બ્રાઝિલિયા, બ્રાઝિલમાં 11મી બ્રિક્સ સંચાર મંત્રીઓની બેઠકમાં ભારતે સમાવેશી, ટકાઉ અને ભવિષ્ય માટે તૈયાર ડિજિટલ વિકાસ પ્રત્યેની તેની પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી હતી. સંચાર અને ગ્રામીણ વિકાસ રાજ્યમંત્રી ડૉ. પેમ્માસાની ચંદ્રશેખરનું સંબોધન બ્રાઝિલ દ્વારા નિર્ધારિત થીમ્સ - સાર્વત્રિક અને અર્થપૂર્ણ કનેક્ટિવિટી, અવકાશ ટકાઉપણું, પર્યાવરણીય ટકાઉપણું અને ડિજિટલ ઇકોસિસ્ટમ - પર ભારતની પ્રાથમિકતાઓ સાથે સુસંગત હતું.

ભારતનું રાષ્ટ્રીય નિવેદન રજૂ કરતા, ડૉ. ચંદ્રશેખરે ભારતના ડિજિટલ પબ્લિક ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર (DPI) ને સમાવિષ્ટ અને પરિવર્તનશીલ ડિજિટલ ગવર્નન્સ માટે વૈશ્વિક બેન્ચમાર્ક તરીકે રજૂ કર્યું. તેમણે સાર્વત્રિક અને અર્થપૂર્ણ કનેક્ટિવિટીને આગળ વધારવામાં આધાર અને યુનિફાઇડ પેમેન્ટ ઇન્ટરફેસ (UPI) જેવી મુખ્ય પહેલોની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે આધારે 950 મિલિયનથી વધુ નાગરિકોને સુરક્ષિત ડિજિટલ ઓળખ સાથે સશક્ત બનાવ્યા છે, જેનાથી આવશ્યક જાહેર અને ખાનગી સેવાઓની સીમલેસ ઍક્સેસ શક્ય બની છે. તેમણે કહ્યું કે UPI એ ડિજિટલ ચૂકવણીમાં ક્રાંતિ લાવી છે અને હવે વૈશ્વિક ડિજિટલ વ્યવહારોમાં 46 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે.

ડૉ. ચંદ્રશેખરે આ નોંધપાત્ર ડિજિટલ પ્રગતિનો શ્રેય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના સ્વપ્નદ્રષ્ટા નેતૃત્વને આપ્યો, જેમના માર્ગદર્શન હેઠળ ભારતે એક વ્યાપક, સમાવિષ્ટ અને મજબૂત ડિજિટલ ઇકોસિસ્ટમ બનાવી છે જે વિશ્વભરના દેશોને પ્રેરણા આપે છે.

તેમણે બ્રિક્સ દેશોને સમાવેશી વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા અને મજબૂત ડિજિટલ અર્થતંત્રો બનાવવા માટે ડિજિટલ જાહેર માળખાગત સુવિધાઓનો ઉપયોગ કરવામાં સહયોગ વધારવા હાકલ કરી હતી. તેમણે ભાર મૂક્યો કે ખુલ્લા, આંતરસંચાલનશીલ પ્લેટફોર્મ પર બનેલ ભારતનું DPI મોડેલ નાણાકીય સમાવેશ, સુશાસન અને ડિજિટલ નવીનતા માટે ઉત્પ્રેરક તરીકે કાર્ય કરે છે અને એકાધિકારને પણ ટાળે છે.

ભારતના ગતિશીલ સ્ટાર્ટઅપ્સ, મજબૂત ડિજિટલ કૌશલ્ય પહેલ અને ટેલિકોમ એક્ટ અને ડેટા પ્રોટેક્શન એક્ટ જેવા પ્રગતિશીલ કાયદાઓની ચર્ચા કરતા, ડૉ. શેખરે ડિજિટલ યુગમાં વિશ્વાસ અને વપરાશકર્તા સુરક્ષાના મહત્વ પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો હતો.

તેમણે ભારતની સંચાર સાથી પહેલનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો જે ટેલિકોમ છેતરપિંડીનો સામનો કરવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ પ્રયાસ છે. તેમણે એકબીજા સાથે જોડાયેલા ડિજિટલ સમાજોની સુરક્ષા અને અખંડિતતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે સાયબર સુરક્ષા, ડેટા સુરક્ષા અને ડિજિટલ ટ્રસ્ટમાં બ્રિક્સ દેશો વચ્ચે સહકાર વધારવાની હાકલ કરી હતી.

ડૉ. ચંદ્રશેખરે ડિજિટલ વિભાજનમાંથી ડિજિટલ નેતા બનવામાં ભારતની સિદ્ધિઓ પર પ્રકાશ પાડ્યો. આ કાર્યક્રમમાં મુખ્ય પહેલો પર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો હતો. જેમાં ભારતના મહત્વાકાંક્ષી ડિજિટલ ઇન્ડિયા ફંડ પ્રોગ્રામનો સમાવેશ થાય છે, જે ભારતનેટ જેવા સીમાચિહ્નરૂપ પ્રોજેક્ટ્સને ભંડોળ પૂરું પાડે છે અને 2,18,000 થી વધુ ગ્રામ્ય પરિષદોને ઓપ્ટિકલ ફાઇબર ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સાથે જોડે છે. ભારતના સ્વદેશી વિકાસ અને 4G અને 5G ટેકનોલોજીના મોટા પાયે ઉપયોગથી દેશમાં હાઇ-સ્પીડ કનેક્ટિવિટી વાસ્તવિક બની છે, જે હવે 95% થી વધુ વસ્તીને 4G અને 80% થી વધુ વસ્તીને 5G સાથે આવરી લે છે. દેશ સસ્તું ડિજિટલ ઍક્સેસમાં વૈશ્વિક નેતા છે અને વૈશ્વિક સ્તરે સૌથી નીચા ડેટા દરોમાંનો એક, જે ફક્ત 12 સેન્ટ પ્રતિ ગીગાબાઇટ છે.

અવકાશ ટકાઉપણું પર બોલતા, ડૉ. ચંદ્રશેખરે કહ્યું કે અવકાશ હવે આધુનિક ડિજિટલ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનો અભિન્ન ભાગ છે. ભારતે સેટકોમ નિયમનને સુવ્યવસ્થિત કરીને અને મોબાઇલ અને IoT સેટેલાઇટ સેવાઓનો સમાવેશ કરવા માટે લાઇસન્સિંગ ફ્રેમવર્કનો વિસ્તાર કરીને નોંધપાત્ર સુધારાઓ અમલમાં મૂક્યા છે. તેમણે બ્રિક્સ દેશોને ઓર્બિટલ ઇક્વિટી, સ્પેક્ટ્રમ ગવર્નન્સ અને સ્પેસ ટ્રાફિક મેનેજમેન્ટ પર વૈશ્વિક ચર્ચાઓનું નેતૃત્વ કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો અને શેર કરેલ ઓર્બિટલ સંસાધનો માટે સ્પર્ધાત્મક અભિગમને બદલે સહયોગી અભિગમ અપનાવવાની હાકલ કરી હતી.

પર્યાવરણીય ટકાઉપણું પર બોલતા, ડૉ. ચંદ્રશેખરે ડિજિટલ વિસ્તરણ દ્વારા ઉભા થયેલા આબોહવા અને ઈ-કચરાના પડકારોનો સ્વીકાર કર્યો હતો. ગ્લોબલ ઈ-વેસ્ટ મોનિટરના ભયાનક અંદાજોને ટાંકીને, તેમણે 2030 સુધીમાં 82 અબજ કિલોગ્રામ ઈ-કચરાના સંભવિત ઉત્પાદનની ચેતવણી આપી હતી. આ મોરચે ભારતના નેતૃત્વમાં દિલ્હીમાં G20 સમિટમાં રજૂ કરાયેલ ગ્રીન ગ્રોથ પેક્ટ અને COP-26માં જાહેર કરાયેલ પંચામૃત પ્રતિબદ્ધતાઓ જેવી પહેલોનો સમાવેશ થાય છે. ડૉ. શેખરે બ્રિક્સ સભ્યોને પરિપત્ર અર્થતંત્ર અને ICT ફ્રેમવર્કમાં ગ્રીન એનર્જીને સ્વીકારવા અને ITUના ગ્રીન ડિજિટલ એક્શન જેવા વૈશ્વિક ફ્રેમવર્કને ટેકો આપવા હાકલ કરી હતી.

અગાઉ, અંતિમ ઘોષણાને સ્વીકારવાનું સ્વાગત કરતાં, ડૉ. ચંદ્રશેખરે BRICS દેશો વચ્ચે સહયોગી ભાવનાની પ્રશંસા કરી અને સંવાદને સમૃદ્ધ બનાવવામાં વિસ્તૃત સભ્યપદની ભૂમિકાને સ્વીકારી હતી. તેમણે ભારતના વિશ્વાસને પુનરાવર્તિત કર્યો કે BRICS ફક્ત જોડાણ માટેનું પ્લેટફોર્મ નથી પરંતુ ડિજિટલ સમાનતા અને સ્થિતિસ્થાપકતા તરફ કામ કરતા સહ-નિર્માતાઓનો સમૂહ છે. તેમણે યજમાન રાષ્ટ્ર તરીકે બ્રાઝિલના નેતૃત્વ અને ઘોષણામાં પ્રતિબિંબિત દ્રષ્ટિની સ્પષ્ટતાની પ્રશંસા કરી હતી.

તેમણે કહ્યું કે ભારતનું મોડેલ સભ્યતા શાણપણ અને તકનીકી નવીનતા પર આધારિત પરિવર્તનશીલ છે. અમારો અભિગમ વ્યવહારિક નથી પરંતુ સમાવિષ્ટ છે - સમાનતા, ઍક્સેસ અને નવીનતાના સિદ્ધાંતો પર આધારિત છે.

ડૉ. ચંદ્રશેખરે 2026માં ભારતમાં યોજાનારી 12મી બ્રિક્સ સંચાર મંત્રીઓની બેઠકમાં બધા બ્રિક્સ દેશોને આમંત્રણ આપીને પોતાનું સંબોધન પૂર્ણ કર્યું હતું. વસુધૈવ કુટુમ્બકમના પ્રાચીન ભારતીય સિદ્ધાંતને ટાંકીને, તેમણે વૈશ્વિક ડિજિટલ સહયોગ માટે માર્ગદર્શક સિદ્ધાંત તરીકે એક પૃથ્વી, એક પરિવાર, એક ભવિષ્યના સહિયારા દ્રષ્ટિકોણ પ્રત્યે ભારતની પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી હતી.

બ્રિક્સ સંચાર મંત્રીઓની આ બેઠક વ્યાપક બ્રિક્સ માળખાને અનુરૂપ છે. જેમાં નિયમિત નેતાઓની સમિટ અને મંત્રીસ્તરીય બેઠકોનો સમાવેશ થાય છે. આ બેઠકો સભ્ય દેશો વચ્ચે સહિયારી પ્રાથમિકતાઓ પર ચર્ચા અને સંકલન માટે એક પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડે છે.

વધુ માહિતી માટે, DoT હેન્ડલ્સને અનુસરો:-

X - https://x.com/DoT_India

Insta - https://www.instagram.com/department_of_telecom?igsh=MXUxbHFjd3llZTU0YQ ==

ફેસબુક - https://www.facebook.com/DoTIndia

YouTube - https://www.youtube.com/@departmentoftelecom ]

https://x.com/PemmasaniOnX/status/1922569789790118325?t=YyzkKAmO_-N1M8XhZ9BmXw&s=19

https://www.instagram.com/p/DJoKUr7Sgdb/?igsh=MTJib3Vna3R0eTRlOA ==

https://www.facebook.com/share/p/16V6he3qyo/

https://youtu.be/rUjlnumfRFc?si=wSYn2-cfyYnQCDii

AP/IJ/GP/JD