Ka tnad Development of North Eastern Region (DoNER) ka la pynlong ia ka North East Trade and Investment Roadshow ha Mumbai. Hadien ki roadshow kiba la pynlong baroh shi snem ha ki nongbah jong ka India, ka roadshow ha Mumbai ka la khring bha ia ka jingphaikhmat na kane ka jaka pdeng jong ka ioh ka kot jong ka India. Ha kane ka prokram la wan iashim bynta da u Myntri Sorkar Pdeng ba dei khmih ia ki tnad Communications bad DoNER, Jyotiraditya M. Scindia; Professor (Dr.) Manik Saha, Myntri Rangbah ka Tripura; bad Conrad K. Sangma, Myntri Rangbah ka Meghalaya, ha ryngkat ki ophisar na ka DoNER ba kynthup ia u Chanchal Kumar, Secretary, ka tnad DoNER, bad ka Monalisa Dash, Joint Secretary, ka tnad DoNER, ki ophisar Sorkar na ki jylla ka thain shatei lammihngi, ha ryngkat ki nongmihkhmat na ka tnad DoNER.

Ha ka jingai jingkren, u Scindia u la iaroh ia ka jingkylla ha ka thain shatei lammihngi hapoh ka jingialam jong u Myntri Rangbah Duh, Narendra Modi bad u la iaroh ruh ia ka jingialam lynti ki Myntri Rangbah jong ka thain kiba la pyniaid ia ki kam bad kiba la trei shitom ban wanrah ia kane ka jingkylla ha kine ki shiphew snem ba la dep. U la ban jur halor ki lad kiba bun ha ka thain kaba don ha ka khep mynta ban noh synniang sha ka roi ka par jong ka India, bad kaba don ka jingkiew haduh 11% ka GDP. Ka jingkyntiew ia ki jingdon jingem, ka bor treikam jong ki briew, bad ki kam kiba kyrpang ki la kyntiew ia ka thain shatei lammihngi kum ka bynta kaba kongsan ha ka lawei jong ka ri. Da kaba kdew sha ki bor ba kyrpang jong ka thain, u la ong ba kane ka thain ka dei ka khyrdop bad ba ka plie lad sha ki iew ha ka thain Southeast Asia. U Myntri Sorkar Pdeng u la ban jur halor ka jingkongsan ban tei ia ki jingkieng kiba pyniasoh ia ki kam khaii pateng ha Mumbai bad ka thain shatei lammihngi jong ka India ki ban pynthikna ka lad na ka bynta ka roi ka par bad ka jingsaindur thymmai. U Myntri u la batai ruh shaphang ka roi ka par ha ka thain ha ki kam bapher bapher ba kynthup ia ka kam jngoh kai, ki tyllong bording ba lah ban pynthymmai, ki kam ialehkai & IT bad u la ong ba dei ban peit bniah ia ki kam na ka bynta ka jingkyntiew ia kane ka thain. U la kular ia ki nongbei tyngka ba ki samla na ka thain, ka pule puthi kaba khlain bha, bad ka jingbun ki jingdon jingem ba ai ka mariang ha kane ka thain ki pynlong ia ka thain shatei lammihngi kum ka jaka kaba biang bha ban bei tyngka, khamtam ha ki kam rep ba iaineh, ka jingshna tiar bad ka teknoloji. Ha ka jingdon ki polisi kiba kyrshan ia ka jingkyntiew ka kam khaii bad ka jingkut jingmut ban pynsuk ia ki kam, ka thain shatei lammihngi mynta ka plie lad bha ia ki nongbei tyngka bad kan don ka bynta ha ka jingkiew ka India, khamtam ki samla jong ka ri. Ha ka jingpynkut ia ka jingkren, u Myntri u la khot ia ki nongbei tyngka sha ka thain shatei lammihngi bad ba kin don ka bynta kaba heh ha ka jingtei ia ka lawei jong ka thain.

U Myntri Rangbah ka Tripura, Professor (Dr.) Manik Saha, u la ong ba hapoh ka jingialam jong u Myntri Rangbah Duh, ka thain shatei lammihngi khamtam ka Tripura ka la sakhi ia ka roi ka par. Shuh shuh, ka Act East Polisi jong ka Sorkar India ka la kyntiew ia ka roi ka par ha kane ka thain. Ka Tripura kaba long kiwei na ki jylla ba paw bha namar ka shongsuk shongsain, ka la kiew bha ha ka ioh ka kot ha kaba ka jingkamai per capita ka long T 1,77,000, kaba long kaba ar ha ka jingnoh synniang sha ka GSDP ha ka thain shatei lammihngi jong ka India. Lyngba ki jingdon jingem kiba bun, ba kynthup ia ki surok kiba bha, ka um, ka lyer bad ka jingpyniasoh bad ki lynti rel, bad ka jinglong jingman kaba plie lad bha ia ka jingbei tyngka, kane ka jylla ka khring bha ia ki nongbei tyngka. Ki jingaiei ka mariang kiba bun ia ka Tripura, kum ki siej, ka jri bad ki resin, ha ryngkat ki kam rep ba iaineh, ki wanrah ia ki lad kiba bun na ka bynta ka roi ka par ha ki karkhana kiba iadei bad ka horticulture, ka kam jngoh kai bad ka kam shna jingshna. U la ong ruh ba ka jingpeit bniah ka jylla ia ka jingkiew ka teknoloji ka paw bha lyngba ka IT polisi jong ka, ka jingwanrah ia ka e-office bad e-cabinet bad ruh ka jingdon ka 4G wat ha ki jaka nongkyndong ruh. Khnang ban shim ia ki jingmyntoi kiba wan na ka jingbun ki briew kiba la nang la stad kiba kot haduh 95.16%, ka Tripura ka la bei tyngka ha ki kam ai jingsumar, ka pule puthi bad ka jingkyntiew ia ki sap. Ka jingkut jingmut jong ka jylla ban ai ki jingbit ha ka por kaba biang ia ki nongbei tyngka bad ka jingpyndonkam ia ka skhim UNNATI 2024 ka pynkhlain shuh shuh ia ka jylla kum ka jaka pdeng na ka bynta ka jingbei tyngka. Ka Tripura ka don ha ka khep ban don ka bynta kaba heh ha ka roi ka par jong ka India da kaba ai ki jingmyntoi bad ka jinglong jingman kaba biang bha na ka bynta ka jingkiew ki kam khaii pateng.

U Myntri Rangbah ka Meghalaya, Conrad K. Sangma u la iathuh ba ka Meghalaya ka dang sakhi ia ka jingkylla kaba wan na ka jingialam lynti kaba khlain kaba phaikhmat sha ka jingbei tyngka bad ka roi ka par. Hapoh ka jingialam jong u Myntri Rangbah Duh Narendra Modi, ka jylla ka la wanrah ia ki rukom treikam kiba plie lad ia ka jingbei tyngka bad ka la khring ia kine, khamtam ha ki kam kum ka kam jngoh kai, ka jingpynmih jingbam bad ka jingshna ia ki jingdon jinem. Ka jingpyndep ia ka kad liengsuin ba thymmai ha Shillong bad ka jingbei tyngka ha ki jaka sah briew kiba itynnad ka la kyntiew ia ka Meghalaya kum ka jaka jngoh kai kaba pawnam bha. Lyngba ki jingaiei ka mariang, ki briew kiba la tbit ban trei ia ki kam, bad ki kam kiba seisoh kum ka kam rep, IT bad ki kam ialehkai, ka jylla ka don ha ka khep ban sakhi ia ka jingbteng ka roi ka par. Ka jingpeit bniah ka Sorkar ia ka jingpynkupbor ia ki samla lyngba ki sienjam kum ka jingai jinghikai ia ki nurse ba kin trei ha ki iing briew bad ruh shabar ka ri bad ka jingplie ia ki lad kiba iadei bad ka IT, ka la kyntiew ia ki lad na ka bynta ka roi ka par. Ha ka jingdon ki kam jngoh kai kiba khlain bha, ki projek ban shna ia ki jaka sah briew kiba itynnad, bad ka kam ialehkai kaba kiew shaphrang, ka jylla ka plie shibun ki lad na ka bynta ki nongbei tyngka. Ka roi ka par kaba iohi mynta ka dei ka dak jong ka jingkut jingmut ka Sorkar ban kyntiew ia ka Meghalaya kum ka jylla kaba don ka bynta kaba heh ha ka roi ka par jong ka India.

U Chanchal Kumar, Secretary ka tnad DoNER u la kren shaphang ka roi ka par ha ka jylla. U la ong ba bynta jong ka thain shatei lammihngi ha ka GDP ka long 2.9%, hynrei ka CAGR jong ka thain ka kham bun ia kaba iohi ha ka ri. Ki jylla ka thain shatei lammihngi bad ka jinglong jingman ha kane ka thain ki plie lad bha ia ka roi ka par bad namar kane, ka thain ka don ha ka khep ban sakhi ia ka roi ka par kaba kham sted shuh shuh. U al ong ba ha kine ki 10 snem ba la dep, ki lad ka leit ka wan ha kane ka thain ki la kylla bha la ka dei ha kaba iadei bad ki surok, ki lynti rel, ki jingpyniasoh lyngba ka suinbneng, ki jaka shong um lane ki lad digital, kiba poi wat sha ki jaka nongkyndong ruh. Shuh shuh, ki jylla ka thain ki la wanrah ia ki polisi kiba iahap ba dki jing thmu ka Sorkar Pdeng ban khring ia ka jingbei tyngka. U la iathuh shaphang ki lad kiba bun ha ka thain bad u la kyntu ia ki nongbei tyngka ba kin phaikhmat sha ka thain shatei lammihngi.

Ka Monalisa Dash, Joint Secretary ka tnad DoNER ka la kren shaphang ki sienjam bad ki projek kiba la 10 snem mynta kiba la iarap bha ia ki briew jong ka thain. Ka la ong ba ka thain shatei lammihngi ka dang paw kum ka jaka kaba bun bha ki lad, ki mar poh khyndew, ki jingthung jingtep bad ka lad ban pynmih bording. Lyngba ka jingdon 17 tylli ki kad liengsuin kiba treikam mynta, ka rynsan ki surok bad ki lynti rel kaba dang pyniar, bad 20 tylli ki lad ka leit ka wan lyngba ki jaka shongum, ka thain ka dang sakhi ia ka jingkylla. Lyngba ka jingkyrshan na ki sienjam kum ka skhim UNNATI, PM DevINE, bad Ayushman Bharat, ka thain ka don ha ka khep jong ka roi ka par kaba iaineh. Ka la ong ba ka thain shatei lammihngi ka den ka deiriti kaba iar, ki briew kiba la nang la stad, ki kam ialehkai kiba khlain, ka kam jngoh kai kaba iar kiba khring ia ka jingbei tyngka. Katba dang kiew ki jingdon jingem bad ki polisi kiba iahap, ka thain shatei lammihngi ka don ha ka khep ban kylla sha ka jaka pdeng jong ka jingbei tyngka bad ka roi ka par kaba ai ki lad kiba bun bha ia ki nongbei tyngka.

Ki ophisar Sorkar na ki jylla ka thain ha ryngkat ki nongmihkhmat na ka FICCI, ki la ai ki jingmut jong ki shaphang ki lad kiba don ha ki kam bapher bapher. Kane ka prokram ka la ktik ia ki jingmut jingpyrkhat jong ki kompani ba heh haba ka la pyni ia ki lad ban bei tyngka ha ka thain.

Kum shi bynta ki kam shuwa ka North East Investors Summit, la pynlong ia ki kam bapher bapher kum ki jingiamir jingmut shaphang ki jylla, ki roadshow ha ki nongbah bapher bapher bad kiwei kiwei ki kam kiba la ktik ia ki jingmut jingpyrkhat jong ki nongbei tyngka.

Ka Mumbai roadshow ka la long kaba seisoh ha kaba la don shibun ki jingialang B2B kiba la wanrah ia ka jingbei tyngka ha ka thain shatei lammihngi.

***