લોકસભાએ આજે ઓઇલફિલ્ડ (રેગ્યુલેટરી એન્ડ ડેવલપમેન્ટ) એમેન્ડમેન્ટ બિલ, 2024 પસાર કર્યું છે. આ પહેલા 3 ડિસેમ્બર, 2024ના રોજ રાજ્યસભા દ્વારા આ બિલ પસાર કરવામાં આવ્યું હતું. આ બિલનો આશય વર્તમાન જરૂરિયાતો અને બજારની સ્થિતિને પહોંચી વળવા માટે કાયદાકીય માળખામાં સુધારો કરવાનો અને રોકાણકારો માટે આ ક્ષેત્રને વધુ આકર્ષક બનાવવાનો છે. જેથી ઓઇલ અને ગેસના સંશોધન અને ઉત્પાદનમાં વધુ વધારો થઈ શકે. આ બિલ નાગરિકો માટે ઊર્જાની ઉપલબ્ધતા, સુલભતા, વાજબીપણું અને સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા તથા વર્ષ 2047 સુધીમાં માનનીય પ્રધાનમંત્રીનાં વિકસિત ભારતનાં સ્વપ્નને પૂર્ણ કરવામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે.

છેલ્લા દાયકામાં, સરકારે ઘણા મહત્વપૂર્ણ સુધારાઓ કર્યા છે. જેમાં કોન્ટ્રાક્ટ આપવા માટે 'ઉત્પાદન વહેંચણી' શાસનથી 'મહેસૂલ વહેંચણી' વ્યવસ્થામાં સીમાચિહ્નરૂપ પરિવર્તન, ભારતમાં ઓઇલ અને ગેસના સંશોધન અને ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે નિયમનકારી ભારણમાં ઘટાડો, નવા સંશોધન માટે અગાઉનાં પ્રતિબંધિત ક્ષેત્રોને  જાહેર કરવા, ક્રૂડના નિયમનને સાથે કુદરતી ગેસ માટે માર્કેટિંગ અને કિંમત નિર્ધારણની સ્વતંત્રતાનો સમાવેશ થાય છે. આ મોટા સુધારાઓનું મહત્ત્વપૂર્ણ પરિણામ એ આવ્યું છે કે, અત્યારે ભારતમાં સંશોધન હેઠળનાં 76 ટકાથી વધારે સક્રિય વિસ્તારને વર્ષ 2014 પછી મંજૂરી આપવામાં આવી છે.

આ પ્રકારના સૌથી મોટા કાયદાકીય સુધારાઓમાંના એક, સીમાચિહ્નરૂપ સુધારા બિલ રજૂ કરતા, માનનીય પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રી શ્રી હરદીપ સિંહ પુરીએ જણાવ્યું હતું કે વર્તમાન સિસ્ટમ મુખ્યત્વે લાઇસન્સિંગ, નિયમનકારી નિયંત્રણ અને રોયલ્ટીના સંગ્રહ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. જેને વ્યવસાય કરવાની સરળતા અને સરકાર અને કોન્ટ્રાક્ટરો વચ્ચે સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ફરીથી કામ કરવાની જરૂર છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે સિસ્ટમમાં રહેલા મુશ્કેલીઓને સમજવા માટે ઉદ્યોગના નેતાઓ, સંભવિત રોકાણકારો અને હિસ્સેદારો સાથે વિગતવાર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. લાંબા સમયગાળા અને ખૂબ ઊંચા પ્રોજેક્ટ જોખમોને ધ્યાનમાં રાખીને, રોકાણકારોને એક કાનૂની માળખું જરૂરી છે જે સરળ, સ્થિર, અનુમાનિત હોય અને કાર્યક્ષમ ઝડપી વિવાદ નિરાકરણ પદ્ધતિઓની સુલભતા પ્રદાન કરે. બિલમાં પ્રસ્તાવિત સુધારા ભારતના હિતોને પ્રોત્સાહન આપવા, રક્ષણ આપવા અને પ્રાથમિકતા આપવા તેમજ રોકાણકારોની અપેક્ષાઓ પૂરી કરવા માટે રચાયેલ છે.

આ સુધારા બિલ ખાણકામ અને પેટ્રોલિયમ કામગીરીને એક જ શ્રેણીમાં જૂથબદ્ધ કરવાની ઐતિહાસિક ખોટી પ્રથાને દૂર કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. તે એક જ પરવાના પદ્ધતિ પણ રજૂ કરે છે. જેને પેટ્રોલિયમ લીઝિંગ કહેવાય છે, જે વર્તમાન સિસ્ટમને બદલશે જેમાં કોન્ટ્રાક્ટરોને વિવિધ પ્રકારના હાઇડ્રોકાર્બન માટે વિવિધ પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓ કરવા માટે બહુવિધ લાઇસન્સ મેળવવાની જરૂર પડે છે. આ બિલ મોટા પાયે ઉર્જા પ્રોજેક્ટ્સના વિકાસમાં અને કાર્બન કેપ્ચર યુટિલાઇઝેશન અને સિક્વેસ્ટ્રેશન (CCUS), ગ્રીન હાઇડ્રોજન વગેરે જેવી નવી તકનીકોને અપનાવવામાં મદદ કરશે.

2014 પછી, પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રાલયે શોધોમાંથી પૈસા કમાવવા માટે ઝડપથી કામ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. આ ઉદ્દેશ્યને હાંસલ કરવા માટે 2015માં સ્મોલ ડિસ્કવર્ડ ફિલ્ડ્સ પોલિસીને સૂચિત કરવામાં આવી હતી અને ઘણા નાના ઓપરેટરોને એવા ક્ષેત્રો આપવામાં આવ્યા છે, જે અગાઉના ઓપરેટરો દ્વારા કમાયા ન હતા. આમાંના ઘણા અલગ વિસ્તારોમાં માળખાગત સુવિધાઓનો અભાવ છે. આ બિલ ઓઇલ બ્લોક્સની કાર્યક્ષમતા સુધારવા માટે વિવિધ ઓપરેટરો વચ્ચે સંસાધનો અને માળખાગત સુવિધાઓની વહેંચણીને સક્ષમ કરીને નાના ઓપરેટરોને મદદ કરવાનો પ્રયાસ કરે છે.

આ બિલનો ઉદ્દેશ્ય લીઝ સમયગાળા અને તેની શરતોના સંદર્ભમાં કામગીરીમાં સ્થિરતા પ્રદાન કરીને ભારતમાં રોકાણ કરવામાં રસ ધરાવતી વૈશ્વિક તેલ કંપનીઓની સૌથી મોટી ફરિયાદોમાંથી એકને સંબોધવાનો છે. તે કાર્યક્ષમ વૈકલ્પિક વિવાદ નિરાકરણ પદ્ધતિઓ પર ભાર મૂકે છે. જે સુનિશ્ચિત કરશે કે વિવાદોનો ઉકેલ સમયસર, ન્યાયી અને ખર્ચ-અસરકારક રીતે થાય.

કાયદાની જોગવાઈઓના અમલીકરણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, દંડની રકમ વધારીને 25 લાખ રૂપિયા કરવામાં આવી છે અને સતત ઉલ્લંઘનના કિસ્સામાં, પ્રતિબંધક અસર માટે દંડ વધારીને 10 લાખ રૂપિયા પ્રતિ દિવસ કરવામાં આવ્યો છે. સિસ્ટમને અસરકારક અને ઝડપી બનાવવા માટે, બિલ દંડ લાદવા માટે એક નિર્ણાયક સત્તા અને અપીલ પદ્ધતિ બનાવે છે.

શ્રી પુરીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે બિલનો ઉદ્દેશ્ય સહકારી સંઘવાદ જાળવવાનો છે અને તે રાજ્યોના અધિકારોને કોઈપણ રીતે અસર કરતું નથી. રાજ્યો પહેલાની જેમ પેટ્રોલિયમ લીઝ, જરૂરી કાનૂની મંજૂરીઓ અને રોયલ્ટી મેળવવાનું ચાલુ રાખશે. મંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે બિલ પસાર થવાથી, જોગવાઈઓ "વેપાર કરવાની સરળતા"માં સુધારો થશે, ભારતને તેલ અને ગેસ ઉત્પાદન માટે એક આકર્ષક સ્થળ બનાવશે અને આપણા સંસાધન સમૃદ્ધ રાષ્ટ્રની હાઇડ્રોકાર્બન ક્ષમતાને ખોલવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે.

AP/IJ/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com