કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે આજે નવી દિલ્હીમાં "ડેરી ક્ષેત્રમાં સ્થિરતા અને પરિપત્ર પર કાર્યશાળા"નું ઉદઘાટન કર્યું હતું. ડેરી ક્ષેત્રમાં સંસાધનોની સ્થિરતા, કાર્યદક્ષતા અને સર્ક્યુલેશન પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં 'સહકારથી સમૃદ્ધિ'નાં વિઝનને સાકાર કરવામાં મદદરૂપ થશે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે પોતાના સંબોધનમાં જણાવ્યું હતું કે, આજે જ્યારે આપણે શ્વેત ક્રાંતિ 2.0 તરફ આગળ વધી રહ્યા છીએ, ત્યારે ટકાઉપણું અને પરિપત્રનું મહત્વ અગ્રિમતા ધરાવે છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, પ્રથમ શ્વેત ક્રાંતિની મદદથી આપણે અત્યાર સુધી જે કંઈ પણ હાંસલ કર્યું છે, તે ઉપરાંત ડેરી ક્ષેત્રમાં સ્થિરતા અને પરિપત્રિતા હજુ સંપૂર્ણપણે પૂર્ણ થવાની બાકી છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, શ્વેત ક્રાંતિ 2.0નું મુખ્ય લક્ષ્ય સ્થિરતા અને પરિપત્રતા છે તથા આપણે શ્વેત ક્રાંતિ 2.0ની શરૂઆતથી જ તેની કાળજી લેવાની જરૂર છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, ભારતનું ડેરી ક્ષેત્ર દેશનાં તેમજ ગ્રામીણ વિકાસમાં તથા જમીન વિહોણા અને લઘુ ખેડૂતોને સમૃદ્ધ બનાવવામાં બહુ મોટી ભૂમિકા ભજવે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, આપણા દેશના પોષણનું ધ્યાન રાખ્યું છે, દેશને વિશ્વનો નંબર વન દૂધ ઉત્પાદક બનાવવામાં યોગદાન આપ્યું છે અને કૃષિ આવક ઉપરાંત ખેડૂતોને વધારાની આવક પણ પૂરી પાડી છે.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આપણા માટે ત્રણ લક્ષ્યાંકો નિર્ધારિત કર્યા છે, જેમાં 5 ટ્રિલિયન ડોલરનું અર્થતંત્ર બનવું, દુનિયામાં ત્રીજું સૌથી મોટું અર્થતંત્ર બનવું અને વર્ષ 2047માં સંપૂર્ણ વિકસિત દેશ બનવું. તેમણે કહ્યું હતું કે, આ ત્રણ લક્ષ્યાંકો હાંસલ કરવા માટે આપણે દરેક ક્ષેત્રમાં તમામ શક્યતાઓને સંપૂર્ણપણે ચકાસવા અને તેનો સંપૂર્ણ ઉપયોગ કરવા માટે એક વ્યવસ્થા વિકસાવવી પડશે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ડેરી ક્ષેત્રએ આજે 250 દૂધ ઉત્પાદક સંઘોમાં પરિપત્ર સાથે સંબંધિત સારી પદ્ધતિઓનો પ્રસાર કરવા માટે એક દીર્ઘદ્રષ્ટા પહેલ કરી છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, ભારતની કૃષિ વ્યવસ્થા નાના ખેડૂતો પર આધારિત છે અને ગામડાઓમાંથી શહેરો તરફ તેમનું સ્થળાંતર તેમની સમૃદ્ધિ સાથે સંકળાયેલું છે. તેમણે કહ્યું કે ગ્રામીણ સ્થળાંતરની સમસ્યાને દૂર કરવાની સાથે નાના ખેડૂતોને સમૃદ્ધ બનાવવા માટે ડેરી એક મહત્વપૂર્ણ વિકલ્પ છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, ડેરી ક્ષેત્રની તમામ સંભાવનાઓને સંપૂર્ણ રીતે ચકાસવા માટે આ સેમિનાર સર્વગ્રાહી અભિગમ સાથે કાર્ય કરવા માટે ખૂબ જ ઉપયોગી સાબિત થશે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં છેલ્લાં 10 વર્ષમાં દેશમાં કૃષિમાં સમૃદ્ધિ લાવવાની સારી શરૂઆત થઈ છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ખેડૂતોને એક ગામડેથી આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે જવાનો વિશ્વાસ અને માધ્યમો પણ મળ્યાં છે, તેમનો વિશ્વાસ સહકારી મંડળીઓ મારફતે જૂથોમાં સામૂહિક સફળતા પર પણ વધ્યો છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, હાલ ગામમાં જ ખેતરથી ફેક્ટરી સુધીની સમગ્ર ચેઈન ઉભી કરવા પર ભાર મૂકવો જોઈએ. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, સીમાંત ખેડૂતોનાં ઉત્થાન માટે ગામડાંઓથી વૈશ્વિક મંચ સુધીની સફરનો નકશો તૈયાર કરવો મહત્ત્વપૂર્ણ છે, જે સામૂહિક પ્રયાસો મારફતે આત્મવિશ્વાસને પ્રોત્સાહન આપે છે અને વિસ્તૃત ફાર્મ-ટુ-ફેક્ટરી વેલ્યુ ચેઇન સ્થાપિત કરે છે. તેમણે કહ્યું કે મોદી સરકાર સહકાર સે શક્તિ, સહકાર સે સહયોગ અને સહકાર સે સમૃદ્ધિના ત્રણ સિદ્ધાંતોની સાથે લોકો માટે નફાના મંત્રને  પણ સાકાર કરી રહી છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, સહકારી મંડળીઓનો ઉદ્દેશ નફો રળવાનો તેમજ "લોકોને પ્રથમ" બનાવવાનો છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, આપણે સહકારી મંડળીઓ મારફતે જ "લોકો માટે નફો"ના સિદ્ધાંતને સાકાર કરી શકીએ છીએ. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, આજે ડેરી ક્ષેત્રમાં પરિપત્ર પર "માર્ગદર્શિકા"ની રજૂઆત, નાના, મોટા અને સંકુચિત બાયોગેસ પ્રોજેક્ટ્સને નાણાકીય સહાય માટે એનડીડીબીની યોજનાઓ અને એનડીડીબી અને સસ્ટેઇન પ્લસ પ્રોજેક્ટનો શુભારંભ પણ થયો છે.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, જૈવિક ખાતરનો સંપૂર્ણ ઉપયોગ કરવા માટે જિલ્લા કક્ષાના દૂધ સંઘો અને ગ્રામીણ ડેરીઓએ એવા ખેડૂતોને પણ સહકારની જાળમાં લાવવા પડશે કે જેઓ હજુ સુધી સહકારી મંડળી સાથે જોડાયેલા નથી. તેમણે કહ્યું કે ઘણા ખેડૂતો ખાનગી ડેરીઓને દૂધ આપે છે, પરંતુ સહકારી ક્ષેત્રએ તેમના ગોબરનું સંચાલન કરવું જોઈએ, જેનાથી આપણી લઘુતમ સધ્ધરતાની સમસ્યા હલ થશે અને અમે ખાનગી ક્ષેત્ર તરફ આગળ વધી રહેલા ખેડૂતોને પાછા સહકારી ક્ષેત્ર તરફ આકર્ષિત કરવામાં સફળ રહીશું. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, 2 વર્ષના લક્ષ્યાંક સાથે 250 જિલ્લા દૂધ ઉત્પાદક સંઘોમાં મોડેલ તરીકે ગેસ ઉત્પાદન માટે કરવામાં આવેલા સફળ પ્રયોગોનો સફળતાપૂર્વક અમલ થાય તેવો કાર્યક્રમ થવો જોઈએ.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, સહકારી બેંકોમાં તમામ ખાતાઓ ખોલવા માટે અમે "સહકાર સહકાર સહકારિતા વચ્ચે" પણ શરૂ કર્યું છે અને આજે ગુજરાતમાં 93 ટકા સંસ્થાઓ સહકારી બેંકોમાં ખાતા ધરાવે છે. તેમણે કહ્યું કે આનાથી સહકારી મંડળીઓ માટે આપમેળે ભંડોળ ઉપલબ્ધ થયું છે અને બેંકો પણ મજબૂત બની છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ગુજરાતમાં માઇક્રો એટીએમ મોડલથી રાજ્યના પશુપાલકોને અભૂતપૂર્વ લાભ મળી રહ્યો છે, નાબાર્ડે આ મોડલને દેશના દરેક જિલ્લામાં લઇ જવું જોઇએ. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, અમારો પ્રયાસ એ હોવો જોઈએ કે ચરબીનું પ્રમાણ માપવાથી માંડીને તમામ ડેરી ઉત્પાદનો સુધીનાં તમામ મશીનોનું ઉત્પાદન ભારતમાં જ થવું જોઈએ. તેમણે કહ્યું હતું કે, કાર્બન ક્રેડિટને આપણી સિસ્ટમનો હિસ્સો બનાવવો જોઈએ અને સહકારી મોડલ પર વૈજ્ઞાનિક વ્યવસ્થા ઊભી કરવી જોઈએ, જેથી ખેડૂતો સુધી તે પહોંચે.

કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અને સહકારિતા પ્રધાને જણાવ્યું હતું કે આજે દેશમાં ૨૩ રાજ્ય કક્ષાના સંઘો છે પરંતુ આપણે શ્વેત ક્રાંતિ ૨.૦ હેઠળ દરેક રાજ્ય અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં રાજ્ય કક્ષાના કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશની રચના કરવાની કલ્પના કરવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે શ્વેત ક્રાંતિ 2.0 માં, આપણે દેશના 80 ટકા જિલ્લાઓમાં દૂધ સંઘોની રચના કરવાનું લક્ષ્ય રાખી શકીએ છીએ અને માર્કેટિંગ ડેરીઓની સંખ્યા હાલના 28 થી વધારીને 3 ગણી કરી શકીએ છીએ. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, સહકારી ડેરી ક્ષેત્રમાં ગ્રાહક પાસેથી આવતા 75 ટકાથી વધુ નાણાં સીધા ખેડૂતોને મળે છે. તેમણે કહ્યું કે કોર્પોરેટ સેક્ટરમાં ખેડૂતોને માત્ર 32 ટકા જ પૈસા મળે છે. તેમણે કહ્યું કે આપણે દેશના દરેક ખેડૂત માટે ખેડૂતો અને કંપનીઓ વચ્ચે નફાના આ અંતરને ઘટાડવાનું લક્ષ્ય રાખવું જોઈએ. આ સાથે, આપણે સહકારી મંડળીઓના ફાયદા માટે 16 કરોડ ટન ગાયનું છાણ લાવવાનો પણ પ્રયાસ કરવો જોઈએ.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, મિથેન અને કાર્બન ડાયોકસાઇડનાં ઉત્સર્જનમાં મોટો ઘટાડો થયો છે અને તેનું 100 ટકા કાર્બન ધિરાણ ખેડૂતોને તેમનાં બેંક ખાતાઓમાં જ જવું જોઈએ અને આ જ પરિપત્રનો સાચો અર્થ છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે ડેરી સહકારી ક્ષેત્ર મહિલાઓને રોજગાર આપવાના સંદર્ભમાં પણ ઘણું કામ કરે છે અને આજે ૭૨ ટકા મહિલાઓ સહકારી ડેરી ક્ષેત્રમાં કામ કરી રહી છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, તેનાથી એ વાત સાબિત થાય છે કે સહકારી ડેરી ક્ષેત્રમાં રોજગારી અને મહિલા સશક્તિકરણ માટે કામગીરી થઈ રહી છે.

ભારત સરકારના પશુપાલન અને ડેરી વિભાગ (ડીએએચડી) દ્વારા નેશનલ ડેરી ડેવલપમેન્ટ બોર્ડ (એનડીડીબી)ના સહયોગથી આ વર્કશોપનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ કાર્યક્રમમાં કેન્દ્રીય મત્સ્યપાલન, પશુપાલન અને ડેરી મંત્રી શ્રી રાજીવ રંજન સિંહ ઉર્ફે લલ્લન સિંહ, કેન્દ્રીય મત્સ્યપાલન, પશુપાલન અને ડેરી મંત્રાલયનાં રાજ્ય મંત્રીઓ પ્રોફેસર એસ. પી. સિંહ બઘેલ અને શ્રી જ્યોર્જ કુરિયન, મત્સ્યપાલન, પશુપાલન અને ડેરી મંત્રાલયનાં સચિવ શ્રીમતી અલકા ઉપાધ્યાય તથા અન્ય ઘણાં મહાનુભાવો ઉપસ્થિત રહ્યાં હતાં.

AP/IJ/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com