પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે તમિલનાડુના ગંગાઈકોંડા ચોલાપુરમ મંદિરમાં આદિ તિરુવતિરાય મહોત્સવને સંબોધિત કર્યો હતો. સર્વશક્તિમાન ભગવાન શિવને નમન કરીને, રાજા રાજા ચોલાની પવિત્ર ભૂમિમાં દિવ્ય શિવ દર્શન દ્વારા અનુભવાયેલી ગહન આધ્યાત્મિક ઉર્જા પર પ્રતિબિંબ પાડતા, શ્રી ઇલૈયારાજાના સંગીત અને ઓધુવરોના પવિત્ર મંત્રોચ્ચાર સાથે, શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી કે આધ્યાત્મિક વાતાવરણ આત્માને ઊંડે સુધી પ્રેરિત કરે છે.

પવિત્ર શ્રાવણ મહિનાના મહત્વ અને બૃહદેશ્વર શિવ મંદિરના નિર્માણના 1,000 વર્ષ પૂર્ણ થવાના ઐતિહાસિક પ્રસંગને ધ્યાનમાં રાખીને, શ્રી મોદીએ આવી અસાધારણ ક્ષણ દરમિયાન ભગવાન બૃહદેશ્વર શિવના ચરણોમાં હાજર રહેવાનો અને પૂજનીય મંદિરમાં પૂજા કરવાનો પોતાનો લહાવો વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે ઐતિહાસિક બૃહદેશ્વર શિવ મંદિરમાં 140 કરોડ ભારતીયોના કલ્યાણ અને રાષ્ટ્રની સતત પ્રગતિ માટે પ્રાર્થના કરી અને ભગવાન શિવના પવિત્ર મંત્રનું આહ્વાન કરીને ભગવાન શિવના આશીર્વાદ દરેકને મળે તેવી ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી.

શ્રી મોદીએ કેન્દ્રીય સંસ્કૃતિ મંત્રાલય દ્વારા આયોજિત માનવ કલ્યાણ અને સમૃદ્ધિ માટે આપણા પૂર્વજો દ્વારા બનાવેલા 1000 વર્ષના ઇતિહાસ પરના પ્રદર્શનની મુલાકાત લેવા લોકોને વિનંતી કરી હતી. તેમણે ચિન્મય મિશન દ્વારા આયોજિત તમિલ ગીતા આલ્બમના લોન્ચમાં પણ હાજરી આપી, અને ટિપ્પણી કરી કે આ પહેલ રાષ્ટ્રના વારસાને જાળવવાના સંકલ્પને ઉર્જા આપે છે. તેમણે આ પ્રયાસ સાથે સંકળાયેલા તમામ વ્યક્તિઓને અભિનંદન આપ્યા હતા.

વધુમાં, પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે ચોલ શાસકોએ શ્રીલંકા, માલદીવ અને દક્ષિણપૂર્વ એશિયામાં તેમના રાજદ્વારી અને વેપાર સંબંધોનો વિસ્તાર કર્યો હતો. તેમણે ગઈકાલે માલદીવથી પાછા ફરવાનો અને આજે તમિલનાડુમાં આ કાર્યક્રમનો ભાગ બનવાનો સંયોગ યાદ કર્યો હતો.

ભગવાન શિવનું ધ્યાન કરનારાઓ તેમના જેવા શાશ્વત બને છે તે કહેતા શાસ્ત્રોને ટાંકીને, શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી કે ભારતનો ચોલ વારસો, જે શિવ પ્રત્યેની અતૂટ ભક્તિમાં મૂળ ધરાવે છે, તેને અમરત્વ પ્રાપ્ત થયું છે. "રાજરાજ ચોલ અને રાજેન્દ્ર ચોલનો વારસો ભારતની ઓળખ અને ગૌરવનો પર્યાય છે", પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું, ચોલ સામ્રાજ્યનો ઇતિહાસ અને વારસો ભારતની સાચી સંભાવના જાહેર કરે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આ વારસો વિકસિત ભારતનું નિર્માણ કરવાની રાષ્ટ્રીય આકાંક્ષાને પ્રેરણા આપે છે, મહાન રાજેન્દ્ર ચોલને શ્રદ્ધાંજલિ આપે છે, તેમના કાયમી વારસાને સ્વીકારે છે. આદિ તિરુવતિરાય ઉત્સવ તાજેતરમાં ઉજવવામાં આવ્યો હતો તે નોંધીને, શ્રી મોદીએ જણાવ્યું કે આજના ભવ્ય કાર્યક્રમનું સમાપન થાય છે અને આ કાર્યક્રમમાં યોગદાન આપનારા તમામ લોકોને અભિનંદન આપે છે.

"ઇતિહાસકારો ચોલ યુગને ભારતના સુવર્ણ યુગોમાંનો એક માને છે, એક એવો યુગ જે તેની લશ્કરી શક્તિ દ્વારા અલગ પડે છે", પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે ચોલ સામ્રાજ્યએ ભારતની લોકશાહી પરંપરાઓને આગળ ધપાવી હતી, જેને ઘણીવાર વૈશ્વિક કથાઓમાં અવગણવામાં આવે છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે જ્યારે ઇતિહાસકારો લોકશાહીના સંદર્ભમાં બ્રિટનના મેગ્ના કાર્ટાની વાત કરે છે, ત્યારે ચોલ સામ્રાજ્યએ સદીઓ પહેલા કુદાવોલાઈ અમૈપ્પુ પ્રણાલી દ્વારા લોકશાહી ચૂંટણી પ્રથાઓ લાગુ કરી હતી. શ્રી મોદીએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે આજે વૈશ્વિક ચર્ચા ઘણીવાર પાણી વ્યવસ્થાપન અને પર્યાવરણ સંરક્ષણની આસપાસ કેન્દ્રિત છે, ભાર મૂક્યો હતો કે ભારતના પૂર્વજો ઘણા સમય પહેલા આ મુદ્દાઓનું મહત્વ સમજતા હતા. તેમણે ટાંક્યું હતું કે જ્યારે ઘણા રાજાઓને અન્ય પ્રદેશોમાંથી સોનું, ચાંદી અથવા પશુધન મેળવવા માટે યાદ કરવામાં આવે છે, ત્યારે રાજેન્દ્ર ચોલને પવિત્ર ગંગા પાણી લાવવા માટે ઓળખવામાં આવે છે. પ્રધાનમંત્રીએ યાદ કર્યું કે રાજેન્દ્ર ચોલ ઉત્તર ભારતમાંથી ગંગા પાણીનું પરિવહન કરતો હતો અને તેને દક્ષિણમાં સ્થાપિત કરતો હતો. તેમણે "ગંગા જલમય જયસ્તંભમ" વાક્યનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જે સમજાવે છે કે પાણી ચોલ ગંગા તળાવમાં વહેતું હતું, જે હવે પોનેરી તળાવ તરીકે ઓળખાય છે.

રાજેન્દ્ર ચોલાએ ગંગાઈકોંડા ચોલાપુરમ મંદિરની સ્થાપના કરી હતી, જે વૈશ્વિક સ્તરે એક સ્થાપત્ય અજાયબી તરીકે ઓળખાય છે તે પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી કે માતા કાવેરીની ભૂમિ પર ગંગાની ઉજવણી પણ ચોલ સામ્રાજ્યનો વારસો છે. તેમણે આનંદ વ્યક્ત કર્યો કે, આ ઐતિહાસિક ઘટનાની યાદમાં, ગંગા પાણી ફરી એકવાર કાશીથી તમિલનાડુ લાવવામાં આવ્યું છે, નોંધ્યું કે આ સ્થળે એક ઔપચારિક વિધિ કરવામાં આવી હતી. કાશીના ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિ તરીકે, પ્રધાનમંત્રીએ માતા ગંગા સાથેના તેમના ઊંડા ભાવનાત્મક જોડાણને શેર કર્યું હતું. તેમણે કહ્યું કે ચોલ રાજાઓ સાથે સંકળાયેલા પ્રયાસો અને કાર્યક્રમો એક પવિત્ર પ્રયાસ જેવા છે - "એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારત" નું પ્રતીક, જે પહેલને એક નવી અને તાજી ગતિ આપે છે.

"ચોલ શાસકોએ ભારતને સાંસ્કૃતિક એકતાના તાંતણે ગૂંથી દીધું હતું. આજે, આપણી સરકાર ચોલ યુગના સમાન આદર્શોને આગળ ધપાવી રહી છે", એમ પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું. તેમણે ભાર મૂક્યો કે કાશી તમિલ સંગમ અને સૌરાષ્ટ્ર તમિલ સંગમ જેવા કાર્યક્રમો સદીઓ જૂના એકતાના બંધનને મજબૂત બનાવી રહ્યા છે. શ્રી મોદીએ ઉમેર્યું કે તમિલનાડુમાં ગંગાઈકોંડા ચોલાપુરમ જેવા પ્રાચીન મંદિરોને ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ દ્વારા સાચવવામાં આવી રહ્યા છે. નવી સંસદ ભવનના ઉદ્ઘાટન દરમિયાન, શિવ અધિનમના સંતોએ આધ્યાત્મિક માર્ગદર્શન સાથે સમારોહનું નેતૃત્વ કર્યું હતું તે યાદ કરીને, પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું કે તમિલ પરંપરા સાથે સંકળાયેલ પવિત્ર સેંગોલ, સંસદમાં ઔપચારિક રીતે સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે, એક એવી ક્ષણ જેને તેઓ હજુ પણ ખૂબ ગર્વથી યાદ કરે છે.

ચિદમ્બરમ નટરાજ મંદિરના દીક્ષિતરો સાથેની તેમની મુલાકાતને યાદ કરતા, શ્રી મોદીએ શેર કર્યું કે તેઓએ તેમને દૈવી મંદિરમાંથી પવિત્ર ભેટ ભેટ આપી હતી, જ્યાં ભગવાન શિવની તેમના નટરાજ સ્વરૂપમાં પૂજા થાય છે. તેમણે ટિપ્પણી કરી કે નટરાજનું આ સ્વરૂપ ભારતના દર્શન અને વૈજ્ઞાનિક પાયાનું પ્રતીક છે. પ્રધાનમંત્રીએ ઉમેર્યું કે, ભગવાન નટરાજની સમાન આનંદ તાંડવ મૂર્તિ દિલ્હીના ભારત મંડપમમાં શોભાયમાન છે, જ્યાં 2023 માં G-20 સમિટ દરમિયાન વૈશ્વિક નેતાઓ એકઠા થયા હતા.

"ભારતની શૈવ પરંપરાએ રાષ્ટ્રની સાંસ્કૃતિક ઓળખને આકાર આપવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. ચોલ સમ્રાટો આ સાંસ્કૃતિક વિકાસમાં મુખ્ય શિલ્પી હતા અને તમિલનાડુ જીવંત શૈવ વારસાનું એક મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર રહ્યું છે", પ્રધાનમંત્રીએ આદરણીય નયનમાર સંતોના વારસા, તેમના ભક્તિ સાહિત્ય, તમિલ સાહિત્યિક યોગદાન અને અધીનમોના આધ્યાત્મિક પ્રભાવ પર પ્રકાશ પાડતા કહ્યું. તેમણે કહ્યું કે આ તત્વો સામાજિક અને આધ્યાત્મિક બંને ક્ષેત્રોમાં એક નવા યુગને ઉત્પ્રેરિત કરે છે.

આજે વિશ્વ અસ્થિરતા, હિંસા અને પર્યાવરણીય કટોકટી જેવા પડકારોનો સામનો કરી રહ્યું છે તે નોંધીને, શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો કે શૈવ ફિલસૂફી અર્થપૂર્ણ ઉકેલોના માર્ગો પ્રદાન કરે છે. તેમણે તિરુમુલરના ઉપદેશોનો ઉલ્લેખ કર્યો, જેમણે 'અંબે શિવમ' લખ્યું હતું, જેનો અર્થ થાય છે "પ્રેમ શિવ છે." પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી કે જો વિશ્વ આ વિચારને સ્વીકારે, તો ઘણી કટોકટીઓ જાતે જ ઉકેલાઈ શકે છે, એમ કહીને કે ભારત 'એક વિશ્વ, એક પરિવાર, એક ભવિષ્ય'ના સૂત્ર દ્વારા આ ફિલસૂફીને આગળ ધપાવી રહ્યું છે.

"આજે, ભારત 'વિકાસ ભી, વિરાસત ભી' ના મંત્ર દ્વારા સંચાલિત છે અને આધુનિક ભારત તેના ઇતિહાસ પર ગર્વ અનુભવે છે", શ્રી મોદીએ કહ્યું, છેલ્લા એક દાયકામાં, રાષ્ટ્રએ તેના સાંસ્કૃતિક વારસાને જાળવવા માટે મિશન મોડમાં કામ કર્યું છે. તેમણે નોંધ્યું કે પ્રાચીન મૂર્તિઓ અને કલાકૃતિઓ, જે ચોરી થઈને વિદેશમાં વેચાઈ ગઈ હતી, તેને ભારતમાં પાછી લાવવામાં આવી છે. પ્રધાનમંત્રીએ ધ્યાન દોર્યું કે 2014 થી, વિશ્વના વિવિધ દેશોમાંથી 600 થી વધુ પ્રાચીન કલાકૃતિઓ પરત લાવવામાં આવી છે, જેમાં 36 કલાકૃતિઓ ખાસ કરીને તમિલનાડુની છે. તેમણે ભાર મૂક્યો કે નટરાજ, લિંગોદ્ભવર, દક્ષિણામૂર્તિ, અર્ધનારીશ્વર, નંદીકેશ્વર, ઉમા પરમેશ્વરી, પાર્વતી અને સંબંદર સહિત ઘણી મૂલ્યવાન વારસાની વસ્તુઓ ફરી એકવાર ભૂમિને શણગારી રહી છે.

ભારતનો વારસો અને શૈવ દર્શનનો પ્રભાવ હવે તેની ભૌગોલિક સરહદો સુધી મર્યાદિત નથી તેના પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ યાદ કર્યું કે જ્યારે ભારત ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર ઉતરાણ કરનાર પ્રથમ દેશ બન્યો, ત્યારે નિયુક્ત ચંદ્ર સ્થળને "શિવ-શક્તિ" નામ આપવામાં આવ્યું હતું અને તે વૈશ્વિક સ્તરે ઓળખાય છે.

"ચોલ યુગ દરમિયાન પ્રાપ્ત થયેલી આર્થિક અને વ્યૂહાત્મક પ્રગતિ આધુનિક ભારત માટે પ્રેરણાનો સ્ત્રોત છે; રાજરાજ ચોલે એક શક્તિશાળી નૌકાદળની સ્થાપના કરી હતી, જેને રાજેન્દ્ર ચોલે વધુ મજબૂત બનાવી હતી", પ્રધાનમંત્રીએ ટાંક્યું, અને ટિપ્પણી કરી કે ચોલ યુગમાં સ્થાનિક શાસન પ્રણાલીઓના સશક્તિકરણ અને મજબૂત મહેસૂલ માળખાના અમલીકરણ સહિત મુખ્ય વહીવટી સુધારાઓ જોવા મળ્યા. તેમણે નોંધ્યું કે ભારતે વ્યાપારી પ્રગતિ, દરિયાઈ માર્ગોના ઉપયોગ અને કલા અને સંસ્કૃતિના પ્રમોશન દ્વારા બધી દિશામાં ઝડપથી પ્રગતિ કરી, ભાર મૂક્યો કે ચોલ સામ્રાજ્ય નવા ભારતના નિર્માણ માટે એક પ્રાચીન રોડમેપ તરીકે કામ કરે છે. શ્રી મોદીએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે વિકસિત રાષ્ટ્ર બનવા માટે, ભારતે એકતાને પ્રાથમિકતા આપવી જોઈએ, તેના નૌકાદળ અને સંરક્ષણ દળોને મજબૂત કરવા જોઈએ, નવી તકો શોધવી જોઈએ અને તેના મુખ્ય મૂલ્યોનું રક્ષણ કરવું જોઈએ. તેમણે સંતોષ વ્યક્ત કર્યો કે દેશ આ જ દ્રષ્ટિકોણથી પ્રેરિત થઈને આગળ વધી રહ્યો છે.

આજનું ભારત તેની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાને સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા આપે છે તે પર ભાર મૂકતા, વડા પ્રધાને ઓપરેશન સિંદૂરનો ઉલ્લેખ કરીને જણાવ્યું હતું કે વિશ્વએ તેની સાર્વભૌમત્વ સામેના કોઈપણ ખતરા સામે ભારતનો મક્કમ અને નિર્ણાયક પ્રતિભાવ જોયો છે. તેમણે ખાતરી આપી હતી કે આ ઓપરેશનથી સ્પષ્ટ સંદેશ મળ્યો છે - આતંકવાદીઓ અને રાષ્ટ્રના દુશ્મનો માટે કોઈ સુરક્ષિત આશ્રયસ્થાન નથી. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે ઓપરેશન સિંદૂરથી ભારતના લોકોમાં એક નવો વિશ્વાસ જાગ્યો છે અને આખું વિશ્વ તેનું સાક્ષી બની રહ્યું છે. શ્રી મોદીએ ત્યારબાદ રાજેન્દ્ર ચોલાના વારસા સાથે વિચારશીલ સમાનતા દર્શાવી, ગંગાઈકોંડા ચોલાપુરમના નિર્માણ પર પ્રકાશ પાડ્યો. ઊંડા આદરથી, તેનું મંદિર ગોપુરમ તેમના પિતાના તંજાવુરમાં બૃહદેશ્વર મંદિર કરતા નીચું બનાવવામાં આવ્યું હતું. પોતાની સિદ્ધિઓ છતાં, રાજેન્દ્ર ચોલાએ નમ્રતાનું ઉદાહરણ આપ્યું. "આજનું નવું ભારત આ જ ભાવનાને મૂર્તિમંત કરે છે - મજબૂત બનવું, છતાં વૈશ્વિક કલ્યાણ અને એકતાના મૂલ્યોમાં મૂળ ધરાવતું", પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું.

ભારતના વારસામાં ગૌરવની ભાવનાને આગળ વધારવાના પોતાના સંકલ્પને સમર્થન આપતા, શ્રી મોદીએ જાહેરાત કરી કે આગામી સમયમાં તમિલનાડુમાં રાજરાજા ચોલ અને તેમના પુત્ર, પ્રખ્યાત શાસક રાજેન્દ્ર ચોલ I ની ભવ્ય પ્રતિમાઓ સ્થાપિત કરવામાં આવશે. તેમણે કહ્યું કે આ પ્રતિમાઓ ભારતની ઐતિહાસિક ચેતનાના આધુનિક સ્તંભ તરીકે સેવા આપશે. આજે ભારતના ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ, ડૉ. એ. પી. જે. અબ્દુલ કલામની પુણ્યતિથિ છે તે નોંધીને, પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી કે વિકસિત ભારતનું નેતૃત્વ કરવા માટે, દેશને ડૉ. કલામ અને ચોલ રાજાઓ જેવા લાખો યુવાનોની જરૂર છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આવા યુવાનો - શક્તિ અને ભક્તિથી ભરેલા - 140 કરોડ ભારતીયોના સપના પૂરા કરશે. તેમણે ઉમેર્યું કે સાથે મળીને, આપણે એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારતના સંકલ્પને આગળ વધારીશું અને આ પ્રસંગે રાષ્ટ્રને શુભેચ્છાઓ પાઠવી.

આ કાર્યક્રમમાં પૂજનીય સંતો, તમિલનાડુના રાજ્યપાલ શ્રી આર. એન. રવિ, કેન્દ્રીય મંત્રી ડૉ. એલ. મુરુગન સહિત અન્ય મહાનુભાવો હાજર રહ્યા હતા.

પૃષ્ઠભૂમિ

પ્રધાનમંત્રીમંત્રીએ ગંગાઈકોંડા ચોલાપુરમ મંદિરમાં એક જાહેર કાર્યક્રમ દરમિયાન આદિ તિરુવતિરાય ઉત્સવની ઉજવણી કરતા ભારતના મહાન સમ્રાટોમાંના એક, રાજેન્દ્ર ચોલા પ્રથમના સન્માનમાં એક સ્મારક સિક્કો બહાર પાડ્યો.

આ ખાસ ઉજવણી દક્ષિણ પૂર્વ એશિયામાં રાજેન્દ્ર ચોલા પ્રથમના સુપ્રસિદ્ધ દરિયાઈ અભિયાનના 1,000 વર્ષ અને ચોલા સ્થાપત્યનું એક ભવ્ય ઉદાહરણ, પ્રતિષ્ઠિત ગંગાઈકોંડા ચોલાપુરમ મંદિરના નિર્માણની શરૂઆતની પણ ઉજવણી કરે છે.

રાજેન્દ્ર ચોલા પ્રથમ (1014-1044 CE) ભારતીય ઇતિહાસના સૌથી શક્તિશાળી અને સ્વપ્નદ્રષ્ટા શાસકોમાંના એક હતા. તેમના નેતૃત્વ હેઠળ, ચોલા સામ્રાજ્યએ દક્ષિણ અને દક્ષિણપૂર્વ એશિયામાં તેનો પ્રભાવ વિસ્તાર્યો. તેમણે તેમના વિજયી અભિયાનો પછી ગંગાઈકોંડા ચોલાપુરમને શાહી રાજધાની તરીકે સ્થાપિત કર્યું, અને તેમણે ત્યાં બનાવેલ મંદિર 250 વર્ષથી વધુ સમય સુધી શૈવ ભક્તિ, સ્મારક સ્થાપત્ય અને વહીવટી કૌશલ્યના દીવાદાંડી તરીકે સેવા આપી. આજે, આ મંદિર યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ તરીકે ઉભું છે, જે તેની જટિલ શિલ્પો, ચોલા કાંસ્ય મૂર્તિઓ અને પ્રાચીન શિલાલેખો માટે પ્રખ્યાત છે.

આદિ તિરુવતિરાય ઉત્સવ સમૃદ્ધ તમિલ શૈવ ભક્તિ પરંપરાની પણ ઉજવણી કરે છે, જેને ચોલાઓ દ્વારા ઉત્સાહપૂર્વક સમર્થન આપવામાં આવ્યું છે અને 63 નયનમાર - તમિલ શૈવ ધર્મના સંત-કવિઓ દ્વારા અમર બનાવવામાં આવ્યું છે. નોંધનીય છે કે, રાજેન્દ્ર ચોલાના જન્મ તારો, તિરુવતિરાય (આર્દ્રા) 23 જુલાઈથી શરૂ થાય છે, જે આ વર્ષના તહેવારને વધુ મહત્વપૂર્ણ બનાવે છે.

AP/IJ/GP/JD