પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ​​દિલ્હીમાં મુખ્ય સચિવોની ચોથી રાષ્ટ્રીય પરિષદને સંબોધિત કરી હતી. આ ત્રણ દિવસીય કોન્ફરન્સનું આયોજન 13થી 15 ડિસેમ્બર, 2024 દરમિયાન દિલ્હીમાં કરવામાં આવ્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રીએ અવલોકન કર્યું હતું કે, આ પરિષદનો સૌથી મોટો ફાયદો એ હતો કે ટીમ ઇન્ડિયા ખુલ્લા મનથી ચર્ચા માટે એક સાથે આવી હતી અને વિકસિત ભારત માટે સાથે મળીને કામ કરે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, લોકો તરફી સક્રિય સુશાસન (પી2જી2) અમારા કાર્યના કેન્દ્રમાં છે, જેના માધ્યમથી આપણે વિકસિત ભારતનું વિઝન હાંસલ કરી શકીએ છીએ.

આ પરિષદમાં 'ઉદ્યોગસાહસિકતા, રોજગાર અને કૌશલ્યને પ્રોત્સાહન-વસ્તી વિષયક ડિવિડન્ડનો લાભ' ની વ્યાપક થીમ પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ ખાસ કરીને ટિયર 2/3 શહેરોમાં સ્ટાર્ટ-અપ્સના આગમનની પ્રશંસા કરી હતી. તેમણે રાજ્યોને આવી નવીનતાઓને પ્રોત્સાહન આપવા અને સ્ટાર્ટ-અપ્સ વિકસી શકે તેવું વાતાવરણ પૂરું પાડવા માટે કામ કરવા જણાવ્યું હતું. તેમણે રાજ્યોને નાના શહેરોમાં ઉદ્યોગસાહસિકો માટે યોગ્ય સ્થળો ઓળખવા અને તેમને બેંકિંગ પ્રણાલી સાથે જોડવા, લોજિસ્ટિક્સ પ્રદાન કરવા અને તેમને સુવિધા આપવા માટે પહેલ કરવા વિનંતી કરી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ રાજ્યોને એવા પાલનને સરળ બનાવવા માટે પણ કહ્યું જે ઘણીવાર નાગરિકોની સતામણી તરફ દોરી જાય છે. તેમણે સહભાગીઓને વિનંતી કરી હતી કે, રાજ્યોએ નાગરિકોની ભાગીદારી અથવા જનભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે શાસન મોડેલમાં સુધારો કરવો જોઈએ. પ્રધાનમંત્રીએ એમ પણ કહ્યું હતું કે, સુધારા, કામગીરી અને પરિવર્તન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું મહત્વપૂર્ણ છે અને સરકારની વિવિધ પહેલો વિશે લોકોને જાણ કરવી પણ મહત્વપૂર્ણ છે.

પરિપત્ર અર્થતંત્ર વિશે વાત કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ પ્રશંસા કરી હતી કે, 'ગોબરધન "કાર્યક્રમને હવે એક મોટા ઊર્જા સંસાધન તરીકે જોવામાં આવી રહ્યો છે. તેમણે અવલોકન કર્યું હતું કે, આ પહેલ કચરાને સંપત્તિમાં પરિવર્તિત કરે છે અને વૃદ્ધ પશુઓને જવાબદારીને બદલે સંપત્તિ પણ બનાવે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ રાજ્યોને ઇ-કચરાના રિસાયક્લિંગ માટે વાયેબિલિટી ગેપ ફંડિંગની વિભાવનાઓ શોધવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. આ ખાસ કરીને મહત્વનું છે કારણ કે વધતા ડેટા અને ટેકનોલોજી સંચાલિત સમાજ સાથે, ડિજિટલ કચરો વધુ વધશે. આ ઇ-કચરાને ઉપયોગી સંસાધનમાં રૂપાંતરિત કરવાથી આવી સામગ્રીની આયાત પરની આપણી નિર્ભરતા ઓછી થશે.

આરોગ્ય ક્ષેત્રમાં પ્રધાનમંત્રીએ વિનંતી કરી હતી કે, ફિટ ઇન્ડિયા મૂવમેન્ટ હેઠળ સ્થૂળતાને ભારતમાં એક મોટા પડકાર તરીકે લેવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું હતું કે, માત્ર ફિટ અને સ્વસ્થ ભારત જ વિકસિત ભારત બની શકે છે. તેમણે એવો પણ અભિપ્રાય વ્યક્ત કર્યો હતો કે 2025ના અંત સુધીમાં ભારતને ટીબી મુક્ત બનાવી શકાય છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આશા અને આંગણવાડી કાર્યકર્તાઓ આ લક્ષ્ય હાંસલ કરવામાં મોટી ભૂમિકા ભજવી શકે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ અવલોકન કર્યું હતું કે, જૂની હસ્તપ્રતો ભારતનો ખજાનો છે અને તેને ડિજિટલ બનાવવા માટે ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ થવો જોઈએ. રાજ્યોએ આ દિશામાં પગલાં લેવા જોઈએ. પીએમ ગતિશક્તિ સુશાસન માટે ચાવીરૂપ સહાયક છે તેની પ્રશંસા કરતી વખતે તેમણે એમ પણ કહ્યું કે પીએમ ગતિશક્તિને નિયમિતપણે અપડેટ કરવી જોઈએ અને પર્યાવરણીય અસરો, આપત્તિગ્રસ્ત વિસ્તારો માટેના સૂચકાંકોને પણ તેમાં સામેલ કરવા જોઈએ.

મહત્વાકાંક્ષી જિલ્લાઓ અને બ્લોક કાર્યક્રમ વિશે વાત કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, આ બ્લોક અને જિલ્લાઓમાં નિયુક્ત સક્ષમ અધિકારીઓ પાયાના સ્તરે મોટા ફેરફારો લાવી શકે છે. તેનાથી અપાર સામાજિક-આર્થિક લાભ પણ થશે.

શહેરોના વિકાસ વિશે વાત કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ શહેરોને આર્થિક વિકાસના કેન્દ્રો તરીકે વિકસાવવા માટે માનવ સંસાધન વિકાસ માટે ભારપૂર્વક પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું. તેમણે શહેરી શાસન, જળ અને પર્યાવરણ વ્યવસ્થાપનમાં વિશેષતા માટે સંસ્થાઓ વિકસાવવા પર ભાર મૂક્યો હતો. શહેરી ગતિશીલતામાં વધારો કરવા સાથે, તેમણે પર્યાપ્ત શહેરી આવાસ પ્રદાન કરવા પર પણ ભાર મૂક્યો હતો, જે બદલામાં નવા ઔદ્યોગિક કેન્દ્રોમાં ઉત્પાદન ક્ષેત્રમાં વધુ સારી ઉત્પાદકતા તરફ દોરી જશે.

પ્રધાનમંત્રીએ સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલને પણ નમન કર્યું હતું અને તેમને તમામ સનદી અધિકારીઓ માટે પ્રેરણાસ્રોત ગણાવ્યા હતા. આજે તેમની પુણ્યતિથિ છે અને આ વર્ષે તેમની 150મી જન્મજયંતિ પણ છે એમ ટાંકીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આગામી બે વર્ષની ઉજવણી થવી જોઈએ અને આપણે તેમનું ભારતનું સપનું સાકાર કરવા માટે કામ કરવું જોઈએ.

વિકસિત ભારતનું લક્ષ્ય હાંસલ કરવામાં દરેક ભારતીયને સક્રિય સહભાગી બનાવવા માટે તેમણે તેમને સ્વતંત્રતા ચળવળના ઉદાહરણને અનુસરવા વિનંતી કરી હતી. જેમ જીવનના તમામ ક્ષેત્રોના પુરુષો, મહિલાઓ અને બાળકોએ તેમના અલગ-અલગ સંજોગો, વૈચારિક મતભેદો અને અલગ-અલગ માધ્યમો હોવા છતાં સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં ભાગ લીધો હતો, તેવી જ રીતે દરેક ભારતીયે 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારત બનાવવાની દિશામાં કામ કરવું જોઈએ. દાંડી યાત્રાના 25 વર્ષ પછી ભારત સ્વતંત્ર થયું હતું, જે તે સમયે એક વિશાળ ક્રાંતિ હતી, તેનો ઉલ્લેખ કરતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે તેવી જ રીતે જો આપણે નક્કી કરીએ કે 2047 સુધીમાં આપણે વિકસિત ભારત બનીશું, તો આપણે પણ ચોક્કસપણે વિકસિત બની જઈશું.

ત્રણ દિવસીય પરિષદમાં વિશેષ વિષયો પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો જેમાં ઉત્પાદન, સેવાઓ, ગ્રામીણ બિન-કૃષિ, શહેરી, નવીનીકરણીય ઊર્જા અને પરિપત્ર અર્થતંત્રનો સમાવેશ થાય છે.

કોન્ફરન્સ દરમિયાન ચર્ચા

આ પરિષદ દરમિયાન ચર્ચા સત્રોમાં એવા વિષયો પર કામ કરવા માટે ચર્ચા કરવામાં આવી હતી જે ઉદ્યોગસાહસિકતાને પ્રોત્સાહન આપવા, કૌશલ્ય પહેલ વધારવા અને ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વસ્તી માટે ટકાઉ રોજગારીની તકો ઊભી કરવામાં સહયોગી કાર્યવાહીમાં મદદ કરશે, જેથી ભારતને મધ્યમ આવકથી ઉચ્ચ આવક ધરાવતા દેશમાં પરિવર્તિત કરવામાં મદદ મળશે. આ પહેલો પાયાના રૂપમાં મહિલા સંચાલિત વિકાસ સાથે અર્થતંત્ર માટે પ્રેરક ચક્ર તરીકે ઉભરી શકે છે.

આ પરિષદ દરમિયાન એવી ચર્ચા કરવામાં આવી હતી કે, ખાસ કરીને નાના શહેરોમાં ભારતના સેવા ક્ષેત્રની ક્ષમતાનો ઉપયોગ કરવા માટે બહુપક્ષીય અભિગમની જરૂર છે. આમાં નીતિગત હસ્તક્ષેપો, માળખાગત વિકાસ, કૌશલ્ય વૃદ્ધિ અને વ્યવસાયને અનુકૂળ વાતાવરણ બનાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનું સંયોજન સામેલ છે. અનૌપચારિક ક્ષેત્રના કૌશલ્ય અને ઔપચારિકરણ પર પણ ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો. તેવી જ રીતે ગ્રામીણ બિન-કૃષિ ક્ષેત્રમાં, ચર્ચા કરવામાં આવી હતી કે ગ્રામીણ ઉદ્યોગસાહસિકતાને ચોક્કસ કૌશલ્ય અભ્યાસક્રમો દ્વારા પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ. એવું પણ અનુભવાયું હતું કે મહિલાઓ અને વંચિત જૂથોની બિન-કૃષિ રોજગારમાં ભાગીદારીને પણ વિશેષ પ્રોત્સાહનો દ્વારા પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ.

આ પરિષદમાં પ્રગતિ મંચ પર પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી, જેનું અંતિમ લક્ષ્ય પ્રણાલીગત પરિવર્તન લાવવાનું અને સખત સમીક્ષાઓ દ્વારા માળખાગત પરિયોજનાઓને પૂર્ણ કરવામાં ઝડપ લાવવાનું છે.

આ પરિષદમાં ફ્રન્ટિયર ટેકનોલોજી પર વિશેષ સત્ર યોજાયું હતું, જે વિવિધ ક્ષેત્રોના સમન્વયનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે અને વૈશ્વિક પડકારોનો ઉકેલ લાવવામાં મદદ કરી શકે છે. તે ભારતને આ ક્ષેત્રમાં આગેવાની લેવાની અને સર્વસમાવેશક અને ટકાઉ વિકાસની ગતિ પ્રાપ્ત કરવાની તક પણ પ્રદાન કરી શકે છે. કર્મયોગી પરના અન્ય એક વિશેષ સત્રમાં એવું અવલોકન કરવામાં આવ્યું હતું કે તે રાજ્યોને શિક્ષણના લોકશાહીકરણ, નાગરિક-કેન્દ્રિત કાર્યક્રમોમાં મદદ કરી શકે છે, જેનાથી ક્ષમતા નિર્માણ ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત કરી શકાય છે.

આ પરિષદમાં તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના મુખ્ય સચિવો,  વરિષ્ઠ અધિકારીઓ, ક્ષેત્રના નિષ્ણાતો અને કેન્દ્રના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

AP/IJ/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com