ભારત સરકારના સંસ્કૃતિ મંત્રાલયે મધ્યપ્રદેશ સરકારના સહયોગથી 31 મે, 2025ના રોજ ભોપાલના જાંબોરી મેદાન ખાતે આયોજિત એક ભવ્ય સમારોહમાં પ્રતિષ્ઠિત સ્વપ્નદ્રષ્ટા નેતા અને સાંસ્કૃતિક સુધારક લોકમાતા અહિલ્યાબાઈ હોલકરની ૩૦૦મી જન્મજયંતિની ઉજવણી કરી હતી.

ભારતના પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી આ મહત્વપૂર્ણ કાર્યક્રમમાં મુખ્ય અતિથિ તરીકે ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પ્રધાનમંત્રીએ પોતાના ભાષણની શરૂઆત મા ભારતી અને ભારતની 'નારી શક્તિ'ની શક્તિ અને સંભાવનાનું પ્રતિનિધિત્વ કરતી ભારતની મહિલાઓના આશીર્વાદથી કરી હતી. તેમણે લોકમાતા અહિલ્યાબાઈ હોલકરની ભક્તિ, સુશાસન અને સામાજિક સુધારણા પ્રત્યેની અતૂટ પ્રતિબદ્ધતાના કાયમી વારસાને શ્રદ્ધાંજલિ આપી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે લોકમાતા દેવી અહિલ્યાબાઈ હોલકરની 300મી જન્મજયંતિ 140 કરોડ ભારતીયો માટે પ્રેરણાનો પ્રસંગ છે અને રાષ્ટ્ર નિર્માણના ઉમદા પ્રયાસમાં યોગદાન આપવાનો ક્ષણ છે. તેમણે કહ્યું, "માતા અહિલ્યાબાઈ રાષ્ટ્ર નિર્માણમાં આપણી મહિલા શક્તિના અમૂલ્ય યોગદાનનું પ્રતીક છે:"

તેમણે મહિલા-નેતૃત્વ વિકાસ, તેની અસર અને તેને સક્ષમ બનાવવા માટે સરકારના સતત પ્રયાસો પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો હતો.

• આજે આપણા બધા મુખ્ય અવકાશ મિશનમાં મોટી સંખ્યામાં મહિલા વૈજ્ઞાનિકો કામ કરી રહી છે.” - પ્રધાનમંત્રી
• “જ્યારે કોઈ મહિલા પોતાના પૈસા કમાય છે, ત્યારે ઘરે તેનો આત્મસન્માન વધે છે અને કૌટુંબિક નિર્ણયોમાં તેની ભાગીદારી વધુ મહત્વપૂર્ણ બની જાય છે. છેલ્લા અગિયાર વર્ષોમાં આપણી સરકારે ભારતની મહિલાઓને આર્થિક રીતે સશક્ત બનાવવા માટે અવિરતપણે કામ કર્યું છે” – પ્રધાનમંત્રી
• “નાગરિક દેવો ભવ” - નાગરિક જ ભગવાન છે - આપણા શાસનનો મંત્ર બની ગયો છે. આપણી સરકાર મહિલાઓના નેતૃત્વ હેઠળના વિકાસના વિઝનને વિકાસનું કેન્દ્ર બનાવી રહી છે” - પ્રધાનમંત્રી
• “આજે, દેશભરમાં 10 કરોડ મહિલાઓ સ્વ-સહાય જૂથો સાથે સંકળાયેલી છે અને વિવિધ આર્થિક પ્રવૃત્તિઓમાં રોકાયેલી છે. સરકાર લાખો રૂપિયાની સહાય આપીને આ મહિલાઓને આવકના નવા સ્ત્રોત બનાવવામાં મદદ કરી રહી છે.” – પ્રધાનમંત્રી

પ્રધાનમંત્રીએ વધુમાં ભાર મૂક્યો કે લોકમાતા અહિલ્યાબાઈ હોલકર દૃઢ નિશ્ચય અને નિશ્ચયની શક્તિનું પ્રતિક છે અને કહ્યું કે “દેવી અહિલ્યાબાઈ એ વિચારનું પ્રતિક છે કે ઇચ્છાશક્તિ અને નિશ્ચયથી, ગમે તેટલા પ્રતિકૂળ સંજોગો હોય વ્યક્તિ નોંધપાત્ર પરિણામો પ્રાપ્ત કરી શકે છે.”

તેમણે અઢી સદીઓ પછી પણ દેવી અહિલ્યાબાઈના વિચારો અને કાર્યોના સ્થાયી વારસા, પ્રભાવ અને સતત સુસંગતતા વિશે વાત કરી, જેના વિશે તેમણે આજે પણ પેઢીઓ પછી વાત કરી છે. દેવી અહિલ્યાબાઈ હોલકરને ટાંકીને, પ્રધાનમંત્રીએ સાચા શાસનના સાર પરના તેમના વિચારોનો પુનરોચ્ચાર કર્યો અને કહ્યું કે "અહિલ્યાબાઈ કહેતા હતા કે સાચું શાસન લોકોની સેવા કરવામાં અને તેમના જીવનને સુધારવામાં રહેલું છે." તેમણે એમ પણ કહ્યું કે "માતા અહિલ્યાબાઈએ શાસનનું એક અનુકરણીય મોડેલ અપનાવ્યું, ગરીબો અને હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા લોકોને સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા આપી" – પ્રધાનમંત્રી

લોકમાતા અહિલ્યાબાઈ હોલકરના જીવન અને વારસા પર પ્રદર્શન આ કાર્યક્રમનું મુખ્ય આકર્ષણ લોકમાતા અહિલ્યાબાઈ હોલકરના જીવન અને વારસા પરનું પ્રદર્શન હતું. ઇતિહાસ અને કથાથી સમૃદ્ધ, પ્રદર્શન મધ્યપ્રદેશ સરકાર દ્વારા સંકલિત અને સંસ્કૃતિ મંત્રાલયના સ્મારકો વિભાગ દ્વારા ક્યુરેટ કરાયેલ કલાકારો દ્વારા બનાવેલા ચિત્રો દ્વારા દૃષ્ટિની રીતે સમર્થિત હતું.

પ્રદર્શનમાં 4 મુખ્ય વિભાગો હતા:

• વિભાગ 1: તેમના શરૂઆતના વર્ષો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે: તે દેવી અહિલ્યાબાઈની તેમના ભાવિ સસરા મલ્હાર રાવ સાથેની મુલાકાત, વહીવટ, ટ્રેઝરી અને એકાઉન્ટિંગ, માર્શલ આર્ટ્સ વગેરે જેવા બહુ-શાખાકીય ક્ષેત્રોમાં તેમનું શિક્ષણ પ્રકાશિત કરે છે.
• વિભાગ 2: સુશાસન અને નેતૃત્વના તેમના ખ્યાલની ઉજવણી કરે છે: તે ભગવાન શિવને સમર્પિત તેમના શાસન અને તેમના લોકોના રક્ષક બનવા અને તેમની સેવા કરવાના તેમના પોતાના દ્રષ્ટિકોણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
• વિભાગ 3: તેમના કલ્યાણકારી પ્રોજેક્ટ્સને પ્રકાશિત કરે છે: તે મંદિરોના પુનરુત્થાન અને પુનર્નિર્માણ પરના કાર્યને પ્રકાશિત કરે છે અને અન્ય માળખાકીય પ્રોજેક્ટ્સનું પ્રદર્શન કરે છે.
• વિભાગ 4: કાપડ સાથેના તેમના કાર્યનું પ્રદર્શન કરે છે: તે મહેશ્વરી કિલ્લા અને આસપાસના મંદિરોના રૂપરેખાઓથી પ્રેરિત મહેશ્વરી વણાટની રચનાને પ્રકાશિત કરે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ મહેશ્વરી સાડીઓના છઠ્ઠી પેઢીના વણકર હેમલતાજી સાથે વાતચીત કરી. સંસ્કૃતિ મંત્રાલયના સચિવ દ્વારા તેમને સમગ્ર પ્રદર્શનનો માર્ગદર્શિત પ્રવાસ કરાવવામાં આવ્યો હતો.

સ્મારક ટિકિટ અને સિક્કાનું વિમોચન

લોકમાતા અહિલ્યાબાઈ હોલકરની 300મી જન્મજયંતિની ઉજવણી માટે આ કાર્યક્રમમાં એક સ્મારક સિક્કો અને ટપાલ ટિકિટ પણ બહાર પાડવામાં આવી હતી. જે ભારતના આધ્યાત્મિક અને સાંસ્કૃતિક વારસામાં તેમના અમૂલ્ય યોગદાનની ઉજવણી કરે છે.

લોકમાતા અહિલ્યાબાઈ હોલકર પર ફિલ્મ      

આ પ્રસંગે સંસ્કૃતિ મંત્રાલયના સ્મારક વિભાગ દ્વારા બનાવવામાં આવેલી એક ટૂંકી ફિલ્મ પણ પ્રદર્શિત કરવામાં આવી હતી. ‘અહિલ્યાબાઈ હોલકર: સંસ્કૃતિના આશ્રયદાતા, શાસનના શિલ્પી’ શીર્ષકવાળી આ ફિલ્મ તેમના અસાધારણ જીવનને સિનેમેટિક શ્રદ્ધાંજલિ આપે છે, જે તેમના દ્રષ્ટિકોણ, સુધારાઓ અને આધ્યાત્મિક સમર્પણનું પ્રદર્શન કરે છે.

માનનીય પ્રધાનમંત્રીએ ભોપાલમાં અનેક વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સનું ઉદ્ઘાટન અને શિલાન્યાસ કર્યો, જેનો ઉદ્દેશ્ય આ પ્રદેશમાં શહેરી માળખાગત સુવિધાઓ, વારસા સંરક્ષણ અને સાંસ્કૃતિક પર્યટનને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે.

“આજે ઇન્દોર મેટ્રોનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું છે, અને દતિયા અને સતનાથી હવાઈ સેવાઓ પણ શરૂ થઈ છે. આ પ્રોજેક્ટ્સ મધ્યપ્રદેશમાં જાહેર સુવિધાઓમાં વધારો કરશે, વિકાસને વેગ આપશે અને રોજગારની ઘણી નવી તકો ઉભી કરશે.” – પ્રધાનમંત્રી

પ્રધાનમંત્રીએ આદિવાસી, લોક અને પરંપરાગત કલાઓમાં તેમના અસાધારણ યોગદાન બદલ પ્રખ્યાત કલાકાર ડૉ. જયમતી કશ્યપને રાષ્ટ્રીય દેવી અહિલ્યાબાઈ પુરસ્કાર પણ અર્પણ કર્યો, જે ભારતની વૈવિધ્યસભર સાંસ્કૃતિક રચનાને જાળવવા અને મહિલા સર્જકોને સશક્ત બનાવવાની સરકારની પ્રતિબદ્ધતાને મજબૂત બનાવે છે.

આ સ્મારક કાર્યક્રમ ભારતના સમૃદ્ધ સભ્યતા વારસાની ઉજવણી કરવા અને દેશના સાંસ્કૃતિક, આધ્યાત્મિક અને સામાજિક વિકાસનો પાયો નાખનારા સ્વપ્નદ્રષ્ટાઓનું સન્માન કરવાના સંસ્કૃતિ મંત્રાલયના વ્યાપક મિશનનો એક ભાગ હતો.

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com