ସୁଲଭ ମୂଲ୍ୟରେ ନିଜର ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷିତ ସ୍ୱଦେଶୀ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ (ଏଆଇ) ମଡେଲ ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିବା ଲାଗି ଭାରତ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ। କେନ୍ଦ୍ର ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ ଏବଂ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା, ରେଳବାଇ, ସୂଚନା ଏବଂ ପ୍ରସାରଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ଅଶ୍ୱିନୀ ବୈଷ୍ଣବ ଆଜି ନୂଆଦିଲ୍ଲୀର ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ ନିକେତନରେ ଏହି ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି। ଗଣମାଧ୍ୟମ ସହ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରି କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଭାରତୀୟ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲ ଏକ ସମୟୋଚିତ ପଦକ୍ଷେପ, କାରଣ ଭାରତ ରାଷ୍ଟ୍ର ସମୂହ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର । ତେଣୁ ଏହା ଭାରତକୁ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ନୈତିକ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ସମାଧାନର ଏକ ଅଧିକ ବିଶ୍ୱସନୀୟ ବୈଷୟିକ ପାୱାରହାଉସ୍ ଭାବରେ ଉଭା ହେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ। ଏକ ଉଚ୍ଚ-ସ୍ତରୀୟ ସାଧାରଣ କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ ସୁବିଧା ଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ, ଇଣ୍ଡିଆ ଏଆଇ ମିଶନ ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତୀୟ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟବହାର କରି ଭାରତୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ପାଇଁ ସ୍ୱଦେଶୀ ଏଆଇ ସମାଧାନକୁ କଷ୍ଟୋମାଇଜ୍ କରିବାର ନିକଟତର। ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ବୈଜ୍ଞାନିକ, ଗବେଷକ, ଡେଭଲପର୍ସ ଏବଂ କୋଡର୍ସମାନେ ଏ ଦିଗରେ ଏକାଧିକ ମୌଳିକ ମଡେଲ୍ ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ଗତି ସହିତ ଭାରତୀୟ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲ୍ 6 ମାସ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ବୋଲି କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଆଶା ବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି। କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ଅଶ୍ୱିନୀ ବୈଷ୍ଣବ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ‘‘ଆମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସମାବେଶୀ। ଆଧୁନିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାକୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସୁଲଭ କରିବାରେ ସେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯାହା ଦ୍ୱାରା ପିରାମିଡର ତଳ ଭାଗରେ ଥିବା ଲୋକମାନେ ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସଶକ୍ତ ହେବେ।’’

ପ୍ରାୟ 10000 ଜିପିୟୁର କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ ସୁବିଧା ସହିତ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲ ଆରମ୍ଭ ହେଉଛି। ଖୁବଶୀଘ୍ର ଅବଶିଷ୍ଟ 8693ଟି ଜିପିୟୁ ଯୋଗ କରାଯିବ। ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଏହା ଗବେଷକ, ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଏବଂ ଡେଭଲପରମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ଲାଭାନ୍ୱିତ କରିବ। କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରିବା ଏବଂ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତାମୂଳକ ହାରରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବାରେ ମିଶନର କ୍ଷମତା ଉପରେ ବୈଷୟିକ ଅଂଶୀଦାରମାନେ ବେଶ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି 2.5 ରୁ 3 ଡଲାର ମୂଲ୍ୟର ବିଶ୍ୱ ମଡେଲ ତୁଳନାରେ, 40 ପ୍ରତିଶତ ସରକାରୀ ସବସିଡି ପରେ ଭାରତର ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲର ମୂଲ୍ୟ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି 100 ଟଙ୍କାରୁ କମ୍ ହେବ। ଆକର୍ଷଣୀୟ ଛଅମାସିଆ ଏବଂ ବାର୍ଷିକ ଯୋଜନା ଏହାକୁ ଆହୁରି ଶସ୍ତା କରିବ।

ଭାରତ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମିଶନର ଶୁଭାରମ୍ଭ ହେବାର 10 ମାସ ମଧ୍ୟରେ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ ଏବଂ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଅଭୂତପୂର୍ବ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହାସଲ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛି ଏବଂ ପ୍ରାୟ 18,693 ଗ୍ରାଫିକ୍ ପ୍ରୋସେସିଂ ୟୁନିଟ୍, ଜିପିୟୁର ଏକ ହାଇ ଏଣ୍ଡ ଏବଂ ଦୃଢ଼ ସାଧାରଣ କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ ସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଏହା ଓପନ ସୋର୍ସ ମଡେଲ ଡିପସିକ୍ ଠାରୁ ପ୍ରାୟ ନଅ ଗୁଣ ଏବଂ ଚାଟଜିପିଟି ଠାରୁ ପ୍ରାୟ ଦୁଇ ତୃତୀୟାଂଶ ହେବ । ଗଣମାଧ୍ୟମର ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେଇ କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସୁରକ୍ଷା ଯାଞ୍ଚ ପରେ ଡିପ୍‌ ସୀକ୍‌ ଭାରତୀୟ ସର୍ଭରରେ ହୋଷ୍ଟ ହୋଇପାରିବ ଯାହା ଦ୍ୱାରା କୋଡର୍, ଡେଭଲପର୍ ଏବଂ ଡିଜାଇନରମାନେ ଏହାର ଓପନ୍ ସୋର୍ସ କୋଡର ଲାଭ ଉଠାଇପାରିବେ।

ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲର ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ନୈତିକ ନିୟୋଜନ ସରକାରଙ୍କ ପାଇଁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକତା ହୋଇ ରହିଛି। ଏହି ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ବ୍ୟକ୍ତ କରି କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ଭାରତ ଏକ ବୈଷୟିକ-ଆଇନଗତ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରି ଏକ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସ୍ଥାପନ କରୁଛି।

ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ସୁରକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଆଲଗୋରିଦମ ଦକ୍ଷତାର ନୈତିକ ଅଡିଟିଂ ସହିତ ତଥ୍ୟର ଗୋପନୀୟତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଏକକାଳୀନ 8ଟି ପ୍ରୟାସ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।

1. ମେସିନ୍ ଅନଲର୍ଣ୍ଣିଂ (ଆଇଆଇଟି ଯୋଧପୁର)
2. ସିନ୍ଥେଟିକ୍ ଡାଟା ଜେନେରେସନ୍ (ଆଇଆଇଟି ରୁର୍‌କି)
3. ଏଆଇ ବାୟସ ମିଟିଗେସନ ରଣନୀତି (ଏନଆଇଟି ରାୟପୁର)
4. ଏକ୍ସପ୍ଲେନେବଲ ଏଆଇ ଫ୍ରେମୱାର୍କ (ଡିଫେନ୍ସ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ଆଡଭାନ୍ସଡ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି, ପୁଣେ ଏବଂ ମାଇନକ୍ରାଫ୍ଟ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି)
5. ଗୋପନୀୟତା ବୃଦ୍ଧି ରଣନୀତି (ଆଇଆଇଟି ଦିଲ୍ଲୀ, ଆଇଆଇଟି ଧରୱାଡ ଏବଂ ଟେଲିକମ୍ ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ ସେଣ୍ଟର, ଟିଇସି)
6. ଏଆଇ ଏଥିକାଲ ସାର୍ଟିଫିକେସନ ଫ୍ରେମୱାର୍କ (ଆଇଆଇଟି ଦିଲ୍ଲୀ ଏବଂ ଟିଇସିରେ ଟୁଲ୍ ନିସ୍ପକ୍ଷ ବିକଶିତ କରାଯାଉଛି)
7. ଏଆଇ ଆଲଗୋରିଦମ ଅଡିଟିଙ୍ଗ ଫ୍ରେମୱାର୍କ (ସିଭିକ ଡାଟା ଲ୍ୟାବ ଦ୍ୱାରା ଟୁଲ୍ ପରଖ ବିକଶିତ କରାଯାଉଛି)
8. ଏଆଇ ଗଭର୍ଣ୍ଣାନ୍ସ ଟେଷ୍ଟିଂ ଫ୍ରେମୱାର୍କ (ଅମୃତ ବିଦ୍ୟାପୀଠମ୍ ଏବଂ ଟେଲିକମ୍ ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ ସେଣ୍ଟର)

କମନ୍‌ କମ୍ପ୍ୟୁଟ ସୁବିଧା ହେଉଛି ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ବିକାଶର ଦୃଢ଼ ମୂଳଦୁଆ

ଭାରତ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମିଶନ ଅଧୀନରେ, ଏକ ବିଶାଳ କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ ଭିତ୍ତିଭୂମି ବିକଶିତ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ସ୍ୱଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ମାନଦଣ୍ଡକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିଛି। ଏହି ସୁବିଧାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ 18,693ଟି ଜିପିୟୁ ରହିଛି, ଯେଉଁଥିରେ 12,896ଟି ଏଚ 100, 1480ଟି ଏଚ 200 ଏବଂ 7,200ଟି ଏମଆଇ 200,300 ୟୁନିଟ୍ ରହିଛି, ଯାହା ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ 10,000 ଜିପିୟୁ ଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ। ଏହି କ୍ଷମତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖିଲେ, ଡିପସିକକୁ 2,000 ଜିପିୟୁ ଉପରେ ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥିବା ବେଳେ ଚାଟଜିପିଟି ପାଇଁ 25,000 ଜିପିୟୁ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ବିଶାଳ କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ ଶକ୍ତି କେବଳ ଗବେଷଣା, ମଡେଲ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବ ନାହିଁ, ନୈତିକ ଏଆଇ ଆଲଗୋରିଦମ ବିକାଶରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ଏବଂ ଭାରତର ଏଆଇ ଇକୋସିଷ୍ଟମରେ ନବସୃଜନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ।

ସମସ୍ତ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ସାଧାରଣ ବା କମନ୍‌ କମ୍ପ୍ୟୁଟ୍ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି। ପାଖାପାଖି 10,000 ଜିପିୟୁ ପୂର୍ବରୁ ଉପଲବ୍ଧ ରହିଛି, ଏବଂ ବୈଷୟିକ ଅଂଶୀଦାରମାନେ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ସମାଧାନ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଲାଗି ମିଶନର କ୍ଷମତା ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି। ଅନୁମୋଦନ ପରେ, ଏହି ସୁବିଧା ଶୀଘ୍ର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହେବ।

କ୍ଲାଉଡରେ ଏଆଇ ସେବାର ଏମ୍ପାନେଲମେଣ୍ଟ

ଭାରତ ସରକାର ମାର୍ଚ୍ଚ 2024ରେ 10372 କୋଟି ଟଙ୍କାର ବଜେଟ୍ ବ୍ୟୟ ସହିତ ଇଣ୍ଡିଆ ଏଆଇ ମିଶନକୁ ଅନୁମୋଦନ କରିଥିଲେ। ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ବର୍ତ୍ତମାନର ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଇକୋସିଷ୍ଟମରେ ଥିବା ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନକୁ ପୂରଣ କରିବା ଏବଂ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରୟୋଗର ବିକାଶର କେନ୍ଦ୍ର ଭାବେ ଭାରତର ପ୍ରଗତିକୁ ଆଗେଇ ନେବା । ଇଣ୍ଡିଆଏଆଇ ମିଶନକୁ 7ଟି ପ୍ରମୁଖ ସ୍ତମ୍ଭ ମାଧ୍ୟମରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉଛି ଏବଂ ଏହାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ସ୍ତମ୍ଭ ହେଉଛି ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ ଭିତ୍ତିଭୂମି ପାଇଁ 10,000 ଜିପିୟୁ ଉପଲବ୍ଧତାକୁ ସକ୍ଷମ କରିବା। ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ ଏବଂ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ଇଣ୍ଡିଆ ଏଆଇ ସ୍ୱାଧୀନ ବ୍ୟବସାୟ ବିଭାଗ (ଆଇବିଡି) ମାଧ୍ୟମରେ, କ୍ଲାଉଡରେ ଆରଆଇ ସେବାଗୁଡ଼ିକୁ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କରିବା ଏବଂ ଶିକ୍ଷା, ଏମଏସଏମଇ, ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍, ଗବେଷଣା ସମୁଦାୟ, ସରକାର, ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରର ଏଜେନ୍ସି ଓ ସିପିପି ପୋର୍ଟାଲ ମାଧ୍ୟମରେ ଇଣ୍ଡିଆ ଏଆଇ ଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ଅନ୍ୟ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ 16 ଅଗଷ୍ଟ 2024ରେ ଏମ୍ପାନେଲମେଣ୍ଟ ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ (ଆରଏଫଇ) ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା।

କ୍ଲାଉଡ୍ ସର୍ଭିସ୍ ପ୍ରୋଭାଇଡର୍ (ସିଏସପି), ମ୍ୟାନେଜଡ୍ ସର୍ଭିସ୍ ପ୍ରୋଭାଇଡର୍ (ଏମଏସପି) ଏବଂ ଡାଟା ସେଣ୍ଟର ସର୍ଭିସ୍ ପ୍ରୋଭାଇଡର୍ ସମେତ 19 ଜଣ ନିବେଶକ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦାଖଲ କରିଥିଲେ। ପ୍ରାକ୍ ଯୋଗ୍ୟତା ମାନଦଣ୍ଡ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଯାଞ୍ଚ ପରେ ବୈଷୟିକ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କମିଟି ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥାପନା କରିବାକୁ 13 ଜଣ ନିବେଶକଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇଥିଲା। ବୈଷୟିକ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ ଅନୁଯାୟୀ, ଦଶ ଜଣ ନିବେଶକ ଆର୍ଥିକ ବିଡ୍ ଖୋଲିବା ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ ବୋଲି ଜଣାପଡିଛି। ବୈଷୟିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଯୋଗ୍ୟ 10 ଜଣ ନିବେଶକଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ନିବେଶକଙ୍କ ବିଡ୍‌ 22 ଜାନୁଆରୀ, 2025ରେ ଖୋଲାଯାଇଥିଲା।

ଏଆଇ ବିପଦ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ଆହ୍ୱାନର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଇଣ୍ଡିଆଏଆଇ ମିଶନର ନିରାପଦ ଏବଂ ବିଶ୍ୱସନୀୟ ସ୍ତମ୍ଭ ଅଧୀନରେ ଇଣ୍ଡିଆଏଆଇ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାକୁ କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏଆଇ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଉପରେ ସୁରକ୍ଷା, ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ବିଶ୍ୱାସ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଦିଗରେ ଶିକ୍ଷା, ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍, ଶିଳ୍ପ ଏବଂ ସରକାରୀ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ/ବିଭାଗ ସମେତ ସମସ୍ତ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ସହ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ।

ଏହି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଭାରତର ସାମାଜିକ, ଆର୍ଥିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ଭାଷାଗତ ବିବିଧତା ସହିତ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଭାରତୀୟ ତଥ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାର କରି ସ୍ୱଦେଶୀ ଗବେଷଣା ଏବଂ ବିକାଶକୁ ଆଗକୁ ବଢ଼ାଇବ। ଇଣ୍ଡିଆଏଆଇ ମିଶନ ଦ୍ୱାରା ଇନକ୍ୟୁବେଟ ହୋଇଥିବା ଏହି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଏକ ହବ୍ ଏବଂ ସ୍ପୋକ ମଡେଲରେ ସ୍ଥାପିତ ହେବ ଯେଉଁଥିରେ ବିଭିନ୍ନ ଗବେଷଣା ଏବଂ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ, ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ରର ଅଂଶୀଦାରମାନେ ହବରେ ଯୋଗଦେବେ ଏବଂ ଇଣ୍ଡିଆଏଆଇ ମିଶନର ନିରାପଦ ଏବଂ ବିଶ୍ୱାସଯୋଗ୍ୟ ସ୍ତମ୍ଭ ଅଧୀନରେ ପ୍ରକଳ୍ପ ଗ୍ରହଣ କରିବେ। ନିରାପଦ ଏବଂ ବିଶ୍ୱାସଯୋଗ୍ୟ ସ୍ତମ୍ଭ ଅଧୀନରେ, ଇଣ୍ଡିଆଏଆଇ ମିଶନ ପ୍ରଥମ ଏକ୍ସପ୍ରେସନ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଟେରେଷ୍ଟ (ଇଓଆଇ) ବଦଳରେ ଆଠଟି ଦାୟିତ୍ୱବାନ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ଚୟନ କରିଛି।

ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଇଣ୍ଡିଆଏଆଇ ଦ୍ୱିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଏକ୍ସପ୍ରେସନ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଟେରେଷ୍ଟ (ଇଓଆଇ) ଆରମ୍ଭ କରିଛି, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ/ସଙ୍ଗଠନ, ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ସଂସ୍ଥା, ଗବେଷଣା ଓ ବିକାଶ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ/ସଙ୍ଗଠନ, ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଏବଂ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଖୋଲା ରହିଛି। ଦ୍ୱିତୀୟ ଇଓଆଇ ଅଧୀନରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ବିଷୟବସ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି:

1. ୱାଟରମାର୍କିଂ ଏବଂ ଲେବେଲିଂ
2. ନୈତିକ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଫ୍ରେମୱାର୍କ
3. ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ (AI) ଦ୍ୱାରା ବିପଦର ଆକଳନ ଏବଂ ପରିଚାଳନା
4. ଚାପ ପରୀକ୍ଷଣ ଉପକରଣ
5. ଡିପ ଫେକ୍‌ ଡିଟେନ୍ସନ ଟୁଲ୍ସ

ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଏହାର ସ୍ୱଳ୍ପ ମୂଲ୍ୟ, ଦ୍ରୁତ କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ କ୍ଷମତା ଏବଂ ଏହାର ତ୍ୱରିତ ଫଳାଫଳ ସହିତ ଗବେଷକ, ଛାତ୍ର ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଉପକୃତ କରିବା। ଭାରତୀୟ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ (ଏଆଇ) ମଡେଲ ନବସୃଜନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବାରେ ଏବଂ ନାଗରିକ କୈନ୍ଦ୍ରିକ ଉନ୍ନତ ପ୍ରଶାସନିକ ଉପକରଣର ବିକାଶରେ ସହାୟକ ହେବ ଯେଉଁଥିରେ ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବୈଷୟିକ ଲାଭର ଉପଯୋଗ କରିବାର ବିପୁଳ ସମ୍ଭାବନା ଥିବା ଅନେକ ଶିଳ୍ପ ଉପକରଣ ସାମିଲ ରହିଛି।

ଭାରତର ନିଜସ୍ୱ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲ୍:

ସ୍ଥାନୀୟ ପରିଦୃଶ୍ୟ ପାଇଁ ନିର୍ମିତ ଗତ ଦେଢ଼ ବର୍ଷ ଧରି, ଭାରତ ନିଜର ମୌଳିକ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ସୁଦୃଢ଼ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଇକୋସିଷ୍ଟମ୍ ଢାଞ୍ଚା ବିକଶିତ କରୁଛି। ଏହି ମଡେଲ ପକ୍ଷପାତିତା ଦୂର କରିବା, ସମାବେଶୀତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଏବଂ ନିରପେକ୍ଷତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ସହିତ ଭାରତୀୟ ଭାଷାଗତ ଏବଂ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସମାଧାନ କରିବ।

ଅଗ୍ରଣୀ ଡେଭଲପର୍‌ ଏବଂ ଗବେଷକମାନେ 8 ରୁ 10 ମାସ ମଧ୍ୟରେ ଏକାଧିକ ମୌଳିକ ମଡେଲକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବା ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି; ମିତବ୍ୟୟୀ ଏବଂ ସମୟୋଚିତ ବିକାଶ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ଆଲଗୋରିଦମ ଦକ୍ଷତାର ଲାଭ ଉଠାଉଛନ୍ତି।

ଭାରତର ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲ ଦେଶର ବିବିଧ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରିବ, ଯାହା ଭାରତୀୟ ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଉଚ୍ଚ ସ୍ତରର ନବସୃଜନ ଆଣିବ ବୋଲି ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ।

ନାଗରିକଙ୍କ ଲାଭ ପାଇଁ ଏଆଇ ଆପ୍ଲିକେସନ

ଭାରତ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମିଶନ କୃଷି, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା, ପାଣିପାଗ ପୂର୍ବାନୁମାନ ଏବଂ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା ଭଳି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଆପ୍ଲିକେସନ ବିକାଶ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥାଏ। ସାମାଜିକ ଲାଭ ପାଇଁ ଏଆଇ ର ଉପଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ 18ଟି ପ୍ରୟୋଗକୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଛି। ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଶିକ୍ଷଣ ଅକ୍ଷମତା ଏବଂ କୃଷି ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ସମାଧାନ ଭଳି ଆହ୍ୱାନର ସମାଧାନ କରିବ, ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କ କଲ୍ୟାଣରେ ଏଆଇର ଯୋଗଦାନ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବ।

ଏଆଇ ବିକାଶ ପାଇଁ ଶସ୍ତା କମ୍ପ୍ୟୁଟ୍‌ ସୁବିଧା

ଭାରତର କମ୍ପ୍ୟୁଟ ସୁବିଧା ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତାମୂଳକ ହାରରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଛି। ପ୍ରତି ଜିପିୟୁ ଘଣ୍ଟା ପିଛା ମୂଲ୍ୟ ପାଖାପାଖି 115.85 ଟଙ୍କା ରହିଛି ଯାହା ଘଣ୍ଟାପ୍ରତି 2.5-3 ଡଲାରର ବିଶ୍ୱ ମାନଦଣ୍ଡ ତୁଳନାରେ ଯଥେଷ୍ଟ କମ୍। ଉଚ୍ଚମାନର କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି 150 ଟଙ୍କାରେ ଉପଲବ୍ଧ ହେବ, ଯେଉଁଥିରେ 40 ପ୍ରତିଶତ ସରକାରୀ ସବସିଡି ସହିତ ସାଧାରଣ କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ ସୁବିଧା ପାଇଁ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି 100 ଟଙ୍କାରୁ କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବ। ଏହି ସାମର୍ଥ୍ୟ ସାର୍ବଜନୀନ ଏଆଇ ଉପଲବ୍ଧତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିଥାଏ, ଯାହା ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଏବଂ ଗବେଷକମାନଙ୍କୁ ସମାନ ଭାବେ ସଶକ୍ତ କରିଥାଏ।

ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ଛଅ ମାସିଆ ଏବଂ ବାର୍ଷିକ ଗଣନା ହାର ପ୍ୟାକେଜ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ। ଏହି ସୁବିଧା ଡାଭୋସରେ ସ୍ୱୀକୃତି ସମେତ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରଶଂସା ହାସଲ କରିଛି ଏବଂ ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ହବ୍ ଭାବରେ ଭାରତର ସ୍ଥିତିକୁ ମଜବୁତ କରିଛି।

ଭାରତର ମୌଳିକ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆହ୍ୱାନ

ଏହାବ୍ୟତୀତ, କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଇଣ୍ଡିଆଏଆଇ ମିଶନ ଅଧୀନରେ ମୌଳିକ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲର ବିକାଶକୁ ସମର୍ଥନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆହ୍ୱାନର ମଧ୍ୟ ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍, ଗବେଷକ ଏବଂ ଉଦ୍ୟୋଗୀମାନଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ଡାଟାସେଟ ବ୍ୟବହାର କରି ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଲାଗି ସହଯୋଗ କରିବା ଲାଗି ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ସ୍ୱଦେଶୀ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା, ଯାହା ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ-ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆହ୍ୱାନର ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ ଲାର୍ଜ ମଲ୍ଟିମୋଡାଲ ମଡେଲ୍, ଲାର୍ଜ ଲାଙ୍ଗୁଏଜ୍‌ ମଡେଲ୍ (ଏଲଏଲଏମ୍) କିମ୍ବା ସ୍ମଲ୍‌ ଲାଙ୍ଗୁଏଜ୍‌ ମଡେଲ୍ (ଏସଏଲଏମ) ହୋଇପାରେ। ଭାଷାଗତ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ମଡେଲଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତୀୟ ଡାଟାସେଟ୍ ଉପରେ ତାଲିମ ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା, ଶିକ୍ଷା, କୃଷି, ଜଳବାୟୁ ଏବଂ ଶାସନ ଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟାପକ ଏବଂ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ସମାଧାନ ସୃଷ୍ଟି କରିବା।

ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ/ଏମଏଲରେ ବିଶେଷଜ୍ଞତା, ପୂର୍ବ ଅଭିଜ୍ଞତା ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରଭାବ ଥିବା ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରୁଥିବା ଦଳଗତ ସାମର୍ଥ୍ୟ ସମେତ ଅନେକ ପ୍ରମୁଖ ମାନଦଣ୍ଡ ଆଧାରରେ ପ୍ରସ୍ତାବଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯିବ। ନବସୃଜନଶୀଳତା, ଡାଟାସେଟ୍ ରଣନୀତି, ମଡେଲ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ସ୍ଥିରତା ଯୋଜନା ପାଇଁ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଏବଂ ରଣନୀତିର ସମୀକ୍ଷା କରାଯିବ। ସମୟସୀମା ଏବଂ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟଗୁଡିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ବିତରଣ ସହିତ ବାସ୍ତବବାଦୀ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ। ସୃଜନଶୀଳତା, ସାଧାନଯୋଗ୍ୟତା ଏବଂ ସାମାଜିକ ପ୍ରଭାବ ପ୍ରୟୋଗର ମାପନୀୟତା ଉପରେ ବ୍ୟବହାର ମାମଲା ବିଭାଗ ବିଚାର କରାଯିବ। ନୈତିକ ଅନୁପାଳନ ପାଇଁ ଡିପିଡିପି ଅଧିନିୟମ, ଆଇଟି ଅଧିନିୟମ ଏବଂ ପକ୍ଷପାତ ପ୍ରଶମନ ରଣନୀତିର ଅନୁପାଳନ ଆବଶ୍ୟକ ହେବ। ଔଦ୍ୟୋଗିକ ମାନଦଣ୍ଡ, ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଅନୁକୂଳତା ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଆଧାରରେ ମାପନୀୟତା ଏବଂ ସ୍ଥିରତା ପରୀକ୍ଷା କରାଯିବ। ଶେଷରେ, ବଜେଟ୍ ଯଥାର୍ଥତା, ପାଣ୍ଠି ଉତ୍ସ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟ-ପ୍ରଭାବଶୀଳତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆର୍ଥିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯିବ।

ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଣ ଏବଂ ସହାୟତା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଣ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଯାହା ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ-ଆଧାରିତ ବିତରଣ ସହିତ ଅନୁଦାନ ଏବଂ ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଗଣନା କ୍ରେଡିଟ୍ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ, ଏବଂ ଇକ୍ୱିଟି-ଆଧାରିତ ନିବେଶ, ଯେଉଁଠାରେ ପାରସ୍ପରିକ ରାଜିନାମା ମାଧ୍ୟମରେ ଅତିରିକ୍ତ ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଣ କରାଯାଇଥାଏ।

କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ କହିଥିଲେ ଯେ ଏଲଏଲଏଏମଏ ଭଳି ଡିପସିକ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମୌଳିକ ମଡେଲଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତୀୟ ସର୍ଭରରେ ହୋଷ୍ଟ କରାଯାଇପାରିବ। ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି, ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସର ପ୍ରକୃତ ପ୍ରଭାବ ଚାଟବଟ୍ ଏବଂ ଇମେଜ୍ ଜେନେରେସନ୍ ବାହାରେ ଶିଳ୍ପ ପ୍ରୟୋଗରେ ରହିଛି; ଏହା ବାସ୍ତବ-ବିଶ୍ୱ ଆହ୍ୱାନର ସମାଧାନ କରିବ ।

******

P.S.