરિષ્ઠ સરકારી અધિકારીઓ વગેરે પણ આ પ્રસંગે હાજરી આપશે. દેશભરમાંથી લગભગ 650 વણકરો આ કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત રહેશે.

હાથવણાટ પુરસ્કારોની ઝાંખી

આ પુરસ્કારોનો ઉદ્દેશ્ય હાથવણાટ ઉદ્યોગમાં શ્રેષ્ઠતાને ઓળખવાનો અને કારીગરી, નવીનતા અને ક્ષેત્રના વિકાસમાં બેન્ચમાર્ક સ્થાપિત કરનારા વ્યક્તિઓ અને સંગઠનોને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે.

સંત કબીર હાથવણાટ પુરસ્કારો

આ પુરસ્કાર ઉત્કૃષ્ટ હાથવણાટ વણકરોને આપવામાં આવે છે જેમણે ક્ષેત્રના વિકાસમાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું છે. પાત્ર વણકર રાષ્ટ્રીય અથવા રાજ્ય પુરસ્કારો, રાષ્ટ્રીય મેરિટ પ્રમાણપત્રો ધરાવી શકે છે અથવા વણાટ પરંપરાઓ, સમુદાય કલ્યાણ અને ક્ષેત્રના વિકાસને પ્રોત્સાહન અને જાળવણીમાં અસાધારણ કૌશલ્ય અને યોગદાન માટે સન્માનિત થઈ શકે છે.

પુરસ્કાર વસ્તુઓ:

• રોકડ પુરસ્કાર: રૂ. 3.5 લાખ
• સોનાનો સિક્કો
• તાંબાની પ્લેટ
• શૉલ
• માન્યતા પ્રમાણપત્ર

રાષ્ટ્રીય હાથવણાટ પુરસ્કારો:

રાષ્ટ્રીય હાથવણાટ પુરસ્કારો એવા વણકરોને આપવામાં આવે છે જેમણે અસાધારણ કારીગરી, સમર્પણ અને નવીનતા દર્શાવી છે. તેનો હેતુ વણકરોને તેમનું ઉત્તમ કાર્ય ચાલુ રાખવા અને ક્ષેત્રમાં અન્ય લોકોને પ્રેરણા આપવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવાનો છે.

પુરસ્કાર સામગ્રી:

• રોકડ પુરસ્કાર: રૂ. 2.00 લાખ
• તાંબાની પ્લેટ
• શૉલ
• પ્રમાણપત્ર

પુરસ્કાર વિજેતા વણકરોમાં 6 મહિલાઓ (01 સંત કબીર, 05 રાષ્ટ્રીય હાથવણાટ પુરસ્કાર), 1 દિવ્યાંગ (રાષ્ટ્રીય હાથવણાટ પુરસ્કાર)નો સમાવેશ થાય છે.

પુરસ્કાર વિજેતા હાથવણાટ વણકરોના સંગ્રહનું વિશેષ પ્રદર્શન

NIFT મુંબઈ દ્વારા કોફી ટેબલ બુકનું અનાવરણ

હાથવણાટ ક્ષેત્ર માટેની યોજનાઓ પર સુવિધા ડેસ્ક.

હાથવણાટ ક્ષેત્ર ભારતના ગ્રામીણ અર્થતંત્ર અને સાંસ્કૃતિક ઓળખનો એક મહત્વપૂર્ણ આધારસ્તંભ બની રહ્યું છે. 35 લાખથી વધુ લોકોને રોજગારી આપતું આ ક્ષેત્ર, જેમાં 70% થી વધુ મહિલાઓ છે, તે ટકાઉ વિકાસ, મહિલા સશક્તિકરણ અને પર્યાવરણને અનુકૂળ ઉત્પાદનનું પ્રતીક છે.

ઉલ્લેખનીય છે કે 7 ઓગસ્ટ, 1905ના રોજ શરૂ થયેલી સ્વદેશી ચળવળમાં પ્રથમ વખત સ્વદેશી ઉદ્યોગો અને ખાસ કરીને હાથવણાટ વણકરોને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવ્યું હતું. વર્ષ 2015માં, ભારત સરકારે આ મહત્વપૂર્ણ પ્રસંગને યાદ કરવા માટે 7 ઓગસ્ટને રાષ્ટ્રીય હાથવણાટ દિવસ તરીકે જાહેર કર્યો હતો.

પ્રથમ રાષ્ટ્રીય હાથવણાટ દિવસ 7 ઓગસ્ટ 2015ના રોજ માનનીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા ચેન્નાઈમાં ઉજવવામાં આવ્યો હતો. આ દિવસે હાથવણાટ વણનારા સમુદાયનું સન્માન કરવામાં આવ્યું હતું અને ભારતના સામાજિક-આર્થિક વિકાસમાં આ ક્ષેત્રના યોગદાનને પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યું હતું.

રાષ્ટ્રીય હાથવણાટ દિવસ એ કુશળ હાથ અને સર્જનાત્મક ભાવનાની ઉજવણી છે જે ભારતીય હાથવણાટને એક કાલાતીત વારસો બનાવે છે.

વર્ષ 2024 માટે સંત કબીર અને રાષ્ટ્રીય હાથવણાટ પુરસ્કાર વિજેતાઓની યાદી-

AP/IJ/GP/JD