પ્રયાગરાજની એક ઠંડીની સવારે, યાત્રાળુઓના મધુર મંત્રોચ્ચારથી વાતાવરણ ગુંજી ઉઠ્યું હતું.  જેની સાથે મહા કુંભ નગરની સેન્ટ્રલ હોસ્પિટલમાં પ્રવૃત્તિનો હળવો ગણગણાટ એકીકૃત રીતે ભળી ગયો હતો. આ હલચલ વચ્ચે મધ્યપ્રદેશના 55 વર્ષીય ભક્ત રામેશ્વર શાંત સ્મિત સાથે બેઠા હતા, તેમની છાતીમાં પીડા હવે નથી. થોડા દિવસ પહેલાં જ તેમને હૃદયની ગંભીર તકલીફ સાથે હૉસ્પિટલમાં લઈ જવામાં આવ્યા હતા. આઇસીયુના નિષ્ણાતોની ઝડપી કામગીરી અને અત્યાધુનિક સુવિધાઓને કારણે તેમનો જીવ બચી ગયો હતો. તેમણે મહા કુંભ 2025માં દૂરંદેશી તબીબી વ્યવસ્થાઓ માટે આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો.

આ વર્ષે, મહાકુંભ માત્ર આધ્યાત્મિક કાયાકલ્પનું જ નહીં, પરંતુ  વિશ્વભરમાંથી આવતા લાખો યાત્રાળુઓ માટે અપ્રતિમ તબીબી સંભાળનું પણ વચન આપે  છે. મજબૂત આયોજન અને અદ્યતન ટેકનોલોજી સાથે રાજ્ય સરકારે આ વિશાળ આધ્યાત્મિક મેળાવડાને આરોગ્ય અને સલામતીના દીવાદાંડીમાં ફેરવી નાખ્યો છે.

મહાકુંભના આરોગ્યલક્ષી પ્રયાસોની એક નોંધપાત્ર વિશેષતા નેત્ર કુંભ (આંખ મેળો) છે, જે દ્રષ્ટિની ખામી સામે લડવા માટે હાથ ધરવામાં આવેલી પહેલ છે. આ પહેલના મહત્વાકાંક્ષી લક્ષ્યાંકમાં 3,00,000 ચશ્માનું વિતરણ અને 5,00,000 ઓપીડી કરવાનો  સમાવેશ થાય છે. જેનો દૈનિક ઉદ્દેશ 10,000 કન્સલ્ટેશનનો છે. 10 એકરમાં ફેલાયેલા નેત્ર કુંભમાં 11 હેંગર્સ (રાવટી) છે, જ્યાં યાત્રાળુઓની આંખોની પદ્ધતિસરની તપાસ કરવામાં આવે છે. રજિસ્ટ્રેશન પછી, તેઓ ચાર નિષ્ણાતો અને દસ ઓપ્ટોમેટ્રિસ્ટથી સજ્જ ચેમ્બરમાં ડોક્ટરોને મળે  છે. આ પહેલે અગાઉ લિમ્કા બુક ઓફ વર્લ્ડ રેકોર્ડ્સમાં સ્થાન મેળવ્યું હતું.  તેની સફળતાને અનુસરતા આ વર્ષે ગિનિસ બુક ઓફ વર્લ્ડ રેકોર્ડનું લક્ષ્ય છે. જે લોકો દાન આપવા માટે પ્રેરિત થયા છે, તેમના માટે નેત્ર કુંભમાં ચક્ષુદાન શિબિરનું આયોજન કરવામાં આવે છે. ભારતમાં 1.5 કરોડથી વધુ અંધ વ્યક્તિઓ છે. જેમાંથી ઘણા કોર્નિયા સંબંધી સમસ્યાઓના કારણે અંધ છે. આ પહેલ આ અંતરને દૂર કરવાનો હેતુ ધરાવે છે.

 પરેડ ગ્રાઉન્ડ ખાતેની સેન્ટ્રલ હોસ્પિટલ, જે અઠવાડિયાઓથી કાર્યરત છે, તે મહા કુંભની તબીબી સુવિધાઓના પાયા તરીકે ઉભી છે. 100 પથારીઓ સાથે તે ઓપીડી કન્સલ્ટેશનથી માંડીને આઇસીયુ કેર સુધીની વિવિધ જરૂરિયાતો પૂર્ણ કરે છે. આ હોસ્પિટલે સફળતાપૂર્વક કામગીરી હાથ ધરી છે અને 10,000થી વધુ દર્દીઓની સારવાર કરી છે. વર્ષના પ્રથમ દિવસે જ, 900 દર્દીઓની સંભાળ લીધી હતી, જે વ્યવસ્થાના વ્યાપ અને કાર્યક્ષમતા પર ભાર મૂકે છે. એરેલના સેક્ટર 24માં સબ-સેન્ટ્રલ હોસ્પિટલ આ પ્રયાસોને પૂરક બનાવે છે. સેન્ટ્રલ હોસ્પિટલની  જેમ 25 પથારીઓ અને અદ્યતન સુવિધાઓથી સજ્જ, તે આરોગ્યસંભાળ સુવિધા માટે મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર તરીકે સેવા આપે છે.

ઇસીજી સુવિધાઓની શરૂઆત અને દરરોજ 100થી વધુ પરીક્ષણ કરનારી એક સેન્ટ્રલ પેથોલોજી લેબનો સમાવેશ છે. યાત્રાળુઓ 50થી વધુ નિઃશુલ્ક નિદાન પરીક્ષણોનો લાભ લઈ શકે છે, જે વિસ્તૃત સારસંભાળ સુનિશ્ચિત કરે છે. તાજેતરની એઆઈ-સંચાલિત ટેકનોલોજી ભાષાના અવરોધોને દૂર કરે છે. જે ડૉક્ટરો અને 22 પ્રાદેશિક અને 19 આંતરરાષ્ટ્રીય ભાષાઓ બોલતા દર્દીઓ વચ્ચે અવિરત સંદેશાવ્યવહારને સક્ષમ બનાવે છે.

ટ્રેનમાં મુસાફરી કરી રહેલા લાખો લોકો વચ્ચે કટોકટીને પહોંચી વળવા પ્રયાગરાજ રેલ ડિવિઝને પ્રયાગરાજ જંકશન, નૈની અને સુબેદારગંજ સહિત મુખ્ય સ્ટેશનો પર મેડિકલ ઓબ્ઝર્વેશન રૂમની સ્થાપના કરી છે. 24/7ના રોજ, આ રૂમ ઇસીજી મશીનો, ડિફિબ્રિલેટર અને ગ્લુકોમીટર જેવા આવશ્યક સાધનોથી સજ્જ છે. ગંભીર કિસ્સાઓમાં દર્દીઓને એમ્બ્યુલન્સ દ્વારા નજીકની હોસ્પિટલોમાં ખસેડવામાં આવે છે.  જે સમયસર અને અસરકારક સંભાળની ખાતરી આપે છે. આ ઓબ્ઝર્વેશન રૂમમાં શિફ્ટમાં કામ કરતા ડોકટરો, નર્સો અને ફાર્માસિસ્ટ્સની એક સમર્પિત ટીમ દ્વારા કરવામાં આવે છે.

પડદા પાછળ,  ભારતભરમાંથી આવેલા 240 ડોકટરોની ટીમ મહા કુંભની આરોગ્યસંભાળ પ્રણાલીની કરોડરજ્જુ છે. તેમના પ્રયત્નોને ટેકો આપવા માટે ડોકટરોનાં રહેવા માટે 40 શયનગૃહો, મહિલાઓ માટે અલગ સુવિધાઓ અને સ્વયંસેવકો અને યાત્રાળુઓ માટે વધારાના શયનગૃહોનો સમાવેશ થાય છે. અહીં ક્ષેત્ર-વિશિષ્ટ ભોજનની વ્યવસ્થા તેને વિશિષ્ટ બનાવે છે.  જે ડોકટરો માટે તેમના સમય અને કુશળતાને સમર્પિત કરવા માટે ઘરેલુ અનુભવની ખાતરી આપે છે.

આ પ્રયાસો વચ્ચે આશાની ગાથાઓ બહાર આવે છે. ફતેહપુરના એક દંપતી અજય કુમાર અને પૂજાએ સેન્ટ્રલ હોસ્પિટલમાં એક બાળકનું સ્વાગત કર્યું હતું. તેમના જન્મને મહાકુંભના દૈવી આશીર્વાદ માનતા, તેઓએ તેમને  પવિત્ર યમુના નદીથી પ્રેરિત જમુના પ્રસાદ નામ આપ્યું હતું. ડો. જાસ્મિન, જેમણે પ્રસૂતિની દેખરેખ રાખી હતી, તેમણે પુષ્ટિ આપી હતી કે માતા અને બાળક બંને સ્વસ્થ છે.

જેમ જેમ મહાકુંભ 2025નો પ્રારંભ થવા જઈ રહ્યો છે, તેમ તેમ તેની તબીબી સુવિધાઓએ સામૂહિક મેળાવડામાં આરોગ્ય સંભાળ માટે એક નવો માપદંડ સ્થાપિત કર્યો છે. અત્યાધુનિક આઇસીયુથી માંડીને નવીન એઆઇ સિસ્ટમ અને નેત્ર કુંભ જેવી કરુણાપૂર્ણ પહેલો સુધી, આ ઇવેન્ટમાં પરંપરા અને આધુનિકતાના સમન્વયનો સમાવેશ થાય છે. ઉત્તર પ્રદેશ સરકારનું "તંદુરસ્ત અને સલામત" મહા કુંભનું વિઝન માત્ર એક વચન જ નહીં, પરંતુ વાસ્તવિકતા છે. રામેશ્વર, અજય અને અન્ય અસંખ્ય લોકો માટે મહા કુંભ એક આધ્યાત્મિક યાત્રાથી વિશેષ છે. તે સામૂહિક પ્રયત્નો અને કાળજીની ઉપચાર શક્તિનો વસિયતનામું છે. જેમ જેમ પવિત્ર નદીઓ વહે છે, તેમ તેમ માનવતા, એક સમયે એક જીવનની સેવા કરવાની અવિરત પ્રતિબદ્ધતા પણ છે.

સંદર્ભો

ઉત્તર પ્રદેશ સરકારના માહિતી અને જનસંપર્ક વિભાગ (ડી.પી.આઈ.આર.)

https://x.com/KumbhNetra2025

AP/IJ/GP/JD